Batda Eitim Biliminin Evrimi Do Dr Berna Aslan

Batı’da Eğitim Biliminin Evrimi Doç. Dr. Berna Aslan

Antik Yunan’da eğitim n Romalılar ve eğitim n Ortaçağ ve eğitim n Rönesans ve eğitim n Aydınlanma çağı ve eğitim n Fransız İhtilali ve eğitim n 2

Bugünkü Batı uygarlığı temellerini Eski Yunan ve Eski Roma devletlerine dayandırmaktadır. Sparta şehir devletlerinde askerlikle ilgili değerler öğretilirken, Yunan’da demokrasiyle ilgili zihinsel eğitim verilmekteydi. Eski Yunan’daki önemli filozoflar Sokrates, Platon, Aristoteles eğitime ilişkin önemli görüşler ortaya atmışlardır. 3

Helenistik dönemde, Zihinsel eğitim üzerinde durulmuş, n Eski Yunan’da aile eğitimi ön plana çıkmıştır. n Sokrat, Platon, Aristo’nun öğretileri eğitimin belirleyicileri olmuşlardır. n Gramer okullarında klasik Yunanca öğretiliyordu. n 4

Ortaçağda Eğitimin Temel Özellikleri

Ortaçağda eğitim; n n dünyasal amaçları hedefleyen bir çalışma alanı olmaktan çok insanları ölüm sonrasına hazırlamaktaydı. yaygın duruma gelememiş, din kurumlarının dar çerçevesi içine sıkışıp kalmıştır. yayıcısı ve uygulayıcısı Batı’da kiliseler, Doğu’da medreselerdir. soyluların eğitimine önem verilmiştir. 6

Batı’da çok gelişmiş üniversiteler yer almış, ancak bu kurumlara ancak soylular devam edebilmiştir. n uygulamadan çok kuramsal bilgiye ağırlık verilen bir eğitim sürdürülmüştür. n 7

Kateşet Okulları n Manastır okulları n Şövalye eğitimi n Meslek birliklerinde sunulan eğitim n Şehir okulları n 8

Ortaçağ Avrupa’sında Hıristiyanlığın etkisiyle eğitim dinselleşip temele insan yerine tanrı alınmışken, Ortaçağ Doğu toplumlarında eğitim ve araştırmaya önem veriliyordu. Ortaçağ’da Doğu’da yetişen pek çok bilim adamının kitapları daha sonraki yüzyıllarda batı’da ders kitabı olarak okutulmuştur. 9

Avrupa’da değişim hareketleri 15. yy. ’da Rönesans’la başlamış ardından reform hareketleriyle devam etmiştir. Rönesans 1350 yılı ile 16. yüzyılın başlangıcı arasındaki dönemi kapsamaktadır. Çağdaş anlamda eğitim Rönesans ile başlamıştır. 10

Avrupa’da eğitim üzerine görüşler Rönesans’tan sonra ağırlık kazanmıştır. Eğitimin bir bilim olarak gelişmesinde pek çok düşünür ve bilim adamının katkısı olmuştur. 11

Erasmus: 16. yüzyılda Erasmus öğretim yapılırken çocukların çok iyi incelenmesini ve okullarda oyuna yer verilmesini önermiştir. Dil öğretiminin önemini vurgulamıştır. Ayrıca çocuklara verilen cezalara karşı çıkmış, onlara anlayışlı ve samimi davranılması gerektiğini belirtmiştir. 12

AYDINLANMA ÇAĞI n 18. yy. büyük kısmına hakim olmuş düşünce akımıdır. Kant 1784’de aydınlanma nedir? Sorusunu şöyle yanıtlıyor: Aydınlanma insanın kendi hatası ile düştüğü reşit olmama durumundan kurtulmasıdır. Reşit olmayış kendi aklını başkasının yardımı olmadan kullanamamaktır. Eğer bu reşit olmayışın sebebi akıl eksikliği değil de, aklını başkalarının yardımı olmadan kullanmak için gerekli kararlılık ve cesaret eksikliğinden geliyorsa, o zaman bu reşit olmayışta suçlu olan bizzat insanın kendisidir. Sapere aude!, Kendi aklını kullanmak cesaretine sahip ol! Bu, aydınlanmanın parolasıdır. (Aytaç, s. 155) 13

Aydınlanma döneminin önemli isimleri Locke, Rousseau, Pestalozzi, ve Herbart’tır. 14

John Locke: J. Locke, insan zihni üzerine çalışmalar yapmış ve çocuk zihnini dıştan gelen her türlü etkiye açık boş bir levhaya (Tabula Rasa) benzetmiştir. Locke’a göre, bilginin kaynağı duyu organları ile elde edilen tecrübelerdir. Eğitimde bellemeye dayanan bir öğretim yerine bizzat yaparak yaşayarak öğrenmeyi savunmuştur. 15

J. J. Rousseau: Rousseau, 18. yy. ’da Avrupa’da çocukların sözle değil, nesne ve olaylarla karşıya gelerek bizzat yaparak yaşayarak öğrenmelerini, özgür bir ortamda eğitim görmelerini, çocuğun kendine özgü ve yetişkinlerden farklı bir dünyası olduğunu savunmuştur. Eğitimin çocuğun gelişim evrelerine göre düzenlenmesini, bireysel özelliklere saygı gösterilmesini, çocukların ilgilerinden hareket edilmesini önermiştir. 16

J. H. Pestalozzi: Pestalozzi, çocukların eğitiminde gelişim özelliklerine göre öğretim yöntemlerinin geliştirilmesini ve öğretimde yaparak yaşayarak öğrenmenin önemini vurgulamıştır. Kendi açtığı okulda görüşlerini uygulamıştır. 17

1779’ da Almanya’da ilk pedagoji enstitüsü kurulmuştur. Burada pedagojinin kurucu sayılan Herbart “didaktik” denilen öğretim yönteminin bilimsel incelemesi için ilk pedagoji seminerini başlatmıştır. 18

J. F. Herbart: Eğitimin bir bilim olarak gelişmesinde en önemli katkıyı Herbart yapmıştır. Herbart, okul öğretiminde etkili yöntem ve tekniklerin geliştirilmesinde ve eğitim psikolojisinin doğuşunda önemli katkıları olan bir düşünürdür. Öğretimde öğrencinin ilgi ve alakasının önemini vurgulamıştır. Okul eğitiminde formel basamaklar ortaya koymuştur: 1) Hazırlık, 2) Sunma, 3) Yeni bilgileri eski bilgilerle bağlama, 4) Genelleme, 5) Uygulama 19

XIX. ve XX. Yüzyıldaki Öncü Çalışmalar

n 1879’da Almanya’da Wilheim Wundt tarafından ilk psikoloji laboratuarı açılmıştır. Bu durum insan davranışlarının deneysel çalışmalara konu olmasını ve eğitim çalışmalarını etkilemiştir. 21

İngiltere’de Francis Galton ve Carl Pearson’nun çalışmaları eğitime etki Pearson etmiştir. Galton, 1882’ de ilk test merkezini kurarak bireysel farklılıklarla ilgili çaışmalar yapmıştır. n XX. yy. başında A. Binet, Binet geliştirdiği zeka testleri ile psikoloji ve eğitim alanındaki çalışmaları hızlandırmıştır. n 22

Stanley Hall 1891’ de yazdığı “pedagojik Seminer” adlı eserinde çocukların zihinsel, fiziksel, duygusal ve sosyal yönlerden incelemesinin önemini vurgulamıştır. 23

E. Thorndike: “Hayvanlarda zeka” adlı eserinde hayvanlar üzerinde yapılan öğrenme ilgili araştırmalardan elde edilen bilgilerin insanlar için de geçerli olabileceğini savunmuş ve öğretim için bir dizi ilke ortaya koymuştur. Uyarıcı-tepki kuramı ve öğrenmede haz ilkesi öğretim alanındaki önemli bulgularıdır. Thorndike, zeka, güdü ve ilgi konularında çalışmalarıyla eğitimde test geliştirme konusunda önemli katkılar sağlamıştır. 24