Basiscursus Licentie 2 Bedrijfsvoeren gewasbescherming 1 Hoofdstuk 2

Basiscursus Licentie 2 Bedrijfsvoeren gewasbescherming 1

Hoofdstuk 2. Geïntegreerde bestrijding 2

Beleid geïntegreerde gewasbescherming Beleidsnota’s vanaf 1990; Meerjaren plan gewasbescherming Zicht op gezonde teelten Gezonde groei, duurzame oogst Toekomstvisie 2030, naar weerbare planten en teeltsystemen 3

Strekking van de Nota’s Verminderen van: gebruik van de gewasbeschermingsmiddelen, afhankelijkheid van de gewasbeschermingsmiddelen, emissie naar lucht grondwater en oppervlaktewater. In de Toekomstvisie gewasbescherming 2030, die de overheid in 2019 publiceerde, staat dat in 2030 nagenoeg geen emissie van gewasbescherming naar het milieu optreden en dat er nagenoeg geen residuen van middelen op producten te vinden zijn. 4

IPM of geïntegreerde gewasbescherming Gebruik en emissie beperken door: Voorkomen en bestrijden van ziekten en plagen preventieve maatregelen door gebruik resistente rassen zo min mogelijk chemisch door mechanische en biologische bestrijding BOS te gebruiken Andere technieken; sleepdoektechniek, luchtondersteuning, antidrift doppen, elektrostatisch spuiten en druppelen i. p. v. spuiten 5

Overheidsdoelstellingen 2013 -2023 Voldoen aan nationale en internationale eisen m. b. t. milieu, water en voedselveiligheid, menselijke gezondheid en arbo. Toepassing door iedereen van geïntegreerde gewasbescherming. Waterkwaliteit in 2023 op orde; 2018; 50% vermindering norm overschrijving t. o. v. 2013 6

Hoe doelen behalen? Drift beperken met 75% driftreductiedoppen Biodiversiteit middels akkerranden Teeltvrije zones van 50 cm Voedselveiligheid (opstapeling chemische stoffen) Bescherming werknemers Risico inventarisatie en evaluatie Werknemers moeten op de hoogte zijn Herbetredingstermijn en jeugdigen Bescherming omwonenden, communicatie PBL= Planbureau voor de Leefomgeving gaf in 2019 aan dat de doelen 7 niet gehaald gaan worden

Europese richtlijn Is bestrijden nodig? Allereerst voorkomen door: Vruchtwisseling Teelttechniek Resistente Juiste (grondbewerking) rassen bemesting en watervoorziening Hygiëne Nuttige insecten beschermen 8

Europese richtlijn Scouten Drempelwaarde bepalen door BOS 9 https: //precisielandbouw. groenkennisnet. nl/display/EL/Beslissings+ ondersteunende+systemen

Europese richtlijn Biologische, fysische en andere niet chemische methoden Selectief werkende middelen met weinig neveneffect Minimale hoeveelheid (LDS of pleksgewijs) onder juiste omstandigheden Antiresistentie strategie http: //www. irac-online. org/ Registreren en controleren resultaat 10

Samenhang 8 IPM principes 11

Geïntegreerd telen in de praktijk 5 stappen; Preventie Waarneming Niet chemisch bestrijding Chemische bestrijding Evalueren Engelstalige film IPM basics; https: //www. youtube. com/watch? v=m. La. Zv. S 5 g. Eic 12

Geïntegreerd telen stappen Stap 1 1 Preventie Kennis ziekten en plagen Gezond pootgoed, zaaizaad en plantmateriaal Resistente rassen Infectie bronnen verwijderen, bedrijfshygiëne Grondgebonden ziekten (aaltjes) bestrijden door vruchtwisseling Goede groeiomstandigheden Bouwplan bekijken wanneer je onkruid het beste 13 kunt bestrijden

Geïntegreerd telen stappen Stap 2 2 Waarneming Scouten incl. gewas inspecties Signaleren Vangbakken, Sneltest vangplaten, feromoonvallen, etc voor schimmelziekten Weedviewer voor onkruiden Grondonderzoek in laboratorium Aaltjes Voedingsniveau m. b. t. gebreksziekten 14

Geïntegreerd telen stappen Stap 2 2 Scouten Is bestrijden (chemisch of biologisch) nodig? Wanneer BOS moet deze worden uitgevoerd? geeft advies over bestrijding Waar Het moet worden bestreden? beste bestrijdingsmoment. Welke bestrijdingsmethode? Is bestrijding succesvol geweest? Is correctie nodig? 15

Geïntegreerd telen stappen Stap 3 3 Niet chemisch bestrijding Biologische bestrijding Stimuleren natuurlijke vijanden Mechanische Fysische GNO = bestrijding Gewasbeschermingsmiddelen van natuurlijke oorsprong 16

Geïntegreerd telen stappen Stap 4 en 5 Chemische bestrijding Pleksgewijs i. p. v. volvelds Zaadcoating of plantmateriaal behandelen Lage milieubelasting Selectieve middelen Lage doseringssystemen en beslissingsondersteunende zoals Scoutbox, MLDH, Plantplus, Gewis Schade drempels Resistentie management volgen 17 Evalueer

Plantmatige aanpak Minimaal gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Voorheen in een gewasbeschermingsplan en nu in de gewasbeschermingsmonitor. Denk dus na om goede beslissingen te nemen; Voor de teelt (historie) Tijdens de teelt (waarnemen)

Ondersteuning bij plantmatige aanpak Bronnen: www. ctgb. nl beoordeeld aanvragen nieuwe middelen en biociden www. fytostat. nl etiketten en veiligheidsbladen Sites GBM firma’s www. kennisakker. nl akkerbouw en open teelten www. nvwa. nl controleert op aankoop en gebruik middelen Planetproof Maatregelen zie volgende dia;

Maatregelen Teelt technische maatregelen: Juiste klimaat, bemesting, plantdichtheid en onderdoor watergeven. Waarschuwingssytemen Weerfax en Elektr. berichten (GEWIS) 20

Maatregelen Planetproof (voorheen Milieukeur) voldoen aan bovenwettelijke eisen. Niet chemisch Mechanisch; schoffelen Fysisch; wegvangen, wegknippen, stomen, branden, inunderen Biologisch; natuurlijke vijanden 21

Maatregelen Chemisch met selectief weinig milieu belastend middel; Zaaizaad coaten Pleksgewijs Luchtondersteuning Lucht vloeistofdoppen en kantdoppen Rijen bespuiting Gezond milieu en voedselveiligheid Milieu meetlat geeft info over milieu: 22

Gewasbeschermingsmonitor Verplicht sinds 1 -1 -2015 i. p. v. GB plan omvat in ieder geval; § Teeltfrequentie en voorvrucht, vruchtwisselingsplan. § Rassenkeuze en uitgangsmateriaal, aandacht voor: resistente/tolerante cultivars en standaard- of gecertificeerd zaai- en plantgoed. § Monitoring schadelijke organismen.

§ Waarschuwings-, advies- en beslissingsondersteunende systemen gericht op tijdig signaleren van toenemende ziektedruk. § Biologische, fysische en mechanische gewasbeschermingsmaatregelen, waaronder de inzet van biologische bestrijders en mechanische onkruidbestrijding. § Keuze van GBM op basis van risico’s voor mens en milieu. § Emissiebeperkende maatregelen, inclusief toedieningstechnieken.

§ Resistentiemanagement. § Overige maatregelen. § Oordeel over het succes van toegepaste beheersmaatregelen aan einde seizoen en na iedere interventie. Ø uiterlijk 2 maanden na de afronding van de teelt Ø Plannen bijstellen indien nodig voor volgende teelt Ø 3 jaar bewaren Ø NVWA controleert Ø Vrijstellen veehouder met mais en grasland < 2 ha

Voedselveiligheid residu bij controle goed gebruik gewasbeschermingsmiddelen Maximale geen overschrijding residutolerantie residu limiet (MRL) maximale Europese 2 residu is bepaald voor elk middel norm overwegingen: bescherming goed volksgezondheid landbouwkundig gebruik maximale hoeveelheid residu bij dagelijkse opname

Voedselveiligheid MRL Maximale residu limiet bepalen Bepaling van residutolerantie voor acute- en chronische giftigheid: ARf. D (Acute referentie Dosis) limiet voor kortdurende blootstelling ADI (Aanvaardbare Dagelijkse Inname) limiet voor levenslange blootstelling MRL’s lager dan noodzakelijk voor bescherming gezondheid MRL’s zijn handelsnormen bij import en export NVWA controleert MRL

Voedselveiligheid MRL geeft aan dat een bepaalde dosis gif op het product veilig is. Echter is in onderzoek gebleken dat zelfs dan nog ongeboren kinderen schade kunnen ondervinden als de moeder aan een veilig geachte dosis chloorpyrifos (Pyristar) wordt blootgesteld wat leidt tot verandering van de hersenen en een lager IQ van het kind. Nieuwe inzichten: Het insecticide chloorpyrifos voldoet niet aan de eisen die in Europa van kracht zijn om het een verlenging van de toelating te geven. De wetenschappelijke analyse over de veiligheid van chloorpyrifos laat niet de gewenste resultaten zien. Vandaar ook de interesse voor Biologisch geteelde producten. 28

Voedselveiligheid MRL overschrijdingen (%) met gewasbeschermingsmiddelen op groente en fruit naar land van herkomst,

Voedselveiligheid factoren die van invloed zijn op residugehaltes: dosering spuitinterval aantal bespuiting met dezelfde werkzame stof hoeveelheid middel die op gewas komt groeisnelheid van een gewas eigenschappen W. S. (afbraak door licht of vocht, hechting, systemisch of contact middel) Monstername onderin het gewas of bovenin Groeit plant binnen of buiten

Certificering HACCP Global-GAP Eigen certificering MPS ECAS Planetproof

Certificering HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) Verplicht voor bedrijven die voedsel produceren, bewerken en opslaan Hygiëne RIE protocol op gebied van voedselveiligheid Voor teeltbedrijven nog niet verplicht

Certificering Global Gap standaard in voedselproductie voor bedrijven als AH en Jumbo en afzet organisaties als Greenery Tracking Eigen and Tracing certificering bijv. Coson (Suikerunie) suikerbieten Qualitree in de boomkwekerij (bedrijfsvoering, arbo, milieu en kwaliteit)

Certificering MPS ECAS Registratie energieverbruik, GBM, Meststoffen en afvalstromen in 3 niveaus MPS A, B of C. Internationaal Doormelding van gebruiksgegevens naar Uitvoerings Organisatie (U. O. ) welke controleert op afspraken uit activiteitenbesluit Keurmerk Planetproof Aanvullende eisen voor actieve stof Sommige middelen zijn verboden Andere middelen geven strafpunten

Registreren inzicht, controle, transparantie Registreren bemesting soort mest gehaltes mineralen hoeveelheid mest toedieningsdatum toepassingsapparatuur verklaring schone grond proeven niet toegelaten middelen aangeven schone opslag middelen verontreiniging melden

Registreren GBM datum toepassing toelatingsnummer naam middel en werkzame stof dosering toepassingsmethode idem bij gebruik GBM tijdens bewaring bollen/knollen etc. op welk organisme of onkruid

Quarantaine organismen 300 op EU lijst (zie ook lijst op NVWA site) Bij aanwezigheid maatregelen nemen om verspreiding tegen te gaan. Bv. De bacterie Xylella is schadelijk voor olijbomen, druiven en oleander 37

Maak opdracht 2. 8 uit het boek Bedrijfsvoeren gewasbescherming 38 https: //contentplatform. ontwikkelcentrum. nl/CMS/CDS/Ontwikkelcentrum/Published%20 content/Kenniskiem/97524%20 Bedrijfsvoeren%20 ge wasbescherming/97524/97024/kenniskiem 2/97024 -o-2. html