BASEL II ve EFFAF RKET Dr Cneyt Sezgin

BASEL- II ve ŞEFFAF ŞİRKET Dr. Cüneyt Sezgin T. GARANTİ BANKASI A. Ş. 1

BASEL II - KAPSAM III. BÖLÜM Piyasa Disiplini II. BÖLÜM Denetim Otoritesinin Gözden Geçirmesi I. BÖLÜM Asgari Sermaye Yükümlülüğü BASEL-II Uygulamanın Kapsamı Ø Risklere daha duyarlı minimum sermaye tahsisi Ø Risk ve kontrol kültürünün tesisi Ø Denetim ve gözetimlerin risk odaklı ve proaktif olarak gerçekleştirilmesi Ø Finansal sistemde etkin piyasa disiplininin sağlanması 2

BASEL II- ETKİLENECEK OYUNCULAR FİNANS SEKTÖRÜ KAMU OTORİTES İ Basel II’ye Uyum Süreci REEL SEKTÖR Basel II’ye uyum süreci kapsamında, tüm oyuncuların tamamlamaları gereken görevleri vardır. 3

BASEL II - KREDİ RİSKİ Standart Yöntem Gelişmiş Yöntem Dış derecelendirme kuruluşlarının (S&P, Moodys vb) firmalara verdiği ratingler kullanılacak. Bankalar firmalara verdikleri kendi ratinglerini kullanacaklar. 4

BASEL II – STANDART YÖNTEM Risk Ağırlıkları (Dış Derecelendirmeye Göre) AAA→ AATüzel A+→ A- %20 %50 Türk firmalarının yer aldığı grup BBB+→ BB-’nin Altı %100 %150 Derecelendirilmemiş %100 RİSK AĞIRLIĞI Perakende %75 5

Rating firmaların kredibilite açısından birbirlerinden daha iyi ayrıştırılmasını sağlayacak bir sistemdir. . . Firmanın Mali Tabloları Bilanço Gelir Tablosu Finansal Rasyolar Niteliksel Sorular RATING A+ A AB+ B B- Firmanın finansal yükümlülüklerini yerine getirme kapasitesinin yüksek olduğunu gösterir. Firmanın finansal olduğunu gösterir. yükümlülüklerini yerine getirme kapasitesinin yeterli C+ C C- Firmanın iş hacmi, ekonomik ve finansal koşullar gibi faktörlere bağlı olarak yükümlülüklerini yerine getirme durumunun değişebileceğini ve ödemelerini tahsil edememe durumunda finansal durumunun bozulabilece ğini gösterir. D Firmanın bir ya da birden fazla yükümlülüğü yerine getirmede başarısız olabileceğini gösterir. 6

ÖRNEK 7

RATING YAPILIRKEN BANKALARIN DİKKATE ALACAĞI FİNANSAL VERİLER Firmanın bilanço ve gelir tablosundan oluşturulan finansal veriler aşağıda örnekleri verilen gruplar halinde dikkate alınarak rating sürecine dahil edilecektir. ü Büyüklük, ü Karlılık, ü Likidite, ü Borç ödeme kapasitesi, ü Mali yapı oranları/ borçluluk § Özkaynak / Aktif Toplamı, § Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar / Özkaynaklar, vb. ü Faaliyet ve devir hızı § Satılan Malın Maliyeti / Stoklar, § Net Satışlar / Stoklar, vb. ü Reel büyüme oranları 8

RATING YAPILIRKEN BANKALARIN DİKKATE ALACAĞI NİTELİKSEL HUSUSLAR Firmanın risklilik seviyesi/kredibilitesi, firmanın riskleri yönetme şekli, stratejisi de dikkate alınarak hesaplanacak, bu hususlar aşağıda örnekleri verilen niteliksel kriterler çerçevesinde rating oluşturma sürecine dahil edilecektir. ü Firmanın yapısı ü Teknoloji kullanımı ü Firmanın yıllar içinde gelişimi/büyümesi ü Verimliliği artırıcı, maliyetleri düşürücü faaliyet planlaması ü Muhasebe ve raporlama sistemleri ü Ortakların/sahiplerin finansal desteği ü Şeffaflık ü İzlenebilir düzgün belge sistemleri ü Üst yönetimin tecrübe ve iş becerisi ü Deneyimli personel ü İç veya dış denetim ü Diğer bankalara olan borçların tutarı ü Firmanın sektördeki konumu ü Faaliyet konularının çeşitliliği ü Mevcut işkolunda faaliyet süresi/ tecrübesi Firmanın büyüklüğüne göre dikkate alınacak hususlar değişebilecektir. 9

KREDİ FİYATLAMASI Ø Ratingin düşük olması kredinin fiyatını, kredi türünü/limitini ve teminat yapısını etkileyecektir. Ø Banka firmaya vereceği kredinin fiyatını aldığı riske göre belirleyecektir. Risk Bazlı Faiz Kredi Faizi (%) Ø Firmanın ratinginin “düşük” olması o firmaya kredi verilmeyeceğini göstermemektedir. Ortalama Faiz A+ A A- B+ B B- C+ C C- D Rating Firmaya verilecek kredi faizini etkileyecektir. Rating iyileştikçe Kredi maliyeti düşecektir. 10

Rating Kredi Sürecini Ne Şekilde Etkileyecek. . . Bankaların tercih edeceği firmalar İyi Rating notu düşük bir firma için Banka’nın; • daha çok sermaye ayırması gerekmektedir. Dolayısıyla Bankalar ratingi yüksek firmalar ile çalışmayı tercih edeceklerdir. Firma 8 Kredibilite (Risk rating) • daha çok risk taşıması, Firma 12 Firma 7 Firma 9 Firma 10 Firma 2 Firma 1 Kötü Firma 11 Firma 5 Firma 3 Firma 4 Şeffaf, güvenilir mali muhasebe sistemi Firma 6 raporlama- İyi 11

YAPILMASI GEREKENLER Firmaların ihtiyaç duydukları finansman kaynağına daha rahat ulaşmaları için yapmaları gerekenler Ø Hesap ve Kayıt düzeni / Uluslararası kabul görmüş standartlarda, güvenilir mali tabloların üretilmesi Ø Düzgün ve yeterli veri tabanı ve raporlama sistemleri için yeterli teknoloji ve İK yatırımlarının tamamlanması Ø Sağlıklı ve zamanında bilgi akışı 12

YAPILMASI GEREKENLER Firmaların ihtiyaç duydukları finansman kaynağına daha rahat ulaşmaları için yapmaları gerekenler Ø Kurumsal yönetim ilkelerinin uygulanması / geliştirilmesi ü Kurumsal bir yapı / organizasyon oluşturulması ü Firmanın sektör ve pazar payına uygun politikaların oluşturulması ü Profesyonel yönetime önem verilmesi ü Süreçlerin etkin ve verimli şekilde oluşturularak yazılı hale getirilmesi ü Raporlama düzenlerinin oluşturulması ü Firma içi denetim ve kontrollerin kurulması, güçlendirilmesi ve ayrıştırılması 13

YAPILMASI GEREKENLER Firmaların ihtiyaç duydukları finansman kaynağına daha rahat ulaşmaları için yapmaları gerekenler Ø Risklerin yönetilmesi Firmanın karşıya olduğu muhtemel risklerin tanımlanması için; ü Finansal ürünlerin iyi anlaşılarak, firmanın aldığı risklere uygun ürünlerin kullanılması ü Vadeli ödeme koşulları ile mal ve hizmet satılan müşterilerin yarattığı kredi risklerinin dikkate alınması ü Kur, faiz, ve pazar risklerinin analiz edilmesi ve yönetilmesi ü Gerekli kontrol sistemleri kurularak operasyonel risklere ilişkin tedbirlerin alınması ü Firmanın hedeflerine / yatırımlarına uygun stratejiler belirlenmesi ve uzun vadeli planlama yapılması ü Risk yönetimi kültürünün yerleştirilmesi, kararlarda risk unsurlarının dikkate alınması, firmanın tüm çalışanlarının bilgilendirilmesi ü Firma içinde kaynak yok ise bankalardan danışmanlık / destek alınması 14

FİRMALAR İÇİN BASEL II YOL HARİTASI Farkındalık ü Basel II’nin okunup anlaşılması ü Bankalar ile bilgilendirme görüşmeleri yapılması Hazırlanma ü Önümüzdeki döneme ilişkin eksikliklerin belirlenmesi ü Kredi ihtiyaçlarının belirlenmesi ü Firma içi yapılanma çalışmalarına başlanması ü Mevcut banka kredilerinin Basel II çerçevesinde gözden geçirilmesi v. Hesap kayıt düzeni, raporlama sistemleri, kurumsal yapı, şeffaflık, vb. ü Verilebilecek teminatların gözden geçirilmesi Takip ü Hazır olunduğunda şartlar uygunsa rating için dış derecelendirme kuruluşlarına başvurulması ü Daha iyi rating alabilmek için bankalar iletişim içinde olunması ü Firma içinde daha iyi rating için çalışmaların devam ettirilmesi 15

Önümüzdeki dönemde, riske göre değerlendirmenin daha önem kazanacağı finansal piyasalarımızda, Ø Risk yönetimi ve Kurumsal yönetişime önem vererek mali, idari ve operasyonel yapılarını güçlendiren firmalar, Finansal Kuruluşlara; ü Zamanında, ü Sağlıklı, ü Yeterli, ü Doğru bilgi aktarımı yaparak, kredi imkanları ve faiz oranları açısından diğer firmalara göre çok daha avantajlı olacaktır. 16