BASEL II KRTERLER VE ORAN ANALZ LE FRMALARIN

BASEL II KRİTERLERİ VE ORAN ANALİZİ İLE FİRMALARIN BASEL II'YE GÖRE DURUMLARI 11. 2. 2022 1

Giriş n n n 11. 2. 2022 Bu seminerimizin amacı, Basel II Kriterlerini anlatmak ve oran analizi yardımıyla firmaların bu kriterlere göre ne kadar hazır olduğunu görmektir. Ben, Yeminli Mali Müşavir Cevdet AKÇAKOCA ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Fatma ÇİL sizlere Basel II hakkında bilgiler vereceğiz. Ve daha sonra örnek bir firma üzerinde oran analizi yardımıyla Basel II kriterlerine göre kredi derecelendirmesinin nasıl olabileceği konusunda bazı çalışmalar göstereceğiz. Çalışmalarımız, daha önce yapılan bir takım çalışmalardan yararlanılarak tamamlanmıştır. 2

Tartışma Konuları n n n n 11. 2. 2022 BASEL II NEDİR? BASEL II KRİTERLERİNİN AMACI BASEL II’ DEN BEKLENEN FAYDALAR BASEL II’ YE GÖRE KOBİ TANIMI KOBİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ RİSK AĞIRLIKLARI FİRMA MALİ TABLOLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 3

BASEL II NEDİR? n 11. 2. 2022 Bankaların sermaye yeterliliklerinin ölçülmesine ve değerlendirilmesine ilişkin olarak Uluslarası Ödemeler Bankası (BIS) bünyesinde oluşturulan Basel Bankacılık Denetim Komitesi (BCBS) tarafından yayımlanan ve yakın tarihte (2007 -2008 yılı başında) birçok ülkede yürürlüğe girmesi beklenen standartlar bütünüdür. 4

BASEL II KRİTERLERİNİN AMACI - Bankaların maruz kaldıkları riskleri daha iyi ölçmek ve bunu en az sermaye düzeyi ile ilişkilendirmek, - Ulusal ve Uluslararası denetim uygulamalarını güçlendirmek, Şeffaf ve Uluslararası genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uyumlu finansal tablolar yolu ile piyasa disiplinini sağlamak. Ancak biz konuyu firmalar açısından irdelemeyi öne alacağız. 11. 2. 2022 5

BASEL II’ DEN BEKLENEN FAYDALAR n n • • 11. 2. 2022 Bankalarda risk yönetimi ve kültüründeki etkinliğin arttırılması, Bankaların aracılık fonksiyonlarını daha etkin bir biçimde yerine getirmesi , Bankaların sermaye düzeylerinin maruz kaldıkları risklere paralel hale getirilmesi, Bankalar tarafından kamuya açıklanacak bilgiler aracılığıyla piyasa disiplininin arttırılması, Bankaların müşterileri konumundaki kişi ve kuruluşların kurumsal yönetişim yapılarının iyileştirilmesi. Firmalar açısından ise sağlamlık ve kredi değerliliğini önceden tesbit edebilmek. 6

BASEL II’ YE GÖRE KOBİ TANIMI Ø Ø Toplam yıllık satış cirosu 50 Milyon Euro yu geçmeyen işletmeler KOBİ’ dir. Kobiler Bankalarda mevcut kredi tutarlarına göre 2 sınıfa ayrılacaktır. Kurumsal kobi, perakende kobi Oysa ülkemizde bu tanımlar büyük firmaları tarif etmektedir. Kredi Tutarı (EUR) 11. 2. 2022 Yıllık Satış Cirosu (EUR) Sınıflandırma > 1. 000 < 50. 000 Kurumsal-(KOBİ) < 1. 000 < 50. 000 Perakende-(KOBİ) 7

KOBİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Ø Risk Ağırlıklarının belirlenmesinde başlangıçta 2 yöntem vardır. 1 - Basitleştirilmiş Standart Yöntem; Perakende KOBİ’lere % 75 Kurumsal KOBİ’lere % 100 standart risk ağırlıkları uygulanacaktır. 2 - Standart Yöntem; Perakende KOBİ’lere % 75 standart risk ağırlığı uygulanacak, Kurumsal KOBİ’lere dış derecelendirme kuruluşlarınca verilmiş olan derecelere göre % 20, % 50, % 100, % 150 risk ağırlıklarından biri uygulanacak, Derecesi bulunmayan firmalara % 100 risk ağırlığı uygulanacaktır. 8 Ø 11. 2. 2022 Bankaların ayıracağı sermaye tutarı kredi kullandırdığı firmaların risk ağırlıkları ile oranlanarak belirlenecektir.

11. 2. 2022 9

11. 2. 2022 10

11. 2. 2022 11

STANDART YÖNTEM (RATING SİSTEMİ) n n n 11. 2. 2022 Rating, kredi verilecek firmanın kredi borcunu ödemede gecikme riskini gösterir. Banka firmalara rating verebilmek için firmaları objektif kriterler ile inceleyecektir. Bu kriterler de finansal ve niteliksel kriterlerden oluşur. Finansal kriterler, firmaların bilanço ve gelir tablosundaki tespit edilen oranlar ve değerlerdir. Niteliksel kriterler ise yönetici, ortaklar ve firma ile ilgili firmanın kredibilitesini ölçen faktörlerdir. 12

RATING’İN İFADESİ n n n A+ A AFirmanın finansal yükümlülüklerini yerine getirme kapasitesinin yüksek olduğunu gösterir. 11. 2. 2022 13

RATING’İN İFADESİ n n n B+ B BFirmanın finansal yükümlülüklerini yerine getirme kapasitesinin yeterli olduğunu gösterir. 11. 2. 2022 14

RATING’İN İFADESİ n n n C+ C CFirmanın iş hacmi, ekonomik ve finansal koşullar gibi faktörlere bağlı olarak yükümlülüklerini yerine getirme durumunun değişebileceğini ve ödemelerini tahsil edememe durumunda finansal durumunun bozulabileceğini gösterir. 11. 2. 2022 15

RATING’İN İFADESİ n n n D+ D DFirmanın bir yada birden fazla yükümlülüğünü yerine getirmede başarısız olduğunu gösterir. 11. 2. 2022 16

FİRMALARIN MALİ ANALİZİ n 11. 2. 2022 Biz, bu açıkladığımız rating esasları için tespitin şöyle yapılacağını düşünmekteyiz. 17

ORAN ANALİZİ n A- NET İŞLETME SERMAYESİ Net İşletme Sermayesi: Dönen Varlıklar – Kıs. Vad. Yab. Kaynaklar 11. 2. 2022 18

ORAN ANALİZİ B- LİKİDİTE ORANLARI 1) 2) 3) 11. 2. 2022 Cari Oran : Dönen Varlıklar / Kıs. Vad. Yab. Kayn. Likidite Oranı : (Dönen Varlıklar – Stoklar)/ Kıs. Vad. Yab. Kayn. Nakit Oranı : (Hazır Değerler + Menkul Kıym. )/ Kıs. Vad. Yab. Kayn. 19

ORAN ANALİZİ n 1) 2) 3) 4) 5) 11. 2. 2022 C- MALİ YAPI ORANLARI Kaldıraç Oranı: Yabancı Kaynaklar Toplamı / Pasif Toplamı Kıs. Vad. Yab. Kayn. / Pasif Toplam Uzun Vad. Yab. Kayn. / Pasif Toplam Özkaynaklar / Pasif Toplam Yab. Kayn. / Özkaynaklar 20

ORAN ANALİZİ n 1) 2) 3) 4) 5) 11. 2. 2022 D- VERİMLİLİK (FAALİYET) ORANLARI Stok Devir Hızı : Satışların Maliyeti / Ort. Stok Devir Süresi : 360 / SDH Alacak Devir Hızı : Net Satışlar / Ort. Tic. Alacaklar Alacak Devir Süresi : 360 / ADH Aktif Devir Hızı : Net Satışlar / Aktif Top. 21

ORAN ANALİZİ n 1) 2) 3) 4) 5) 11. 2. 2022 E- KARLILIK ORANLARI Brüt Satış Karı / Net Satışlar Faaliyet Karı / Net Satışlar Dönem Karı / Aktif Toplam Dönem Karı / Öz Kaynaklar 22

BİR TEKSTİL FİRMASI ÖRNEĞİ n n n Bir tekstil firmasının 2004 yılına ait A) Bilanço ve gelir tablosu dikey yüzdeler yöntemine göre B) Oran analizine göre şöyle incelenmiştir. SİTEMİZDEKİ BASEL II ÖRNEK FİRMA ÇALIŞMALARI SUNUMUNA İLGİLİ TABLO İÇİN BAKINIZ 11. 2. 2022 23

BİR TEKSTİL FİRMASI ÖRNEĞİ n Oran Analiz Yorumları a) Net İşletme Sermayesi: İşletmenin bir yıl içinde paraya dönüşecek varlıkları (dönen varlıklar) ile bir yıl içinde ödeyeceği borçları (KVYK) arasındaki farktır. İşletmenin borç ödeme gücünü gösterir. Örneğimizde net işletme sermayesinin 483. 244, 47 YTL olduğunu görmekteyiz. Bankalar bu tutardaki krediyi kolaylıkla verebilirler. 11. 2. 2022 24

BİR TEKSTİL FİRMASI ÖRNEĞİ n Oran Analiz Yorumları b) Likidite Oranları: Bu oranlar, işletmelerin kısa vadeli borç ödeme gücünü ölçmede kullanılır. Bu oranlardan ilki Cari Orandır. Genel olarak bu oranın 1, 5 olması beklenir. Örneğimizde ise bu oran 1, 13 olarak gerçekleşmiştir. Likidite oranı, firmanın stoklarını satmadan kısa vadeli borçlarını ödeme gücünü gösterir. Bu oranın standardı 1 dir. Örneğimizde bu oran standardın altında olup, firma kısa vadeli borçlarını ödeyebilmesi stoklarına bağlıdır. Nakit Oran ise; işletmeni elindeki mevcut hazır değerlerle kısa vad. yab. Kaynaklarını ne ölçüde ödeyebilir sorusuna cevap verir. Burada standart 0, 20 olup, örneğimizde bu oran 0, 46 olarak gerçekleşmiştir. Firmanın fonları atıl kalmıştır. 11. 2. 2022 25

BİR TEKSTİL FİRMASI ÖRNEĞİ n Oran Analiz Yorumları c) Mali Yapı Oranları : İşletmelerin mali yapısını ortaya koyar. Şöyle ki varlıkların ne kadarlık kısmının özkaynaklarla ne kadarlık kısmının yabancı kaynaklarla finanse edildiğini gösterir. Bu oranlardan ilki kaldıraç oranıdır. Bu oranın standardı 0, 50 dir. Örneğimizde bu oran 0, 70’ dir. Yani firma % 70 yabancı kaynaklarla finanse edilmektedir. Bu oranı başka bir ifadesi olan Özkaynak / Pasif Toplam oranına baktığımızda da % 30 olarak gerçekleştiğini görüyoruz. Yine buradan da firmanın % 30 özkaynaklarla % 70 yabancı kaynaklar finanse edildiğini görmekteyiz. 11. 2. 2022 26

BİR TEKSTİL FİRMASI ÖRNEĞİ n Oran Analiz Yorumları d) Verimlilik (Faaliyet ) Oranları : Bu oranlar işletmenin sahip olduğu ve faaliyetlerini gerçekleştirmede kullandığı iktisadi kıymetlerin ne ölçüde etkin kullanıldığını ifade eder. Bu oranlardan stok devir hızına baktığımızda örneğimizde 5, 87 olarak ve stok devir süresinin ise 61 gün olduğunu görmekteyiz. Stok devir hızı ne kadar yüksek olursa stok devir süresi de o kadar az olur. Siparişlerin yetişme şartıyla stok devir süresinin mümkün olduğunca kısa olması beklenir. Stok saklama maliyetleri firma üzerinde bir yüktür. Alacak devir hızı örnekte 6, 92 ve alacak devir süresi ise 52 gün olarak gerçekleşmiştir. Yine burada da alacak devir hızının oldukça yüksek ve devir süresinin ise kısa olması beklenir. Örneğimizdeki firma 52 günde bir alacaklarını tahsil etmektedir. 11. 2. 2022 27

BİR TEKSTİL FİRMASI ÖRNEĞİ n Oran Analiz Yorumları e) Karlılık Oranları : Bu oranlar, İşletmenin ne ölçüde etkin yönetildiği konusunda nihai bilgileri sağlar. Karlılık oranlarını değerlendirirken sektör ortalamalarına dikkat etmek gerekir. Karlılık oranları içinde brüt satış karı / net satışlar oranı yükselme eğiliminde olursa satılan malın maliyetinin azaldığını görürüz. Bu da firma için olumludur. Yine faaliyet karı / net satışlar oranı da firmanın ana faaliyet konusunda ne kadar verimli olduğunu gösterir. 11. 2. 2022 28

BİR OTOMOTİV FİRMASI ÖRNEĞİ n n n Bir otomotiv firmasının 2004 yılına ait A) Bilanço ve gelir tablosu dikey yüzdeler yöntemine göre ve B) Oran analizine göre şöyle incelenmiştir. İLGİLİ TABLO İÇİN SİTEMİZDEKİ BASEL II ÖRNEK FİRMA ÇALIŞMALARI SUNUMUNA BAKINIZ 11. 2. 2022 29

FİRMALARIN YAPMASI GEREKENLER Ø Kayıt dışı işlemlerin kayıt içine alınması Ø Firmaların esas faaliyet konularında çalışması Ø Ø Ø 11. 2. 2022 Faaliyetlerinden doğan riskleri azaltacak alternatif finansman yöntemlerinin kullanılması (Faktoring gibi) Öngörülen teminat yapısına uyum sağlanması (İşletme dışındaki şahısların gayrimenkullerin işletme içine alınması) Doğru ve şeffaf kayıt düzeni ile güvenilir mali tablolar üretilmesi 30

FİRMALARIN YAPMASI GEREKENLER Ø Ø 11. 2. 2022 Raporlama ve veri tabanı konularında teknolojik yatırımların tamamlanması Kurumsal yönetim kültürünün en üst yöneticiden tüm çalışanlara kadar yerleştirilmesi Finansal yönetimin profesyonellere verilmesi ve nitelikli insan kaynağına yatırım yapılması Basel II ile öngörülen değişimlerin İşletmelere etkilerinin bilinmesi ve risklerin ölçülmesi 31

SONUÇ n FİRMALAR; Artık Basel II standartları ile karşıyasınız. Babanızın zenginliği fayda etmez, malınız mülkünüz değil, iş yapmak ve kredi alabilmek için verimliliğiniz esastır. Bunu bilin. . . 11. 2. 2022 32

SONUÇ n BANKALAR; Artık, müdürleriniz, genel müdürleriniz yetkili değil, yetkili olan ilim ve ilmi esaslara göre tespit edilen sonuçlardır diyoruz. . . 11. 2. 2022 33

YARARLANILAN KAYNAKLAR n n 11. 2. 2022 EGE BÖLGESİ SANAYİ ODASI SMM BÜLENT FIÇICI 34