BASA KRAMA MUDHA KRAMANTARA WREDHA KRAMA INGGIL KRAMA

BASA KRAMA

MUDHA KRAMANTARA WREDHA KRAMA INGGIL KRAMA DESA KITHA

UGA DIARANI KRAMA ANDHAP TEMBUNG KRAMA LAN KRAMA INGGIL MUDHA KRAMA MADYAMA PURUSAN (PANJENENGAN) PANGANGGONE: • • Wong enom marang wong tuwa Murid marang guru Anak marang wong tuwa Priyayi kalihan priyayi

TULADHA Panjenengan menika menapa putranipun Pak Baskara? Pak Guru ngersakaken dhahar soto? Menawi panjenengan kersa rawuh, kula damelaken rawon. Ibu tindak Sala nitih mobil. Bapak Ibu dosen sampun rawuh wonten in seminar. Mangga samya enggal bidhal mumpung taksih enjing.

UGA SINEBUT KRAMA LUGU TEMBUNG-TEMBUNGE KRAMANTARA UTAMA PURUSAN: KULA MADYAMA PURUSA: KENG SLIRA WUWUHAN KRAMA PANGANGGONE: • Sapadha-padha (pangkat, umur, gelar) lan tetep kurmate • Priyayi luhur marang priyayi andhap luwih tuwa • Wong tuwa marang wong enom pangkat.

• Menapa Keng Slira, badhe kesah dhateng Jakarta? • Kula sampun sanjang, bilih kula saged dhateng wetawis tabuh 10. TULADHA • Mangga Keng Slira, ing orayogi nyalirani ing sarasehan menika. • Menawi sampun rampung kula, kula ajeng mantuk. • Yen Keng Slira badhe wangsul, mangke sareng kula kemawon. • Mahasiswa samya kuliah ing dinten menika.

WREDHA KRAMA TEMBUNGIPUN KRAMA WUWUHAN NGOKO: dak-, ko-, di-, -ku, -mu, -(n)é, -(k)aké UTAMA PURUSA: KULA, MADYAMA PURUSA: SAMPEYAN ORA NGANGGO WANCAHAN: NIKA, NIKI, NIKU, MAWON, kajawi ingkang dados kang. PANGANGGONE: 1) Wong tuwa (isih kepengin ngumati) marang wong enom 2) Wong tuwa marang wong enom sing pangkat 3) Wong tuwa marang wong enom (luwih dhuwur awune)

TIULADHA Sampeyan napa purun nedha ulam menda. Disate raose eca, pun Siti purun mbakarake. COD-ne sampeyan kintuanake. Mangke kula bayare wonten griya. Nas, kepriye kabare sampeyan? Rak inggih bagas waras ta? Menapa sampeyan sampun dicriyosi bab kawontenan ibune si Tomi? Yen sampen purun dirabekake, badhe ditumbaske mobil.

KRAMA INGGIL TEMBUNG-TEMBUNGIPUN KRAMA INGGIL TEGESIPUN MINULYA (P 2 Tiyang Minulya) KANGGE NGURMATI TIYANG LANGKUNG (SEPUH, DRAJAT, PANGKAT, SEMAT) INGKANG MINULYA BOTEN GADHAH DHASAR LINGGA WUJUDIPUN BEDA KALIYAN NGOKO LAN KRAMA RASA BASA MEH SAMI KALIYAN KRAMA ANDHAP, NANGING KRAMA INGGIL SAKALANGKUNG KURMAT. KANTI KRAMA INGGIL P 1 LANGKUNG NGASORAKEN DHIRI PANGANGGENIPUN: 1) Tiyang anem dhateng tiiyang ingkang sakalangkung sepuh 2) Tiyang alit dhumateng priyayi agung (drajat, pangkat, semat) 3) Tiyang donga dhumateng Gusti. 4) Siswa dhateng guru. 5) Anak dhateng tiyang sepuh. 6) Andhahan dhateng pangaarsa.

Menika conto tembung inggil boten wonten krama andhapipun! NGOKO KRAMA INGGIL KRAMA ANDHAP ungah bingah rena - enggo enggé agem - imbuh imbet tanduk - jeneng nama asma - kowé sampéyan panjenengan - lungguh lenggah pinarak - bali wangsul kondur - butuh betah kersa - dhengkul jengku - endhas sirah mustaka - enom enem mudha/timur - enggo angge agem - gunem ginem ngendika - gugah gigah wungu - gelem purun kersa - jaga jagi reksa - karep kajeng karsa -

Menika conto tembung inggil wonten krama andhapipun! NGOKO KRAMA INGGIL KRAMA ANDHAP on akén ndawuhi ngaturi awèh nyukani maringi nyaosi kandha criyos ngendika matur njaluk nedha mundhut nyuwun nyilih nyambut (mundhut) ngampil (nyuwun) ngampil takon taken Mundhut pirsa Nyuwun pirsa takon takén ndangu nyuwun priksa undang ngundang nimbali ngaturi akon aken dhawuh utus meteng ngandheg nggarbini mbobot aku kula adalem kawula

Conto: Mangga menawi panjenengan badhe mundut pirsa! Nandalem menika nggarbini sampun pinten wulan? Ingkang ngersakaken mundhut menika ingkang Rama. Bilih kepareng adalem badhe sowan mangke dalu. Sumangga kula aturi paring pangandika. Menapa Bapak Guru nimbali kula supados sowan? Sungkem menika wonten jengkunipun ingkang Rama. Panjenengan rawuh badhe ngersakaken menapa? We lha, jebul Bapak Bupati menika taksih timur. Sinten asma panjenengan?

KRAMA DESA • TEMBUNGIPUN KRAMA DIPUNKRAMAKAKEN MALIH • PANGANGGENIPUN: 1) Tiyang kirang paham undha-usuking basa Jawi kadosta tiyang dusun/gunung, bakul 2) Pirembagan obrolan CONTO: a) Tiyang sepah kula samenika wonten ing Klaten. b) Mangsa rendheng kathah jawoh. c) Nami kula Rindhianingsih. d) Ingkang sepindhah mangga muji sukur dhumateng Gusti. e) Yen mlampah dalu kula ajros.

KRAMA KITHA • TEMBUNGIPUN KRAMA, KACAMPURAN BASA MANCA DIPUNKRAMAKKEN(bahasa Indonesia) KATHAH INTERFERENSI (kadosta: dipunmilai, dipuntingkatkan, ningkataken), BASA MANCA (Bahasa Indonesia). • PANGANGGENIPUN 1) Tiyang kitha (ingkang pinter basa Indonesia, kirang paham undha-usuk lan pandhapuking basa Jawi). CONTO: a) Menapa artosipun budaya menika? b) Motivasi siswa saged dipuntingkataken kanthi media internet. c) Kangge ningkataken asil panen mangga nindakaken Panca Usaha Tani. d) Supados hasilipun maksimal mangga samya nindakaken Sapta Pesona pariwisata! MANGGA MENIKA SAGED KANGGE DHISKUSI!