BANKOWE ROZLICZENIA PIENINE USUGI PATNICZE DR HAB MARCIN

BANKOWE ROZLICZENIA PIENIĘŻNE- USŁUGI PŁATNICZE DR HAB. MARCIN SPYRA

PRAWO BANKOWE A USŁUGI PŁATNICZE Zastosowanie kumulatywne: co do zasady przepisy pr. bank oraz u. u. p. stosuje się łącznie. Pr. bank. jako przepisy szczególne wobec u. u. p. jako zasada w przypadku pokrywania się zakresu regulacji. Przepisy o rachunku płatniczym jako przepisy szczególne wobec przepisów o rachunkach bankowych. U. u. p. jako przepisy szczególne uchylające zastosowanie pr. bank. na podstawie przepisów szczególnych: art. 52 ust. 4 (rachunki bankowe, będące rachunkami płatniczymi), art. 63 d ust. 9 (polecenie zapłaty), art. 64 ust. 2 (karty płatnicze).

ZAKRES ZASTOSOWANIA U. U. P. ART. 5 Przepisy ustawy stosuje się do usług płatniczych świadczonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub w obrocie z innymi państwami członkowskimi. Przepisy o obowiązkach informacyjnych (dział II), bezpieczeństwie usług (dział IIA), prawach i obowiązkach stron (dział III) z wyjątkiem przepisów o rachunku podstawowym oraz o odpowiedzialności cywilnej i karnej (dział IX) stosuje się do transakcji płatniczych wykonywanych w euro, w walucie polskiej lub w walucie innego państwa członkowskiego w przypadku gdy zarówno dostawca płatnika, jak i dostawca odbiorcy lub jedyny dostawca w danej transakcji płatniczej znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub innego państwa członkowskiego

ZAKRES ZASTOSOWANIA U. U. P. TRANSAKCJE W WALUCIE PAŃSTWA TRZECIEGO Przepisy działów II, IIa i III stosuje się z wyłączeniem przepisów: - o obowiązku poinformowania o maksymalnym czasie wykonania usługi art. 23 ust. 1 pkt 2, art. 27 pkt 2 lit. e i art. 30 pkt 1, - o opłatach, art. 52, - O czasie wykonania usługi, art. 53 - 58 - rozdziału 7 – rachunek podstawowy, do transakcji płatniczych wykonywanych w walucie, która nie jest walutą państwa członkowskiego, w przypadku gdy zarówno dostawca płatnika, jak i dostawca odbiorcy lub jedyny dostawca w danej transakcji płatniczej znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub innego państwa członkowskiego, w odniesieniu do tych części danej transakcji, które są realizowane w Rzeczypospolitej Polskiej lub innym państwie członkowskim.

ZAKRES ZASTOSOWANIA U. U. P. Przepisy działu II, IIa, III oraz IX z wyłączeniem - Obowiązku informowania o terminie wykonania usługi art. 23 ust. 1 pkt 2, art. 27 pkt 2 lit. e i pkt 5 lit. f oraz art. 30 pkt 1, oraz terminu jej wykonania art. 54 - Regulacji opłat, art. 37 a ust. 1 i 3, art. 38 a ust. 3, art. 52 - Roszczenia płatnika o zwrot kwoty transakcji art. 47, art. 48, - Rozdziału 7, oraz - Przepisów o odpowiedzialności dostawcy płatnika, odbiorcy, oraz odpowiedzialności regresowej art. 144, art. 145, art. 146 i art. 148, stosuje się do transakcji płatniczych wykonywanych w każdej walucie, w przypadku gdy tylko jeden z dostawców znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub innego państwa członkowskiego, a drugi dostawca znajduje się na terytorium innego państwa, w odniesieniu do tych części danej transakcji płatniczej, które są realizowane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub innego państwa członkowskiego.

INSTRUMENT PŁATNICZY Instrument płatniczy - zindywidualizowane urządzenie lub uzgodniony przez użytkownika i dostawcę zbiór procedur, wykorzystywane przez użytkownika do złożenia zlecenia płatniczego;

INSTRUMENT PŁATNICZY C 616/11 T-Mobile Austria Gmb. H Zarówno procedura oparta na podpisanym własnoręcznie przez płatnika formularzu płatności zmierzająca do wydania polecenia przelewu, jak i procedura wydania polecenia przelewu w bankowości internetowej stanowią instrumenty płatnicze w rozumieniu tego przepisu. W istocie zarówno polecenie przelewu wydane na podpisanym własnoręcznie przez płatnika formularzu jak i polecenie przelewu w bankowości internetowej, stanowią zbiór procedur, uzgodniony przez użytkownika i dostawcę usług płatniczych, z których korzysta użytkownik w celu zainicjowania zlecenia płatniczego.

ZLECENIE ROZLICZENIOWE Art. 2 pkt 36 u. u. p. oświadczenie płatnika lub odbiorcy skierowane do jego dostawcy zawierające polecenie wykonania transakcji płatniczej; Oświadczenie woli posiadacza rachunku skierowane do banku (jako dłużnika), zawierające w swojej treści wezwanie do spełnienia świadczenia (art. 455 KC). Świadczenie to nie jest świadczeniem pieniężnym (mimo iż dotyczy środków pieniężnych), lecz ma charakter określonej usługi rozliczeniowej. (W. Pyzioł, SPP, t. 8, s. 520) Polecenie: jednostkowe/ stałe obciążeniowe/uznaniowe

ODWOŁANIE ZLECENIA ROZLICZENIOWEGO Odwołanie zlecenia rozliczeniowego jest dopuszczalne zarówno na zasadach art. 61 k. c. jak i po jego złożeniu ale przed realizacją przez bank. Przypadek szczególny: odwołanie polecenia zapłaty art. 63 d ust. 6 pr. pank.

ODWOŁANIE ZLECENIA ROZLICZENIOWEGO ART. 51 U. U. P. 1. Użytkownik nie może odwołać zlecenia płatniczego od chwili jego otrzymania przez dostawcę płatnika. 2. W przypadku gdy transakcja płatnicza jest inicjowana przez dostawcę świadczącego usługę inicjowania transakcji płatniczej lub przez odbiorcę lub za jego pośrednictwem, płatnik nie może odwołać zlecenia płatniczego po udzieleniu dostawcy świadczącemu usługę inicjowania transakcji płatniczej zgody na zainicjowanie transakcji płatniczej albo po udzieleniu odbiorcy zgody na wykonanie transakcji płatniczej. 3. W przypadku polecenia zapłaty płatnik może odwołać zlecenie płatnicze, z zachowaniem prawa do zwrotu kwoty transakcji płatniczej, nie później niż do końca dnia roboczego poprzedzającego uzgodniony dzień obciążenia rachunku płatniczego. 4. W przypadku, o którym mowa w art. 49 ust. 3, użytkownik może odwołać zlecenie płatnicze nie później niż do końca dnia roboczego poprzedzającego uzgodniony dzień.

MOMENT OTRZYMANIA ZLECENIA ART. 49 U. U. P. 1. Momentem otrzymania zlecenia płatniczego jest moment, w którym zlecenie zostało otrzymane przez dostawcę płatnika. W przypadku gdy dostawca płatnika otrzymuje zlecenie płatnicze w dniu niebędącym dla tego dostawcy dniem roboczym, uznaje się, że zlecenie zostało otrzymane pierwszego dnia roboczego po tym dniu. Nie obciąża się rachunku płatnika przed otrzymaniem zlecenia płatniczego. 2. Dostawca może ustalić nieprzekraczalny, przypadający pod koniec dnia roboczego moment, po którym otrzymane zlecenia płatnicze uznaje się za otrzymane pierwszego dnia roboczego po tym dniu. 3. Jeżeli użytkownik inicjujący zlecenie płatnicze i jego dostawca uzgodnią, że wykonanie zlecenia płatniczego rozpoczyna się: 1) określonego dnia, 2) pod koniec wskazanego okresu, 3) w dniu, w którym płatnik przekazał do dyspozycji swojemu dostawcy środki pieniężne na wykonanie zlecenia płatniczego- za moment otrzymania zlecenia do celów art. 54 uznaje się początek dnia, o którym mowa w pkt 1, albo dnia będącego ostatnim dniem okresu, o którym mowa w pkt 2, albo dnia, o którym mowa w pkt 3.

AUTORYZACJA ART. 40 U. U. P. 1. Transakcję płatniczą uważa się za autoryzowaną, jeżeli płatnik wyraził zgodę na wykonanie transakcji płatniczej w sposób przewidziany w umowie między płatnikiem a jego dostawcą. Zgoda może dotyczyć także kolejnych transakcji płatniczych. 2. Zgoda powinna być udzielona przez płatnika przed wykonaniem transakcji płatniczej albo kolejnych transakcji płatniczych, chyba że płatnik i jego dostawca uzgodnili, że zgoda może zostać udzielona także po ich wykonaniu. Zgody na wykonanie transakcji płatniczej można również udzielić za pośrednictwem odbiorcy, dostawcy odbiorcy albo dostawcy świadczącego usługę inicjowania transakcji płatniczej. 3. Płatnik może w każdej chwili wycofać zgodę, nie później jednak niż do momentu, w którym zlecenie płatnicze zgodnie z art. 51 stało się nieodwołalne. 4. Jeżeli zgoda dotyczy kolejnych transakcji płatniczych, wycofanie dotyczy wszystkich niewykonanych transakcji płatniczych, chyba że płatnik zastrzegł inaczej.

PODZIAŁ RYZYKA – ART. 46 U. U. P. 3. Płatnik odpowiada za nieautoryzowane transakcje płatnicze w pełnej wysokości, jeżeli doprowadził do nich umyślnie albo w wyniku umyślnego lub będącego skutkiem rażącego niedbalstwa naruszenia co najmniej jednego z obowiązków, o których mowa w art. 42. 4. Po dokonaniu zgłoszenia zgodnie z art. 42 ust. 1 pkt 2 płatnik nie odpowiada za nieautoryzowane transakcje płatnicze, chyba że płatnik doprowadził umyślnie do nieautoryzowanej transakcji. 4 a. W przypadku gdy dostawca płatnika nie wymaga silnego uwierzytelniania użytkownika, płatnik nie ponosi odpowiedzialności za nieautoryzowane transakcje płatnicze, chyba że działał umyślnie. W przypadku gdy odbiorca lub dostawca odbiorcy nie akceptują silnego uwierzytelniania użytkownika, odpowiadają oni za szkody poniesione przez dostawcę płatnika.

SILNE UWIERZYTELNIENIE ART. 2 PKT 26 AA Silne uwierzytelnianie użytkownika - uwierzytelnianie zapewniające ochronę poufności danych w oparciu o zastosowanie co najmniej dwóch elementów należących do kategorii: a) wiedza o czymś, o czym wie wyłącznie użytkownik, b) posiadanie czegoś, co posiada wyłącznie użytkownik, c) cechy charakterystyczne użytkownika - będących integralną częścią tego uwierzytelniania oraz niezależnych w taki sposób, że naruszenie jednego z tych elementów nie osłabia wiarygodności pozostałych;

OBOWIĄZKI W ZAKRESIE AUTORYZACJI SN, 18. 1. 2018, V CSK 141/17, Użytkownik, z chwilą otrzymania instrumentu płatniczego, podejmuje niezbędne środki służące zapobieżeniu naruszeniu indywidualnych zabezpieczeń tego instrumentu, w szczególności jest obowiązany do przechowywania instrumentu płatniczego z zachowaniem należytej staranności oraz nieudostępniania go osobom nieuprawnionym. Użytkownik nie odpowiada za utratę środków, jeżeli do utraty pieniędzy z rachunku bankowego nie doszło w skutek naruszenie obowiązków użytkownika, ale wskutek popełnienia przestępstwa przez nieustaloną osobę trzecią, która skorzystała z niewłaściwego zabezpieczenia przez Bank świadczenia usługi Centrum Usług Internetowych.

WYROK SO W ŁODZI Z 26 KWIETNIA 2017 R. III CA 200/17 Powódka nie zapoznała się z ostrzeżeniem o niebezpieczeństwie, co wskazuje na niezachowanie należytej staranności w korzystaniu z instrumentu płatniczego w rozumieniu art. 42. Zachowania tego nie można uznać za rażące niedbalstwo, jeśli wziąć pod uwagę, że informacje o zagrożeniu znajdowały się nie na pierwszej stronie serwisu transakcyjnego, lecz w zakładce bezpieczeństwo.

WYROK SA W WARSZAWIE SYGN. AKT VI ACA 509/17 Powód korzystał z laptopa, jak sam twierdzi, zabezpieczonego jedynie bezpłatnym programem antywirusowym, a taki rodzaj programów, niezależnie od tego iż nie jest przeznaczony dla firm, to nie zapewnia należytej ochrony antyphishingowej i antywirusowej. Ponadto powód trzymał sprzęt, z którego korzystał w ramach łączenia się z bankiem/ tablet i laptop/ w pracy, gdzie miały do niego dostęp również inne osoby

WYROK SO W BIAŁYMSTOKU II CA 426/17 Regulaminu świadczenia usług bankowości elektronicznej w (. . . ) S. A. , co oznaczało z kolei obowiązek stosowania m. in. aktualnego oprogramowania antywirusowego i antyspamowego oraz zapory firewall, najnowszych wersji przeglądarek internetowych oraz haseł zabezpieczających przed nieuprawnionym dostępem do komputera osób trzecich. Zabezpieczanie instrumentu płatniczego obejmowało natomiast - wobec przytoczonej wyżej definicji zawartej w art. 2 ust. 10 ustawy - zarówno całą kartę kodów doręczoną powodom, jak i każdy poszczególny kod używany przy składaniu zlecenia płatniczego, czyli przy konkretnej pojedynczej transakcji. Naruszenie regulaminu jest rażącym niedbalstwem.

AUTORYZACJA ZLECENIA ART. 45 U. U. P. 1. Na dostawcy użytkownika spoczywa ciężar udowodnienia, że transakcja płatnicza została autoryzowana i prawidłowo zapisana w systemie służącym do obsługi transakcji płatniczych dostawcy oraz że nie miała na nią wpływu awaria techniczna ani innego rodzaju usterka związana z usługą płatniczą świadczoną przez tego dostawcę, w tym dostawcę świadczącego usługę inicjowania transakcji płatniczej. 1 a. Jeżeli transakcja płatnicza jest inicjowana za pośrednictwem dostawcy świadczącego usługę inicjowania transakcji płatniczej, na dostawcy tym spoczywa ciężar udowodnienia, że w zakresie jego właściwości transakcja płatnicza została autoryzowana i prawidłowo zapisana w systemie służącym do obsługi transakcji płatniczych dostawcy oraz że nie miała na nią wpływu awaria techniczna ani innego rodzaju usterka związana z usługą płatniczą, za którą ten dostawca odpowiada.

AUTORYZACJA ZLECENIA ART. 45 U. U. P. Art. . 45 u. u. p. ust. 3. Wykazanie przez dostawcę zarejestrowanego użycia instrumentu płatniczego nie jest wystarczające do udowodnienia, że transakcja płatnicza została przez użytkownika autoryzowana albo że płatnik umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa doprowadził do nieautoryzowanej transakcji płatniczej albo umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa dopuścił się naruszenia co najmniej jednego z obowiązków, o których mowa w art. 42. Ciężar udowodnienia tych okoliczności spoczywa na dostawcy.

POMYŁKA W NR RACHUNKU ODBIORCY ART. 142 U. U. P. 1. Zlecenie płatnicze uznaje się za wykonane na rzecz właściwego odbiorcy, jeżeli zostało wykonane zgodnie z informacjami, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 1 lub w art. 27 pkt 2 lit. b, a w przypadku wskazania w treści zlecenia płatniczego unikatowego identyfikatora - jeżeli zostało wykonane zgodnie z tym unikatowym identyfikatorem bez względu na dostarczone przez użytkownika inne informacje dodatkowe. 2. Jeżeli unikatowy identyfikator podany przez użytkownika jest nieprawidłowy, dostawca nie ponosi odpowiedzialności na podstawie art. 144 -146. Dostawca płatnika, a w przypadku, o którym mowa w art. 143 a ust. 1 pkt 2, również dostawca odbiorcy, są jednak obowiązani podjąć działania w celu odzyskania kwoty transakcji płatniczej wykonanej z użyciem nieprawidłowego unikatowego identyfikatora, w szczególności w trybie i na zasadach określonych w art. 143 a-143 c. Strony mogą zastrzec w umowie, że dostawca płatnika ma prawo pobrać od płatnika opłatę za odzyskanie środków. Przepis art. 36 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

WYROK SA W WARSZAWIE Z 31. 10. 2014, I ACA 607/14 Na dostawcy usług płatniczych spoczywa jedynie obowiązek weryfikacji numeru rachunku, nie zaś danych posiadacza rachunku, na którego rzecz ma nastąpić wpłata. Oznacza to, że w świetle obowiązujących przepisów bankowi nie można zarzucić niedochowania należytej staranności poprzez niesprawdzenie personaliów beneficjenta przelewu z danymi posiadacza rachunku.

WYROK SO W WARSZAWIE Z 6. 6. 2018, XXV C 2250/17 Z rachunku bankowego powoda na rachunek prowadzony w pozwanym Banku na sumę 639. 069, 85 zł. Dane odbiorcy przelewu nie były zgodne z numerem rachunku bankowego prowadzonego w pozwanym Banku. Doszło do tego w wyniku działania przestępczego nieznanych osób, które przedstawiły pracownikowi powoda fałszywy numer konta, podszywając się pod firmę kontrahenta. Skoro podany w przedmiotowym zleceniu płatniczym numer rachunku odbiorcy był zgodny z numerem rachunku prowadzonym przez pozwany Bank, to wykonując zlecenie płatnicze zgodnie z unikatowym identyfikatorem pozwany postąpił prawidłowo, w zgodzie z obowiązującymi go regulacjami. W rezultacie pozwany nie ponosi odpowiedzialności odszkodowawczej deliktowej względem powoda wobec braku spełnienia przesłanej tej odpowiedzialności.

WYROK SR WROCŁAW ŚRÓDMIEŚCIE Z 14. 12. 2015, I C 1248/15 T. T. omyłkowo w przelewie wskazał numer rachunku B. D. zamiast rachunku wierzyciela. B. D. powiadomił o tym swój bank żądając zwrotu kwoty T. T. Bank odbiorcy zwrócił kwotę ale po potrąceniu swojej wierzytelności względem B. D. T. T. domaga się zwrotu potrąconej części. Sam fakt prawidłowości wykonania przelewu z 16 października 2014 r. nie zwalniał w okolicznościach sprawy banku z obowiązku współdziałania przy zwrocie mylnie wpłaconej kwoty, jak również nie dawał mu żadnego uprawnienia do zatrzymania części tej kwoty na poczet rozliczeń banku ze świadkiem D. Do powstania nienależnego przysporzenia po stronie banku doszło nie w związku z uznaniem rachunku klienta banku nienależną kwotą, lecz w związku z pobraniem części tej kwoty przez bank na poczet własnych wierzytelności i w związku z odmową współdziałania z klientem w zwrocie nienależnych środków na rzecz powoda.

WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI ART. 149 U. U. P. Odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie transakcji płatniczej jest wyłączona w przypadku siły wyższej lub jeżeli niewykonanie lub nienależyte wykonanie zlecenia płatniczego wynika z innych przepisów prawa.

REGRES ART. 148 U. U. P. W przypadku gdy niewykonanie lub nienależyte wykonanie transakcji płatniczej jest wynikiem działania lub zaniechania dostawcy innego niż dostawca płatnika lub odbiorcy albo innego podmiotu pośredniczącego w wykonaniu transakcji płatniczej, dostawca płatnika lub odbiorcy może żądać od niego zwrotu kwot zapłaconych zgodnie z art. 144 -146; przepis art. 147 stosuje się odpowiednio. Obejmuje to rekompensatę, w przypadku gdy którykolwiek z dostawców nie zastosuje silnego uwierzytelnienia użytkownika.