BANKE I DRUGE FINANSIJSKE ORGANIZACIJE Pojam banke i

BANKE I DRUGE FINANSIJSKE ORGANIZACIJE

Pojam banke i vrste bankarskih poslova • AD sa sedištem u RS koje ima dozvolu za rad Agencije za bankarstvo RS i obavlja depozitne i kreditne poslove, a može obavljati i druge poslove u skladu sa zakonom. Obilježja: 1. Osniva se kao akcionarsko društvo 2. Dozvola Agencije za bankarstvo RS 3. Obavljanje depozitnih, kreditnih poslova i drugih poslova određenih zakonom

Vrste bankarskih poslova: § § pasivni (banka je dužnik) aktivni (banka je poverilac) neutralni (posrednik, jemac, punomoćnik) sopstveni

Poslovi banke • Poslovi banke su: § § § Depozitni-primanje svih novčanih depozita kreditni Devizni, devizno-valutni i mjenjački Poslovi platnog prometa Izdavanje platnih kartica Poslovi sa hartijama od vrijednosti Brokersko dilerski poslovi Izdavanje garancije, avala i drugo Kupovina, prodaja i naplata potraživanja Iznajmljivanje sefova Poslovi zastupanja i posredovanja u osiguranju

Vrste banki • S obzirom na vrstu poslovanja: § EMISIONE-emitovanje novčanica, regulisanje količine novca u opticaju § DEPOZITNE-plasiranje sredstava § ZALOŽNE § HIPOTEKARNE-odobravaju kredite na osnovu hipoteke § POSLOVNE-karakteristične za razvijene države § SPECIJALNE

Osnivanje banke • OSNIVAČI-domaća i strana pravna i fizička lica • NOVČANI DIO OSNIVAČKOG KAPITALA MIN 15. 000 KM • Regulatorni kapital banke je zbir osnovnog i dopunskog kapitala, nakon regulatornih usklađivanja i ne može biti manji od 15. 000 KM • OSNIVAČKI AKT • STATUT • Zahtev Agenciji za izdavanje dozvole za rad • DOZVOLA ZA RAD BANKE

ORGANI BANKE • SKUPŠTINA • NADZORNI ODBOR (čini najmanje pet članova koje imenuje i razrešava skupština banke) • UPRAVA banke organizuje rad, vodi poslovanje i zastupa banku. Ima najmanje tri člana od kojih se jedan imenuje za predsednika uprave. • DRUGI ODBORI (ZA REVIZIJU, ZA RIZIKE, ZA IMENOVANJA, ZA NAKNADE, KREDITNI ODBOR) • SEKRETAR

AGENCIJA ZA BANKARSTVO • Bankarski sistem Republike Srpske čine – – banke, mikrokreditne organizacije, štedno-kreditne organizacije i druge finansijske organizacije čije se osnivanje i poslovanje uređuje posebnim zakonima kojima je propisano da Agencija izdaje dozvole ili odobrenja za rad, nadzire poslovanje i vrši druge poslove u vezi s njima • Osnovni cilj Agencije za bankarstvo Republike Srpske jeste očuvanje i jačanje stabilnosti bankarskog sistema, te unapređivanje njegovog sigurnog, kvalitetnog i zakonitog poslovanja

NADLEŽNOSTI AGENCIJE • • izdavanje dozvola za osnivanje i rad banaka kontrola boniteta i zakonitosti poslovanja banaka oduzimanje dozvole za rad bankama uvođenje postupka privremene uprave u bankama, pokretanje postupka likvidacije, podnošenje zahteva za pokretanje stečajnog postupka nad bankama, donošenje akata kojima se uređuje rad banaka ocena ispunjavanja uslova i davanje saglasnosti za izdavanje akcija narednih emisija, vršenje nadzora i preduzimanje potrebnih radnji u vezi sa sprečavanjem pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti donošenje akata i preduzimanje radnji u cilju obezbeđenja zaštite prava potrošača, odnosno fizičkih lica korisnika finansijskih usluga u bankarskom sistemu i dr.

AGENCIJA ZA BANKARSTVO • U sastavu Agencije je Ombudsman za bankarski sistem kao samostalna organizaciona jedinica, koji promoviše zaštitu prava i interese potrošača, odnosno fizičkih lica korisnika finansijskih usluga • Organ upravljanja Agencijom je Upravni odbor. • Članovi Upravnog odbora imenuju se na period od pet godina, a na osnovu prethodno sprovedenog postupka javne konkurencije u skladu sa zakonom. • Upravni odbor se sastoji od pet članova koje, na predlog Vlade Republike Srpske imenuje Narodna skupština. • Direktor Agencije predstavlja Agenciju, rukovodi radom i odgovoran je za rad Agencije. • Direktora i zamenika direktora Agencije, po prethodno sprovedenom postupku javne konkurencije u skladu sa zakonom, na predlog Vlade, imenuje Narodna skupština na period od pet godina. 10

Stečaj i likvidacija banke • Agencija imenuje privremenog upravnika I likvidacionog upravnika

DRUŠTVA ZA OSIGURANJE • Poslovi OSIGURANJA IMOVINE I LICA • Djelatnost neposrednog osiguranja za pokrivanje rizika u Republici Srpskoj može obavljati samo društvo za osiguranje koje je dobilo dozvolu Agencije za nadzor osiguranja RS • Odvojeno životno ili neživotno osiguranje, reosiguranje • Osniva se kao AD ili Druš. za Uzajamno Osig. § Kao DUO – principi UZAJAMNOST i SOLIDRNOSTI; ne može da reosigurava – 250 članova za jednu vrstru rizika i 300 članova za više vrsta rizika – najmanje jedna polovina prihoda od doprinosa društva mora poticati od lica koja su članovi DUO – Ne sme imati godišnji obrt veći od 2. 000 KM – Sa ograničenim i neograničenim doprinosom

DRUŠTVA ZA OSIGURANJE • OSNIVAČI: Jedno ili više domaćih ili stranih pravnih ili fizičkih lica • OSNOVNI KAPITAL • 2. 000, 00 KM ako društvo za osiguranje obavlja jednu ili više sledećih vrsta: - osiguranje od odgovornosti za motorna vozila, vazduhoplove, brodove, - osiguranje od opšte građanske odgovornosti, osiguranje kredita, garancijska osiguranja. • 3. 000, 00 KM ako društvo za osiguranje obavlja životno osiguranje; • 3. 000, 00 KM ako društvo obavlja isključivo reosiguranje. • DOZVOLA Agencije RS

ZASTUPANJE I POSREDOVANJE U OSIGURANJU • Zаkоn о zаstupаnju u оsiugrаnju i pоsrеdоvаnju u оsigurаnju i rеоsigurаnju • zаstupnici u оsigurаnju: 1) fizičkо licе kоје је dоbilо оvlаšćеnjе Аgеnciје zа оbаvlјаnjе pоslоvа zаstupаnjа u оsigurаnju (оvlаšćеnjе zа zаstupаnjе), 2) prеduzеtnik zа zаstupаnjе u оsigurаnju kојi је dоbiо dоzvоlu Аgеnciје zа оbаvlјаnjе dјеlаtnоsti zаstupаnjа u оsigurаnju (dоzvоlа zа zаstupаnjе) i kојеm је rеgistrаciоni оrgаn izdао rеšеnjе о rеgistrаciјi, 3) društvо zа zаstupаnjе u оsigurаnju kоје је dоbilо dоzvоlu zа zаstupаnjе i kоје је upisаnо u rеgistаr pоslоvnih subјеkаtа i 4) bаnkа, mikrоkrеditnо društvо i Prеduzеćе zа pоštаnski sаоbrаćај Rеpublikе Srpskе а. d. Bаnjа Lukа kојi su dоbili dоzvоlu zа zаstupаnjе i kојi su upisаli dјеlаtnоst zаstupаnjа u оsigurаnju u rеgistаr pоslоvnih subјеkаtа.

ZASTUPANJE U OSIGURANJU – Zаstupnik u оsigurаnju - fizičkо licе оbаvlја pоslоvе zаstupаnjа u оsigurаnju isklјučivо nа оsnоvu ugоvоrа о rаdu, оdnоsnо drugоg prаvnоg оdnоsа sа prеduzеtnikоm zа zаstupаnjе u оsigurаnju, društvоm zа zаstupаnjе u оsigurаnju, filiјаlоm društаvа zа zаstupаnjе u оsigurаnju čiје је sјеdištе u Fеdеrаciјi Bi. H, bаnkоm, mikrоkrеditnim društvоm ili Pоštаmа Srpskе – Društvо zа zаstupаnjе u оsigurаnju оsnivа sе kао аkciоnаrskо društvо ili društvо sа оgrаničеnоm оdgоvоrnоšću – Društvо zа zаstupаnjе u оsigurаnju, оdnоsnо prеduzеtnik zа zаstupаnjе u оsigurаnju, mоžе dа zаstupа јеdnо ili višе društаvа zа оsigurаnjе istоvrеmеnо u rаzličitim vrstаmа оsigurаnjа a istоvrеmеnо u istim vrstаmа оsigurаnjа, isklјučivо nа оsnоvu pismеnе sаglаsnоsti zаstupаnih društаvа zа оsigurаnjе

POSREDOVANJE U OSIGURANJU • Pоsrеdоvаnjе u оsigurаnju оbаvlјајu brоkеri u оsigurаnju: 1) fizičkо licе kоје је dоbilо оvlаšćеnjе Аgеnciје zа оbаvlјаnjе pоslоvа pоsrеdоvаnjа u оsigurаnju (оvlаšćеnjе zа pоsrеdоvаnjе) i 2) brоkеrskо društvо u оsigurаnju kоје је dоbilо dоzvоlu Аgеnciје zа оbаvlјаnjе dјеlаtnоsti pоsrеdоvаnjа u оsigurаnju (dоzvоlа zа pоsrеdоvаnjе) i kоје је upisаnо u rеgistаr pоslоvnih subјеkаtа. 3) Pоrеd nаvеdеnih licа, dеlаtnоst pоsrеdоvаnjа u оsigurаnju оbаvlјајu i filiјаlе brоkеrskih društаvа u оsigurаnju čiје је sеdištе u Fеdеrаciјi Bi. H. 16

Broker i brokersko društvo • Brоkеr u оsigurаnju - fizičkо licе оbаvlја pоslоvе pоsrеdоvаnjа u оsigurаnju isklјučivо nа оsnоvu ugоvоrа о rаdu, оdnоsnо drugоg prаvnоg оdnоsа sа brоkеrskim društvоm u оsigurаnju i filiјаlоm brоkеrskоg društvа u оsigurаnju čiје је sеdištе u Fеdеrаciјi Bi. H • Brоkеrskо društvо u оsigurаnju оsnivа sе kао аkciоnаrskо društvо ili društvо sа оgrаničеnоm оdgоvоrnоšću • оsnivаčki kаpitаl u nоvcu u iznоsu оd 50. 000 KМ • pоstојаnjе оsigurаnjа оd оdgоvоrnоsti iz dеlаtnоsti pоsrеdоvаnjа u оsigurаnju u visini оsigurаnе sumе kоја nе mоžе biti mаnjа оd 600. 000 KМ pо svаkоm оdštеtnоm zаhtеvu, оdnоsnо 960. 000 KМ zа svе оdštеtnе zаhtеvе u јеdnој gоdini 17 •

BERZE • “Berza” je pravno lice koje obavlja poslove organizovanja trgovine hartijama od vrijednosti i finansijskim derivatima, kao i druge poslove u skladu sa zakonom i koje za obavljanje tih poslova ima dozvolu Komisije. • “Centralni registar hartija od vrijednosti” je pravno lice koje obavlja poslove jedinstvene evidencije o hartijama od vrijednosti i vlasnicima hartija od vrijednosti, o pravima iz hartija od vrijednosti, o pravima trećih lica na hartijama od vrijednosti, poslove obračuna, poravnanja i prenosa hartija od vrijednosti i novčanih obaveza i potraživanja nastalih po osnovu poslova sa hartija ma od vrijednosti, kao i druge poslove u skladu sa ovim zakonom • Hartijama od vrijednosti smatraju se akcije, obveznice, varanti, blagajnički zapisi, komercijalni zapisi, certifikati o depozitu i druge hartije od vrijednosti emitovane u seriji, koje odredi Komisija • Hartije od vrijednosti glase na ime

BERZE • Akcije su vlasničke hartije od vrijednosti koje emituje akcionarsko društvo u skladu sa zakonom. • Obveznice su dužničke hartije od vrijednosti koje vlasniku daju pravo na naplatu glavnice i kamate, odnosno drugih prihoda u skladu sa zakonom i odlukom o emisiji. • Varanti za kupovinu akcija ili obveznica su hartije od vrijednosti koje vlasniku daju pravo na kupovinu akcija, odnosno obveznica budućih emisija emitenta varanta na određeni dan, odnosno u određenom periodu, po unaprijed određenoj ili odredivoj cijeni. • Blagajnički i komercijalni zapisi su dužničke kratkoročne hartije od vrijednosti koje se emituju radi prikupljanja novčanih sredstava. • Certifikati o depozitu su dužničke hartija od vrijednosti kojima se emitent obavezuje da će u utvrđenom roku isplatiti imaocu iznos deponovanih sredstava sa pripadajućom kamatom. .

BERZE • Ovlašćeni učesnici na tržištu hartija od vrijednosti su pravna i fizička lica, koja za obavljanje poslova sa hartijama od vrijednosti imaju dozvolu Komisije, i to: berzanski posrednici, brokeri, investicioni savjetnici i investicioni menadžeri. • Poslove sa hartijama od vrijednosti kao djelatnost može obavljati isključivo brokersko-dilersko društvo i banka koji je za obavljanje tih poslova dobio dozvolu Komisije i upisao ih kao djelatnost u sudski registar. • Trgovanje javno emitovanim hartijama od vrijednosti obavlja se isključivo preko berzanskih posrednika na berzi ili drugom uređenom javnom tržištu • Brokersko-dilersko društvo se osniva kao akcionarsko društvo sa sjedištem u Republici Srpskoj, čija jedina djelatnost mogu biti poslovi sa hartijama od vrijednosti prema odredbama zakona za koje dobije dozvolu Komisije.

BERZE • Dozovolom za obavljanje poslova sa hartijama od vrijednosti Komisija utvrđuje vrstu poslova koju mogu obavljati berzanski posrednici. • Bliže uslove poslovanja i izdavanja dozvole propisuje Komisija. • Dozvolu za obavljanje poslova sa hartijama od vrijednosti Komisija izdaje na period od tri godine od dana izdavanja. • Komisija organizuje i provodi ispit za sticanje zvanja brokera, investicionog savjetnika i investicionog menadžera i izdaje odgovarajuća uvjerenja • Broker, investicioni savjetnik i investicioni menadžer može obavljati poslove samo u svojstvu zaposlenog kod berzanskog posrednika i drugog ovlašćenog učesnika, pod uslovom da ima dozvolu Komisije. • Dozvola se izdaje na period od dvije godine. • Jedno lice ne može istovremeno imati dozvolu za obavljanje poslova brokera, investicionog savjetnika i investicionog menadžera.

BERZE • Hartijama od vrijednosti organizovano se trguje na berzi i drugom uređenom javnom tržištu, koje se osniva radi stvaranja uslova za povezivanje ponude i potražnje hartija od vrijednosti • Berza i drugo uređeno javno tržište mogu obavljati poslove iz ovog zakona na osnovu dozvole Komisije • Berza hartija od vrijednosti se osniva i posluje kao akcionarsko društvo • Berza obavlja sljedeće poslove: a) organizuje povezivanje ponude i tražnje u prometu hartijama od vrijednosti, b) daje informacije o ponudi, tražnji, tržišnoj cijeni, kao i o ostalim podacima o hartijama od vrijednosti, c) utvrđuje i objavljuje kursne liste hartija od vrijednosti, d) Obavlja druge poslove u skladu sa zakonom i propisima Komisije – Berzu osniva najmanje pet berzanskih posrednika za poslovanje sa hartijama od vrijednosti. – Broj članova i akcionara berze ne može biti manji od pet. – Član berze ne mora da bude akcionar berze.

BERZE • Osnovni kapital berze iznosi najmanje 1. 000 KM i podijeljen je na redovne akcije koje glase na ime. • Članovi berze moraju posjedovati najmanje 75% akcija berze. • Član berze može imati najviše 20% akcija berze. • Lice koje nije član berze ne može da ima, direktno ili indirektno, više od 5% akcija berze. • Opšti akti berze su statut, pravila berze, akt o naknadama i drugi opšti akti kojima se uređuje poslovanje berze • Organi berze su skupština, upravni odbor, nadzorni odbor i direktor. • Članovi berze mogu biti samo berzanski posrednici koji ispunjavaju uslove za članstvo utvrđene pravilima berze 23

Позитивно право • http: //legalist. ba/wpcontent/uploads/2019/07/Zakon-obankama-Republike-Srpske-nesluzbeniprecisceni-tekst. pdf