Banka tarafndan mterisine tahsis edilmesi ile balayan kredi

Banka tarafından müşterisine tahsis edilmesi ile başlayan kredi işlemi üç olası durum ile sonlanabilir; 1) • Kredi kullanan banka müşterisinin, sözleşme şartlarına uygun davranması ve banka tarafından kredinin tahsil edilmesi, 2) • Kredi tahsisinden sonra ortaya çıkan beklenmedik durumlar sebebiyle, banka ve kredi müşterisinin, kredi şartları ve kredi ödeme planını yeniden yapılandırması, 3) • Kredi kullanan banka müşterisinin, krediyi geri öde(ye)memesi yani kredinin, kredi sözleşmesi şartlarına uygun olarak geriye tahsil edilmemesidir.

SORUNLU KREDİLERİN NEDEN VE SONUÇLARI

Dışsal Faktörler �Bir işletmenin karşılaşabileceği firma dışı bazı nedenler, aldığı krediyi geri ödeme sürecinde sorunlar yaşamasına neden olabilir. Örneğin; � • Rekabet yapısı: Firmanın içinde bulunduğu piyasanın rekabet koşulları, firmanın kârlılığı ve mali yapısı üzerinde etkili olabilir. Rekabet şartları gereği, talep ve fiyatlarda yaşanan bir gelişme firmanın mali durumunu ve dolayısıyla kredileri geri ödeme gücünü olumsuz etkileyebilir.

� • Teknolojik etki: Firmanın, ürettiği ürünün piyasa koşullarında olumsuz bir gelişme yaşanmaması için teknolojik yenilik yapması gerekebilir. Firmanın teknolojik yenilik yapması gerekiyor iken yapamaması, karşıya olduğu piyasa talebini ve kârlılığını olumsuz etkileyebilir ve dolayısıyla firma kredi ödemelerinde zorlanabilir.

� • Politik etki: Bir firma, aldığı bir krediden sonra politika yapıcıların aldığı bazı kararlardan olumsuz etkilenebilir. Örneğin vergi oranlarının arttırılması, asgari ücret düzeyinin yükseltilmesi � • Toplumsal etki: Bazen dini, etnik, coğrafi, kültürel veya siyasi nedenlerle firmanın faaliyette bulunduğu piyasaya yönelik talepte gerileme yaşanabilir. Bu gelişmeler firmanın mali yapısını ve kredi geri ödemelerini etkileyebilir.

� • Çevresel etki: Bazen iklim değişimi, deprem ve sel gibi çevresel koşullar firmanın üretimini ya da talep koşullarını olumsuz etkileyebilir. � • Makro ekonomik faktörler: Ekonomik konjonktürde yaşanan bazı gelişmeler firmaların maliyet ve talep koşullarını olumsuz etkileyebilir. Örneğin, girdi fiyatları veya faiz oranlarındaki yükselme ya da ekonominin daralma dönemlerinde olduğu gibi talepteki bir daralma bu etkilere örnek olabilir.

İçsel Faktörler İşletmenin kendi içinde yaşadığı bazı gelişmeler, almış olduğu bir kredinin sorunlu kredi haline dönüşmesine neden olabilir. İşletmeden kaynaklanan bu nedenler, içsel faktör olarak değerlendirilir. • Yönetsel faktörler: Firmaların başarısızlıklarında yönetim hatalarının payı oldukça fazladır. Bu nedenle kötü yönetilen firmalar aldıkları kredilerin geri ödenmesinde sorunlarla karşılaşabilirler. • Finansal sorunlar: Bir firma, kısa vadeli borçlanma hızındaki artış, nakit akışındaki aksamalar, alacak tahsil süresinin uzaması ve borçlanmada yaşanan aksaklıklar gibi nedenlerle, kredi borçlarını geri ödemede sorunlar yaşayabilir.

• Satış ve pazarlama sorunları: Firmanın satış ve pazarlamada sorunlar yaşaması, satışlarını, gelirlerini ve kârlılığını etkileyebilir. Böyle bir etkiye maruz kalan firmanın, borç geri ödemesinde sorunlar yaşayabilir. • Üretim sorunları: Firmanın üretim yapısı da sorunlu kredi nedeni olabilir. Üretimin, verimsiz, düşük kaliteli veya yüksek fire ile gerçekleşiyor olması, firmanın yüksek maliyetler ile çalışması anlamına gelmektedir. Bu durum, firmanın kârlılığını ve borçlarını geri ödeme kapasitesini sınırlar.

• Bilgisizlik: Firmanın sektör, ürün ve piyasa hakkında yeterli bilgiye sahip olmaması, yetişmiş ve bilgili personel gibi eksiklikler de firmaların mali yapılarını olumsuz etkileyebilir. • Kötü niyet: Asimetrik bilgi sorunlarından biri olan kötü niyet de firmanın içinden kaynaklanan sorunlu kredi nedenlerinden biridir. Firma ortak veya çalışanlarından bazılarının, dolandırıcılık ya da sahtekârlık gibi eylemleri sebebiyle kredinin ödenememesi durumudur. • Yöneticiyi etkileyen faktörler: Kurumsallaşma sürecini tam olarak tamamlayamamış firmaların, yöneticilerinin, ölüm veya satış gibi nedenlerden dolayı ayrılması ve yönetici değişikliği, firma üzerinde olumsuz etkiye neden olabilmektedir. Bu tip firmalar, borç geri ödemelerinde sorunlar yaşayabilirler.

Bankalardan Kaynaklanan Faktörler Bazen kredilerin sorunlu hale gelmeleri bankaların kendilerinden kaynaklanan nedenlere dayanabilir. Bu nedenlere bankalardan kaynaklanan faktörler denilebilir. • Yetersiz istihbarat: Banka, kredi müşterisine ilişkin gerekli istihbaratı eksik yapmış olabilir. Bu yüzden kredi müşterisine ilişkin kredi geri ödemesinde zorlanacağına ilişkin bilgilere ulaşamamış olabilir. • Yetersiz finansal analiz: Kredi verilecek firmanın finansal tablolarının iyi analiz edilememesi sebebiyle, kredi müşterisinin gerçek ödeme gücü doğru tespit edilememiş olabilir. • Kredinin yeterli incelenememesi: Kredi tahsisinden sorumlu kişilerin, mevcut krediye ilişkin nakit akışları, vade ayarlamaları gibi doğru zamanlama gerektiren konuları eksik analiz etmeleri sebebiyle yanlış karar almaları, kredinin geri ödenmesinde sorunlara neden olabilir. Birçok sorunlu kredi, kredi yöneticisinin işi, sektörü ve ekonomik çevreyi iyi etüt etmesiyle önlenebilir

• Eksik güvence: Kredi müşterisinden alınan güvenceler, bankaları, olumsuz durumlarla karşılaşmaları halinde zarardan korumaktadır. Gerekli teminatların yanlış hesaplanarak, eksik alınması, sorunlu bir kredi sebebiyle bankanın zarar etmesine neden olacaktır. • Yetersiz izleme: Bankanın, verdiği bir kredinin kalitesindeki değişimden haberdar olabilmesi için, krediyi etkin olarak izlemesi gerekmektedir. Bu izleme sürecinin etkin olarak gerçekleşmemesi durumunda, krediye ilişkin bazı sorunlar zamanında fark edilemeyebilir. Dolayısıyla bu sorunların çözümüne ilişkin uygun düzenlemeler hayata geçirilip, zarara engel olmak mümkün olmayabilir.

• Kredi fonksiyonunun yönetiminde yetersizlikler: Kredi fonksiyonu iyi yönlendirilemez ise, kâr ve büyüme hedefi amacıyla kredi kalitesinin düşmesi sorunlu kredi miktarının artmasına neden olacaktır. • Kontrolsüz hızlı büyümenin izlenememesi: Kredi alan banka müşterisi, hızlı, kontrolsüz ve sağlıksız bir büyüme sürecine girmiş olabilir. Böyle bir firmanın sonunda önemli nakit sıkıntısı yaşama ihtimali vardır. Banka böyle bir durumda, firmanın faaliyetlerine devam edebilmesi ve daha önce kullandırdığı kredileri tahsil edebilmek için yeni kredi açmaktan başka çare bulamayabilir.

Sorunlu Kredilerin Olumsuz Sonuçları Bankaların, kıt olan fonların etkin tahsisini sağlayabilmesi için üstlendikleri fonksiyonları sağlıklı bir biçimde yerine getirmeleri gerekir. Sorunlu krediler, kıt olan fonların etkin kullanımını olumsuz etkilemektedir. Bir ekonomide, sorunlu kredilerin varlığının neden olabileceği olumsuz sonuçları iki farklı açıdan değerlendirmek mümkündür.

Sorunlu Kredilerin Bankaya Etkisi Bankanın, sorunlu krediler sebebiyle karşıya kalabileceği sorunları söyle sıralamak mümkündür ; • Sorunlu krediler için ayrılmış fonlar, daha yüksek getirili alternatif alanlara yönlendirilemeyecektir. • Sorunlu kredilerin daha yakın takip edilmesi gereği, idari giderlerin artmasına neden olacaktır. • Sorunlu krediler, yöneticilerin ilgi ve zamanını daha verimli alanlarda değerlendirmelerini engelleyecektir.

Ø • Sorunlu kredi sebebiyle bankanın imajının olumsuz etkilenmesi, bankanın büyüme ve gelişmesini olumsuz olarak etkileyecektir. Ø • Sorunlu kredilerin önemli bir hukuki uzmanlığı gerektirmesi, hukuki giderlerin artmasına neden olacaktır.

Ø Sorunlu krediler, özellikle yüksek oranlara ulaştıkları bankalarda çalışan personelin, düşük getiri ve sınırlı büyüme sebebiyle moralinin olumsuz etkilenmesine neden olacaktır. Ø • Sorunlu kredilerin, özellikle yüksek oranlara ulaştıkları bankalarda, bankanın faaliyetlerine son vermesine neden olabilir.

Sorunlu Kredilerin Ekonomi Üzerindeki Etkisi � 1 -)Maliyet enflasyonu artar: Maliyet Enflasyonu: Üretim maliyetlerinin yükselmesi nedeniyle fiyatlar genel seviyesindeki sürekli artıştır. (faizlerin yükselmesi nedeniyle )

� 2 -) Vergi gelirleri düşer: Sorunlu krediler, hem bankaların kârlarını azaltacağı, hem de bankaların bu durumu kredi faizlerine yansıtmaları sebebiyle, kredi kullanan firmaların kârlarının azalmasına neden olacaklardır. Bu durum ise devletin vergi gelirlerini olumsuz etkileyecektir.

� 3 -)Piyasa olumsuz etkilenir: Sorunlu kredilerin büyük boyutlara ulaşması, bankaların iflasını, banka paniklerini beraberinde getirebilir. Banka iflası ise, bir ekonomide gerek banka mevduat müşterilerini gerekse de bankalardan kredi kullanan diğer müşterileri olumsuz etkileyecektir. Ayrıca bu olumsuz durumun, diğer bankaları da olumsuz etkileme ihtimali vardır. Dolayısıyla sorunlu kredilerin bu olumsuz etkisi tüm ekonomiye yayılabilir.

� 4 -)Üretim ve istihdam olumsuz etkilenir: Bankaların sorunlu krediler sebebiyle, hem kredi faizlerini yükseltmeleri hem de piyasadan kredi kullanmak için gelen talepleri karşılamakta zorlanma olasılığı vardır. Böyle bir durumda, kredi kullanmak isteyen bazı firmaların yatırım kararları hayata geçmeyebilir. Dolayısıyla ekonomide üretim hacmi ve istihdam bu durumdan olumsuz etkilenebilir.

SORUNLU KREDİLERİN ÇÖZÜMÜ �Bu başlıkta; öncelikle kredilere ilişkin sınırlılıklar ve ardından ise kredinin gelişimini takip için kullanılan yöntemler tanımlanacaktır. İzleyen başlıkta ise, yukarıda neden ve sonuçlarını ele aldığımız sorunlu kredilerin nasıl çözüldüğü değerlendirilecektir. �Yasal Sınırlılıklar �Sorunlu kredilerin banka ve ekonomiye olumsuz etkileri düşünüldüğünde, kıt kaynakların etkin kullanımı adına istenmeyen sorunlar olduğu açıktır. Bu sorunları minimize etmek için yasalar ile bazı düzenlemeler getirilmiştir. Bu başlıkta söz konusu düzenlemeler, kredilere ve teminatlara ilişkin olarak kısaca değerlendirilecektir.

Kredilere İlişkin Yasal Sınırlılıklar � 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı “Bankacılık Kanunu”, bankaların çalışma düzenlerini belirleyerek, kredilere ilişkin sınırlamalar ortaya koymaktadır. Bu kanuna göre bankaların verdikleri kredilere ilişkin bazı oranları aşmaları mümkün değildir. Bu sınırlamalarla amaç, bankaların sağlıklı bir yapıda çalışmalarını garanti altına almaktır.

�Bankalar, yurt dışı şubeleri dahil kredilerini ve diğer alacaklarını, tahsil kabiliyetine ve borçluların kredi değerliliğine göre bazı gruplar itibariyle sınıflandırarak izlemek zorundadırlar. Bu gruplar; � • Birinci grup- standart nitelikli krediler ve diğer alacaklar � • İkinci grup- yakın izlemedeki krediler ve diğer alacaklar � • Üçüncü grup- tahsil imkanı sınırlı krediler ve diğer alacaklar � • Dördüncü grup- tahsili şüpheli krediler ve diğer alacaklar � • Beşinci grup- zarar niteliğindeki krediler ve diğer alacaklar

Bu kredi gruplarına ilişkin özellikler ise şöyledir; � • Standart nitelikteki krediler: Bu krediler, finansman yapısı krediye uygun kişilere kullandırılır, bu kredilerin anapara ve faiz ödemeleri süresinde yapılır, borçlunun kredi değerliliğinde zayıflama gözlenmez ve bu krediler için genel karşılık ayrılır (nakdi %1, gayri nakdi %0, 2). � • Yakın izlemedeki krediler: Anapara ve faiz ödemelerinde sorun olmayan, ancak olumsuz gelişme gözlemlenmesi ya da tahmin edilmesi durumu sözkonusudur. Borçlunun kredi değerliliğinde zayıflama gözlenmemektedir. Bu krediler için genel karşılık ayrılır (nakdi %2, gayri nakdi %0, 4). � • Tahsil imkanı sınırlı krediler: Anapara ve faiz ödemeleri 90 günden fazla geciken ve borçlunun kredi değerliliğinde zayıflama olan kredilerdir. Bunlar için ayrılacak özel karşılık en az %20’dir. � • Tahsili şüpheli krediler: Mevcut durumda geri ödenmesi olası gözükmeyen, anapara ve faiz ödemelerinde 180 günden fazla geciken veya borçlunun kredi değerliliği zayıflamakla birlikte kesin zarar gözüyle bakılmayan krediler tahsili şüpheli hale gelir. Bunlar için ayrılacak özel karşılık en az %50’dir. � • Zarar niteliğindeki krediler: Tahsilinin mümkün olmadığına karar verilen, anapara ya da faizin 1 yıldan daha fazla süredir geciktiği, tamamen zafiyete uğramış olan krediler artık zarar niteliğindedir. Bunlar için ayrılacak özel karşılık %100’dür.

�Teminatlara İlişkin Yasal Sınırlılıklar � 5411 sayılı “Bankacılık Kanunu”, bankaları krediler ve diğer alacaklarla ilgili olarak garanti ve teminatları almaya ve bunların değerinin ve güvenilirliğinin ölçülmesi için gerekli yapıyı oluşturmaya zorunlu tutmaktadır.

Kredi İzleme Yöntemleri �Bankalar, verdikleri krediye ilişkin gerekli izlemeyi yaparken birçok alternatif yöntem kullanabilirler. Bu yöntemlerden en çok kullanılanları ; � • Müşteri ziyaretleri: Bir banka kredi müşterisini ziyaret ederek, kredinin amaca uygun kullanımı, firmanın mali ve yönetsel durumu ve kredi müşterisinin ticari performansını yerinde gözlemleyebilir. � • İstihbarat yapılması: Bankanın kredi ilişkisinde bulunduğu müşterisine ilişkin olumsuz bir gelişmenin olup olmadığı hakkında bilgilenebilmesi için, müşterisini sürekli takip etmesi gerekebilir. Bu sebeple müşteriye ilişkin bazı olumsuz duyumların bankaya ulaşması durumunda banka, kredi onay sürecinde yapmış olduğu bazı istihbaratları yenileyebilir. KKB (Kredi Kayıt Bürosu) kayıtları, memzuç, icra, iflas, haciz kontrolü gibi sorgular banka tarafından yenilenebilir.

� Sektörün izlenmesi: Bir banka ekonomideki sektörleri de izlemelidir. Böylelikle banka, olumsuz bazı gelişmelerin yaşandığı sektörleri tespit edebilecektir. Bu sektörlerde bulunan kredi müşterilerinin, bu olumsuz gelişmelerden etkilenip etkilenmediğini etkileniyor ise ne denli etkilendiğini incelemeye alabilir. � • Krediye ilişkin vade ve kullanım amaçlarının izlenmesi: Kredi geri ödemelerinde, müşterilerin zorlanmaması için banka, verilen kredinin amaca uygun olup olmadığını denetleyebilir. Alımlara istinaden verilen kredilerde, bankanın alımlara ilişkin belgeler talep etmesinin nedenlerinden biri de budur. � • Müşterinin mevcut krediye ilişkin performansının izlenmesi: Banka kredinin sorunlu bir kredi haline dönüşme olasılığını takip etmede, limit aşımları, kredi taleplerinin sürekliliği ya da sıklığı, kredi limitlerinin doluluğu gibi kredi müşterisinin kredi performansına ilişkin bazı göstergeleri de takip edebilir.

� • Kredi donukluklarının izlenmesi: Banka verilen kredinin amaca uygun kullanılıp kullanılmadığını takip için kredi donukluklarını takip edebilir. � • Faiz ve komisyon tahsilâtlarının izlenmesi: Banka müşterisinin sadece anapara değil, aynı zamanda faiz ve komisyon ödemelerini de düzenli yapması gerekir. Bu ödemelerde aksama olması firmanın mali yapısında olası bir bozulmanın işareti olabilir. Bu sebeple banka, kredi müşterisinin faiz ve komisyon ödemelerini takip edebilir. � • Firma yetkililerinin ve ortaklık yapısının izlenmesi: Kredi müşterisi firmanın, gerek önemli yetkililerinin, gerekse de ortaklarının mevcudiyetleri, payları banka tarafından izlenen bir başka konudur.

� • Basında yer alan haberlerin izlenmesi: Banka, kredi kullanan firmanın gerek tüzel gerekse de sahiplerinin gerçek kişiliklerine ilişkin basında çıkan haberleri takip edebilir. Böylelikle krediyi sorunlu hale düşürecek olası bir gelişmeye ilişkin fikir edinebilir. � • Finansal kurumlar ile ilişkilerin izlenmesi: Banka, kredi müşterisinin başka finansal kurumlar ile ilişkilerini de izleyebilir. Kredi müşterisinin başka finansal kurumlar ile ilişkisinde sorunlar yaşaması, mevcut kredinin sorunlu kredi haline dönüşme olasılığını gündeme getirir. � • Finansal verilerin izlenmesi: Banka, kredi müşterilerine ait firma bilançoları, gelir tabloları mizan, nakit akım tabloları gibi finansal tablolarını takip edebilir, finansal verilerini gözlemleyebilir. Böylelikle kredinin sorunlu kredi haline dönüşme ihtimali, sürekli olarak gözlemlenebilir.

Teşekkürler…