BANKA E SHQIPERISE Banka Qendrore dhe sistemi bankar

BANKA E SHQIPERISE Banka Qendrore dhe sistemi bankar ne Shqiperi n Leksion i Guvernatorit te Bankes se Shqiperise, Prof. Dr. Shkelqim CANI 1

Banka qendrore dhe sistemi bankar ne Shqipëri n PËRMBAJTJA: n Ndërmjetësimi financiar n Ndërtimi dhe funksionimi i sistemit bankar n Zhvillimi i sistemit bankar shqiptar n Gjendja aktuale e sistemit bankar 2

I. I. A. NDËRMJETËSIMI FINANCIAR Aktiviteti Ekonomik 3

I. NDËRMJETËSIMI FINANCIAR I. B. n Funksionet e Sistemit Financiar Krijon mjetet e pagesës. Monedha, kartmonedha, çeqe, depozita te çekueshme etj. . n Ndërmjetësimi financiar Kanalizon kursimet (zakonisht të familjeve) në kredi dhe investime (zakonisht firmat). 4

I. NDËRMJETËSIMI FINANCIAR I. C. Funksionet e Ndërmjetësve Financiarë n Rritin eficiencën e investimit të kursimeve në ekonomi. n Sigurojnë transformimin e natyrës së aseteve. n Reduktojnë rrezikun nëpërmjet diversifikimit të portofolit. n Luajnë një rol kyç në transmetimin e politikës monetare. n Financimi për sektorë të veçantë strategjikë të ekonomisë. n Rritin eficiencën e shërbimit të pagesave. 5

I. NDËRMJETËSIMI FINANCIAR I. D. Ndërtimi i sistemit financiar Sistemi Financiar Tregjet Financiare Ndërmjetësit Financiarë Sistemi Bankar Tregje Monetare Institucione të tjera financiare Banka Tregtare Shoqëri sigurimesh Banka e Shqipërisë Shoqëri Kursim-Krediti Tregje Kapitali Fonde të përbashkëta investimesh 6

II. A. n NDËRTIMI DHE FUNKSIONIMI I SISTEMIT BANKAR. Funksionet e Bankës së Shqipërisë. Objektivi kryesor: “objektivi kryesor i Bankës së Shqipërisë është të arrijë dhe të ruajë stabilitetin e cmimeve". n Objektiva të tjerë të kushtëzuara nga objektivi kryesor i saj : n nxit dhe mbështet zhvillimin e regjimit dhe të sistemit të këmbimeve valutore, n nxit dhe mbështet zhvillimin e tregut të brendshëm financiar, n nxit dhe mbështet zhvillimin e sistemit të pagesave, n ndihmon në përmirësimin e kushteve monetare e kredituese, në mbështetje të stabilitetit dhe të zhvillimeve ekonomike të vendit. n të nxisë ruajtjen e likuiditetit, aftësinë paguese dhe funksionimin normal të sistemit bankar të bazuar në parimet e tregut. 7

II. B. NDËRTIMI DHE FUNKSIONIMI I SISTEMIT BANKAR. Detyrat e Bankës së Shqipërisë: n Hartimi dhe zbatimi i politikës monetare të vendit; n Hartimi dhe zbatimi i politikës valutore të vendit; n Hartimi i rregullave për lëvizjen e fondeve valutore, si brenda vendit ashtu dhe jashtë kufijve të tij; n Licencimi i bankave dhe mbikëqyrja e veprimtarisë së tyre, me qëllim sigurimin e stabilitetit të sistemit bankar; n Emetimi i monedhës dhe kartëmonedhës; n Këshillimi i qeverisë dhe sigurimi i një niveli të kualifikuar ekspertize në hartimin dhe zbatimin e të gjitha politikave të tjera ekonomike dhe financiare të vendit. 8

II. C. NDËRTIMI DHE FUNKSIONIMI I SISTEMIT BANKAR. Funksionet e bankave të nivelit të dytë n Banka është një ndërmjetës financiar. n Bankat realizojnë një vëllim të madh pagesash në ekonomi. n Bankat tregtare janë esenciale për transmetimin e politikës monetare në ekonomi. n Bankat tregtare nuk duhen ngatërruar me fondet e zhvillimit. Qëllimi i ekzitencës së tyre është prodhimi i fitimit. n Eksperienca botërore ka treguar se krizat bankare janë mjaft të kushtueshme. Normalisht, ato ulin nga 2% në 10% nivelin e PBB-së. 9

II. D. NDËRTIMI DHE FUNKSIONIMI I SISTEMIT BANKAR. Prirjet e fundit të zhvillimit të bankave: n Aplikimi në rritje i teknologjisë së informacionit. n Derregullimi. n Konsolidimi. n Privatizimi dhe pronësia e huaj. n Ndryshimi i sjelljes së bankave si pasojë e rritjes së konkurrencës. 10

II. E. NDËRTIMI DHE FUNKSIONIMI I SISTEMIT BANKAR. Kontrolli i bankës qendrore mbi bankat e nivelit të dytë. n Licencimi i bankave. n Hartimi i bazës ligjore dhe nënligjore. n Mbikëqyrja. 11

III. Zhvillimi i sistemit bankar shqiptar. III. A. Sistemi bankar 1946 - 1990. n Sistem bankar një-nivelor. n Banka e Shtetit Shqiptar n Drejtoria e Përgjithshme e Arkave të Kursimit dhe të Sigurimeve n Banka Bujqësore n Bankës Tregtare Shqiptare. 12

III. Zhvillimi i sistemit bankar shqiptar. III. B. Sistemi bankar 1991 - 1996. Krijimi i sistemit bankar dy-nivelor. n Në prill të vitit 1992, miratoi ligjin “Për Bankën e Shqipërisë”, si dhe ligjin “Për sistemin bankar në Republikën e Shqipërisë”. n Banka e Shqipërisë u krijua si banka qendrore e vendit. n Banka e Kursimeve, Banka Kombëtare Tregtare dhe Banka Tregtare Agrare. n Në vitin 1995, në vend operonin 6 banka me një total aktivesh prej 80. 8 miliardë lekësh, që përbënin 35% të PBB-së të atij viti. 13

III. Zhvillimi i sistemit bankar shqiptar. III. C. Probleme të sistemit bankar 1991 - 1996. n Niveli i ndërmjetësimit financiar ishte i kufizuar. n Huatë e këqija dhe të humbura u rritën. n Sistemi i pagesave kishte dobësi të theksuara. n Kuadri ligjor në vitet e para të tranzicionit ishte i papërshtatshëm. n Mungesa e përvojës bankare 14

III. Zhvillimi i sistemit bankar shqiptar. III. D. Zhvilimet në sistemin bankar 1997 – 2003. n Aktiviteti bankar ka ardhur duke u zgjeruar. n Numri i bankave ka arritur në 16. n n n Ndërmjetësimi financiar është thelluar më tej. Totali i aktiveve të sistemit arriti në 373. 6 miliardë lekë ose rreth 50% e PBB-së (në fundin e vitit 2003). Një karakteristikë tjerër e zhvillimeve pozitive në sektorin bankar është përmirësimi i tregut të kreditit. Përmirësimi i vazhdueshëm i infrastrukturës bankare (ngritja dhe funksionimi i Agjensisë së Sigurimit të Depozitave, përmirësimi i legjislacinit dhe forcimi i mbikëqyrjes bankare) 15

III. Zhvillimi i sistemit bankar shqiptar. III. E. Probleme të sistemit bankar 1997 - 2003. n Konkurrenca në sistemin bankar mbetet në nivel të ulët. Privatizimi i BK-se nga RZB pritet te rrise konkurencen ne tregun bankar. n Kreditimi i ekonomisë megjithe zhvillimet pozitive(u rrit me 48 % per vitin 2003) mbetet në nivele të ulta. (Raporti i kredisë për sektorin privat ndaj PPBsë megjithëse është rritur, ishte vetëm 6. 8% në vitin 2003). n Përqendrimi i kredisë në valutë(rreth 80 per qind). n Kuadri ligjor ne proces pershtatje me standartet nderkombetare. n Ne dhjetor 2003 sistemi numeroi 15 banka. Fitimi i realizuar 4. 45 miliarde leke. 16

IV. A. Gjendja aktuale e sistemit bankar. Probleme të sistemit bankar 1997 - 2003. 17