Balang Hkmleri 1 Hafta 1 Sosyal Dzen Kurallar

Başlangıç Hükümleri- 1. Hafta 1

Sosyal Düzen Kuralları: Toplum içinde yaşayan kişilerin ödev ve yetkilerini düzenleyen kurallardır. Türleri: 1 - Din Kuralları 2 - Ahlâk Kuralları 3 - Görgü Kuralları 4 - Hukuk Kuralları 2

HUKUK: Toplumda kişilerin davranışlarını ve ilişkilerini düzenleyen ve Uyulması devlet zoruna (yaptırıma) bağlanmış sosyal düzen kurallarının bütünüdür. 3

Hukukun Çeşitli Anlamları: 1 - POZİTİF HUKUK (Yürürlükteki Hukuk): Belirli bir zamanda, belirli bir ülkedeki ilişkileri düzenleyen hukuk kuralları bütünü. (de lege lata) 2 - İDEAL HUKUK (Doğal/Tabiî Hukuk): Yürürlükteki hukuktan soyutlanmış olarak her zaman, her yerde toplum ihtiyaçlarına en adil şekilde cevap verecek hukuk kuralları bütünü. (de lege ferenda)(Kaynağı tartışmalı: Doğa kuralları, ilâhi irade, insan aklı) 4

KAMU HUKUKU – ÖZEL HUKUK AYRIMI: Kamu hukuku; kamu gücü ve otoritesi ile donatılmış kişilerin (örn, devlet, belediye) bu güce dayanarak, o kamu otoritesine tâbi kişiler ile ve o birbirleri ile girdikleri ilişkileri düzenler. ≠ Özel hukuk; eşit şart ve yetkilerle donatılmış kişilerin kendi aralarında girdikleri ilişkileri düzenler. 5

Kamu Hukukunun Dalları: Örn; devletler kamu hukuku, anayasa hukuku, idare hukuku, vergi hukuku, ceza hukuku Özel Hukukun Dalları: Örn; medenî hukuk, ticaret hukuku, devletler özel hukuku Karma Hukuk Dalları: Örn; iş hukuku, medenî usul hukuku, icra iflâs hukuku 6

Medeni Hukuk: Bir ülkedeki hukuk süjelerinin - kişisel durumlarını - aile ilişkilerini - malvarlığı değerleri üzerindeki hak ve yetkilerini - diğer kişiler ile borç ilişkilerini - ölümlerinden sonra malvarlıklarının akıbetinin ne olacağını düzenleyen hukuk dalıdır. Medenî Hukukun Konusu: kişiler hukuku, aile hukuku, eşya hukuku, miras hukuku, borçlar hukukudur. 7

Medeni Hukukun Düzenlenişi Bakımından Başlıca Hukuk Sistemleri: 1 - Roma-Cermen Hukuk Sistemi: Temeli M. S. 6. yy. da Bizans İmparatorluğunda medeni hukuk kurallarının Corpus iuris civilis adı altında biraraya getirilmesine dayanır. - Bireyci ve liberaldir. - İrade özerkliğini esas alır. - Özel mülkiyete ve miras düzenine dayanır. - Kamu hukuku- özel hukuk ayrımı vardır. Cumhuriyet döneminde Türkiye bu sisteme dâhil olmuştur. 8

2 - İslam Hukuku: İslam dininin esaslarına dayanan hukuk sistemidir. Kaynakları: - 1. Kur’an - 2. Hadis ve sünnet - 3. İcma - 4. Kıyas (İçtihat) Cumhuriyet dönemine kadar Türkiye’de uygulanmıştır. 9

3 - Anglo-Amerikan Hukuk Sistemi: Ortak Hukuk: İngiltere’de orta çağda kraliyet mahkemesi kararları ile dağınık örf-adet hukuku kurallarının birleştirilmesi ile oluşan hukuk + Hakkaniyet Hukuku: Mahkemelerin olayları hakkaniyete göre çözmelerine dayalı hukuk + Yazılı Hukuk: İngiltere’de 20. yy. da kanunlaştırma hareketleri ile başlayan hukuk kurallarının kanunlaşarak yazılı hale gelmesi ile oluşan hukuk. Örf-adet kuralları ve içtihatlar hukukun aslî kaynakları arasında yer alır. 10

4 - Sosyalist Hukuk Sistemi: - Marksist felsefeye dayanır. Kamu hukuku – özel hukuk ayrımı yoktur. Toplumun çıkarları, bireyin çıkarlarının önündedir. Üretim araçları üzerinde özel mülkiyeti ve miras hakkını reddeder. 11

KANUNLAŞTIRMA HAREKETLERİ: 1800’lerde Avrupa’da dağınık durumdaki örf-adet kurallarına dayalı hukuk kurallarını bütün ülkede uygulanacak kapsamlı kanunlar altında toplama eğilimi başladı. - 1794 1804 1900 1881 1912 Prusya Genel Kanunu Fransız Medeni Kanunu Alman Medeni Kanunu (BGB) İsviçre Medeni Kanunu (ilk hali) İsviçre Medeni Kanunu ve İsviçre Borçlar Kanunu 12

Kanunlaştırma Yöntemleri: 1 - Kazuistik Yöntem: Amaç, ortaya çıkabilecek her türlü uyuşmazlığı önceden düşünerek, her biri için ayrı, ayrıntılı çözüm üretmektir. 2 - Soyut Yöntem: Amaç, ayrıntılar üzerinde durmadan genel tanımlar ve ilkeler ortaya koyup, bunları hükmün kapsamına giren olaylara uygulamaktır. 13

Türkiye’de Medeni Hukuk Alanında Kanunlaştırma Hareketleri: 1 - Osmanlı İmparatorluğu Dönemi: -Mecelle 2 - Türkiye Cumhuriyeti Dönemi: - 1926 tarihli Medeni Kanun ve Borçlar Kanunu 2001 tarihli Medeni Kanun 2011 tarihli Borçlar Kanunu 14