Bai 4 Cac nc ong Nam A T
Baøi 4 Caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ ( Töø cuoái theá kyû XIX ñeán ñaàu theá kyû XX)
I. Quaù trình xaâm löôïc cuûa chuû nghóa thöïc daân vaøo caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ: 1). Nguyeân nhaân: Taïi sao caùc nöôùc tieân tieán A u Myõ tieán haønh xaâm löôïc ÑNAÙ ?
• * Chuû quan : • Caùc nöôùc tö baûn caàn thò tröôøng, thuoäc ñòa • * Khaùch quan: • Caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ laø vuøng chieán löïôc quan troïng, giaøu taøi nguyeân, cheá ñoä phong kieán suy yeáu.
Hình 82. Thụôc địa của các nước phương Tây ở châu Á
2). Tình hình ÑNAÙ vaøo cuoái theá kyû XIX Ñaàu theá kyû XX: Thuoäc ñòa Ñeá quoác Anh Malaysia , Phaùp Myõ TBN Vieät Nam , Haø Lan BÑN Mieán Ñieän, Laøo , Philippines, töø naêm 1902 Philippines Indonesia Ñoâng Timor Bru naây Campuchia
Pangeran Diponegoro ( Ñi-poâ-neâ-goâ-roâ ) Laõnh ñaïo phong traøo CM ôû Indonesia 1825 – 1830
II. Phong traøo choáng thöïc daân Haø Lan cuûa nhaân daân In ñoâ neâ xia : 1). Phong traøo ñaáu tranh vaøo cuoái theá kyû XIX * 10/1873 Nhaân daân ñaûo Acheâ tieán haønh chieán tranh du kích choáng quaân Haø Lan * 1873 -1909 Cuoäc kn ôû Taây Sumatra Cuoäc kn ôû Ba Taéc * 1878 -1907 * 1884 -1886 Cuoäc kn ôû Calimantan Cuoäc khôûi nghóa noâng daân do Samin * 1890 laõnh ñaïo
2). Phong traøo ñaáu tranh ñaàu theá kyû XX * Phong traøo coâng nhaân sôùm hình thaønh, 12/1914 Lieân minh xaõ hoäi daân chuû In ñoâ neâ xia ra ñôøi * Giai caáp tö saûn daân toäc tieáp thu tö töôûng tö saûn chaâu A u, ñoùng vai troø quan troïng trong phong traøo yeâu nöôùc In ñoâ neâ xia ñaàu theá kyû XX.
III. Phong traøo choáng thöïc daân ôû Phi lip pin: Taïi sao nhaân daân Phi lip pin phaûi ñaáu tranh choáng söï thoáng trò cuûa thöïc daân TBN ?
1). Nguyeân nhaân : * Kinh teá: ra söùc khai thaùc caùc ñoàn ñieàn, haàm moû cuûa Phi phuïc vuï cho chính quoác. • * Chính trò: Toaøn quyeàn vaø caùc toång ñoác Taây. Ban • Nha naém quyeàn cai trò. * Toân giaùo : ngöôøi ñaïo Hoài bò ñoái xöû toài teä.
• 2). Phong traøo ñaáu tranh : * 1872, Cuoäc khôûi nghóa cuûa nhaân daân Cavitoâ. * Naêm 1892, Hoâ-xeâ Ri-dan laäp “Lieân minh Phi lip pin”, * 7/1892, Boâ-ni-pha-xi-oâ thaønh laäp “Lieân minh nhöõng ngöôøi con yeâu quyù cuûa nhaân daân (KATIPUNAN) * 1896, Boâ-ni-pha-xi-oâ phaùt leänh khôûi nghóa, ñöôïc nhaân daân höôûng öùng YÙ nghóa : Chính quyeàn nhaân daân ñöôïc thaønh laäp; Chia ruïoâng ñaát cho noâng daân , laäp coäng hoaø.
* 1898 1902 : - 4/1898, Myõ gaây chieán vôùi TBN - 6/1898, Myõ ñöa Aghinanñoâ leân laøm Toång thoáng Coäng hoøa Philippine - 1902, khaùng chieán choáng Myõ thaát baïi
IV. Phong traøo choáng thöïc daân Phaùp cuûa nhaân daân Campuchia: 1). A m möu vaø thuû ñoaïn cuûa Phaùp: Thöïc daân Phaùp ñaõ laøm nhöõng gì ñeå coù theå thoáng trò ñöôïc Cam-pu-chia ?
* Naêm 1863, Phaùp gaây aùp löïc • buoäc vua Noâ roâ ñoâm phaûi • chaáp nhaän quyeàn baûo hoä • ä cuûa Phaùp. * 1884 , kyù hieäp öôùc bieán Campuchia thaønh thuoäc ñòa cuûa Phaùp.
2). Caùc cuoäc khôûi nghóa : Cuoäc khôûi nghóa cuûa hoaøng * 1861 -1892 : thaân Sivoâtha Cuoäc khôûi nghóa cuûa Acha * 1863 - 1866 : Xoa *1866 -1867: Cuoäc khôûi nghóa cuûa Pucoâmboâ
Nhaân daân Vieät Nam vaø Cam-pu-chia daõ ñoaøn keát chieán ñaáu nhö theá naøo trong caùc cuoäc khôûi nghóa cuûa A-cha xoa vaø Pu-coâm-boâ ? .
* Trong cuoäc khôûi nghóa cuûa A-cha Xoa : laùnh sang VN, laáy Chaâu Ñoác, Haø Tieân laøm baøn ñaïp taán coâng quaân Phaùp ôû Campuchia. * Trong cuoäc khôûi nghóa cuûa Pu-coâm-boâ : lieân keát vôùi. Tröông Quyeàn, Thieân Hoä Döông ñaùnh Phaùp.
V. Phong traøo ñaáu tranh choáng thöïc daân Phaùp cuûa nhaân daân Laøo ñaàu theá kyû XX: Thöïc daân Phaùp ñaõ laøm gì ñeå coù theå thoáng trò vöông quoác Laøo ? .
* Ñoái vôùi Laøo : * Ñoái vôùi Xieâm : Töø 1865 , Phaùp xaâm nhaäp vaøo Laøo, buoäc trieàu ñình Luoâng Phabang coâng nhaän neàn thoáng trò cuûa Phaùp ñaøm phaùn vôùi Xieâm kyù Hieäp öôùc 1893, Laøo trôû thaønh thuoäc ñòa cuûa Phaùp.
2). Caùc cuoäc khôûi nghóa : * 1901 -1903 Cuoäc khôûi nghóa cuûa Phacañuoác * 1901 -1937 Cuoäc khôûi nghóa do Ong Keïo, Com-ma-ñam chæ huy
YÙ nghóa lòch söû vaø nguyeân nhaân thaát baïi cuûa caùc cuoäc khôûi nghóa treân baùn ñaûo Ñoâng Döông? * YÙ nghóa lòch söû : - dieãn ra soâi noåi, quyeát lieät. - theå hieän tinh thaàn ñaáu tranh baát khuaát. -Bieåu loä tinh thaàn yeâu nöôùc, tình ñoaøn keát cuûa nhaân daân 3 nöôùc ÑD.
* Nguyeân nhaân thaát baïi : mang tính töï phaùt - do só phu tieán boä, noâng daân laõnh ñaïo, -thieáu ñöôøng loái ñuùng ñaén, toå chöùc vöõng vaøng.
VI. Xieâm (Thaùi lan) giöõa theá kyû XIXñaàu theá kyû XX: 1). Cuoäc caûi caùch cuûa Rama IV (1851 -1868) a/ Hoaøn caûnh lòch söû : ñöùng tröôùc söï ñe doïa xaâm löôïc cuûa Anh vaø Phaùp.
b/ Noäi dung caûi caùch : * chuû tröông môû cöûa buoân baùn vôùi beân ngoaøi, * duøng theá löïc caùc nöôùc tö baûn kieàm cheá • nhau.
2). Chính saùch duy taân cuûa vua Rama V ( 1868 -1910): a). Noâng nghieäp : * Bieän phaùp : xoùa boû cheá ñoä noâ leä nghóa vuï lao dòch cuûa noâng daân, giaûm nheï thueá ruoäng. * Keát quaû : naâng cao naêng suaát luùa, taêng löôïng gaïo xuaát khaåu. Chulalongkorn, Vua Rama V
b). Coâng thöông nghieäp vaø ngaân haøng : Nhaø nöôùc khuyeán khích tö nhaân: - boû voán kinh doanh coâng thöông nghieäp, - xaây döïng nhaø maùy , - môû hieäu buoân baùn vaø ngaân haøng
c). 1892, Rama V thöïc hieän nhöõng caûi caùch theo khuoân maãu caùc nöôùc phöông Taây veà haønh chính, taøi chính, quaân söï, giaùo duïc d). Ñoái ngoaïi: * Noäi dung: lôïi duïng vò trí nöôùc “ñeäm” giöõa 2 theá löïc Anh -Phaùp + caét nhöôïng 1 soá vuøng ñaát phuï thuoäc. * Keát quaû : Xieâm giöõ ñöôïc ñoäc laäp duø chòu söï leä thuoäc ve KT vaøo Anh vaø Phaùp.
- Slides: 28