Bahe Bitkileri Zararllar Nimet Sema Gener Orkun Bar
Bahçe Bitkileri Zararlıları Nimet Sema Gençer Orkun Barış Kovancı
ELMA İÇKURDU (Cydia pomonella) • Cydia pomonella (Elma İçkurdu), meyve bahçelerinde dünya çapında yaygınca rastlanılan bir zararlıdır. • Esas zararlısı olduğu elma ve armut meyvelerı yanında; ayva, ceviz, badem, kayısı, şeftali, muşmula ve portakalda da zarar yapmaktadır.
ELMA İÇKURDU ERGİNİ Ergin gri renkli yaklaşık 10 mm uzunluğunda, her iki kanat ucunda üçgen şeklinde çukulata renginde leke bulunur.
ELMA İÇKURDU YUMURTASI • Yumurta 1 -1. 2 mm çapında oval şekilde, başlangıçta süt beyazı renginde ve mumumsu görünümdedir. • Yumurta geliştikçe orta kısmında kırmızımsı bir halka görülür, açılmadan hemen önce ise gelişmiş larva açıklıkla izlenebilir.
ELMA İÇKURDU YUMURTASI
ELMA İÇKURDU LARVASI • Yumurtadan yeni çıkan larva 1 mm uzunluğundadır. Bu dönemde iri ve yassı olan baş ve prothorax parlak siyahtır. Gelişimini tamamlayıp elmayı terkeden olgun larva 15 -20 mm uzunluğunda beyazımsı pembe görünümündedir. • Olgun larva elips şeklinde ve kirli beyaz renkte kokon örerek içinde pupa olmaktadır. Açık kahverengi olan pupa, 10 mm uzunluğunda ve 2. 5 -3 mm genişliğindedir.
ELMA İÇKURDU LARVASI Elma içkurdu kışı daha çok ağaç gövdesinin çatlamış kabukları arasında, kısmen de yere dökülmüş toprakta bulunan kalıntılar arasında, ambalaj ve depolama yerlerinde ördükleri kokonlar içerisinde OLGUN LARVA döneminde geçirmektedir.
ELMA İÇKURDU PUPASI PUPA Kışı geçiren olgun larva mayıs başlarına doğru pupa olur.
ELMA İÇKURDU ERGİN ÇIKIŞI İlkbaharda ergin çıkışı genellikle mayıs ( bazı yıllar nisan ortalarında) ayında başlamakta ve bazen temmuz ortalarına kadar devam etmektedir. Ergin kısa bir preovipozisyon döneminden sonra yumurta bırakmaya başlar, ancak bunun için akşam alacakaranlık sıcaklığının üste iki gün 15°C' nin üzerinde olması gerekmektedir.
ELMA İÇKURDU ERGİN ÇIKIŞI
ELMA İÇKURDU’nun BİYOLOJİSİ • Bir dişi 30 -70 yumurta bırakır. Yumurta önceleri yapraklara, ince dallara, daha sonra meyvelere teker bırakılmaktadır. Yumurtadan çıkan larvalar genellikle 4 -8 saat içerisinde meyveye girer. • Larva meyveye çiçek çukurundan veya elmanın yan tarafı ile sapa yakın kısımlarından içeri girdikten sonra meyvenin merkezine doğru tünel açarak ilerler. Elma içkurdu larvası meyvenin çekirdekleri üzerinde de beslenir. Bu özelliği ile çekirdekler üzerinde beslenmeyen meyve içinde zararlı diğer türlerden ayrılabilmektedir. • Meyve içinde 30 -40 gün beslenerek olgunlaşan larva, ağaç kabukları arasında veya toprakta bulunan kalıntılar arasında kokon örmek üzere meyveyi terkeder. Bu larvalar daha sonra pupa olarak ya aynı yılın yaz erginleri şeklinde çıkar veya pupa olmayıp diyapoza girerler.
ELMA İÇKURDU ZARARI • Elma içkurdu başta elma olmak üzere armut, ayva, ceviz ağaçlarının en önemli zararlısıdır. • Doğrudan meyvede zarar yapan larvalar, meyveleri delerek içlerinde galeriler açmakta, etli kısmını ve çekirdek evini yiyerek pislikler bırakmaktadır. • Bütün bunların sonucu olarak meyvelerin dökülmesine, ağaçta kalabilen kurtlu meyvelerin ise niteliğinin bozulmasına ve dolayısıyla elmanın piyasadaki değerinin düşmesine neden olmaktadır. • Mücadele yapılmayan bahçelerdeki zarar % 60 -100 olabilmektedir. Ülkemizde elma üretim bölgelerinin her yerinde bulunmaktadır.
ELMA İÇKURDU ZARARI
ELMA İÇKURDU DÖL SAYISI • Ülkemizde Elma içkurdu genellikle yılda 2 döl, bazı yer ve yıllarda kısmi bir 3. 'ncü döl de verebilmektedir. • Ancak birinci döl larvalarının bir kısmı diyapoza girmekte ve bu diyapoz ertesi ilkbahara kadar devam etmektedir. • Birinci döl larva diyapozunun oranı iklim koşullarına bağlı olmak üzere, normal olarak % 25 -30 arasında oluşmaktadır.
ELMA İÇKURDU MÜCADELESİ • Kültürel önlemler - Öncelikle elma bahçelerinin, elma içkurdunun diğer konukçusu olan armut, ayva ve ceviz gibi meyve ağaçları ile karışık olarak kurulmamasına özen gösterilmelidir. - Elma ağaçlarının altına dökülen meyveler toplanıp uzaklaştırılmalı, ambalaj ve depolama yerleri elma bahçelerinin kenarına kurulmamalıdır. - Bahçenin sürümüne özen gösterilmeli ve ağaç gövdelerine haziran ayı başlarında oluklu mukavvadan tuzak bantlar sarılmalı, bunlara gelen larvalar haftalık kontrollerle imha edilmelidir.
ELMA İÇKURDU MÜCADELESİ
ELMA İÇKURDU MÜCADELESİ BİYOLOJİK MÜCADELE Yumurta parazitoitleri : Trichogramma spp. (Hym. : Trichogrammatidae), T. evanescens Westur. , T. embryophagum ( Hertig. ), T. kılınçeri Kostadinov Larva ve pupa parazitoitleri : Elodia tragica Meig. (Dip. : Tachinidae ), Neoplectops vanisata Stein (Dip. : Tachinidae ), Trichogramma enecatör Rossi (Hym. : Ichneumonidae), Pristomerus vulnerator Panz. (Hym. : Ichneumonidae), Pimpla turionellae L. (Hym. : Ichneumonidae), Ascogaster quadridentatus Wesm. (Hym. : Braconidae), Agathis linguarius Nees (Hym. : Braconidae ), Perilampus tristis Mayr. (Hym. : Perilampidae)
ELMA İÇKURDU MÜCADELESİ BİYOLOJİK MÜCADELE T. evanescens Parazitli yumurtalar
ELMA İÇKURDU MÜCADELESİ Biyolojik mücadele Yumurta parazitoiti Trichogramma türleri ile larva ve pupa parazitoitleri E. ragica , T. enecator ve A. quadridentatus Elma içkurdunun biyolojik mücadelesinde kullanılabilecek önemli faydalılardır. Ancak bu zararlının ekonomik zarar eşiği çok düşük olduğu için, sadece biyolojik mücadele etmenleri ile baskı altında tutmak mümkün olmamaktadır. Yararlı türlerden azami derecede yararlanmak için : - Zararlının doğal düşmanları iyi tanınmalıdır. - Etkili olan türler, özellikle yumurta parazitoitleri kitle halinde üretilerek veya başka yerlerden getirilerek bahçelere salınmalıdır. - İlaçlama programları yararlıları koruyacak biçimde hazırlanmalı, bu amaçla seçici ilaçlara öncelik verilmelidir.
ELMA İÇKURDU MÜCADELESİ CPGV (Virüs uygulaması) BİYOLOJİK MÜCADELE Cydia pomonella‘ nın biyolojik kontrolünde ilk virüs uygulaması ilk larva yumurtadan daha çıkmadan evvel yapılmalıdır. Genç larva, içine gireceği uygun bir meyveyi ararken ortamdaki virüs ile fazla bir şekilde temas eder ve kısa zaman içinde ölür. Sprey solüsyonuna yapılan şeker ilavesi yemeyi arttırıcı etki yapar ve virüs malzemesinin larva tarafından alınmasını arttırır. Bazı larvalar, meyve kabuğunu kemirmeyi başarabilmekte, ancak bu yaralar daha sonra hasattan önce kapanmakta ve iyileşmektedir.
ELMA İÇKURDU MÜCADELESİ CPGV (Virüs uygulaması) Virüs uygulamasının diğer konvansiyonel insektisitlere göre avantajı, bu virüs preparatının çok seçici ve sadece Cydia pomonella'ya karşı etkili oluşudur. Diğer böceklere karşı zehirsizdir. Herhangi bir sıcak kanlı hayvana da zararı yoktur. Virüs toprakta yada kendi doğal ortamında devamlı kalabileceğinden Elma içkurdu yoğunluğu üzerinde uzun vadeli bir etkisi vardır.
ELMA İÇKURDU MÜCADELESİ CPGV (Virüs uygulaması) Madex ticari isimli preparatın kullanım dozu: 10 ml Madex+ 500 g şeker+ 250 g köpüklü süt tozu / 100 litre su Larva dönemi Madex®'in kullanım şekli İlk ilaçlama Tahmin ve Uyarı istasyonlarından gelecek uyarılar doğrultusunda yapılmalıdır. Her bir döl için 3 -5 uygulama yapılmalıdır. Madex® tek başına uygulanmamalıdır. Daima 100 litre suya 500 g şeker ve Ultra Viyole koruyucusu olarak 250 g köpüklü süt tozu ilave edilmelidir. Karıştırılarak şekerin tamamen erimesi sağlanmalıdır. İlaçlama sırasında meyveler ve yapraklar çiğle ıslanmış olmamalıdır. Bitki kısımlarının homojen bir şekilde ilaçlanmasına dikkat edilmelidir
ELMA İÇKURDU MÜCADELESİ CPGV (Virüs uygulaması)
ELMA İÇKURDU MÜCADELESİ BİYOTEKNİK YÖNTEMLER Bu yöntemde, bahçelerde ergin uçuş periyodu boyunca her ağaca 1 adet cinsel çekici tuzak (pherocon tipi) asılır. Tuzaklar hakim rüzgar yönünde ve yerden 1. 5 -2 m yüksekliğe asılır ve kapsüller 4 -6 haftada bir değiştirilir. Bu yöntem Elma içkurdu erginlerini kitle halinde yakalamak amacıyla da kullanılabilir. Aynı bahçede birkaç yıl uygulama yapıldığında sonuç daha olumlu olmaktadır.
BİYOTEKNİK MÜCADELE • Bu yöntemde, böcek seks feromonu içeren tuzaklar 3 amaçla kullanılır: • İZLEME (MONITORING) • KİTLE YAKALAMA (MASS TRAPPING) • ÇİFTLEŞMENİN ENGELLENMESİ (MATING DISRUPTION)
BİYOTEKNİK MÜCADELE • Aşırı feromonla yüklü (10 mg) feromon tuzakları: Bu tuzaklar, 10 mg elma içkurdu feromonu (E 8, E 10 dodecadien-1 -ol) içerir. Sadece erkekleri yakalarlar. • Normal feromon yüklü tuzaklar: Bu tuzaklar, 1 mg elma içkurdu feromonu (E 8, E 10 -dodecadien-1 -ol) içerir. • Eğer bu tuzaklar 2 hafta arkaya toplam 5 ergin güve/tuzak ya da 1 haftada 10 ergin yakalarlarsa ilk döl’e karşı mücadele önerilebilir. İkinci dölde bu ekonomik eşik 5 ergin/hafta/tuzak olarak daha aşağıya düşer. • Kairomon (Armut esteri) ile yüklü feromon tuzakları: Bu tuzaklar, erken sezonda 40 mg armut esteri ethyl (2 E, 4 Z)2, 4 -decadienoate ve daha sonraki dönemde daha çok dişi yakaladığı için 3 mg dozda yüklenirler. Hem dişi hem erkekleri yakalarlar.
(E 8, E 10 -dodecadien-1 -ol
ÇİFTLEŞMEYİ ENGELLEME VEYA ŞAŞIRTMA TEKNİĞİ (Mating disruption, Confusion Technique) Çiftleşmeyi engelleme tekniği Dişiler tarafından doğal olarak salgılanan seks feromonunun, yapay olarak sentezlenip çeşitli yöntemler ve yayıcı araçlar kullanılarak hedef alana yayılması, oluşturulan yapay yoğun koku nedeniyle erkek bireylerin çiftleşmek üzere dişilere ulaşmasının engellenmesidir.
Çiftleşmenin engellenmesi tekniğinin mekanizması: -Yapay feromonun izlenmesi: Erkekler dişilerin salgıladığı seks feromonuyla rekabet edebilen ve yapay kaynaklar tarafından yayılan kokularca cezbedilerek yanlış yere doğru çekilirler. -Dişi koku kümelerinin maskelenmesi: Dişiler tarafından salgılanan seks feromonunun oluşturduğu koku kümesi, yapay kaynaklar tarafından da yoğun olarak yaratılıp dişi koku kümeleri maskelenir ve erkek, doğal ve yapay koku kaynakları arasındaki farkı ayırt edemez. -Duyu yüklemesi: Sentetik materyal tarafından yapılan yoğun uyarı sonucunda böceklerin reseptör sistemi veya merkezi sinir sistemi etkilenerek yönelimde azalmalar ve adaptasyon meydana gelir ve böcekler nereye gideceklerini şaşırırlar. Böylece erkekler dişiye yönelimi belirleyemez ve dişiye ulaşamazlar. Dolayısıyla çiftleşme olamayacağından üreme de engellenmiş olur.
Uygulamada dikkat edilmesi gereken noktalar: Populasyon yoğunluğu: Bu yöntemin savaşda başarılı olabilmesi için hedef böceğin başlangıç populasyonu düşük ya da en azından orta yoğunlukta olmalıdır. İnsektisit kullanımı: Populasyon yoğunluğunun yüksek olduğu durumlarda biyolojik bir preparatla veya yararlılara en az toksik etkiye sahip insektisitle uygulama yapılarak başlangıç populasyonu düşürülmelidir. Göçler: Genellikle uygulama alanının 30 -40 m civarında dolaşan çiftleşmiş dişilerin olduğu farz edilmelidir. Ancak türe göre bu mesafe değişebilir. Formulasyon ve uygulama sayısı: Kullanılan feromonun tipi, etkili olan dozun düzeyi, dağılım oranı ve bunu etkileyen rüzgar hızı, şiddeti ve ağaçların düzensiz büyüklükte olması önemli faktörlerdir. Ayrıca uygulama sayısı da önemlidir. Kullanılan yayıcı tipi de önemlidir. Çünkü yayıcıların tipi hektara verilecek cezbedici miktarını, yayıcı adedini ve her mevsimdeki uygulama sayısını belirler.
Çiftleşmenin engellenmesi
ELMA İÇKURDU MÜCADELESİ KİMYASAL MÜCADELE Elma içkurdu mücadelesinde hedef her döle ait larva çıkışı süresince ağaçları ilaçlı bulundurarak yumurtadan çıkan larvaları meyve içine girmeden önce öldürmektir. Ancak bu mücadelede üründe %2' ye kadar zarar hoşgörü ile karşılanır. Bu nedenle zararlının populasyon seviyelerinin bilinmesi ayrı bir önem taşır. Döllere ait ilk ilaçlama zamanlarını sağlıklı bir şekilde saptamada, ilk larva çıkışlarının belirlenmesi çok önemlidir. Ancak etki şekli bakımından farklı özellik gösteren preparatlar kullanıldığında (Diflubenzuron gibi ) ilaçlama zamanı öne (yumurta dönemi) alınabilir. Bunun için kışlayan ve yazlık döllerin ergin çıkış ve uçuş süresi ile yumurtaların bırakılması ve açılışlarının izlenmesi gerekir.
ELMA İÇKURDU MÜCADELESİ KİMYASAL MÜCADELE Mücadele döneminin kesin olarak saptanması için cinsel çekici tuzaklar, etkili sıcaklıklar toplamı, 500 (25 x 20) meyve kontrolü ve tuzak bant yöntemlerinden yararlanılır. Bu yöntemlerden elde edilen veriler esas alınarak, Elma içkurduna karşı birinci döle 20 gün aralıklarla 2, ikinci döle karşı ise 1 olmak üzere toplam 3 ilaçlama yapılmakta ve genellikle bu uygulama yeterli olmaktadır.
ELMA İÇKURDU MÜCADELESİ KLASİK KİMYASAL MÜCADELE ZARARLI ADI Elma İç Kurdu ETKİLİ MADDE ve ORANI Phosalone, 30 Fenthion, 525 g/l DOZ ( Preparat / 100 lt. su ) 200 g 150 ml Lambda-cyhalothrin Carbaryl (%50 WP) Azinphos-methyl (230 g/l, EC) 20 ml 200 g 200 m Deltamethrin Phosmet % 50 WP Esfenvalerate 10 ml 150 g
ELMA İÇKURDU MÜCADELESİ ALTERNATİF KİMYASAL MÜCADELE ZARARLI ETKİLİ MADDE ve ADI ORANI Elma İç Kurdu DOZ ( Preparat / 100 lt. su ) Diflubenzuron, 25 40 g Hexaflumuron, 100 g/l Acetamiprid 70 WP Thiacloprid 480 SC Indoxacarb Novaluron 10 EC Spinosad Kaolin 50 ml 170 g 40 ml 35 ml 100 ml 140– 210/ha
- Slides: 37