BAFRA TURZM FAKLTES TURZM REHBERL TRH103 LETME BLMNE

BAFRA TURİZM FAKÜLTESİ TURİZM REHBERLİĞİ TRH/103 -İŞLETME BİLİMİNE GİRİŞ Dr. Öğr. Üyesi Suzan URGAN

İŞLETMENİN MALİYETLERİ TRH/103 -İŞLETME BİLİMİNE GİRİŞ Hafta-4

1. MALİYET KAVRAMI Herhangi bir karşı ödemede bulunulsun veya bulunulmasın, üretim faktörlerine sahip olunarak, bunların başka mal ve hizmetlerin üretiminden çekilmesi bir maliyet oluşturur. Üretimde bulunmak için işletmenin sağlamış olduğu girdiler karşılığında yaptığı ödemelere maliyet veya maliyet gideri adı verilir.

GİRDİ MALİYETi Girdiler işletmeye kazandırılırken işletmenin elinden bazı değerler çıkmışsa, bunların parasal tutarları girdi maliyetlerini oluşturur. Girdilerin bazılarına (örneğin, köydeki çiftçinin doğal gübreyi ahırdan alıp tarlaya atması gibi) işletmece bir bedel ödenmemişse bu girdilerin alternatif maliyeti, girdi maliyetine eklenmelidir.

ÜRETİLEN MALIN MALİYETİ -İşletmenin girdileri, belirli bir üretim sürecinden geçerek, mal ve hizmete dönüşür. Bunların satışına kadar katlanılan her türlü maliyete, üretilen malın maliyeti denir.

MALİYET KAPSAMI • • • Nihai bir malın maliyetleri; Ücretler, Maaşlar, Primler Sigorta primleri, Vergiler Taşıma giderleri Haberleşme giderleri Enerji giderleri Bakım onarım giderleri Yıpranma payları Hammadde, yardımcı madde, malzeme giderleri Faiz giderleri Patent, lisans, marka ödemeleri

2. İŞLETME MALİYETLERİNE İLİŞKİN BİLGİLERİN KULLANIM ALANLARI 1 -İşletme Kârının Hesaplanması: Brüt satış kârı, satışlardan sağlanan gelirden malın maliyeti çıkarılarak bulunur. Faaliyet kârı, brüt satış kârından üretime ilişkin öteki genel giderler düşülerek bulunur. (Arge, pazarlama, genel yönetim giderleri) Net işletme kârı ise, belirli bir dönemdeki (örneğin 1 yıldaki) her türlü gider çıkarılarak bulunur. (komisyon, enflasyon farkı, faiz giderleri) Görüldüğü gibi maliyet giderleri bilinmeksizin işletme kârını hesaplama olanağı yoktur.

2. İŞLETME MALİYETLERİNE İLİŞKİN BİLGİLERİN KULLANIM ALANLARI 2 -İşletmede Gider Denetiminin Yapılması: Etkin bir maliyet denetimi için, giderler gününe işlenmelidir. Giderler, işletmenin belirli bölümlerinde oluşur. Buna göre, işletmedeki her bölüm kendi denetimi altındaki faaliyetlerin giderlerinden sorumlu tutularak çözüm bulunabilir. Gider= Bir işletmenin faaliyetlerinin devamı için yaptığı harcamalardır. Harcama= Herhangi bir amaç için yapılan ödemedir. (örn: Trafik cezası) Maliyet : Bir işletmenin sattığı malı veya hizmeti elde etmek için yaptığı harcamalardır. Harcama >Gider > Maliyet

2. İŞLETME MALİYETLERİNE İLİŞKİN BİLGİLERİN KULLANIM ALANLARI 3 -Mal ve Hizmetleri Fiyatlandırma: Mal veya hizmetin fiyat hesabında değişik yöntemler kullanılır. Bunlardan biri de maliyete dayalı fiyat esasıdır. Buna göre, bir malın birim maliyetine belirli bir kâr yüzdesi eklenerek, malın satış fiyatı bulunur.

2. İŞLETME MALİYETLERİNE İLİŞKİN BİLGİLERİN KULLANIM ALANLARI 4 -İşletmede Sağlıklı Kararların Alınması: Maliyetler hakkında sağlanan bilgiler yardımıyla, firma yönetimi; tedarik, üretim, pazarlama, finansman, muhasebe, personel yönetimi, ar-ge ve halkla ilişkiler uygulamalarında daha sağlıklı ve amaca yönelik kararlar alabilir.

3. İŞLETME MALİYETLERİNİN SINIFLANDIRILMASI 1. Doğal Maliyetler 2. Birim ve Toplam Maliyetler 3. Değişir ve Sabit Maliyetler 4. Ortalama ve Marjinal Maliyet 5. Gerçek ve Alternatif Maliyet 6. Dolaylı ve Dolaysız Maliyet

3. İŞLETME MALİYETLERİNİN SINIFLANDIRILMASI 3. 1. Doğal Maliyetler Hemen her işletmede, hammadde giderleri, işçilik giderleri ve genel giderler adı altında maliyetlere rastlanır. Doğal maliyet giderleri; dolaysız hammadde, dolaysız işçilik ve genel giderlerden oluşur. Dolaysız hammadde üretilen malın önemli bir kısmını oluşturan ve ana hammadde sayılan nesnedir. Bunun için yapılan giderlere dolaysız hammadde gideri denir. -Üretimde kullanılan yardımcı maddeler ile işletme malzemelerinin tutarı da genel giderler içerisinde yer alır.

3. 2. Birim ve Toplam Maliyetler İşletmenin ürettiği mal ve hizmetlerin maliyetleri toplam olarak belirtilebileceği gibi, birim maliyet olarak da belirtilebilir.

3. 3. Değişir ve Sabit Maliyetler -Değişir Maliyet Giderleri: İşletmenin üretim miktarının artması ile artan, azalmasıyla azalan maliyet giderleridir. İşçi ücretleri, hammadde, yarı mamul madde ve her türlü işletme malzemesi giderleri, enerji ve yakıt harcamaları değişir maliyetleri oluşturur.

-Sabit Maliyet Giderleri: Üretim miktarının artıp azalmasıyla artıp azalmayan, hep aynı kalan maliyet giderlerine ise sabit maliyet giderleri adı verilir. Üretim miktarı arttıkça, toplam sabit maliyetler daha fazla miktarlara bölündükleri için birim başına sabit maliyet de azalma gösterir. Toplam Gider (Bin TL) Sabit Maliyetler 100

3. 4. Ortalama ve Marjinal Maliyet Giderleri -Bir işletmedeki değişir ve sabit maliyet giderlerinin hepsine birden, toplam maliyet gideri demiştik. -Toplam maliyet giderlerinin üretim miktarına bölünmesiyle (TC/TQ=AC) bulunan sonuca, birim üretim maliyeti denilebileceği gibi, ortalama maliyet gideri de denir.

3. 5. Gerçek Maliyet ve Alternatif Maliyet (Fırsat Maliyeti) -Gerçek maliyet, belirli bir üretim miktarının üretiminde kullanılan üretim faktörlerinin değeridir. Veya “belirli bir nimet elde edebilmek için katlanılması gereken külfet”tir.

3. 6. Dolaylı (Endirekt) Maliyet ve Dolaysız (Direkt) Maliyet -Belirli bir maliyet konusu ile, herhangi bir dağıtım işlemi gerektirmeden, doğrudan doğruya ilişkilendirilebilen maliyetler dolaysız (direkt) maliyettir. -Belirli bir maliyet konusu ile, ancak bir dağıtım işlemi vasıtasıyla ilişkilendirilebilen maliyetler ise dolaylı (endirekt) maliyet grubuna girer.

Maliyet Muhasebesi Açısından Direkt Maliyetler 1 -Direkt hammadde ve malzeme (Mobilya sektörü için kereste, bir bina için tuğla, ampul için cam) 2 -Direkt işçilik giderleri(Belirli bir malın ya da hizmetin üretim maliyetine doğrudan doğruya yüklenebilen işçilik giderleridir) 3 -Diğer direkt giderler.

Maliyet muhasebesi açısından Endirekt maliyetler ise şöyle belirlenir: -Sabit sermaye yatırımlarına (makine, tesis, bina vb. ) ilişkin amortismanlar, -Enerji, işletme malzemeleri ve yardımcı malzemelere ait giderler, -Belirli bir ürün çeşidi ile doğrudan ilgilendirilemeyen üst düzey yönetici ve bazı personel ücretleri, -Birçok ürünle ilgili olan pazarlama ve yönetim giderleri, -Belirli bir ürünle ilişkili olmayan vergi, resim ve harçlar.

KAYNAKÇA İşletme Bilimine Giriş, Prof. Dr. M. Şerif Şimşek ve Prof. Dr. Adnan Çelik, Eğitim Yayınevi