BAFRA TURZM FAKLTES TURZM LETMECL TUI107 GENEL LETME
BAFRA TURİZM FAKÜLTESİ TURİZM İŞLETMECİLİĞİ TUI/107 -GENEL İŞLETME Dr. Öğr. Üyesi Suzan URGAN
İŞLETMELERDE FİNANSMAN FONKSİYONU TUI/107 -GENEL İŞLETME Hafta-12
İŞLETME BİLİMİ BİRİNCİ KISIM - İŞLETMENİN GENEL ESASLARI 1. BÖLÜM - TEMEL İŞLETMECİLİK KAVRAMLARI 2. BÖLÜM - İŞLETMENİN AMAÇLARI, EKONOMİ İÇİNDEKİ YERİ VE SINIFLANDIRILMASI 3. BÖLÜM - İŞLETMENİN KURULUŞU 4. BÖLÜM - İŞLETMENİN MALİYETLERİ 5. BÖLÜM - İŞLETMENİN GELİRLERİ 6. BÖLÜM - İŞLETMENİN PERFORMANSI İKİNCİ KISIM - İŞLETME FONKSİYONLARI 1. BÖLÜM - YÖNETİM FONKSİYONU 2. BÖLÜM - TEDARİK FONKSİYONU 3. BÖLÜM - ÜRETİM FONKSİYONU 4. BÖLÜM - PAZARLAMA FONKSİYONU 5. BÖLÜM - FİNANSMAN FONKSİYONU 6. BÖLÜM - MUHASEBE FONKSİYONU 7. BÖLÜM - İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ 8. BÖLÜM - HALKLA İLİŞKİLER FONKSİYONU 9. BÖLÜM - ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME FONKSİYONU
BAŞLICA İŞLETME FONKSİYONLARI
5. FİNANSMAN FONKSİYONU (İçindekiler): 1. FİNANSMAN KAVRAMI VE TANIMI 2. FİNANSMAN’IN İŞLETME ORGANİZASYONU İÇİNDEKİ YERİ 3. İŞLETMENİN SERMAYE YAPISI 1. Özsermaye, 2. Dış Kaynak Sermayesi, 3. Sabit Sermaye, 4. İşletme Sermayesi. 4. SERMAYE KAYNAĞINA GÖRE FİNANSMAN USULLERİ VE FON KAYNAKLARI 1. Özkaynaklardan, 2. Otofinansman, 3. Dış Kaynaklardan 5. FİNANSAL ANALİZ 1. Finansal Analiz Kavramı 2. Finansal Tablolar 2. 1. Bilanço 2. 2. Kâr ve Zarar Cetveli (Gelir Tablosu) 2. 3. Fon Akım Tablosu 2. 4. Finansal Oranlar (Rasyolar)
1. FİNANSMAN KAVRAMI VE TANIMI Finansman fonksiyonu, “işletmenin ihtiyaç duyduğu fonların en uygun koşullarda sağlanması ve bu fonların en etkin bir şekilde kullanılmasıyla ilgili faaliyetleri” üstlenir. Bu fonksiyonun kapsamına şunlar girer: 1 -Nakit ihtiyacının sağlanması, 2 -Bu nakitlerin en uygun bir şekilde kullanılması.
2. FİNANSMAN BÖLÜMÜNÜN İŞLETME ORGANİZASYONU İÇİNDEKİ YERİ Finansman yöneticisinin işletme organizasyonu içindeki yeri, işletmenin küçük veya büyük işletme oluşuna göre değişir. Ancak, genelde finans yöneticileri, firmanın reel varlıkları ile firmanın nakit elde ettiği finansal piyasalar arasında yer alırlar. Yani nakdin yatırımcılardan firmaya ve geri dönüp tekrar yatırımcılara akışında önem taşırlar.
3. İŞLETMENİN SERMAYE YAPISI Hatırlanacağı gibi ilk hafta işlediğimiz “TEMEL İŞLETMECİLİK KAVRAMLARI” başlıklı bölümde “Üretim Faktörleri alt başlığında; 1. Emek, 2. Sermaye, 3. Doğal Kaynaklar, 4. Girişimci kavramlarını açıklamıştık. Bu kavram iktisat, muhasebe, hatta işletmeciliğin değişik alanlarında farklı anlamlarda kullanılmaktadır. İşletmecilik açısından sermaye; “işletmenin amacına ve üretim ve / veya pazarlama fonksiyonlarına uygun olarak sahip olduğu tüm maddi ve maddi olmayan varlıklar”dır. Gerek işletmecilik gerekse finansal açıdan çeşitli sermaye kavramları söz konusu olabilmektedir. İŞLETMENİN SERMAYE YAPISI: 1. Özsermaye, 2. Dış Kaynak Sermayesi, 3. Sabit Sermaye, 4. İşletme Sermayesi.
3. 1. Öz Sermaye: İşletme sahip veya ortaklarının kendi kişisel varlıklarından ayırarak işletmeye tahsis ettikleri maddi ve maddi olmayan iktisadî değerlere o işletmenin öz sermayesi denir. 3. 2. Dış Kaynak Sermayesi: Dış kaynak sermayesi, işletme sahip veya ortaklarınca getirilmeyip, işletmeye dışarıdan aktarılan finansman fonlarından oluşur.
3. 3. Sabit Sermaye: Sabit (değişmez) sermaye, tüketim için değil, üretimde kullanılmak üzere uzun süreli olarak birden fazla üretim dönemlerine bağlanmış bulunan varlıklar bütünüdür. Sabit sermaye unsurları, bilanço tekniğinde sabit varlıklar olarak da anılmaktadır. 3. 4. İşletme Sermayesi: Değişir sermaye, döner sermaye ve çalışma sermayesi de denilen işletme sermayesi, nakit ve işletmenin normal faaliyet dönemi içinde (genellikle 1 yılda) nakde çevrilebilir veya kullanılabilir varlıklarını kapsar.
4. SERMAYE KAYNAĞINA GÖRE FİNANSMAN USULLERİ VE FON KAYNAKLARI 1. Özkaynaklardan, 2. Otofinansman, 3. Dış Kaynaklardan 4. 1. Öz Kaynaklardan Finansman: Bir işletmenin sahip veya ortaklarınca, gerek kuruluş aşamasında gerekse daha sonra konulmuş bulunan sermaye, öz kaynaklardan sağlanmış olan sermayedir. Öz kaynaklardan sağlanan sermayenin miktarı ve bileşimi şu faktörlere bağlıdır: 1 -İşletmenin faaliyet konusu, 2 -İşletmenin büyüklüğü, 3 -Ortakların sayısı, 4 -Para ve sermaye piyasasının durumu,
4. 2. Otofinansman: Oto finansman, işletme faaliyetleri sonucunda oluşan kârların, tamamının veya bir kısmının, gerek yasal, gerekse işletme yönetiminin zorunlu kıldığı nedenlerle tamamen dağıtılmayarak işletmede bırakılması yoluyla sermaye ihtiyacının karşılanmasıdır. 4. 3. Dış Kaynaklardan Finansman: İşletmenin dış kaynak sermayesini oluşturan fonlar; öz kaynaklardan farklı olarak belirli bir süreyle sınırlıdır. Borcun ne zaman ödeneceğinin belirlenmiş olması; dış kaynak sermayesinin likidite derecesinin öz sermayeye oranla daha düşük olması sonucunu doğurur. Dış kaynaklardan sağlanan fonlar ödeme sürecine göre; “kısa, orta ve uzun süreli dış kaynak sermayesi” şeklinde üçe ayrılabilir.
4. 3. Dış Kaynaklardan Finansman (3’e ayrıldı): 4. 3. 1. Kısa Süreli Dış Kaynak Sermayesi: Kısa süreli dış kaynak sermayesi, 1 yıl veya daha az süreli olarak işletme sermayesi ihtiyacının karşılanmasında kullanılır. Kısa süreli finansmana gidilirken şunlar göz önüne alınmalıdır: -Mevsimlik dalgalanmalar ve işletmenin satış hacmi, -İş hayatındaki dalgalanmalar ve genel konjonktür, -Önceden kestirilemeyen (grev, kötü hava koşulları, politik yapılanmalar vb. ) değişkenler.
Belli başlı kısa süreli finansman kaynakları şunlardır: -Kısa süreli ticari krediler (satıcı kredileri), -Kısa süreli banka kredileri, -Factoring, -Finansman bonoları, -Varlığa dayalı menkul kıymetler, -Diğer kısa süreli kaynaklar (ödenecek vergiler, alınan müşteri avansları, geri satın alma anlaşmaları, vb. ).
4. 3. 2. Orta Süreli Dış Kaynak Sermayesi: Orta süreli finansman, genelde 1 ile 8 yıl arasındaki süreyi kapsamakta iken, ülkemizdeki uygulamalarda bu süre 1 ile 5 yıl arasında kabul görmektedir. İşletmeler için söz konusu olan başlıca orta süreli finansman kaynakları şunlardır: -Orta süreli satıcı kredileri, -Orta süreli banka kredileri, -Uluslararası para piyasalarından sağlanan krediler (euro krediler), -Finansal kiralama (leasing) ile finansman, -Forfaiting yolu ile finansman, -Diğer orta süreli finansman kaynakları (Borç ertelemeleri, borç taksitlendirmeleri, orta süreli tahvil çıkarılması vb. ).
4. 3. 3. Uzun Süreli Dış Kaynak Sermayesi: İşletmenin arazi, bina, makine, teçhizat gibi sabit varlıklarının öz sermaye ile finansmanında yetersiz kalındığında, bu tür sermayeye ihtiyaç duyulur. Belli başlı uzun süreli dış kaynaklar şunlardır: -Uzun süreli banka kredileri, -Tahvil ve uluslararası tahvil ihracı, -Kıyı bankacılığı, -Risk sermayesi, -Diğer uzun süreli finansman kaynakları (gayrimenkule dayalı senet ihracı, kâr ve zarar ortaklığı belgesi, özel finansal kurumlardan kredi sağlanması, vb. ).
5. FİNANSAL ANALİZ 1. Finansal Analiz Kavramı 2. Finansal Tablolar 5. 1. Finansal Analiz Kavramı Finansal analiz, işletmenin finansal bakımdan faaliyetlerini ve etkinliğini ölçmek amacıyla belirli zaman aralıklarında veriler sağlayarak, işletmenin faaliyetlerindeki aksaklıkları, potansiyel kapasitesini, ihtiyaç duyulan finansman türünü ve miktarını ortaya koyar.
İşletme finans yöneticisinin finansal analizde kullandığı şu türden araçlar vardır: 1 -Oranlar (Rasyolar), 2 -Karşılaştırılmalı analiz, 3 -Eğilim yüzdeleri hesaplaması, 4 -Kâra geçiş analizi, 5 -Faaliyet kaldıracı ve finansal kaldıraç, 6 -Fon akım analizi, 7 -Dağıtılabilir fon analizi, 8 -Faaliyet sonucu yaratılan nakit akış analizi.
5. 2. Finansal Tablolar 1. Bilanço 3. Fon Akım Tablosu 2. Kâr ve Zarar Cetveli (Gelir Tablosu) 4. Finansal Oranlar (Rasyolar) 5. 2. 1. Bilanço: Bilanço, bir işletmenin ekonomik değeri olan faaliyet araçları (varlıkları) ile bu araçların hangi kaynaklardan sağlandığını gösteren bir cetvel veya tablodur. Bilanço daima şu eşitliği veren bir tablodur. Fonların Kullanımı = Fonların Kaynakları Bilanço, işletme varlıklarının, öz sermayesinin, kısa ve uzun vadeli borçlarının belirli bir andaki veya tarihteki durumunu aşağıdaki eşitlik yardımıyla gösterir: Mevcutlar + Alacaklar = Öz sermaye + Borçlar
5. 2. 2. Kâr ve Zarar Cetveli (Gelir Tablosu): Kâr ve zarar cetveli, bir faaliyet dönemi (1 takvim yılı) süresinde yapılan faaliyetler ile ilgili gelir ve giderleri ve bunlar arasındaki farkları gösterir. 5. 2. 3. Fon Akım Tablosu: Fon akım tablosu, işletmelerin fon plânlamasında kullandıkları fon kaynaklarını ve bu kaynakların kullanım yerlerini gösteren bir tablodur.
5. 2. 4. Finansal Oranlar (Rasyolar): Rasyolar, finansal analizde kullanılan en önemli araçlardır. İşletme faaliyetlerini çeşitli yönleriyle ölçen ve değerlendiren çok sayıda rasyo geliştirilmiştir. Finansal analiz amacıyla kullanılan rasyolar; bilanço ile kâr ve zarar cetvelindeki rakamlar alınarak saptanır. 1. İşletmenin likidite durumunu ölçen rasyolar: (4) 1)Cari, 2)Asit test, 3)Hazır değerler, 4)Stoklar/net-işletme sermayesi rasyoları. 2. Faaliyet rasyoları(3): 1)Nakit devir hızı, 2)Alacakların devir hızı, 3)Stokların devir hızı rasyoları. 3. Kârlılık rasyoları(7): 1)Brüt faaliyet marjı, 2)Net faaliyet marjı, 3)Kâr marjı, 4)Varlıkların kârlılığı, 5)Özsermayenin kârlılığı, 6)Faaliyet varlıklarının devir hızı, 7)Kazanma gücü rasyoları.
1)Cari (Değişir) Rasyo: Cari oran, işletmenin değişir sermayesi ile değişir borçları arasındaki sayısal ilişkiyi belirtir. İşletmeye kısa süreli borç verenleri çok yakından ilgilendiren bu oran işletmenin borcunu ödeme yeteneğini gösterir.
2)Hassas Oran: Bu oran stoklar olmaksızın cari varlıkların cari borçlara oranıdır. Hassas Oran= Cari (Değişir) Varlıklar- Stoklar Cari (Değişir) Borçlar
3)Toplam Borç/Toplam Varlıklar Oranı: Borç verenlerin sağladığı toplam fonların yüzdesini ölçer. Toplam Borç (Kaldıraç) Oranı = Toplam Varlıklar
4)Borçlar/Öz Sermaye Oranı: İşletmeye borç (kredi) verenlerin arz ettikleri sermaye ile işletmenin toplam net öz varlığı arasındaki bağıntıyı ölçen bu oran, işletme borçlarının işletme sermayesi ile ne oranda karşılandığını ortaya koyar. Borçlar Borç/Öz Sermaye Oranı= Özsermaye
5)Stok Devir Hızı: Stok devir hızı oranı, işletmede net satışlarla ortalama stoklar arasındaki ilişkiyi gösterir. Bu yüzden stok devir hızına satışlar/stoklar rasyosu'da denmektedir. Net Satışlar Stok Devir Hızı (Kez)= Ortalama Stoklar 365 gün (1 yıl) Stok Devir Süresi (Gün)= Stok Devir Hızı
6)Alacaklar Devir Hızı veya Alacaklar Devir Süresi: Alacaklar devir hızı, bilançodaki alacaklar ile gelir tablosundaki satışlar arasındaki bağıntıyı gösterir. Alacak Devir Hızı (Kez)= Alacak Devir Süresi (Gün)= Satışlar Alacaklar 365 (1 yıl) Alacak Devir Hızı
7)Sabit Varlıklar Devir Hızı: Bu oran sabit varlıklara göre satış miktarını verir. İşletmenin sabit varlıklarının kapasitesi hakkında bir fikir verir. Sabit Varlıklar Devir Hızı= Satışlar Sabit Varlıklar
8)Toplam Varlıklar Devir Hızı: Bu oran varlıklara yatırılan sermayenin etkinliğini gösterir. Toplam Varlıklar Devir Hızı= Satışlar Toplam Varlıklar
9)Satışlar Üzerinden Kâr: Vergiden sonraki net gelirin satışlara bölünmesiyle bulunur. Bu oran, aynı zamanda; -İşletmenin zarar etmeksizin birim satış fiyatlarında yapabilecekleri indirim veya, -Maliyetlerde artışa izin verebilecekleri oranı gösterir. Satışlar Üzerinden Kar= Vergiden Sonraki Net Kar Satışlar
10)Toplam Varlıklar Üzerinden Kâr: Vergiden sonraki net kârın toplam varlıklara bölünmesiyle bulunur. İşletmenin yatırımının kârlılığını gösterir. Vergiden Sonraki Net Kâr Toplam Varlıklar Üzerinden Kâr= Toplam Varlıklar
11)Kârlılık (Rantabilite) Rasyosu veya Özvarlık Üzerinden Kâr Oranı: Kârlılık (Rantabilite) oranı, işletmede öz sermaye karşılığında ne ölçüde kâr sağlandığını gösterir. Kârlılık Oranı= Net Kâr Özsermaye
12)Faaliyet (İktisadilik) Rasyosu: Bu orana etkinlik (efficiency) oranı da denir. İktisadilik oranı değişmezse veya küçülüyorsa, işletmenin etkili bir şekilde işletildiği sonucu çıkabilir. Faaliyet Oranı= Toplam İşletme Giderleri Net Satışlar Tutarı
KAYNAKÇA İşletme Bilimine Giriş, Prof. Dr. M. Şerif Şimşek ve Prof. Dr. Adnan Çelik, Eğitim Yayınevi.
- Slides: 34