BAFRA LETME FAKLTES SGORTA LETMECL SAB210 SGORTA LETMECL

BAFRA İŞLETME FAKÜLTESİ SİGORTA İŞLETMECİLİĞİ SAB/210 -SİGORTA İŞLETMECİLİĞİ Dr. Öğr. Üyesi Suzan URGAN

SİGORTA İŞLETMECİLİĞİ SAB/210 -SİGORTA İŞLETMECİLİĞİ Hafta-2

SİGORTA İŞLETMECİLİĞİ • • • • 1. HAFTA -Sigorta ve Risk Kavramları, Sigorta İşlevleri ve Yararları 2. HAFTA-Sigorta Sözleşmesinin Tarafları 3. HAFTA-Bazı Sigorta ve Reasürans Kavramları 4. HAFTA-Sigorta Primi ve Hesabı, Tarifeler ve Tarife Sistemleri 5. HAFTA-Sigorta Şirketlerinin Organizasyon Yapısı 6. HAFTA-Sigortanın Genel İlkeleri 7. HAFTA-Türkiye’de Uygulanan Sigorta Branşları 8. HAFTA-Türkiye’de Uygulanan Sigorta Branşları 9. HAFTA 10. HAFTA-Türkiye’de Uygulanan Sigorta Branşları 11. HAFTA-Yönetim Açısından Hasar, Tazminat İş ve İşlemler 12. HAFTA-Yönetim Açısından Hasar, Tazminat İş ve İşlemler 13. HAFTA-Reasürans 14. HAFTA-Bireysel Emeklilik Sistemleri 15. HAFTA-Türk Sigorta Sisteminde Bulunan Kurum ve Kuruluşlar 3

SİGORTA İŞLETMECİLİĞİ Sigorta Sözleşmesinin Tarafları, Unsurları ve Nitelikleri 1. Sigorta Sözleşmesinin Tarafları Sigortacılar Sigorta Ettirenler/Sigortalı/Lehdar/Sigorta Acentaları 2. Sigorta Sözleşmesinin Unsurları Sigortalanabilir Menfaat (Çıkar) Risk (Riziko) Tehlike Sigorta Bedelinin Sigorta Değeri Eksik Sigorta Aşkın Sigorta Takseli(Mutabakatlı)Sigorta Bir Menfaatin Birden Çok Sigortalı Tarafından Sigortalanması Müşterek Sigorta(Koaresürans) Çifte Sigorta Kısmi Sigorta 3. Sigorta Ücreti 4

SİGORTA İŞLETMECİLİĞİ Sigorta Sözleşmesinin Tarafları, Unsurları ve Nitelikleri 1. Sigorta Sözleşmesinin Tarafları Sigortacılar Sigorta Ettirenler/Sigortalı/Lehdar/Sigorta Acentaları 5

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI Sigorta Sözleşmesinin Tarafları, Unsurları ve Nitelikleri Sigortacılar: Sigorta sözleşmesi gereğince prim karşılığında rizikoyu yüklenen ve bu konuda ruhsata haiz olan tüzel kişidir. 6

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI • Sigorta ilişkisi bir sözleşme ile kurulduğundan bu ilişkide biri “sigorta ettiren”, “sigortalı” öteki de “sigortacı” olmak üzere en az iki taraf bulunmalıdır. Zira bir kimsenin kendisiyle sözleşme yapması olanaksızdır. Sigorta Ettiren Sigorta ettiren, prim ödemek suretiyle tehlikeyi, rizikoyu sigorta şirketine devreden ve bunun karşılığında bu sözleşmeden doğan yükümlülükleri üstlenen kişidir. Sigortacılık uygulamasında icapta (öneride) bulunan sigorta ettirendir. Sigorta ettiren sigorta sözleşmesini bizzat yaptırabileceği gibi temsilci aracılığı ile de yaptırabilir. Sözleşmeden doğan hak ve yükümlülükler temsil olunan şahsa aittir.

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI Sigortalı Sigorta ettiren sözleşmeyi yaptıran kişi olduğu halde “sigortalı”, menfaati sigortayla güvence altına alınan kişidir. Dolayısıyla, sigorta ettiren esas itibariyle sigortalının menfaatini sigortacı nezdinde sigortalamaktadır.

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI Sigorta ettiren veya sigortalı çok kere aynı kimsedir. Ancak hukuken bunların ikisi de ayrı kavramlardır. Yukarıda da yer verildiği üzere sigorta ettiren, sigortacı ile sigorta sözleşmesini yapan kişi, sigortalı ise sigortalanabilir menfaati poliçe ile güvence altına alınan kişidir.

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI Sigorta ettirenin yaptığı icap (öneri), çok kere sigorta şirketinin sigorta yaptırmak isteyene verdiği teklifnamenin (soru formunun) doldurulması ile olur. Sigortacı tarafından lüzumlu unsurları içeren soru formunun sigorta yaptırmak isteyen şahsa verilmesi bir icaba davet sayılır.

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI Lehdar: Can sigortalarında lehine sigorta sözleşmesi yapılan ve rizikonun, tehlikenin gerçekleşmesi halinde, kural olarak, sigorta tazminatını sigortacıdan talep ve tahsil etme yetkisine sahip olan kişiye “Lehdar” denir. Bu bakımdan sigortalı kavramına yaklaşır ise de, sigortalı, aynı zamanda sözleşmeye konu menfaatin sahibi de olmaktadır. Lehdar sadece sigorta tazminatından yararlanan kişidir.

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI • Sigortalanabilir Menfaat: Poliçe sahibi ile sigorta konusu arasındaki (meşru) yasal bir finansal ilişkiden doğan sigorta ettirme hakkıdır. Sigortanın konusu, yangın sigortalarında mülkiyete, «bina» ve «muhteviyata» , yaşam sigortalarında «cana» veya sorumluluk sigortalarında «bir kimsenin mali sorumluluğuna» gelebilecek risk olasılıklarıdır.

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI • Risk (Riziko) Tehlike: TTK’nun 1401/1. Maddesine göre «kişinin para ile ölçülebilir bir menfaatini zarara uğratan bir tehlike» olarak tanımlanmıştır. Risk sigortalının güvence altına almak istediği «olası tehlike» , «risk» ’dir. Bir riskin sigortalanabilmesi için: • • • a) Sözleşme yapılırken gerçekleşmemiş olması gerekir. b)Muhtemel olması gerekir. c) Gerçekleşip gerçekleşmeyeceğinin belirsiz olması gerekir. d) Tarafların iradesi dışında olmalıdır. e) Aykırı bir fiilden doğacak bir zararı teminat altına almak için yapılmaz.

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI • Sigorta Bedeli-Sigorta Değeri: Poliçede gösterilen sigorta bedeli (para ile ölçülebilir menfaat) istisnai haller dışında, sözleşmenin taraflarınca karşılaştırılan ve riskin, tehlikenin gerçekleşmesi durumunda sigortacının ödemesi gerekli azami tazminat miktarıdır. TTK’nun 1401/1, 1409/1 maddeleri gereğince sözleşmede gösterilir. Sigorta sözleşmesinin yapılması esnasında sigortalanan menfaat söz konusu değilse, sigorta sözleşmesi geçersizdir. Sözleşmenin yapıldığı anda var olan menfaat, sözleşmenin süresi içinde ortadan kalkarsa, sözleşme o anda geçersiz olur.

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI • Sigorta Bedeli-Sigorta Değeri – Eksik Sigorta: Sigorta bedelinin, sigorta değerinden az olması durumudur. Sigorta bedeli, sigorta değerinden az olduğu takdirde, sigorta edilmiş olan menfaatin bir kısmının zarara uğraması halinde sigortacı, aksine sözleşme yoksa sigorta bedelinin sigorta değerine oranına göre tazminat öder (TTK, 1462/1).

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI • Sigorta Bedeli-Sigorta Değeri – Aşkın Sigorta: Poliçede yer alan sigorta bedelinin, sigorta konusunun gerçek ve makul değerinin üzerinde olması halidir. TTK 1463. Maddeye göre: – -Sigorta bedeli, sigorta olunan menfaatin değerinin üstünde ise aşan kısım geçersizdir. Bu duruma «aşkın sigorta» adı verilir. Bu sebeple, sigorta bedeli ile sigorta priminin onu karşılayan kısmı indirilir ve tahsil edilmiş fazla prim geri verilir. – -Sigorta ettirenin, mali çıkar sağlamak amacıyla kötü niyetle yaptığı aşkın sigorta sözleşmesi geçersizdir. Sözleşme yapılırken geçersizliği bilinmeyen sigortacı, durumu öğrendiği sigorta döneminin sonuna kadar prime hak kazanır denmektedir.

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI • Sigorta Bedeli-Sigorta Değeri – Takseli (Mutabakatlı Kıymet) Sigorta: Mutabakatlı kıymet sigortası, sigorta ettiren ile sigortalı arasında söz konusu malın değerini birlikte tesbit etmeleridir. TTK’nun 1464’üncü maddesinde «Taraflar sözleşme ile sigorta değerini belirli bir para ile alarak belirlemişlerse, bu para taraflar arasında, sigorta değeri için esas olur, – Takse esaslı şekilde fahiş ise, sigortacı taksenin indirilmesini isteyebilir. Umulan kazanç takselenmiş ise, taksenin sözleşme yapıldığı sırada ticarî tahminlere göre elde edilmesi mümkün görülen kazancı aşması halinde sigortacı bunun indirilmesini isteyebilir» denilmektedir.

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI Bir Menfaatin Birden Çok Sigortalı Tarafından Sigortalanması Çifte Sigorta: TTK’nun 1467. maddesi ile, gerçek değer ile sigorta olunan menfaat, aynı süreler ve aynı rizikolar, tehlikeler için aynı veya farklı kişiler tarafından sigorta ettirilemez hükmü kabul edilmiştir. Dolayısıyla Çifte Sigorta bizim hukukumuz için yasal değildir.

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI Bir Menfaatin Birden Çok Sigortalı Tarafından Sigortalanması: Mal sigortalarında bazen aynı menfaat aynı rizikolara karşı yine aynı süre içinde birden çok sigortacıya aynı veya farklı tarihlerde sigorta ettirilmektedir. Bu tür sigorta 6102 sayılı yasa ile üç ayrı bölümde ele alınmaktadır. Müşterek Sigorta (Koasürans): Çeşitli sigorta sözleşmeleri bir bütün olarak kabul edilmektedir. Sigortacılardan her biri üzerlerine aldıkları rizikonun sigorta bedeli kadar sorumludur. TTK’nun 1466. Maddesi ile düzenlenmiştir.

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI Bir Menfaatin Birden Çok Sigortalı Tarafından Sigortalanması Kısmi Sigorta: TTK’nun 1468. Maddesi uyarınca düzenlenen kısmî sigortada, sigorta olunan menfaatin değeri önceki sözleşmeyle tamamen teminat altına alınmamışsa bu menfaat, geri kalan değerine kadar bir veya birkaç defa daha teminat altına alınmaktadır. Böyle yapıldığı takdirde, o menfaati sonradan sigorta eden sigortacılar, bakiyeden dolayı sözleşmenin yapılış tarihleri sırasıyla sorumlu olurlar. Aynı gün içinde yapılan sözleşmeler, aynı anda yapılmış sayılır.

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI • Sigorta Ücreti (Prim): Sigorta primi sigortanın ücreti ya da rizikonun bedeli olmaktadır. Hukuksal olarak, sigortacının riziko himayesini sağlama ediminin bir karşılığı olmaktadır.

KAYNAKÇA Sigorta ve Sigortacılık, Yürürlükteki Sigorta Mevzuatına Göre, Doç. Dr. Ferudun KAYA ve Mehmet KAHYA, Beta Yayınevi