Ba kchiu Ping kap Chngthu 1 Kiatko kap

Ba k-chiu ê Pó-ióng kap Chèng-thâu 1 Kiat-ko kap Seng-li 2 Ba k-chiu-pi ⁿ kap Ti -lia u 3 Oa n-si kap Ku n-si 4 Ba k-chiu e Po -kia n 2021/10/25 1

Kiat-ko kap Seng-li • Sī-khì: - Ba k-chiu ê lō -ēng sī kóan khòaⁿ-kìⁿ ê tāi-chì, kiò-chòe sī-kak (視覺); - i ê khóan-sit sī chhin-chhiūⁿ kiû, ji p tī ba k-chiu-o ê só -chāi; - khoah chha-put-to chi t chhùn, chhim káu hun (tē 105 tô )

• I ê ûi ū saⁿ têng: - gōa-têng si kēng-mo h (硬膜, sclerotic; 19), kap kak mo h ( 角膜, cornea; 9). - Tē jī têng sī me h-lo k-mo h (脈絡膜, choroid; 20), kap hông -chhái (虹彩, iris; 11). - Tē saⁿ têng sī bāng-mo h (網膜, retina; 21).

• Kēng-mo h: sī tēng koh kian-kò ê chit, teh pó-hō lāi-bīn khah khòai siū hāi ê mi h. • Kak-mo h: - sī ōe thang-kng ê mo h, teh khàm tī gán-kiû thâu-chêng ê la k hūn chi t. - Kak-mo h-lāi bô huih-kńg. - Kak-mo h sī tùi lîm-pa-e k lâi siū i ê chu-ióng-liāu. - Kak-mo h ū sîn-keng ê bé-liu chin chōe.

• Me h-lo k-mo h: - sī khah o -chang-sek. - Tī chit têng-lāi ū huih-kńg chin chōe. - Me h-lo k-mo h ê chok-iōng sī teh iúⁿ-chhī gán-kiû. - Iā i ê sek-tī teh hō ba k-chiu-lāi khah àm. • Hông-chhái (iris): - Tī kak-mo h kap chúi-chiⁿ-thé(6) ê tiong-kan ū chhin-chhiūⁿ îⁿ ê mn g-lî, hō chòe hông-chhái; - khoah chha-put-to pòaⁿ-chhùn; - sek-tī ta k lâng bô sio-tâng, ū lâng sī o , ū-ê lâm, chang, hé-hu, chhiah, kúi-nā hō ê sek.

• Tông-khóng (瞳孔): - Chit ê hông-chhái ê tiong-ng ū chi t ê khang kiò-chòe tôngkhóng. - Tông-khóng ū-sî tōa, ū-sî sòe, sī tùi hông-chhái ê chhun-kiu; - tī kng ê só -chāi chiū kiu sòe, kiò-chòe tông-khóng-siu-siok ( 瞳孔收縮); - tī àm ê só -chāi ōe chhun tōa, kiò-chòe tông-khóng-sàn-tāi ( 瞳孔散大).

• Chúi-chiⁿ-thé (水晶體, “chheng-chu”crystalline lens): -Tī kak-mo h ê āu-bīn ū chi t lia p, miâ kiò chúi-chiⁿ-thé. - Chit-ê sī chhin-chhiūⁿ siang-bīn phòng ê po-lê thàu-kiàⁿ ê khóan-sit; - i ê lō -ēng sī hō kng ōe siā-ji p chiò tī bāng-mo h. - Chit ê chúi-chiⁿ-thé ōe ka-kī khah phòng khah thap; - khòaⁿ kūn ê mi h chiū khah phòng, khòaⁿ hn g chiū khah píⁿ.

• Chiân-pông (anterior chamber; 10), hō -pông (posterior chamber; 12): - Chúi-chiⁿ-thé kap kak-mo h ê tiong-ng ū nn g ê pông, - chiân-pông khah tōa, sī tī hông-chhái kap kak-mo h ê tiong-ng; - hō -pông sī khah sòe, tī chúi-chiⁿ-thé kap hông-chhái ê tiong-ng. - Tī nn g pông ê lāi-bīn, lóng ū chhin-chhiūⁿ chúi ê chit, kiò-chòe chúi-iūⁿ-e k (水樣液, aqueous humor). - Chit ê chúi-iūⁿ-e k sî-siông liû-hêng, tùi hō -pông, kè tông-khóng kàu chiân-pông; iā tùi chiân-pông khip-siu tī chēng-me h-lāi.

• Po-lê-thé-pông (vitreous chamber; 18): - Tī chúi-chiⁿ-thé ê āu-bīn, tī chúi-chiⁿ-thé kap bāng-mo h ê tiong-ng, ū chit ê tōa-pông, pí hit téng-bīn chiân-, hō -pông khah tōa, miâ kiò po-lê-thé-pông; - tī lāi-bīn ū thang-kng ê chit, kiò-chòe po-lê-the (vitreous).

• Sī-sîn-keng: - Chi t tiâu sī-sîn-keng sī tùi náu khí, chiap kàu gán-kiû po-lê-thé -pông ê āu-bīn, chiah pun-khui lâi chòe pau gán-kiû ê lāi-têng, chiū-sī bāng-mo h. - Gán-kiû la k hūn ê gō hūn ū pau bāng-mo h (網膜, retina). - Bāng-mo h sui-bóng sī po h-po h, iáu-kú thang pun kúi-nā têng. - Nā ēng kiám-gán-kiàⁿ lâi giām, ōe khòaⁿ-kìⁿ hit ba k-chiulāi ê sī-sîn-keng-leng-thâu (視神經乳頭, optic disc); iā ōe khòaⁿ-kìⁿ bāng-mo h ê tōng-chēng-me h.

Ba k-chiu-pi ⁿ kap Ti -lia u • Kak-mo h-pe h-pan • Pe h-lāi-chiàng • Le k-lāi-chiàng

Kak-mo h-pe h-pan • Kak-mo h-pe h-pan ê khòan-sit, sī kak-mo h khí pe h-ì, lâi jia ba kchiu ê tông-khóng, hō lâng bōe khòaⁿ-kìⁿ mi h. • I-tī e hoat-tō , tio h ēng chhiú-su t-ê, chiong hit ê hông-chhái tām -po h ka-khí-lâi chòe khang, chhin-chhiūⁿ sin ê tông-khóng ê khóan, kiò-chòe hông-chhái-chhiat-tû-su t (虹彩切除術, iridectomy; tē 248, 249 tô ). • Pīⁿ hó liáu-āu, tio h kòa ū chòe-sek ê ba k-kiàⁿ.

Pe h-lāi-chiàng • Pe h-lāi-chiàng sī in-ūi chúi-chiⁿ-thé tńg lô, lâng chiū chhiⁿ-mî. • Chit hō chèng, tio h koah ba k-chiu, lâi the h chhut chúi-chiⁿ-thé; • āu-lâi tio h kòa phòng ê ba k-kiàⁿ lâi thòe chúi-chiⁿ-thé, chiū khòaⁿ ōe bêng.

• Ti -i tiām-che ng I-seng teh chòe ba k-chiu chhiú-su t ê sî, khàn-hō tio h tiām-tiām, m -thang tín-tāng kiâⁿ lō , á-sī cha h kng, lâi kiáu-jiáu i-seng. • Ba k-chiu chhiú-su t liáu-āu, tio h kah i tó chhiò-chhiò; • chiàu i-seng ê bēng-lēng, ū-sî saⁿ sì ji t m -thang tín-tāng, á-sī lo h thô -kha chòe tāi-chì. • Tio h chiong khah khòai siau-hòa ê mi h hō i chia h.

Le k-lāi-chiàng • Iáu ū chi t khóan ba k-chiu pīⁿ ū-sî ōe tì-kàu chhiⁿ-mî, kiò-chòe le k-lāi-chiàng (綠內障, glaucoma). • Chit hō pīⁿ-lâng ê ba k-chiu-jîn pìⁿ-chiâⁿ tēng. Tùi án-ni ū teh-tio h sī-sīn-keng-leng-thâu hō i pháiⁿ-khì, tì-kàu chiām bū, khòaⁿ bōe bêng. • Chit-ê khah-siông sī lāu-lâng chiah ōe án-ni. • Ū-sî i-seng ēng chhiú-su t lâi hō i m -bián chhiⁿ-mî. • Tio h ēng eserina ê io h tiám ba k-chiu-lāi.

Oa n-si kap Ku n-si • • • Ba k-chiu thang hun chòe sì khóan: chiàⁿ-sī-gán (正視眼, normal vision eye); óan-sī-gán (遠視眼, far-sighted eye); kūn-sī-gán (近視眼, near-sighted eye; tē 106 tô ); lōan-sī-gán (亂視眼, astigmatic eye).

Chiàⁿ-sī-gán • Chiàⁿ-sī-gán sī ba k-chiu chiâu-chn g hó • chiū-sī ji t-kng ê pîⁿ-hêng-sòaⁿ (平行線) nā ji p tī ba k-chiulāi, i ê sio-tiám (焦點, focus) sī tú-tú tī bāng-mo h; só -í lâng ōe thang khòaⁿ bêng(tē 106 tô A).

Óan-sī-gán • Óan-sī-gán chiū-sī gán-kiû siuⁿ té, só -í ji t-kng ê pîⁿ-hêng-sòaⁿ chiò-ji p tī ba k-chiu, i ê sio-tiám sī tī bāng-mo h-āu (tē 106 tô B).

Kūn-sī-gán • Kūn-sī-gán sī gán-kiû siuⁿ tn g, só -í ji t-kng ê pîⁿ-hêng-sòaⁿ chiò-ji p tī ba k-chiu, i ê sio-tiám sī tī bāng-mo h-chêng (tē 106 tô C). • Nā-sī án-ni chiū khòaⁿ hn g khah bô bêng. Khòaⁿ mi h ài the h khah óa ba k-chiu, só -í kiò-chòe kūn-sī-gán. Khòaⁿ tē 108 -110 tô chiū chai.

Ba k-kia ⁿ • Óan-sī-gán, gán-kiû siuⁿ té; kūn-sī-gán, gán-kiû siuⁿ tn g; nā án-ni kán-séng kì, chiū khah ōe-kì-tit. • Lâng ê ba k-chiu nā óan-sī-gán, tio h kòa phòng-bīn thàu-kiàⁿ ê ba k-kiàⁿ. Án-ni chiū ji t-kng ê pîⁿ-hêng-sòaⁿ ê sio-tiám, ōe tútú tī bāng-mo h, chiū ōe thang khòaⁿ bêng (tē 111 tô ). • Lâng ê ba k-chiu nā kūn-sī-gán tio h ēng thap-bīn thàu-kiàⁿ ê ba k-kiàⁿ. An-ni chiū ji t-kng ê pîⁿ-hêng-sòaⁿ, i ê sio-tiám ōe tú -tú tī bāng-mo h, chiū ōe thang khòaⁿ bêng (tē 110 tô ).

Ba k-chiu e Po -kia n • Lūn pó-sioh ba k-chiu thian-jiân ê hoat-tō • Chiàu-kò ba k-chiu ê kui-kú

Lūn pó-sioh ba k-chiu thian-jiân ê hoat-tō • Ba k-chiu sī put-chí pó-pòe ê mi h, só -í pī-pān ta k hāng chiâu-pī lâi pó-hō. • Ba k-jîn téng-ē ham ū ba k-chiu phê ōe thí-khui ōe ha p. Nā ū sím-mi h teh beh kha p-tio h chiū ka-kī ōe nih lâi pó-hō ba k-chiu. • Ba k-chiu phê ê kîⁿ ū ba k-chiah-mn g sī hō eng-ia kap sio k hô sîn ê lūi khah bōe ji p. Ba k kîⁿ iā ōe siⁿ tām-po h iû hō téngē ê kîⁿ khah bōe sio liâm.

• Ba k-chiu u ê téng-bīn gōa-kak ū ba k-sái chôaⁿ chha-put-to chhin -chhiūⁿ hēng-jîn ê tōa. • I ê kong-iōng sī ōe siⁿ e k ná chúi lâi siông-siông lūn-te k ba kchiu koh sóe-tû eng-ia. • Ba k-chiu ê lāi-kak téng-ē kok ū chi t tiâu sòe-sòe ê kńg, ba k-sái tùi chiah ê kńg lâu lo h phīⁿ-khang-lāi chiah ûn-ûn-á ta-khì. • Siat-sú lâng kan-khó sim thî-khàu ba k-sái chiah siⁿ khah chōe, lâu bōe it-chīn lo h phīⁿ chiū móa-chhut tī bīn. • Kiám-chhái ba k-chiu eng-tio h chiū liâm-piⁿ ū ba k-iû khah chōe ōe lâu-chhut lâi sóe-tû.

Chiàu-kò ba k-chiu ê kui-kú • Taⁿ í-keng chai ba k-chiu sī chin pó-pòe ê mi h eng-kai tio h sòe-jī chiàu-kò ná chhin-chhiūⁿ pó-chu. • Siàu-liân ê sî nā lām-sám ēng, chiū kiaⁿ-liáu pa t-ji t sit-pāi. Ū kúi-nā hāng tio h sòe-jī tî-hông.

• (1) Tī khah àm ê pâng-keng m thang khòaⁿ chheh á-sī chòe chiam-sit. Nā tiám iû teng tio h ēng chóa-phê chòe teng-tà. Kng nā chiò tī só khòaⁿ ê mi h sī tē-it hó, nā tùi ba k-chiu ōe chai kan-khó. • (2) Ha k-seng siá jī m thang àⁿ-àⁿ hō ba k-chiu siuⁿ óa, che iā sī hāi ba k-chiu. Lâng nā ài the h mi h chīn óa ba k-chiu, chiū hit ê lâng tōa pòaⁿ sī khiàm-ēng ba k-kiàⁿ.

• (3) Khiàm-ēng ba k-kìaⁿ ê lâng bô lūn tōa-lâng gín-á m thang beh lún m kòa; i ê ba k-chiu siông-sè lâi chîn chiū kiaⁿ-liáu ōe ham-hāi. • (4) Bat thiaⁿ-kìⁿ ū thì-thâu ê ēng gûn ê chu-á so ba k-chiu phêlāi. Chit ê tāi-chì chin bô ún-tàng, in-ūi kiám-chhái tùi hōantio h ba k-soa ê lâng thôan hit ê to k kàu tī pa t lâng ê hó ba k.

• (5) Siat-sú lâng ba k-chiu thiàⁿ, khan âng-kun thang ēng tāmpo h pêng-se-sng, iûⁿ tī kún-chúi, hê ê sî chiah lâi sóe ba k-chiu, ta k ji t kúi-nā pái. • Koh thang ēng chi t tè khah o ê chóa-phê pa k thâu-hia h lâi jia ba k-chiu, chiū ji t kng khah bōe chhiah ba k. • Nā bô kín-kín khah hó tio h chhiáⁿ chai-iáⁿ ê sian-siⁿ kā i khòaⁿ lâi tiám pa t mi h io h.

• (6) Ba k-chiu ū sî siⁿ chu, che sī chin iàu-kín ê sū, tio h liâm-piⁿ i-tī, nā bô kiaⁿ-liáu siⁿ chu ōe ná chhim, iā ōe chǹg khang hāi-tio h gán-liâm, āu-lâi beh i chin oh, kiám-chhái phah pháiⁿ ba k-chiu kàu chi t sì.

• (7) Siat-sú ba k-chiu eng-tio h kàu put-chí tiam m thang jê. Ba kchiu tio h pàng khoeh tia p-á kú, kiám-chhái ka-kī ōe lâu ba k-iû sóe-tû, • nā bô chiū thang tùi ba k-chiu phê tioh-kôaiⁿ khí-lâi, hō eng-ia tè ba k-iû lâu-chhut, • á-sī chiong ba k-phê péng khí-lâi khòaⁿ eng-ia á-sī chi t ki í-keng lak ê ba k-chiah-mn g tī tah-lo h, thang sòa ēng nńg-nńg koh chheng-khì ê kun á-sī mî-hoe khin-khin chhit khí-lâi. • Nā bô kín hó tio h chhéng-kàu i-seng.

• Siat-sú tōa lâng á-sī gín-á ba k-chiu thiàⁿ, lâu chōe-chōe ba k-sái ko, chit hō pīⁿ khòai-khòai tò -tio h lâng. • Beh tî-hông chit ê tāi-chì nn g lâng ê bīn m thang saⁿ-óa, koh ba k-chiu thiàⁿ ê lâng tio h ēng lēng-gōa bīn-kun. • Lāu-bú kā gín-á chhit ba k-chiu liáu-āu tio h sóe chhiú, chiū khah bōe tò -tio h ka-kī ê ba k-chiu.