B 452 karyot Genetii 7 HAFTA 7 HAFTA

B 452 Ökaryot Genetiği 7. HAFTA

7. HAFTA KONU(LAR) ÖKARYOTLARDA GEN ANLATIMININ DÜZENLENMESİ

• Gelişiminin ya da hayat döngüsünün herhangi bir zamanında bir hücrede ifade edile gen ürünlerinin miktar ve ifade zamanlarının geri döndürülebilen mekanizmalarla kontrolüdür. • Genler protein yada RNA ürününe dönüşmesine rağmen mekanizma sadece protein kodlayıcı genlerin ifadesini düzenler. Vücuttaki her hücre aynı DNA’ya sahiptir.

• DNA’da saklanan genetik bilgilerin bir RNA molekülü (m. RNA, t. RNA, r. RNA) sentezi suretiyle kopyalanması veya yazılmasına transkripsiyon adı verilir. • Transkripsiyonla RNA’ya kopyalanan, bir protein molekülüne ait genetik bilgilerin okunması veya bir protein molekülü haline çevrilmesine translasyon adı verilir. • Transkripsiyon ve translasyon olaylarının toplamı, gen ifadesi (gen ekspresyonu) olarak tanımlanır.

• Ökaryotik canlılarda gen ifadesinin regülasyonu, embriyonik gelişim için çok önemlidir. Farklı hücrelerde; aynı genetik yapıya sahip olmasına rağmen farklı gen takımları ifade olmaktadır. • Bunun nedeni; genomun özgül kısımlarını etkin hale getiren ve diğer genleri baskılayan mekanizmalardır.

• Gen ifadesinin regülasyonu şu şekillerde gerçekleşir: -Pozitif regülasyon (transkripsiyonun aktivasyonu) -Negatif regülasyon (transkripsiyonun baskılanması) Bir genin kendisi yapısal olarak normal olsa bile, yanlış hücre tipinde, yanlış zamanda ve anormal miktarda ifade edilmesi, sağlıksız bir fenotipe neden olabilir.

• Gen ekspresyon sistemleri POZİTİF ya da NEGATİF kontol altında çalışabilir, ve her tip genelde İNDUKLENEBİLİR ya da BASKILANABİLİR sistemlerle bağlıdır.