Azia Lindore Prof Liridon Lestrani Nxnsit Xl4 Prmbajtja

Azia Lindore Prof: Liridon Lestrani Nxënësit: Xl/4

Përmbajtja 1. Hyrje • • • Gjeografia e Azise Lindore Relievi Hidrografia Klima Ekonomia Demografia 2. Kina dhe Hong Kong 4. Korea Jugore dhe Veriore • • • Gjeografia Relievi Klima Ekonomia Demografia 3. Japonia dhe Makao • • • Gjeografia Relievi Klima Ekonomia Demografia 5. Tajvani dhe Mongolia • • • Gjeografia Relievi Klima Ekonomia Demografia

1. Hyrje Harta e Azisë Lindore • Azia Lindore është nënregjion lindor i Azisë me përmasa mjaft të mëdha. • Shtetet e Azisë Lindore përfshijnë Kinën, Japoninë, Mongolinë, Korenë e Veriut, Korenë e Jugut, Tajvanin dhe rajonet administrative kineze të Hong Kong dhe Makau. 2/26/2021 3

Gjeografia • Azia Lindore është regjion në Azi i cili mund të definohet sikurse në aspektin gjeografik poashtu edhe në atë kulturorë. • Në aspektin gjeografik përfshinë 6. 640. 000 km 2 ose 15% të kontinentit të Azisë. • Azia lindore është term modern për termin trdicional evropian Lindja e Largët. • Reliev i Azisë Lindore është i kthyer gjegjësisht anon kah lindja nga bregdeti i Oqeanit Paqësor dhe shkon duke zbritur shkallë , nga perëndimi në drejtim të lindjes. 2/26/2021 4

Relievi • Azia Lindore është e rrethuar nga një seri vargmalesh në perëndim, Mongoli dhe Rusi në veri, dhe Azia Juglindore në jug. • Malet Himalaja janë ndër vargjet më të larta malore në botë, dhe Mount Everest është maja më e lartë e planetit. • Krijuar nga veprimi i pllakës tektonike, shumë vargmale janë gjithashtu shtëpi e tërmeteve dhe dridhjeve që janë shkatërruese për jetesën njerëzore. Pllaka tektonike indiane është ende duke shtyrë drejt veriut në pllakën Euroaziane, duke detyruar që Himalaja të shkojë më lartë. 2/26/2021 5

Hidrografia • Lumenjtë që rrjedhin nëpër këtë hapësirë janë të gjatë, të vrullshëm, me pjerrtësi madhe të zbritjes, me prurje të ndryshuar. • Disa prej lumenjëve kanë rëndësi të madhe për hidroenergji, por ndonjëherë me vershimet e tyre shkaktojnë dëme të madha në bujqësi. • Disa nga lumenjtë më të rëndësishëm janë: lumi i vrullshë Huanhe(lumi i Verdhë), Yangtze dhe Zhujiang. 2/26/2021 6

Klima • Klima e Azisë Lindore është e ngjashme dhe e ndryshme nga ajo e Evropës dhe e Shteteve të Bashkuara. • Eshtë e ngjashme në atë që është një klimë e butë, me dimra më të ftohtë dhe verë të ngrohtë. • Eshtë e ndryshme në atë që shumica e reshjeve ndodhin gjatë muajve të ngrohtë të verës, sesa gjatë muajve të dimrit. Ky furnizim i bollshëm i ujit gjatë sezonit të rritjes së ngrohtë lejon një bujqësi intensive, me dy dhe nganjëherë tre cikël të korrjeve në vit. 2/26/2021 7

Ekonomia • Kina Ka GDP(PBP) më të lartë pastaj vije Japonia. • Kina ka 12 trilion kurse Japonia 5 trilion. • Kurse me para për kokë banori prinë Makau me 77 mijë dollarë dhe pas tijë vjen Hong Kong me 46 mijë dollarë. 2/26/2021 8

Demografia • Azia Lindore përbënë rreth 1. 7 miliardë njerëz, që përbënë rreth 38% të popullsisë në Azinë Kontinentale dhe 22% të popullsisë globale. • Me 120 banorë në km 2 është dy herë më e banuar së Evropa(68 banorë në km 2). • Kina ka 1. 4 milliardë banorë dhe është shteti me më së shumti banorë në botë. 2/26/2021 9

• Si do duket piramida e popullsisë së Azisë Lindore në vitin 2030 2/26/2021 • Si do duket piramida e popullsisë së Azisë Lindore në vitin 2060. 10

2. Kina dhe Hong Kina 2/26/2021 Hong Kong 11

Gjeografia • Republika Popullore e Kinës, më thjeshtë Kina ndodhet në pjesën lindore të kontinentit të Azisë, në bregun perendimor të Oqeanit Paqësor. • Me sipërfaqe e tokësore rreth 9 milionë e 600 mijë kilometra katërore. • Kina është vendi më i madh në Azi dhe vendi i tretë i madh në botë, duke u rradhitur pas Rusisë dhe Kanadasë. • Hong Kong është një nga dy rajonet special administrative (SAR) të Republikës Popullore të Kinës, ku tjetri është Makau. • Sipërfaqja e përgjithshme e Hong Kongut është 1, 092 km 2, prej së cilës 50 km 2 janë të mbuluara me ujë. 2/26/2021 12

Relievi • • Relievi i Kines në pjesën më të madhe malorë, me rrafshnalta. Në perëndim dominojnë shkretëtirat ndërsa pjesa tjetër janë hapësira të rrafshëta me pellgje që përmbyllen me bjeshkë në lindje. Pika më e lartë ndodhet në lartësinë mbidetare 8. 850 në Mont Everest. Ndërsa pika më e ulët -154 m n. n. e detit në vendin e quajtur Turpan Pendi • Relievi i Hong Kong është shkëmbor dhe malor me disa rrafshe në veri. Pika më e lartë ndodhet në lartësinë mbidetare 958 m, në Tai Mo Shan. Ndërsa pika më e ulët 0 m n. n. e detit në detin jugor të Kinës. 2/26/2021 13

Klima • Klima e Kines ne perëndim dhe veri klima është kontinentale, ne jug klima musonike. • Pllaja e Kines veriore ka klime musonike ku dimri musonik eshte i thate, i gjate dhe i veshtire. • Kina Qendrore dhe ajo Jugore kane dimer me te shkurter e me pak te ashper sepse mbrohen nga vargje malore me drejtim lindje-perendim, si dhe shtrihen prane ujerave te ngrohta te Detit të Kines se Jugut. • Klima e Hong Kong. Dominon moti subtropikal i ndikuar nga furtuna të quajtura monsune. • Moti në dimër është i ftohtë, në pranverë i ngrohtë e me reshje deri në verë ku fillon të mbajë nxehtë. 2/26/2021 14

Ekonomia GDP e Kinës ndër vite 2/26/2021 Të ardhurat për kokë banori ndërmjet Hong Kong dhe Kinës 15

Demografia • Kina është një vend me popullsi të hershme. Së pari u vendosën nëpër luginat e lumenjve, e më vonë u shpërndanë edhe në viset tjera të Kinës. Kinezët qyshë herët arritën një shkallë të lartë kulturore dhe ekonomike. Shumë më herët së evropianët kanë njohur : busullën, gjilpërën magnetike, barutin, porcelanin, letrën etj. Kina eshteti me popullsin me te madhe ne bote me 1. 4 milliard banor. • Hong Kongu është një nga zonat më të populluara në botë. 95% e popullsisë së Hong Kongut janë kinezë etnikë dhe vetëm 5% janë nga grupe të tjera. Ka nje popullsi prej 7 million banoresh. 2/26/2021 16

3. Japonia dhe Makao 2/26/2021 18

Gjeografia • Japonia është një shtet ishullor në Azinë lindore. Ndodhet në Oqeanin paqësor. • Japonia përbëhet prej më shumë se 3. 000 ishujve që e bëjnë atë arkipelag. • Japonia ka nje siperfaqe prej 377 mije kilometra katror • Makao është një territor autonom në anën perëndimore të Grykëderdhjes se lumit Pearl në Azinë Lindore. Makau është kufizuar nga qyteti i Zhuhai i Kinës në veri dhe Delta e lumit Pearl në lindje dhe në jug. • Makao ka ne siperfaqe prej 117 kilometra katror. 2/26/2021 19

Relievi • Rreth 70 % deri 80 % e vendit është e mbuluar me pyje, male, dhe është e papërshtatshme përdorim agrikulturor, industrial, ose rezidencial. Kjo për shkak të relievit kryesisht të pjerrët, klimës dhe rrezikut të rrëshirave që shkaktohen nga tërmetet, tokës së butë dhe shiut të ashpër. Vendndodhja e saj në Unazën Pacifike të Zjarrit, në takim të tri pllakave tektonike, i jep Japonisë dridhje të intensitetit të ulët të herpasharshme dhe aktivitet vullkanink relativisht të shpeshtë. • Gadishulli i Macau fillimishte një ishull, Ripërtëritja e tokës në shekullin e 17 e shndërroi Makaun në një gadishull me terren përgjithësisht të sheshtë, megjithëse kodra të shumta të pjerrëta ende shënojnë masën tokësore origjinale. Alto de Coloane është pika më e lartë në Macau, me një lartësi prej 170. 6 metra. Me një mjedis të dendur urban, Macau nuk ka tokë të punueshme, kullota, pyje ose pyje. 2/26/2021 20

Klima • Klima e Japonisë është kryesisht e qëndrueshme, por dallon majft nga veriu në jug. • Japonia ka klim kontinentale ne disa pjes te saj. • Temperatura më e lartë e shënuar ndonjëhrë në Japoni është — 40. 9 gradë Celzius — më 16 gusht, 2007. Temperatura mesatare • Makau ka një klimë subtropikale të lagësht me lagështi relative mes 75% dhe 90%. klima sezonale është ndikuar shumë nga monsonet. • Temperatura mesatare vjetore e Macau është 22. 7 ° C. 2/26/2021 21

Ekonomia GDP e Japonisë ndër vite 2/26/2021 GDP e Makaos ndër vite 22

Demografia • Japonia ka një popullsi prej 127. 433. 494 banorë. Shtimi natyror është i ulët. Dendësia mesatare e popullsisë është 337 banorë/km². Shpërndarja e saj është e pabartë. • Popullsia në Japoni është homogjene. Gjuha zyrtare është japonishtja. Popullsia është e besimit shinto, budist dhe kristianë. • Makau është rajoni më i dendur i populluar në botë, me një densitet të popullsisë prej 21, 400 vetash për kilometër katror në vitin 2016. 2/26/2021 23

4. Korea Jugore dhe Veriore 2/26/2021 25

Gjeografia • Koreja e Veriut, zyrtarisht Republika Popullore , është vend i pavarur në Azinë Lindore, i shtrirë në gjysmën veriore të Siujdhesës Koreane. • Ka sipërfaqe prej 120. 540 km² dhe numëron 22. 666. 000 banorë, prej të cilëve mbi tre milion jetojnë në kryeqytetin Phenian (Phjonian) • Korea e Jugut, zyrtarisht Republika e Koresë e njohur edhe vetëm si Korea, është vend i pavarur në Azinë Lindore, i shtrirë në pjesën jugore të Gadishullit Korean. Ka sipërfaqe prej 99, 392 kilometrash katrorë dhe popullsi prej 50 milion banorësh. Përafërsisht gjysma e popullsisë së vendit banon në kryeqytetin Seul ose në zonën metropolitane të tij. 2/26/2021 26

Relievi • • Rreth 80 përqind e Koresë së Veriut është i përbërë nga male dhe lartësi, të ndara me lugina të thella dhe të ngushta. Të gjitha malet e Gadishullit Kore me lartësi 2. 000 metra ose më shumë janë të vendosura në Korenë e Veriut. Pika më e lartë në Korenë e Veriut është Mali Paektu, një mal vullkanik me një lartësi prej 2. 744 metrash mbi nivelin e detit. Rrafshnalta bregdetare është e gjërë në perëndim dhe e pandërprerë në lindje. Një shumicë e madhe e popullsisë jeton në fushat dhe ultësirat. Terreni i Koresë së Jugut është kryesisht malor, shumica e të cilave nuk është i punueshëm. Ultësirat, të vendosura kryesisht në perëndim dhe juglindje, përbëjnë vetëm 30% të sipërfaqes totale të tokës. Rreth tre mijë ishuj, kryesisht të vegjël dhe të pabanuar, shtrihen brigjet perëndimore dhe jugore të Koresë së Jugut. 2/26/2021 27

Klima • Koreja e Veriut përjeton një kombinim të klimës kontinentale dhe një klime oqeanike, por shumica e vendit përjeton një klimë të lagësht kontinentale brenda skemës së klasifikimit të klimës në Köppen. • Koreja e Jugut ka tendencë të ketë një klimë të lagësht kontinentale dhe një klimë të lagësht subtropikale, dhe është prekur nga monsoi i Azisë Lindore, me reshje më të rënda gjatë verës gjatë një sezoni të shkurtër shiu të quajtur jangma , i cili fillon në fund të qershorit deri në fund të korrikut. 2/26/2021 28

Ekonomia 2/26/2021 29

Demografia • Njerëzit e Koresë së Veriut 25. 549. 604 njerëz janë etnikisht homogjen. • Uria pati një ndikim të rëndësishëm në ritmin e rritjes së popullsisë, e cila ra në 0. 9% në vit në 2002. Martesat e vona pas shërbimit ushtarak, hapësira e kufizuar e strehimit dhe orët e gjata të punës ose studimet politike shterrojnë më tej popullsinë dhe ulin rritjen. • Popullsia e Koresë së Jugut u vlerësua të ishte rreth 50. 8 milion nga Zyra e Statistikave Kombëtare. • Vendi shënohet për dendësinë e tij të popullsisë, i cili ishte rreth 505 banor për kilometër katror në vitin 2015, më shumë se 10 here se mesatarja globale. Përveç mikro -shteteve dhe shteteve të qytetit, Koreja e Jugut është vendi i tretë në botë me dendësi më të madhe. Korea Jugore 2/26/2021 30

5. Tajvani dhe Mongolia 2/26/2021 32

Gjeografia • Mogolia është shtet pa dalje në det. Ndodhet në Azinë Lindore e Qendrore, mes Kinës dhe Rusisë. Kryeqyteti Ulan Bator është vendbanimi më i madh ku jetojnë 38% të popullsisë. Sistemi politik i Mongolisë është republika parlamentare. • Tajvani apo zyrtarisht e njohur si Republika e Kinës është një shtet i ndodhur në bregdetin jug lindor të Kinës, përfshinë ishullin kryesorë Tajvan me ishujt tjerë të vegjël. Tajvani zë një sipërfaqe prej 36 000 km 2 në të cilën jetojnë diçka më shumë se 21, 35 milion banorë, shumica e të cilëve janë kinezë. 2/26/2021 Harta e Taivanit 33

Relievi 2/26/2021 34

Klima • Shumica e vendit është e nxehtë në verë dhe jashtëzakonisht e ftohtë në dimër, me mesataret e janarit duke rënë aq i ulët sa -° 30 ° C Një front i gjerë i ajrit të ftohtë, të rëndë, të cekët vjen nga Siberia në dimër dhe mbledh në luginat e lumenjve dhe pellgje të ulëta duke shkaktuar temperaturë shumë të ftohtë. • Vendi i nënshtrohet kushteve të ashpra klimatike të njohura si zud. • Tajvani shtrihet në Tropikun e Kancerit, dhe klima e tij e përgjithshme është tropikale detare. • Rajonet veriore dhe qendrore janë subtropikale, ndërsa në jug janë tropikale dhe rajonet malore janë të moderuara 2/26/2021 35

Ekonomia • Ekonomia mongole është e përqendruar në bujqësi dhe xehetari. Mongolia ka nëntokë të pasur me xehe; bakri, qymyri, molibdeni, kallaji, tungsteni dhe ari përbëjnë pjesë të madhe të prodhimit industrial. Ka rreth 30. 000 biznese të pavarura në Mongoli, kryesisht të ndodhura në kryeqytet. GDP e Mongolis • Industrializimi i shpejtë dhe rritja e shpejtë e Tajvanit gjatë gjysmës së fundit të shekullit të 20 -të është quajtur "Mrekullia e Tajvanit". Tajvani është një nga "Katër Tigrat Aziatikë" së bashku me Hong Kongun, Korenë e Jugut dhe Singaporin. 2/26/2021 GDP e Tajvanit 36

Demografia • • Sipas vlerësimeve amerikane, Mongolia ka 3, 051, 899 banorë dhe radhitet e 138 -a në botë. Rritja e popullsisë qëndron në 1, 2%. Dy të tretat e popullsisë janë nën moshën 30 vjeç. • • Tajvani ka një popullsi prej rreth 23. 4 milion, shumica e të cilëve janë në ishull. Pjesa e mbetur jetojn në Penghu (101. 758), Kinmen (127. 723) dhe Matsu (12. 506). 2/26/2021 37

Faleminderit për vëmendje!