Av Ferdi KAROLU ENERJ HUKUKU VE TAHKM Enerji

Av. Ferdi KAROĞLU ENERJİ HUKUKU VE TAHKİM

Enerji Talebi ve Yatırımlar � 2035 yılında dünya nüfusunun 8, 7 milyara yükseleceg i öngörülmektedir. Bu durum, 1, 7 milyar insana daha enerji arzı sag lanması gerektig ini ortaya koymaktadır. � Öngörülen nüfus artıs ının yüzde 90’ından fazlasının OECD dıs ı ülkelerden kaynaklanacag ı tahmin edilmektedir.

Enerji Talebi ve Yatırımlar Uluslararası Enerji Ajansı’nın (UEA) tahminlerine göre 12, 7 milyar ton es deg er petrol (TEP) olan dünya birincil enerji talebinin 2035 yılında; � Mevcut enerji politikaları ile devam senaryosuna göre yüzde 47 oranında artıs la 18, 7 milyar TEP, � Yeni politikalar senaryosuna göre yüzde 35 oranında artıs ile 17, 2 milyar TEP’e ulas ması beklenmektedir. �

Enerji Talebi ve Yatırımlar � UEA verilerine göre enerji sektörüne 2014 ile 2035 yılları arasında küresel ölçekte üçte ikisi OECD dıs ı ülkelerde olmak üzere toplam 40, 2 trilyon dolar yatırım yapılacag ı tahmin edilmektedir.

Enerji Talebi ve Yatırımlar 2%1% 22% Elektrik 41% Petrol Gaz Kömür Biyokütle 34%

Türkiye Enerji Sektöründeki Mevcut Yasal Düzenlemeler � EPDK (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu) 4628 sayılı ‘’Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’’ ile 2001 yılında kuruldu. � Bağımsız İdari Otorite � Amaç: Elektrik, doğal gaz, petrol ve LPG'nin; yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir enerji piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanması.

Türkiye Enerji Sektöründeki Mevcut Yasal Düzenlemeler � Elektrik Piyasası 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu � Doğalgaz Piyasası 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu � Petrol Piyasası 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu � LPG Piyasası 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Kanunu

Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler � 04. 12. 1984 tarih ve 3096 sayılı “Türkiye Elektrik Kurumu Dıs ındaki Kurulus ların Elektrik Üretimi, I letimi, Dag ıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkındaki Kanun” � Amaç: ‘’…Türkiye Elektrik Kurumu dışındaki özel hukuk hükümlerine tabi sermaye şirketleri statüsüne sahip yerli ve yabancı şirketlerin elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı ve ticareti ile görevlendirilmesini düzenlemek…’’ � Kapsam: ‘’…Türkiye Elektrik Kurumu dışında elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı ve ticareti görevinin verilmesi ile sözleşme, süre, tarife ve görevin sona ermesi şekil ve esasları…’’ � Yap İşlet Devret (YİD) ve İşletme Hakkı Devri (İHD) Modelleri � Danıştay Denetimi Sorunsalı

Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler � 08. 06. 1994 tarih ve 3996 sayılı ‘’Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret modeli çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun’’ � Amaç: ‘’…kamu kurum ve kuruluşlarınca (kamu iktisadî teşebbüsleri dahil) ifa edilen ‘’ileri teknoloji veya yüksek maddi kaynak’’ gerektiren bazı yatırım ve hizmetlerin, yapişlet-devret modeli çerçevesinde yaptırılmasını sağlamak…’’

Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler � Kapsam: ‘’…ko pru , tu nel, baraj, sulama, ic me ve kullanma suyu, arıtma tesisi, kanalizasyon, haberles me, kongre merkezi, ku ltu r ve turizm yatırımları, ticari bina ve tesisler, spor tesisleri, yurtlar, tema parklar, balıkc ı barınakları, silo ve depo tesisleri, jeotermal ve atık ısıya dayalı tesisler ve ısıtma sistemleri elektrik u retim, iletim, dag ıtım ve ticareti maden ve is letmeleri, fabrika ve benzeri tesisler, c evre kirlilig ini o nleyici yatırımlar, otoyol, trafig i yog un karayolu, demiryolu ve raylı sistemler, gar kompleksi ve istasyonları, teleferik ve telesiyej tesisleri, lojistik merkezi, yeraltı ve yeru stu otoparkı ve sivil kullanıma yo nelik deniz ve hava alanları ve limanları , yu k ve/veya yolcu ve yat limanları ile kompleksleri, sınır kapıları ve gu mru k tesisleri, milli park (o zel kanunu olan haric ), tabiat parkı, tabiatı koruma alanı ve yaban hayatı koruma ve gelis tirme sahalarında planlarda o ngo ru len yapı ve tesisleri, toptancı halleri ve benzeri yatırım ve hizmetlerin yaptırılması, is letilmesi ve devredilmesi konularında, yap-is let-devret modeli c erc evesinde sermaye s irketlerinin veya yabancı s irketlerin go revlendirilmesine ilis kin usul ve esaslar…’’

Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler � ‘’Madde 5 – (Deg is ik: 20/12/1999 - 4493/2 md. ) Yu ksek Planlama Kurulunca belirlenen idare ile sermaye s irketi veya yabancı s irket arasında yapılacak so zles me, o zel hukuk hu ku mlerine tabidir. ’’

Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler Anayasa Mahkemesi’nin 28. 06. 1995 tarihli iptal kararı � ‘’Hizmetin niteliği itibarıyla özel hukuk sözleşmesi olması mümkün değildir’’ � Danıştay’ın yaklaşımı � Finans ve kredi kaynaklarının geri çekilmesi �

Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler � 13. 08. 1999 tarih ve 4446 sayılı Kanun ve Anayasa değişikliği � Anayasanın 47 nci maddesinin son fıkrası, “Devlet, kamu iktisadî tes ebbüsleri ve dig er kamu tüzelkis ileri tarafından yürütülen yatırım ve hizmetlerden hangilerinin özel hukuk sözles meleri ile gerçek veya tüzelkis ilere yaptırılabileceg i veya devredilebileceg i kanunla belirlenir. ” s eklinde deg is tirilmis tir.

Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler � 125 inci maddesinin ilk fıkrası, “Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz s artlas ma ve sözles melerinde bunlardan dog an uyus mazlıkların millî veya milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülebilir. Milletlerarası tahkime ancak yabancılık unsuru tas ıyan uyus mazlıklar için gidilebilir. ”

Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler � 22. 01. 2000 tarih ve 4501 sayılı “ Kamu Hizmetleri I le I lgili I mtiyaz S artlas ma ve Sözles melerinden Dog an Uyus mazlıklarda Tahkim Yoluna Bas vurulması Halinde Uyulması Gereken I lkelere Dair Kanun” � 4501 sayılı Kanun - Yabancılık unsuru tanımı: “Sözles meye taraf kurulu veya kurulacak s irket ortaklarından en az birinin yabancı sermayeyi tes vik mevzuatı hükümlerine göre yabancı mens eli olması veya sözles menin uygulanabilmesi için yurt dıs ı kaynaklı sermaye veya kredi veya teminat sözles melerinin akdedilmesinin gerekli olması hallerinden biri”.

Türkiye’de Enerji Hukuku’nda Tahkime İlişkin Düzenlemeler � 05. 07. 2001 tarih ve 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu Amac ve kapsam: ‘’Madde 1 – Bu Kanunun amacı, milletlerarası tahkime ilis kin usul ve esasları du zenlemektir. Bu Kanun, yabancılık unsuru tas ıyan ve tahkim yerinin Tu rkiye olarak belirlendig i veya bu Kanun hu ku mlerinin taraflar ya da hakem veya hakem kurulunca sec ildig I uyus mazlıklar hakkında uygulanır. ’’ �

Enerji Şartı Anlaşması (Energy Charter Treaty) � Enerji S artı Anlas ması (ES A), 17 Aralık 1994 tarihinde Lizbon’da imzalanmıs ve 16 Nisan 1998 yılında yürürlüg e girmis tir. � EŞA’ya 53 ülke üye, 14 ülke ise gözlemci olarak katılım göstermiştir. � Yatırım, ticaret, enerjinin tas ınması, çevre, rekabet, piyasalara giris , teknoloji transferi, enerjinin verimli kullanımı ve uyus mazlıkların çözümü gibi alanlarda, enerji sektöründe rol oynayan aktörlerin hak ve yükümlülüklerini düzenleyen ilk genis kapsamlı ve çok taraflı uluslararası sözles me

Enerji Şartı Anlaşması � Amaç: Liberal sisteme geçis as amasında olan Orta ve Dog u Avrupa ülkelerinin ekonomilerinin canlandırılmasında enerji sektörünün öneminin anlas ılmıs olmasıdır. I kincisi ise, gelis mis Batı Avrupa ülkelerinin ihtiyaçları olan enerjiyi temin ettikleri Kuzey Denizi, Orta Dog u ve Kuzey Afrika kaynaklarının güvensizlig i kars ısında alternatif bulmaları gerektig ini anlamaları ve bu nedenle arz güvenlig ini temel sorun olarak ele almaları.

Enerji Şartı Anlaşması � Kapsam: Yatırım, ticaret, enerji transiti, enerji verimlilig i ve çevresel boyutu ve uyus mazlıkların çözülmesi

Enerji Şartı Anlaşması � Temel Özellikler �Yatırımların Korunması �Enerjinin, enerji ürünlerinin veya enerjiye dayalı ürünlerin DTÖ kapsamında ticareti �Enerjinin transit geçiş serbestisi �Enerji verimliliğinin geliştirilmesi �Yatırımcı – devlet tahkimi ile devletlerarası tahkim dahil, uluslararası uyuşmazlık çözümü �Geliştirilmiş hukuksal saydamlık

EŞA – Uyuşmazlıkların Çözümü � Ticari Uyuşmazlıklar EŞA m. 5 ve m. 29; taraf devletler arasında çıkan uyus mazlıg ın müzakereler ve paneller aracılıg ıyla çözülmesi, aksi halde tazminat ödenmesi veya yükümlülüklerin askıya alınması vardır. Tüm bunların dıs ında, ES A’nın 28 inci maddesi uyarınca, tarafların bu hususta anlas ması halinde, ticari uyus mazlıkların, 27 nci madde kapsamında çözülmesi de mümkündür. Ayrıca, yabancı yatırımcının da, ticari uyus mazlıklarda 26 ncı madde kapsamında uyus mazlıg ın çözümünü talep edebilmesinin mümkün oldug u kabul edilmektedir.

EŞA – Uyuşmazlıkların Çözümü � Transit Uyuşmazlıkları ES A m. 7; transit serbestisi temelinde, enerji maddeleri ve ürünlerinin transitine ilis kin hükümleri düzenlemektedir. Bu hükümlerin uygulanmasından dog acak uyus mazlıkların çözümüne ilis kin yöntem ise altı ve yedinci fıkrada düzenlenmis tir. ES A’ya göre, uyus mazlık tarafı âkit devletler farklı bir çözüm yöntemi benimsemedikleri takdirde ve taraflardan birinin bas vurması halinde, Genel Sekreter taraflarla uyus mazlık hakkında görüs ür ve 30 gün içerisinde bir arabulucu atar. � Arabulucu, uyus mazlıg ın çözümü için gerekli tüm çabayı gösterir; ancak 90 gün içinde taraflar arasında bir anlas ma sag layamazsa, taraflara uyus mazlıg a ilis kin bir çözüm veya çözüm yöntemi önerir ve uyus mazlık çözülene kadar geçerli olacak ( bu süre 12 ayı geçemez) tarife bas ta olmak üzere tüm anlas ma s artlarını belirler.

EŞA – Uyuşmazlıkların Çözümü � Rekabet Uyuşmazlıkları ES A, rekabet uyus mazlıklarının çözümü için kapsamlı ve teknik bir yöntem öngörmemektedir. Anlas maya göre, anlas ma taraflarından biri, dig er anlas ma taraflarından birinin 6 ncı madde kapsamında düzenlenen rekabet kurallarını ihlal ettig i ve bu durumun da önemli bir menfaatini olumsuz yönde etkiledig i kanısındaysa, durumu bu anlas ma tarafına ve onun rekabet otoritesine, durumun tespitine yarayacak gerekli bilgi ve belgelerle birlikte bildirerek gerekli önlemlerin alınmasını talep eder. Bildirimi alan anlas ma tarafı veya onun rekabet otoritesi durumu inceleyerek ve gerek görürse bildirimi yapan anlas ma tarafının rekabet otoritesiyle de bilgi alıs veris inde bulunarak, bir önlem alınması gerekip gerekmedig ine karar verir ve kararını gerekçeleriyle birlikte bildirimi yapan anlas ma tarafına bildirir. Karar bir önlem alınması gerektig i yönünde olursa, bildirimi yapan anlas ma tarafını alınan önlemlerden ve gelis melerden de haberdar edecektir. Rekabete ilis kin uyus mazlıg ın çözümü için diplomatik yollara bas vurulabilmekle beraber, ES A’da dig er konular için öngörülen uyus mazlıkların çözüm yöntemlerine bas vurulamayacag ı hususu açıkça belirtilmis tir

EŞA – Uyuşmazlıkların Çözümü � Çevreye İlişkin Uyuşmazlıklar Anlas maya göre, bir veya birden fazla Anlas ma tarafının talebi halinde, 19 uncu maddenin uygulanmasından veya yorumlanmasından kaynaklanan uyus mazlıklar, söz konusu uyus mazlıg ın çözümüne uygulanacak bir uluslararası anlas manın bulunmaması s artıyla, Enerji S artı Konferansı incelemesine sunulur. Konferans bir çes it danıs man gibi, sorunun çözümüne ilis kin önerileri taraflara iletecek, sorunun çözümü için çaba gösterecektir

EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları � Yatırım : EŞA m 1 (6); ‘’…bir yatırımcı tarafından dog rudan veya dolaylı olarak sahip olunan ya da kontrol edilen her türlü varlık…’’ � Yatırım kapsamı : ‘’ayni veya ayni olmayan, tas ınır ve tas ınmaz servetler ve ipotek, haciz ve teminat gibi her türlü mülkiyet hakkı; bir firma veya tes ebbüs, ya da bir firma veya tes ebbüsteki hisse senetleri, tahviller veya dig er is tirak s ekilleri, bonolar ve bir firma veya tes ebbüsün borçları; bir ekonomik deg ere sahip olan ve bir yatırıma ilis kin olarak yapılan kontratla ilgili olan para ve hizmet performansı talepleri; fikri mülkiyet; kazanç; yasalarla, kontratlarla veya enerji sektöründeki herhangi bir ekonomik aktivite giris imine ilis kin kanunlara uygun olarak verilen ruhsat ve izin belgelerine binaen tevcih edilen haklar’’

EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları � Yatırımcı: ‘’ Anlas ma tarafı açısından, söz konusu Anlas ma tarafı devlette uygulanmakta olan kanunlarla uyumlu olarak o ülkede sürekli ikamet eden veya o ülkenin vatandas ı veya uyrug una sahip olan bir gerçek kis i; söz konusu Anlas ma tarafı devlette uygulanmakta olan kanunlarla uyumlu olarak örgütlenen bir firma ya da organizasyon; “üçüncü ülke” açısından ise, Anlas ma tarafı için belirtilen bu s artları, gerekli deg is iklikleri yaparak yerine getiren gerçek kis i, firma veya organizayon’’

EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları � Yatırımın Korunması a) EŞA m. 10: “Yatırımların Tes viki, Korunması ve Uygulamalar” �İstikrarlı, adil, uygun ve s effaf s artlar, �Es it ve adil bir uygulama, �İstikrarlı ve devamlı korunmaya ve güvenlig e mazhar olma, makul olmayan veya ayrım gözeten önlemlerle, yatırımların idaresi, idamesi, faydası, kullanma hakkı veya devredilmesi açısından es itsizlik yaratacak biçimde davranmama

EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları Umbrella Clause (Şemsiye Klozu) EŞA m. 10 (1) / son: ‘’ Her Anlas ma tarafı, dig er bir Anlas ma tarafı yatırımcısı veya yatırımcısının bir yatırımı ile taahhüt etmis oldug u yükümlülükleri yerine getirecektir. ”

EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları � Umbrella Clause İki taraflı spesifik bir ticari anlas masının ihlalinin, uluslararası nitelik tas ıyan ikili veya uluslararası bir yatırım anlas masının ihlali olarak deg erlendirilmesine imkan sag lar.

EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları � Yatırımın Korunması b) Ayrımcılık Yapmama ve En Çok Gözetilen Ulus Kaydı Anlas ma tarafları, yatırımların yapılması as amasında, yani yatırım öncesi as amada, Anlas manın dig er taraflarına, kendi yatırımcılarına veya Anlas manın dig er taraflarından birinin yatırımcısına veya üçüncü bir ülkenin yatırımcısına sag ladıg ından daha az düzeyde olmayan uygulamayı sag lamak için çaba gösterecektir.

EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları � Yatırımın Korunması c) Anahtar (Key) Personel m. 11: Anlas ma taraflarının, dig er Anlas ma taraflarının yatırımcılarının ve bu yatırımcılar tarafından görevlendirilen anahtar personelin, yapılacak yatırım faaliyetleri için kendi ülkelerine girmelerine ilis kin taleplerini iyi niyetle incelemekle yükümlü olduklarını düzenlemektedir

EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları � Yatırımın Korunması d) Kayıpların Telafi Edilmesi m. 12: Yatırımcılara, özellikle ekonomik ve politik yönden istikrara kavus mamıs ülkelerdeki savas , silahlı çatıs ma, milli seferberlik, iç isyan gibi olaylardan kaynaklanan zararların telafisi için gerekli korumayı sag lamaktadır.

EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları � Yatırımın Korunması e) Kamulaştırma m. 13: Bir Anlas ma tarafı, dig er bir Anlas ma tarafının yatırımlarını kamulas tırmak isterse bunu, kamu menfaatine dönük bir amaç için, ayrım gözetmeksizin, tamamen kanuna uygun bir s ekilde ve zamanında yeterli bir telafi sag layarak yapmak zorundadır.

EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları � Yatırımın Korunması f) Yatırımlara İlişkin Transferler m. 14: I lk ve ek sermaye, geri ödemeler, sözles meye bag lanmıs ödemeler, yurtdıs ından istihdam edilmis personelin ücret ve hak edis leri, anlas mazlıg ın çözümünden dog an ödemeler ile kayıpların telafisi ve kamulas tırma sonucu yapılan ödemeler serbestçe transfer edilebilir.

EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları � Yatırımın Korunması g) Subrogasyon m. 15: Bir Anlas ma tarafı veya bu tarafı temsil eden bir kurum (kefil taraf), bas ka bir Anlas ma tarafının (ev sahibi taraf) ülkesindeki bir yatırımcının bir yatırımı ile bag lantılı olarak yapılmıs bir kefalet veya garanti kapsamında bir ödemede bulunursa ev sahibi taraf, yatırımcının hak ve talebinin kefil tarafa devrini kabul edecek ve kefil taraf, kefil olunan tarafın halefiyete istinaden almaya ve kullanmaya hak kazanmıs oldug u hakları kullanabilecektir.

EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları � Yatırımın Korunması h) Diğer Anlaşmalarla İlişki m. 16: ES A ile dig er uluslararası anlas malar arasında bir ihtilaf meydana gelirse, yatırımcının lehine olan kurallar uygulanacaktır

EŞA – Yatırım Uyuşmazlıkları � Yatırımcı ile Anlaşma Tarafı Devlet Arasındaki Uyuşmazlıkların Çözümü (EŞA m. 26) �İyi niyet ile çözüm aranması (3 ay) �Seçimlik Haklar ○ Yatırım yapılan devletin ulusal mahkemelerine veya idari makamlarına başvurma ○ Anlaşma tarafı devlet ile ortaklaşa kararlaştırılan uyuşmazlık çözüm yöntemi (BIT) ○ Uluslararası Tahkim

EŞA – Uluslararası Tahkim a) ICSID Tahkimi 1965 tarihli “Devletler ve Dig er Devletlerin Vatandas ları Arasında Meydana Gelebilecek Yatırım Uyus mazlıklarının Çözümlenmesine I lis kin Sözles me” uyarınca olus turulan Uluslararası Yatırım Uyus mazlıklarının Çözümü Merkezi (ICSID) � Kurumsal Tahkim � Yatırım konusunda uzman � Dünya Bankası bünyesinde örgütlü � Kararları bağlayıcı ve resen infaz edilebilir

EŞA – Uluslararası Tahkim b) UNCITRAL Tahkim Kuralları United Nations Commission on International Trade Law (UNCITRAL) tahkim kuralları, ad hoc tahkimde kullanılmak üzere düzenlenmis olup, hemen her türlü ad hoc tahkime uygulanabilir nitelikte olan kurallardan olus maktadır. �Ad Hoc tahkim, kurumsal değil �Birls mis Milletler (BM) Milletlerarası Ticaret Hukuku Komisyonu tarafından 1976 yılında olus turulmus tur. �EŞA kapsamında henüz uygulanmamıştır.

EŞA – Uluslararası Tahkim c) Stockholm Ticaret Odası Tahkim Enstitüsü SCC Tahkim Enstitüsü, 1917 yılında kurulmus olup, odadan bag ımsız bir tüzel kis ilig e sahiptir. 1999 yılında gözden geçirilen tahkim kuralları uygulanmaktadır. Burada taraflarca uygun bulunan maddi hukuk ku- ralları uygulanmakta olup, taraflarca maddi hukuk kuralı seçilmezse hakem heyeti tarafından uygulanacak hukuk tespit edilmektedir.

EŞA – Uluslararası Tahkim � Anlaşma Tarafları Arasındaki Uyuşmazlıkların Çözümü (EŞA m. 27) �Öncelikle makul sürede diplomatik yollarla çözüm �Üç hakemden oluşan ad hoc hakem heyeti �UNCITRAL Tahkim Kuralları

EŞA – Uluslararası Tahkim � EŞA Kapsamında Verilen Hakem Kararlarının Tenfizi (m. 26/5) 1958 tarihinde New York’ta imzalanan ‘’Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizine I lis kin Birles mis Milletler Sözles mesi’’

YATIRIMLARIN KARŞILIKLI TEŞVİKİ VE KORUNMASINA DAİR İKİLİ ANLAŞMALAR (BILATERAL INVESTMENT TREATIES) � İki devlet arasında imzalanan, bir devletin gerc ek veya tu zel kis ileri tarafından dig er devletin u lkesinde gerc ekles tirilecek yatırımların kars ılıklı tes viki ve korunması amacını tas ıyan uluslararası anlas malardır. � Amaç: Taraf u lke yatırımcılarının dig er taraf u lkede yapacag ı yatırımları tes vik etmek ve yatırımcıları kamulas tırma ve dig er zararlara kars ı korumak

YATIRIMLARIN KARŞILIKLI TEŞVİKİ VE KORUNMASINA DAİR İKİLİ ANLAŞMALAR (BILATERAL INVESTMENT TREATIES) � İkili Anlaşmalarda Yatırımlara Uygulanan Standartlar �Tam Koruma ve Güvenlik (Full Protection and Security) �Adil ve Eşit Muamele (Fair and Equitable Treatment) �Keyfi ve Ayrımcı Muamele Yasağı (Arbitrary and Discriminatory Treatment) �En Çok Gözetilen Ulus Muamelesi (Most Favored Nation) �Milli Muamele (National Treatment)

YATIRIMLARIN KARŞILIKLI TEŞVİKİ VE KORUNMASINA DAİR İKİLİ ANLAŞMALAR (BILATERAL INVESTMENT TREATIES) � Türkiye’nin taraf olduğu ikili yatırım anlaşması (BIT) sayısı 82 olup bunların 74 tanesi onaylanarak yürürlüğe girmiştir. � Türkiye Cumhuriyeti tarafından en çok tercih edilen tahkim merkezleri: �ICSID, �Milletlerarası Ticaret Odası (MTO) Tahkim Divanı (International Chamber of Commerce International Court of Arbitration), �United Nations Commission on International Trade Law (UNCITRAL) tahkim kuralları, ad hoc tahkim.

Türkiye Cumhuriyeti’nin Taraf Olduğu Bazı Tahkim Davaları Stokholm Chamber of Commerce Uzan Davası (V 2014/Ö 23) Talep : 2, 5 milyar Euro İddia : Davacı ÇEAS elektrik s irketinin yüzde 8, 56 Kepez elektrik s irketinin yüzde 9, 89 oranında hissedarı oldug unu, Enerji S artı Anlas masının 17 ve 26 ncı maddeleri çerçevesinde “yabancı yatırımcı” sıfatı tas ıdıg ını, 2003 yılında imtiyaz sözles meleri iptal edilerek el konulan s irketler nedeniyle zarara ug radıg ını iddia etmektedir. �

Türkiye Cumhuriyeti’nin Taraf Olduğu Bazı Tahkim Davaları � International Chamber of Commerce Irak Petrolleri Davası (20273/AGF/ZF) Talep: 250 milyon Dolar tazminat ödenmesi ve Irak’la Türkiye Cumhuriyeti arasında imzalanmıs olan boru anlas malarının (ITP Antlas maları) ihlaline son verilmesi

Türkiye Cumhuriyeti’nin Taraf Olduğu Bazı Tahkim Davaları � Libananco Davası (ICSID Case No: ARB/06/08) Talep: 10 milyar 100 milyon Dolar İddia: 2006 yılında Çukurova Elektrik A. S. (ÇEAS ) ve Kepez Elektrik T. A. S. (KEPEZ) s irketlerinden her birisinin toplam sermayesinin yaklas ık yüzde 66’sına sahip oldug u iddiasıyla Güney Kıbrıs mens eli arkasında Cem Cengiz Uzan’ın oldug u Libananco Holding tarafından açılan davada hakem heyetince davacının yatırımcı sıfatı taşımadığı gerekçesiyle taleplerinin reddine karar verilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti’nin Taraf Olduğu Bazı Tahkim Davaları � Alaplı Davası (ICSID Case No: ARB/08/13) Hollanda antilerinde (Curacao adası) Taylan Morova tarafından kurulan (bir tabela şirketi olan) Alaplı Elektrik B. V. avukatları tarafından 27 Ağustos 2008 tarihinde Türkiye aleyhine 100 milyon USD tazminat talebiyle açılan tahkim davasında, Hakem Heyeti 16 Temmuz 2012 tarihinde 2’ye karşı 1 oy çokluğu ile davacının Enerji Şartı Anlaşması ve Hollanda-Türkiye İki Taraflı Ticaret Anlaşması hükümleri çerçevesinde korunması gereken bir yabancı yatırımcı olmadığı sonucuna varmış ve yetkisizlik nedeniyle davacının talepleriyle birlikte davayı reddetmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti’nin Taraf Olduğu Bazı Tahkim Davaları � Cementownia Nowa Huta (CNH) Davası (ICSID Case No: ARB(AF)/06/2) Polonya mens eli Cementownia Nowa Huta (CNH) s irketi tarafından 2006 yılında Türkiye aleyhine Uluslararası Yatırım Uyus mazlıkları Çözüm Merkezi (ICSID) nezdinde ÇEAS ’ın yüzde 12, 24 ve KEPEZ’in yüzde 10, 73 oranında hissesine sahip oldug u ve anılan s irketlerin imtiyazının iptal edilmesi nedeniyle zarara ug ratıldıg ı iddiası ile tahkim davası açılmıs tır. Yapılan yargılama sonucunda Hakem Heyeti 17 Eylül 2009 tarihinde davacının tüm taleplerini reddetmis tir. Karara ilis kin davacı tarafından iptal bas vurusu yapılmamıs ve karar kesinles mis tir.

Türkiye Cumhuriyeti’nin Taraf Olduğu Bazı Tahkim Davaları � Europe Cement Investment and Trade (ECIT) Davası (ICSID Case No: ARB(AF)/07/02) Polonya mens eli Europe Cement Investment &Trade (ECIT) s irketi tarafından 2007 yılında Türkiye aleyhine Uluslararası Yatırım Uyus mazlıkları Çözüm Merkezi (ICSID) nezdinde ÇEAS ’ın toplam sermayesinin yüzde 10, 24’üne, Kepez’in toplam sermayesinin ise yüzde 11, 61’ine sahip olundug u iddiasıyla tahkim davası açılmıs tır. Yapılan yargılama sonucunda Hakem Heyeti 13 Ag ustos 2009 tarihinde davacının tüm taleplerini reddetmis tir. Karara ilis kin davacı tarafından iptal bas vurusu yapılmamıs ve karar kesinles mis tir.

Türkiye Cumhuriyeti’nin Taraf Olduğu Bazı Tahkim Davaları � İSEDAŞ � Kanel - 2 Dava � SBD

www. aoklegal. com karoglu@aoklegal. com