Autonomiczny ukad nerwowy n n unerwia minie gadkie

Autonomiczny układ nerwowy n n unerwia mięśnie gładkie, mięsień sercowy i gruczoły reguluje funkcje trzewne • częstość serca, ciśnienie tętnicze, trawienie, oddawanie moczu

Autonomiczny układ nerwowy drogi zawierające dwa neurony przedzwojowy zazwojowy Pre-ganglionic Post-ganglionic Ganglion

Autonomiczny układ nerwowy Figure 15. 4 a

Autonomiczny układ nerwowy – podział część współczulna i przywspółczulna • Unerwiają te same struktury • Przeciwstawne działanie

Autonomiczny układ nerwowy Figure 15. 3

Neurotransmittery n Neurotransmittery uwalniane z zakończeń przedzwojowych: n Acetylocholina n Neurotransmittery uwalniane z zakończeń zazwojowych: n Noradrenalina (część współczulna) n Acetylocholina (część przywspółczulna)

Unerwienie serca n n Układ współczulny Układ przywspółczulny

Unerwienie serca n Włókna współczulne n n n Włókna zazwojowe odchodzą od zwojów: gwiaździstego, szyjnego środkowego i dolnego oraz piersiowych (4 górnych) Włókna z prawego pnia współczulnego zaopatrują głównie węzeł zatokowo – przedsionkowy oraz przedsionki Włókna z lewego pnia współczulnego zaopatrują głównie komory Na zakończeniach uwalniania noradrenalina (NA) Działa na receptor adrenergiczny 1 (sprzężony przez białka Gs z cyklazą adenylową)

Układ współczulny w sercu β 1 komórki węzła SA→ ↑HR β 1 komórki węzła SA→ ↑ szybkości przewodzenia β 1 mięsień roboczy komór→ ↑ kurczliwości

Unerwienie serca - cd n Pobudzenie włókien współczulnych: n n Dodatni efekt chronotropowy Dodatni efekt inotropowy Dodatni efekt dromoropowy Oraz zmiany metaboliczne: lipolizy i glikogenolizy, dostępności substratów metabolicznych

CO = HR x SV NA→ β 1 receptory węzła SA → ↑HR NA→ β 1 receptory kardiomicytów→ ↑ kurczliwości EFEKT: SV; CO; ciśnienia tętniczego,

Unerwienie serca - cd n Włókna przywspółczulne (n. błędny) n n n Włókna przedzwojowe rozpoczynają się w jądrach grzbietowych nerwów błędnych Przełączenie na włókna pozazwojowe w samym sercu Włókna pozazwojowe zaopatrują: • prawy n. błędny - węzeł SA, prawy przedsionek • lewy n. błędny - węzeł AV, lewy przedsionek • unerwienie przywspółczulne komór - skąpe Na zakończeniach uwalniania acetylocholina (Ach) Działa na receptor M 2 (sprzężony przez białka Gi z cyklazą adenylową)

Unerwienie serca - cd n Pobudzenie włókien przywspółczulnych: n ujemny efekt chronotropowy ( HR) ujemny efekt inotropowy ( kurczliwości) ujemny efekt dromoropowy ( szybkości przewodzenia) n EFEKT: SV; CO; ciśnienia tętniczego, n n

Unerwienie naczyń krwionośnych Unerwienie naczyniozwężające n Unerwienie naczyniorozszerzające n

Unerwienie naczyniozwężające n n n n włókna współczulne pozazwojowe we wszystkich naczyniach (wyjątek: naczynia włosowate i naczynia łożyska) transmitter: NA; receptor: 1 spoczynkowa aktywność toniczna = stałe napięcie neurogennne najobficiej: tętniczki, zwieracze prekapilarne; w mniejszym stopniu większe tętnice i żyłki efekt pobudzenia: opór obwodowy, powrót żylny; a w konsekwencji: SV, CO, BP brak specjalnych nerwów naczyniorozszerzających wniosek: • skurcz naczyń: aktywności współczulnej • rozkurcz naczyń: aktywności współczulnej

Unerwienie naczyniozwężające α 1 n w naczyniach zaopatrujących skórę, błony śluzowe, trzewia i nerki, mięśnie gładkie ściany naczynia posiadają prawie wyłącznie receptory α 1 n pobudzenie receptorów α 1 powoduje skurcz mięśni gładkich naczynia

Unerwienie naczyniorozszerzające n n n tylko w nielicznych naczyniach krwionośnych nie wykazuje aktywności spoczynkowej różny charakter: n n przywspółczulny: ślinianki, opony mózgowe, mózg, naczynia wieńcowe, narządy płciowe współczulny (Ach): mięśnie szkieletowe

Ośrodek sercowy n n w rdzeniu przedłużonym otrzymuje informację: n n n podział: n n z receptorów obwodowych z wyższych pięter OUN: podwzgórze, kora mózgowa ośrodek sercowohamujący – pobudza dosercowe włókna n. X ośrodek sercowopobudzający - pobudza dosercowe włókna współczulne toniczna (stała) przewaga ośrodka sercowohamującego nad ośrodkiem sercowopobudzającym ośrodek sercowopobudzający i włókna współczulne dosercowe nie wykazują tonicznego napięcia; aktywność wzrasta okresowo (wysiłek fizyczny)

Ośrodek naczynioruchowy n n n w rdzeniu przedłużonym kontroluje czynność włókien współczulnych zazwojowych, zwężających naczynia dwa skupiska neuronów: n n n strefa presyjna – boczna część rdzenia przedłużonego, pobudzenie: aktywności współczulnej strefa depresyjna – przyśrodkowa część rdzenia przedłużonego, pobudzenie: aktywności współczulnej stałe pobudzanie strefy presyjnej n n podwzórze, kora mózgowa, układ siatkowaty obszar chemowrażliwy rdzenia przedłużonego ośrodek oddechowy rdzenia przedłużonego impulsacja aferentna z receptorów obwodowych (baro- i chemoreceptory

Odruch z baroreceptorów n n n główny mechanizm regulujący napięcie współczulne charakter hamujący receptory: baroreceptory (mechanoreceptory) n n zatoki szyjne łuk aorty bodziec pobudzający: ciśnienia tętniczego b(rozciągnięcie ściany tętnicy) włókna dośrodkowe: n n n. zatokowy (n. IX) – z baroreceptorów zatok szyjnych n. aortalny (n. X) - z baroreceptorów łuku aorty • włókna afferentne: typu A (grube, zmielinizowane, szybko się adaptujące) lub typu C (cienkie, bezrdzenne, utrzymujące swą aktywność)

Odruch z baroreceptorów - cd n efekt: n n n serce: hamowanie aktywności współczulnej, pobudzanie n. X naczynia: hamowanie aktywności współczulnej skutek: n n serce: HR, kurczliwości naczynia: rozszerzenie naczyń WNIOSEK: BP

Odruch z baroreceptorów

MAP pobudzenie baroreceptorów zatok szyjnych i łuku aorty ośrodki rdzenia przedłużonego aktywność współczulna aktywność przywspółczulna bodziec tętnice, żyły komory węzeł SA receptor ośrodki kurczliwość rozkurcz HR wł. efferen efektor odp. tkan oporu obwodowego CO ciśnienie tętnicze (do normy) odp. syst

Odruch z baroreceptorów n rozszerzeniu ulegają także duże żyły n n zaleganie krwi przechodzenie płynu do tkanek adaptacja = pobudzenie słabnie w miarę trwania bodźca prawidłowe BP jest bodźcem stale pobudzającym baroreceptory

MAP Odbarczenie baroreceptorów odbarczenie baroreceptorów zatok szyjnych i łuku aorty ośrodki rdzenia przedłużonego aktywność współczulna aktywność przywspółczulna bodziec tętnice, żyły komory węzeł SA receptor ośrodki kurczliwość skurcz HR wł. efferen efektor odp. tkan oporu obwodowego CO ciśnienie tętnicze (do normy) odp. syst

Odruch z baroreceptorów znaczenie n n odruch własny układu krążenia - receptory i efektory w obrębie układu sercowo – naczyniowego rola: n n wyrównywanie krótkotrwałych wahań ciśnienia tętniczego regulacja rozmieszczenia płynu między naczyniami krwionośnymi a przestrzenią zewnątrzkomórkową

Mechanoreceptory serca

Odruch Bezolda - Jarischa n n n mechanoreceptory komór bodziec: rozciągnięcie ścian komory włókna afferentne: typu C, cienkie, bezmielinowe efekt: n serce: hamowanie aktywności współczulnej, pobudzanie n. X n naczynia: hamowanie aktywności współczulnej skutek: n n serce: HR, kurczliwości naczynia: rozszerzenie naczyń

Odruch Bezolda - Jarischa n znaczenie: n n odruch własny sercowo – sercowy zmniejsza pracę serca w warunkach nadmiernego przeciążenia paradoksalne pobudzenie mechanoreceptorów: np. po krwotoku weratrydyna – alkaloid pobudzjący mechanoreceptory lewej komory

Odruch Bainbridge'a n n receptory przedsionków typu B bodziec: mechaniczne rozciąganie przedsionków włókna afferentne: grube, zmielinizowane efekt: n n n skutek: n n n serce: pobudzanie aktywności współczulnej, hamowanie n. X naczynia: pobudzanie aktywności współczulnej serce: HR, kurczliwości naczynia: skurcz naczyń znaczenie: n ułatwia przesunięcie zwiększonej objętości krwi z PK przez krążenie płucne do LK

Odruch Bainbridge'a powrót żylny rozciągnięcie przedsionków impuls do ośrodków rdzenia przedłużonego HR (n. IX) aktywności współczulnej dosercowej

Odruch z chemoreceptorów tętniczych n n n chemoreceptory – kłębki szyjne i aortalne bodziec: p. O 2, p. CO 2, p. H włókna afferentne: n n. zatokowy (n. IX) – z chemoreceptorów kłębków szyjnych n. aortalny (n. X) - z chemoreceptorów kłębków aortalnych efekt: n n naczynia: pobudzenie aktywności wspólczulnej skurcz naczyń (wyjątek: mózg, serce) serce: koaktywacja = jednoczesne pobudzenie włókien współczulnych i n. X; odpowiedź serca uzależniona od układu oddechowego

Regulacja hormonalna układu krążenia n układ renina – angiotensyna – aldosteron (układ RAA) n wazopraesyna (hormon antydiuretyczny, ADH, AVP) n przedsionkowy peptyd natriuretyczny (ANP)

Układ RAA ANGIOTENSYNOGEN renina ANGIOTENSYNA I konwertaza angiotensyny ANGIOTENSYNA II ALDOSTERON

Renina n n wydzielana przez aparat przykłębuszkowy nerki (komórki ziarniste tętniczki doprowadzającej) enzym proteolityczny okres półtrwania 40 -120 min. czynniki pobudzające uwalnianie: n n aktywności współczulnej (NA, receptory ) hipowolemia RR przewlekłe choroby z obrzękami

Renina n czynniki hamujące wydzielanie: n n n angiotensyna II wazopresyna hipernatermia ANP działanie: n przekształca angiotensynogen w angiotensynę I

Układ RAA ANGIOTENSYNOGEN renina ANGIOTENSYNA I konwertaza angiotensyny ANGIOTENSYNA II ALDOSTERON

Angiotensyna II n n n Peptyd – 8 aminokwasów Okres półtrwania: 1 -3 min. Działanie: n n n n syntezy i wydzielania aldosteronu skurcz naczyń ADH ACTH resorbcji Na w kanalikach nerkowych pragnienie Unieczynniana przez angiotensynazy Angiotensyna III silnie pobudza wydzielanie aldosteronu

Aldosteron n n n Mineralokortykosteroid (C 21) wydzielany przez warstwę kłębkowatą kory nadnerczy Okres półtrwania 20 -30 min. Rytm dobowy – szczyt wydzielania we wczesnych godzinach rannych W osoczu związany z albuminami i CBG Metabolizowany w wątrobie Wydalany przez nerki w stanie wolnym i sprzężonym z kwasem siarkowym i glukuronowym

Aldosteron n Czynniki pobudzające wydzielanie: n n n Czynniki hamujące wydzielanie: n n n ACTH Angiotensyna II Hiperkaliemia Hiponatremia hipowolemia Wazopresyna Wzrost RR Receptory cytoplazmatyczne: nerki, ślinianki, jelito, gruczoły potowe

angiotensyna II K+ Na+ ACTH kora nadnerczy (warstwa kłębkowata) aldosteron resorbcji Na+ wydalanie K+ wydalanie H+

Przedsionkowy peptyd natriuretyczny - ANP n n Synteza w kardiomiocytach przedsionków Etapy syntezy: pre-pro-ANP; pro-ANP i ANP Peptyd- 28 aa Czynniki pobudzające wydzielanie: n n Hiperwolemia Adrenalina

Wazopresyna n Synteza w podwzgórzu n n n Jądro nadwzrokowe Jądro przykomorowe Magazynowana w tylnym płacie przysadki Hormon polipeptydowy Okres półtrwania 16 -20 min.

Wazopresyna n Działanie: n n Nerka – receptor V 2; zwrotne wchłanianie wolnej wody w kanalikach zbiorczych Naczynia krwionośne – receptor V 1; skurcz naczyń; to działanie tylko w dużych stężeniach

Wazopresyna n Czynniki pobudzające wydzielanie: n n n Hipermolalność osocza Hipowolemia Czynniki hamujące wydzielanie: n n Hipomolalność osocza Hiperwolemia

dodatek

Chemoreceptor Reflex-p. H

Chemoreceptor Reflex-p. H