Atinska drava Nastanak atinske drave i njen drutveni

Atinska država

Nastanak atinske države i njen društveni poredak • Atina je bila najmoćniji jonski polis, nastala na poluostrvu Atici • U najstarijem periodu bila je podeljena na više manjih nezavisnih zajednica • Te zajednice su se vremenom ujedinile u jedinstvenu atinsku držav • Taj proces naziva se sinoikizam, on nije bio delo jednog čoveka, već proces koji je trajao nekoliko vekova • Grci su sinoikizam pripisivali Tezeju, mitskom kralju Atine (12. vek p. n. e. )

• Po društvenom poretku, Atina se nije razlikovala od ostalih grčkih polisa • Stanovništvo se delilo na aristokratiju i običan narod (demos) • Atinjani su aristokrate nazivali eupatridima, što u prevodu znači “rodjeni od plemenitih očeva” • Njihovi rodovi su poreklo izvodili od mitskih heroja i bogova • Demos su činili seljaci, trgovci i zanatlije; u brdovitoj Atici nije bilo mnogo obradivog zemljišta, zato su se mnogi bavili zanatstvom i trgovinom • U Atini su, pored atinskih gradjana, živeli i mnogobrojni stranci, meteci

Državno uredjenje Atine • Atinom su u najstarije vreme vladali kraljevi, tj. basileusi; vremenom je njihova moć slabila a jačala moć eupatrida, koji su na kraju ukinuli monarhiju • Iz redova eupatrida, umesto kraljeva, birano je 9 arhonata, njihova vlast je u početku bila doživotna, zatim je ograničena na 10 godina, a od početka 7. veka p. n. e. na godinu dana • Arhonti su atinskom državom upravljali zajedno sa areopagom, većem koje je ime dobilo po brdu posvećenom bogu Aresu • U areopag su ulazili nekadašnji arhonti, a članstvo je bilo doživotno

• U Atini je postojala i Narodna skupština, koja se u Atini nazivala eklesija, u njoj su zasedali svi atinski gradjani • U Atini se od najstarijih vremena sudilo po običajnom pravu • Prve pisane zakone doneo je zakonodavac Drakon, 621. god. p. n. e. • Ti zakoni su bili veoma strogi, smrtna kazna je bila predvidjena i za najmanje prestupe, verovalo se “ da su ti zakoni bili pisani krvlju a ne mastilom”

Solonove reforme • Pripadnici atinskog demosa bili su nezadovoljni svojim položajem u državi • Bogate zanatlije i trgovci imali su ekonomsku moć, i želeli su da se izjednače u pravima sa eupatridima • Početak promene državnog uredjenja i stvaranja demokratskog poretka vezan je za Solonove reforme

• Solon je 594. god. p. n. e. izabran za arhonta sa specijalnim ovlašćenjima • On je najpre ukinuo dužničko ropstvo • Svo stanovništvo Atine podelio je na četiri klase, prema godišnjim prihodima • Svaka od četiri klase imala je odredjena politička prava • Arhonti su mogli biti birani samo iz redova najbogatijih (prve dve klase)

• Gradjani prve tri klase su mogli da učestvuju u Veću 400 • Veće 400 je osnovao Solon, ono je pripremalo sva pitanja pre iznošenja pred Narodnu skupštinu • Pripadnici četvrtog, najsiromašnijeg razreda, mogli su samo da učestvuju u radu Narodne skupštine

• Solon (640 -558. p. n. e. ) • Bio je jedan od 7 mudraca antičkog sveta

• Ovakvom podelom stanovništva, Solon je drastično umanjio moć eupatrida u političkom životu, sada su u vodjenju države učestvovali i bogati trgovci i zanatlije

Pizistratova tiranija • Tiranija je poseban oblik državnog uredjenja, u kome se vlast nalazi u rukama jednog čoveka • Reč tiranija u antičkom svetu nije nužno imala negativno značenje kao danas • Tiranija je u Atini uspostavljena sredinom 6. veka p. n. e. , kao rezultat političkih borbi nakon Solonovih reformi

• Tiraniju u Atini uspostavio je Pizistrat • Period njegove vladavine zapamćen je kao doba blagostanja i napretka, vladao je umereno, poštujući zakone • Posebno je vodio računa o interesima seljaka i siromašnih, zahvaljujući kojima je i došao na vlast • U vreme Pizistratove vladavine zapisani su Homerovi epovi Ilijada i Odiseja

• Pizistrata su nasledili njegovi sinovi, koji su vladali surovo, tako da je tiranija postala nepopularna i konačno ukinuta krajem 6. veka p. n. e.

Klistenovo zakonodavstvo • Nakon ukidanja tiranije, Atinu su ponovo zahvatile političke borbe, okončane 508. god. p. n. e. kada je nove reforme sproveo Klisten • Klisten je podelio Atinu na 10 teritorijalnih fila (opština), tako da je svaka od njih imala jedan deo grada, jedan deo priobalnog dela i jedan deo unutrašnjosti • Svaka Klistenova fila davala je po 50 predstavnika u Veće 500, osnovano umesto Veća 400

• Klistenu se pripisuje i uvodjenje ostrakizma, ili časnog progonstva, tj. proterivanje protivnika demokratije iz Atine na 10 godina, bez gubitka imovine i gradjanskih prava • Uveden je da bi se sprečilo ponovno uvodjenje tiranije, ali je ubrzo postalo sredstvo obračuna sa političkim protivnicima