ATIMA VE UZLAMA atma zme Becerileri Arnavutky Rehberlik
ÇATIŞMA VE UZLAŞMA (Çatışma Çözme Becerileri) Arnavutköy Rehberlik ve Araştırma Merkezi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Hizmetleri Bölümü
Çatışmayı Bilme Çatışma Sebeplerini Bilme Çatışmayı Çözme Yöntemlerini Tanıma Empatiyi Bilme Ben Dilini Fark Etme
Çatışma Nedir? Kişilerin bazı durumlar ve konular üzerinde uzlaşamadığında ya da kişinin istediği iki şey birbiriyle çatıştığında ve birini seçmek istediğinde ortaya çıkan durumdur. Yani çatışmayı bireyler tek başına yaşayabilirken iki ya da daha fazla birey arasında da çatışma yaşanabilmektedir. Nasıl tanımlanmış olursa olsun anlaşmazlık, zıtlaşma, uyumsuzluk, birbirine ters düşme çatışmanın temel unsurlarıdır.
Çatışma Nedir? Kişiler arası ilişkilerde çatışma; insanların ihtiyaçları, dürtüleri ve istekleri birbirleriyle uyuşmadığı zaman ortaya çıkar. Bir tarafın davranışları diğerinin gereksinimlerine ters düşüyor, engelliyor ya da değerleri birbirine uymuyorsa bu kişiler arasında ortaya çıkan çatışma olarak tanımlanabilir.
Çatışmanın Nedenleri �Menfaat çatışmasını anlamak için öncelikle ne istenildiğini, neye ihtiyaç duyulduğunu tanımlamak gerekir. İstekler kişiye göre farklılık gösterir. İhtiyaçlar ise yaşamın gerekliliğidir. Her insan yaşamak için suya, yürümeye, aşka, sevgiye, paylaşmaya, güce sahip olmaya, özgürlüğe, eğlenceye ihtiyaç duyar.
Çatışmanın Nedenleri �İhtiyaçlarımızın ve isteklerimizin temelinde amaçlarımız yatar. Amaçlar değerlerimizi tanımlama ve başarıya ulaşmada ideal düzenlemelerdir. İlgilerimiz ise amaçlarımızı başarmada güçlü kazanımlardır. Menfaat çatışması ise kişilerin ihtiyaçlarını, kazançlarını bir diğer insanın engellemeye çalışması veya ihtiyaçlarını gözardı etmesiyle ortaya çıkar.
Çatışmanın Nedenleri �Menfaat çatışması; ihtiyaç, amaçlar ve değerlerin farklılığından zamanın, paranın, boşluğun, gücün varlığından ve rekabetten ortaya çıkar
Nedenler İhtiyaçlar Amaçlar Değerler Bakış Açısı
Çatışma Çözmede Tepki Türleri
Kaçınma Tepkisi (kaybet- kazan) �Kendi isteklerinizi önemsemeyip sadece arkadaşınızın isteğine önem veriyorsanız bunun sonucunda sizin istekleriniz geri plana itilmiş olur. �Dolayısıyla da sadece karşı tarafın gereksinimleri karşılanmış oluyor ve bu tepkiyi verdiğinizde siz kaybeden taraf olursunuz.
Yapıcı-Barışçıl Tepki(kazan-kazan) �Anlaşmazlık yaşadığınız kişiyle konuşup çözüm yolu bulmaya çalışıyorsanız kazan-kazan yöntemini uyguluyorsunuz demektir. �Bu yöntemde çatışma yaşayan kişiler sorunlarını konuşarak, ortak bir çözüm yolu buldukları için iki tarafın da kazandığı bir yöntemdir.
ÇATIŞMA ÇÖZME EYLEM BASAMAKLARI
Çözümlerin işlerliğini izlemek Kızgınlığı kontrol altına almak. Karşı tarafa yaklaşmadan önce bir kez daha düşünmek Olumlu bir hava oluşturmak Temel bazı kurallara dikkat etmek Sorunu tartışarak tanımlamak Olası çözümler için beyin fırtınası yapmak Olası çözümleri değerlendirmek ve uygun çözümleri belirlemek
1. TANIMLAMA �Bu basamağın en temel amacı tarafların ihtiyaçlarının net olarak ortaya koymasıdır. �Bu nedenle öncellikle ben dilini kullanmak önemlidir. • Etkin dinleme yöntemini kullanarak karşınızdaki kişinin ihtiyaçlarını da belirlemesine yardımcı olun.
Etkin Dinleme : • Sağlıklı insan ilişkilerinin temeli, çok basit gibi gözüken ama çok ihmal edilen etkin dinlemenin doğru olarak uygulanmasıdır. • Etkin bir şekilde dinlemek şu anlama gelir: 1. Sözcükleri duymak 2. Mesajı anlamak 3. Eyleme geçirmek.
- ÇAKTIN MI? ! - HAYIR! DİNLEMİYORDUM.
�Etkili dinleme, sadece söylenilenleri duymak değil, aynı zamanda bu söylenenleri önemli bulmak, kavramak ve değerlendirmektir.
�Ben Dili: �“ben” dili kişinin o anda karşılaştığı durum veya davranış karşısında kişisel tepkisini duygu ve düşüncelerle açıklayan bir ifade tarzıdır. � ‘’Çok kabasın her zaman sözümü kesiyorsun. ”(SEN DİLİ ) � “ Bir şey söylemeye başlayıp da bir türlü sonunu getiremediğim zaman çok rahatsız oluyorum”(BEN DİLİ)
Kişiyi savunmaya itmez, yapıcıdır. Davranışa yöneliktir. Kişiye olması gerekeni yumuşak bir dille anlatır. Sorun çözmeye yöneliktir. Kişi, başkalarını düşünmeyi öğrenir.
2. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ OLUŞTURMA • Karşılıklı ihtiyaçlara yönelik çözüm önerilerinin üretildiği basamaktır. • İki taraf da kabul edilebilir seçenekler sunar. • Bu seçenekleri iki tarafın da öncelikle kendi başına oluşturması önemlidir.
3. DEĞERLENDİRME • Bu basamakta taraflar dürüst olmalı ve kendilerine uymayan çözümleri söylemelidir • "Ben bununla mutlu olmam. " veya "Şu bana adil değilmiş gibi geliyor. " gibi. • Genel olarak elenen çözümlerden sonra 1 -2 tane çözüm önerisi kalır.
4. UYGUN ÇÖZÜMÜ SEÇME • Tüm basamaklar izlendikten sonra en iyi çözüm önerisi zaten kendiliğinden ortaya çıkacaktır. • Buradaki önemli nokta tarafların bu çözüme ikna olmuş olmaları ve çözümün karşılıklı ihtiyaçları en iyi karşılayan çözüm olmasıdır.
5. KARAR VERME • Anlaşmaya varılan kararın nasıl uygulanacağına bu basamakta karar verilir. • "Ne zaman başlıyoruz? ", "Kim neyi yapacak? " • Uygulamada çıkabilecek sorunları önceden düşünmekte ve önlem almakta fayda var. Böylece birlikte bulduğunuz çözümün başarısızlığa uğrama şansı çok azalır.
6. TAKİP ETME � Sorunun uygulanmasının alacağı zaman da düşünülerek bir hafta, iki hafta veya belki de bir ay sonrası için bir tarih belirlenir. � “Sorun çözülmüş mü? Taraflar çözümden memnun mu? ” soruları tartışılır.
KAZANIMLAR �Çatışmayı ve sebeplerini bilirler �Empati kurabilirler �Ben dilini kullanabilirler �Çatışma çözme yöntemlerini bilirler �Kazan- kazan yöntemi ile çatışmayı çözerler �Yaratıcılık, yenilenme ve entelektüel bakış kazanırlar �Eleştirel düşünme ve problem çözme becerisi kazanırlar �Dürüst ve etik davranışlar sergilerler
- Slides: 27