ATIK NEDR NSANLARIN SOSYAL VE EKONOMK FAALYETLER SONUCUNDA

ATIK NEDİR? İNSANLARIN SOSYAL VE EKONOMİK FAALİYETLERİ SONUCUNDA v İşe yaramaz hale gelen, v Kullanım süresi dolmuş v Yaşadığımız ortamdan uzaklaştırılması gereken maddelere; ATIK denir. 31. 10. 2020 2

ATIKLARIN SINIFLANDIRMASI 842 Atık 241 434 TEHLİKELİ ATIK TEHLİKESİZ ATIK 167 MUHTEMEL TEHLİKELİ

Yağ Filtreleri Atık Motor Yağı Kartuş, toner Atık Yağ Bitkisel atık yağ Tıbbi atık Pil ve akü TEHLİKELİ ATIK Aydınlatma Bilişim ve Telek. Atık İlaç Televizyon, Monitör Kontamine ambalaj Elektronik Kontamine Bez, üstübü parçalar

Plastik Yemek artığı Kağıt Cam Ekmek artığı Hacimli Atık Tehlikesiz Atıklar Organik Metal Kompozit Tekstil Ahşap

Plastik/Kağıt/Cam/Metal/Kompozit • • Hacimli bir malzemedir Geri dönüştürülebilir Çevre kirliliğine sebep olur Doğal Kaynaklarımız azalır Çöp dağları Enerji Kaybı Ekonomik Kayıp 6

KAĞIT 7

KAĞIT 8

Kağıt Karton geri kazanımı

Türkiye kağıt ihtiyacını karşılamak için yurt dışından milyonlarca ton kağıt alırken bu ithalat için Çin, Rusya ve Avrupa’ya her yıl 3 milyar dolar para ödüyor. 10

KAĞIT GERİ DÖNÜŞÜMÜNÜN FAYDALARI? Katı atık depolama alanlarındaki çöplerin yaklaşık % 28'ini kağıt ve karton oluşturur. Bir ton kağıt yaklaşık 3. 3 metreküp alan kaplar. Kağıt geri dönüşümü depolama alanlarının kullanım ömrünü uzatır ve yeni depolama alanlarının açılmasını engeller. 11

KAZANÇLAR Geri dönüştürülmüş kağıt ton başına 2 varil (320 litre) petrol tasarrufu sağlar. Bir ton kağıt geri dönüşümü, ağaçtan kağıt üretimine oranla yaklaşık 27. 000 litre su tasarrufu sağlar. Bir ton kağıt geri dönüşümü, bir haneye altı ay boyunca enerji vermek için gereken enerjiye eşdeğer enerji tasarrufu sağlar. Dünyada tuvalet kağıdı ihtiyacını karşılamak için her gün yaklaşık 27. 000 ton ağaç kesilmektedir. Bir ton gazete baskısının geri dönüşümü 1 ton odun tasarrufu sağlıyor. Bu yaklaşık 17 olgun ağaca eşittir. 12

PLASTİK DEĞİŞİK TÜRLERİ VARDIR (PET, PVC, PP, PS, PE)

Plastik atıkların geri kazanımı

Türkiye’de günde 144 ton plastik atığı denizlere karışıyor. 1 ton plastiğin geri dönüşümü ile yaklaşık 528 litre petrol tasarrufu sağlanır. 16

Her yıl okyanuslara yaklaşık 8 milyon ton plastik giriyor. Deniz kuşları, balinalar, kaplumbağalar ve diğer deniz canlıları bu plastikleri besin sanıp yiyebiliyor. Özellikle de mikro plastikleri… 17

Araştırmalara göre adanın ; yüzde 99, 8’i plastik olmak üzere, insanlığın en fazla kirlettiği nokta” olduğu belirlendi. Biliminsanları adada 17, 6 ton ağırlığında yaklaşık 38 milyon adet plastik atığın bulunduğunu belirtiyor. Adada Almanya’dan şişeler, Kanada’dan ambalajlar, Yeni Zelanda’dan ise balık kasaları bulunmuş. Biz çöpleri ne kadar uzağa atsak da hiç bir kara parçası plastik kirliliğinden uzakta kalamıyor. 18

ATIK PİL NEDİR ? Kullanım ömrünü tamamlamış veya uğramış olduğu fiziksel hasar sonucu kullanılamayacak duruma gelmiş olan pillere, ATIK PİL diyoruz. Atık hale gelmiş pillerin onarılarak tekrar kullanımı mümkün değildir.

Piller de doğaya atıldığında Kadmiyum içeren bileşikleri serbest duruma geçer ve suya karışır. Kadmiyum içeren zehirli su, gıda zinciri ve içme sularıyla insan vücuduna girebilir.

PİL GERİ KAZANIM İLE İÇERİĞİNDE BULUNAN ZEHİRLİ MADDELER (CIVA, KADMİYUM VE KURŞUN) GÜVENLİ ŞEKİLDE BERTARAF EDİLİR. DEĞERLİ METALLER AYRIŞTIRILARAK HAMMADDE OLARAK KULLANILIR. 21

1 LİTRE BİTKİSEL ATIK YAĞ 1 MİLYON METREKÜP SUYU KİRLETİR. 22

YER ALTI SULARINA KARIŞARAK AÇIK DENİZLERE ULAŞIR, SUDA YAŞAYAN CANLILARIN OKSİJENSİZ KALARAK ÖLÜMLERİNE SEBEP OLUR. YER ALTI SULARININ KİRLENMESİNE %25 ORANINDA ETKİ ETMEKTEDİR. 23

KANALİZASYON BORULARINDA TAŞLAŞIR, ZAMANLA TIKANMASINA SEBEP OLUR 24

METAL 25

METAL En çok kullanılan metaller teneke ve alüminyumdur. Günlük hayatta kullandığımız yağ tenekeleri , konserve kutuları ve meşrubat kutuları sık karşılan metal ambalajlardır. Her çeşit metal geri dönüştürülebilir. (Demir, çelik, bakır…) Sadece 10 adet kola kutusunun bile geri dönüşümüyle evimizdeki TV’nin 30 saat çalışmasına denk (günde 5 saatten 6 günlük) bir tasarruf yapılır. Orijinal hammadde kullanarak yenisini üretmek yerine, geri dönüşüm yoluyla üretilen her bir alüminyum kutunun üretiminde % 95 daha az enerji harcanmaktadır.

CAM Hammaddesi silisli kumdur. %100 kadar geri dönüşür. Dönüşümü ile büyük ölçüde enerji tasarrufu sağlanır. 27

Elektrikli ve Elektronik Eşyalar Altın, gümüş, bakır vb. değerli metallerin yanında ağır metaller ve zararlı gazlar bulunur. 2016 yılı itibariyle 44, 7 milyon ton Atık Elektrikli ve Elektronik (AEEE) eşya oluşmuştur. 28

Organi k Atıklar Kompost 29

Kompostlaştırma Mikroorganizma adı verilen ve çoğunluğu gözle görülmeyen canlıların, ortamın oksijenini kullanarak çöp içerisindeki organik maddeleri biyokimyasal yollarla ayrıştırmasıdır. 30

Açık alanda kompost Makinada kompost 31

Tehlikeli atıklar 32

Tehlikeli atıklar; • İnsan sağlığı ve çevreye zarar verebilecek, • Yanıcı, • Yakıcı, • Enfeksiyon yapıcı, • Toksik, • Kanserojen, gibi tehlikeli kabul edilen özelliklerden birini veya birden fazlasını gösteren atıklardır. 33

ATIK FLORESAN; Bir Floresan lambada, lambanın büyüklüğüne göre 7 ila 30 mg civa bulunmaktadır. 34

Tıbbi Atıklar • Cüzzam, hepatit, HİV, veba, kolera, dizanteri, tüberküloz, kuduz, sıtma gibi hastalıklara sebebiyet vermektedir.

Tıbbi Atıklar Kesici-delici atıklar için atık kapı Tıbbi atıklar için torba Turuncu konteyner Tıbbi atık görevlisi 36

ATIK AKÜ Atık Akümülatör Geri Kazanım Çıktıları Madde Yüzde Kurşun % 60 Plastik % 12 Asitli Su % 22 Filtre Tozu + Cüruf % 6 37

ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ ATIK LASTİK Ömrünü Tamamlamış Lastikler fiziksel özellikleri ve güvenilirliğinin yok olması nedeniyle kullanılamayacak duruma gelmiş lastiklerdir. 38

Ömrünü tamamlamış lastik geri kazanım ürünleri ÖTL haline gelmiş tonlarca atık lastik öğütücü makinelerde kırılarak kauçuk ve çelik parçalara ayrılır. Çelik teller mıknatıs özelliği olan bantlarda kauçuktan ayrıştırılır. Parçalanmış malzemeler mikron seviyesinden muhtelif büyüklüklerde granül haline getirilir. Bu ürünler sanayide ve çevre ilgili faaliyetlerde hammadde olarak değerlendirilir. 39

Granül halindeki kauçuk içine kimyasal maddeler eklenerek pişirilip kullanıldığı gibi bir kısmı da farklı renk ve desenlerde döşemelik karolar ve kilitli parke taşları haline getirilir. Bu yumuşak lastik karolar parklara döşenir ve çocuklarımızın özgürce koşup oynayacağı güvenli zeminlere dönüşür. Ömrünü tamamlamış lastiklerden elde edilen granül ve toz haline getirilen kauçuk hammadde regrasyon alanlarında da önemli bir işlev görür. Yürüyüş yollarına spor sahalarına döşenebilir. Kentlerin peyzaj alanlarında kullanabilir, tenis sahaları, suni çim futbol sahaları olarak karşımıza çıkabilir. 40

1, 5 milyar liralık kazanılabilir atık çöpe gidiyor (TÜİK, 2017). Dünyada her yıl ortalama 2, 1 milyar ton atığın büyük bölümü düzenli çöp depolama sahalarına gömülüyor. Bu miktar yaklaşık 4, 5 milyar varil petrol eşdeğerdir Enerji miktarı olarak dünya elektrik tüketiminin %10’unu koruyabilecek seviyededir. 41

Avrupa Parlamentosunda alınan karara göre tek kullanımlık plastiklerin 2021 yılına kadar yasaklanması planlanıyor. 42

43

ATIKLAR İLE ÖDEME YAPILABİLEN RESTORANTLAR

Tek kullanımlık ürünlerin kullanımının yasak olduğu kafeler 45

Sıfır Atık Marketi 46

PROJESİNİN UYGULANMASI

ATIK YÖNETİMİ NEDİR? ATIĞIN; – TOPLANMASI, – TAŞINMASI, – GERİ KAZANILMASI, – BERTARAF EDİLMESİ, – BERTARAF SAHALARININ KAPATILMASI, işlemlerini kapsayan bir faaliyetler bütünüdür.

ATIK YÖNETİMİ GENEL İLKELERİ • Atık üretiminin ve zararlılığının önlenmesi ve azaltılması • Atığın geri kazanılması veya enerji kaynağı olarak kullanılması • Atıkların kaynağında ayrı toplanması • Atıkların lisanslı bir tesis tarafından bertaraf edilmesi veya geri kazanılması

ATIK YÖNETİMİ SIRALAMASI ÖNCELİĞİMİZ KAYNAĞINDA ÖNLEME AZALTMA TEKRAR KULLANIM GERİ DÖNÜŞÜM ENERJİ GERİ KAZANIMI BERTARAF

NEDEN?

NÜFUS SANAYİLEŞME KENTLEŞME TÜKETİM KAYNAKLAR

PROJESİNİN UYGULANMASI

İHTİYAÇLAR TA AR ŞIM AC A I PO ŞE T • Mevcut duruma göre ihtiyaçlar ortaya çıkarılır ve uygulamaya geçilmeden önce temin edilir. • Geçici Depolama Alanının kurulumu tamamlanır. KO N TAKİP ÇİZELGESİ TE YN E R EĞ MA İTİM TER YA Lİ

UYGULAMALARI

CUMHURBAŞKANLIĞI KÜLLİYESİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI İL MÜDÜRLÜĞÜ BİNALARINDA

GERİ KAZANABİLİR ATIKLAR Sıfır atık toplama sistemi kapsamında kullanılacak poşet veya ekipmanlarda geri kazanılabilir atıklar için MAVİ renk ekipman veya işaretleme kullanılır. -Kağıt ve karton ambalaj -Kompozit ambalaj -Kâğıt ve karton -Plastik ambalaj -Plastikler -Metalik ambalaj -Metaller -Cam ambalaj -Cam

KOMPOSTLANABİLİR ATIKLAR Sıfır atık toplama sistemi kapsamında kullanılacak poşet veya ekipmanlarda kompostlanabilir atıklar için KAHVERENGİ renk ekipman veya işaretleme kullanılır. -Biyolojik olarak bozunabilir mutfak ve kantin atıkları --Yenilebilir Sıvı ve Katı yağlar -Park, Bahçe ve diğer yerlerden kaynaklı biyolojik olarak bozunabilir atıklar (kahverengi ve yeşil atıklar) -Pazar yerlerinden kaynaklanan atıklar

DİĞER ATIKLAR Sıfır atık toplama sistemi kapsamında kullanılacak poşet veya ekipmanlarda diğer atıklar için GRİ renk ekipman veya işaretleme kullanılır. -Biyolojik olarak bozunabilir mutfak ve kantin atıkları -Tekstil ürünleri -Karışık belediye atıkları -Süprüntü temizleme kalıntıları

CAM ATIKLAR Sıfır atık toplama sistemi kapsamında kullanılacak poşet veya ekipmanlarda cam atıkları için YEŞİL renk ekipman veya işaretleme kullanılır.

Sıfır atık yönetim sistemini kendi imkanları ile kuran ve/veya kurduran yerler biriktirdikleri atıklarını herhangi bir lisanlı toplama ayırma tesisine verebilirler. Söz konusu sistemin belediye tarafından kurulması halinde biriktirilen atıklar belediyenin toplama sistemine verilir.

EVSEL ATIKLARIN KARAKTERİZASYONU

MEVCUT DEPOLAMA ALANLARI

ATIK GERİ KAZANIM HEDEFİ 2023 yılında oluşan atığın; % 35’inin geri kazanım, % 65 inin düzenli depolama yönetimi ile bertaraf edilmesi hedeflenmektedir. mevcut 2023 AMBALAJ ATIKLARI 5, 3% 12% BELEDİYE ATIKLARI (BİYOLOJİK-MBT ) 5, 6 % 15 % BELEDİYE ATIKLARI (TERMAL) 0, 3% 8% BELEDİYE ATIKLARI (DEPOLAMA) 88, 7% 65% 69

Dinlediğiniz için teşekkürler. . Arz ederim. 31. 10. 2020 74