Asesu Anghenion Cymorth Gofalwyr Assessing Carers Support Needs

  • Slides: 57
Download presentation
Asesu Anghenion Cymorth Gofalwyr Assessing Carers Support Needs Adnodd B – Sleidiau Hyfforddi Resource

Asesu Anghenion Cymorth Gofalwyr Assessing Carers Support Needs Adnodd B – Sleidiau Hyfforddi Resource B – Training Slides Dysg a Datblygiad y Gweithlu Workforce learning and development

Nodau a chanlyniadau dysgu • Mae'r hyfforddiant hwn yn ystyried: • Asesu anghenion gofalwyr

Nodau a chanlyniadau dysgu • Mae'r hyfforddiant hwn yn ystyried: • Asesu anghenion gofalwyr • Cyd-destun a goblygiadau ar gyfer cymorth i ofalwyr • Rhwystrau rhag dynodi gofalwyr • Hawliau gofalwyr i gael asesiad • Cyd-gyfathrebu • Cofnodi • Deall canlyniadau • Adolygu cynnydd Aims and learning outcomes • This training explores: • Assessing the needs of carers • Context and implications for carer support • Barriers to identifying carers • Carer’s rights to assessment • Collaborative communication • Recording • Understanding outcomes • Reviewing progress www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Gofalwyr – diffiniad Carers – a definition “Unigolyn sy’n darparu neu’n bwriadu darparu gofal

Gofalwyr – diffiniad Carers – a definition “Unigolyn sy’n darparu neu’n bwriadu darparu gofal ar gyfer oedolyn neu blentyn anabl. ” “A person who provides or intends to provide care for an adult or disabled child. ” Oedolyn o ofalwr ydy unigolyn sy’n 18 oed neu drosodd a gofalwr ifanc ydy unigolyn o dan 18 oed An adult carer is a person who is aged 18 years old or over and a young carer is under 18 years old www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Gofalwyr – diffiniad (parhad) Carers – a definition (cont’d) • Os bydd unigolyn yn

Gofalwyr – diffiniad (parhad) Carers – a definition (cont’d) • Os bydd unigolyn yn gofalu drwy drefniant contract a/neu waith gwirfoddol, yn ôl Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 ni ystyrir eu bod yn ofalwyr • Nid yw unigolyn yn ofalwr os ydyn nhw yn y carchar, mewn llety cadw ieuenctid neu wedi ei gael yn euog o drosedd a chyn preswylio mewn adeilad cymeradwy • If a person is caring via a contractual arrangement and/or voluntary work they are not a carer under the Social Services and Wellbeing (Wales) Act 2014 • A person is not a carer if they are in prison, youth detention accommodation or have been convicted of an offense and residing in approved premises www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Oedolion o ofalwyr Adult carers • O leiaf 370, 000 o ofalwyr yng Nghymru

Oedolion o ofalwyr Adult carers • O leiaf 370, 000 o ofalwyr yng Nghymru • Gofalwr di-dâl yn arbed cyfwerth ag £ 8. 1 miliwn yng Nghymru bob blwyddyn • Cymru sydd â’r gyfran uchaf – 12% – o ofalwyr yn y DU • At least 370, 000 carers in Wales • Unpaid carers save the state the equivalent of £ 8. 1 billion in Wales each year • Wales has the highest proportion – at 12% – of carers in the UK www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Gofalwyr ifanc ac oedolion ifanc o ofalwyr • Mae amcangyfrifon o’r cyfrifiad yn dangos

Gofalwyr ifanc ac oedolion ifanc o ofalwyr • Mae amcangyfrifon o’r cyfrifiad yn dangos bod: • 7, 500 o ofalwyr ifanc o dan 16 yng Nghymru • 21, 000 o ofalwyr ifanc rhwng 16 a 25 oed yng Nghymru • 30, 000 o ofalwyr ifanc o dan 25 oed yng Nghymru Young carers and young adult carers • Estimates from the census show that there are: • 7, 500 young carers under 16 in Wales • 21, 000 young carers between 16 -25 in Wales • 30, 000 carers under the age of 25 in Wales www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Blaenoriaethau cenedlaethol i wella bywydau gofalwyr National priorities for improving the lives of carers

Blaenoriaethau cenedlaethol i wella bywydau gofalwyr National priorities for improving the lives of carers • Helpu i fyw yn ogystal â gofalu • Supporting life alongside caring • Dynodi a chydnabod gofalwyr • Identifying and recognising carers • Darparu gwybodaeth, cyngor a chymorth • Providing information, advice and assistance www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Bywyd fel gofalwr Life as a carer • Ystod gwaith gofalwr • The scale

Bywyd fel gofalwr Life as a carer • Ystod gwaith gofalwr • The scale of the caring role • Y cynorthwyydd medrus • The skiled helper • Byd cudd y gofalwr • The hidden world of the carer • Synnwyr o golled • Sense of loss • Cariad a gwobr • Love and reward • Emosiynau cymysg • Mixed emotions www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Taith y gofalwr Dechrau sylweddoli Carer journey Mabwysiadu’r rôl Ei wneud Doing it Dawning

Taith y gofalwr Dechrau sylweddoli Carer journey Mabwysiadu’r rôl Ei wneud Doing it Dawning realisation Adopting the role Gorffen a symud ymlaen Ending and moving on Ei addasu Ei gael yn drafferthus Adapting it Struggling with it www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Goblygiadau ar gyfer cymorth i ofalwyr Cymorth i gael mynediad a chael eu gwerthfawrogi

Goblygiadau ar gyfer cymorth i ofalwyr Cymorth i gael mynediad a chael eu gwerthfawrogi gan y gymuned y maen nhw'n byw, yn gweithio ac yn cymdeithasu ynddi Cymorth i lywio'r berthynas gyda'r person y mae 'n nhw'n gofalu amdano/ amdani Implications for carer support Support to navigate the relationship with the person they care for Cymorth i reoli'r cyflwr a'r symptomau Support to access and be valued by the community they live, work and socialise in Carer Gofalwr Cymorth i lywio perthynas gyda'r teulu a ffrindiau Wedi'u grymuso i gael perthynas gyda gweithwyr proffesiynol Support to manage the condition and symptoms Cymorth i gynnal rolau eraill a'u synnwyr o hunaaniaeth ar ôl bod yn ofalwr Support to maintain other roles and their sense of identity past carer Support to navigate relationships with family and friends Empowered to have equal relationships with professionals www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Dynodi (adnabod) gofalwyr Identifying carers • Ffilm – Muhammed, gŵr yn siarad am ei

Dynodi (adnabod) gofalwyr Identifying carers • Ffilm – Muhammed, gŵr yn siarad am ei rôl fel gofalwr a pha mor hir bu’n ofalwr cyn dynodi ei hun fel gofalwr • Film – Muhammed, a gentleman talking about his role as a carer and how long he was a carer before identifying himself as one www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Dynodi (adnabod) gofalwyr Identifying carers • Ffilm – Gofalwr ifanc yn siarad am ei

Dynodi (adnabod) gofalwyr Identifying carers • Ffilm – Gofalwr ifanc yn siarad am ei Nain/Mamgu â dementia y bu’n gofalu amdani heb sylweddoli ei bod hi ei hunan yn ofalwr ifanc • Film – A young carer talking about her Nan with dementia who she cared for without realising she was a young carer www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Hawliau gofalwyr i asesiad Carers rights to an assessment • Rhaid i gynghorau lleol

Hawliau gofalwyr i asesiad Carers rights to an assessment • Rhaid i gynghorau lleol gynnig asesiad i unrhyw ofalwr os yw’n amlwg i’r awdurdod bod angen cymorth ar y gofalwr • Mae dyletswydd i asesu anghenion gofalwr waeth beth fo lefel y cymorth sydd ei angen ar ofalwr neu adnoddau ariannol sydd ganddyn nhw neu adnoddau ariannol y person sydd angen gofal • Local councils must offer an assessment to any carer where it appears to the authority that the carer may have needs for support • The duty to assess a carer’s needs is irrespective of the level of support the carer needs or the financial resources they have or the financial resources of the person needing care www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Hawliau gofalwyr i asesiad (parhad) Carer’s rights to an assessment (cont’d) • Rhaid i

Hawliau gofalwyr i asesiad (parhad) Carer’s rights to an assessment (cont’d) • Rhaid i anghenion gofalwr gynnwys asesiad o i ba raddau y gall y gofalwr ddarparu ac y mae'n fodlon i ddarparu (a pharhau i ddarparu) y gofal • The carers needs assessment must include an assessment of the extent to which the carer is able and willing to provide (and continue providing) the care www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Hawliau gofalwyr i asesiad (parhad) Carer’s rights to an assessment (cont’d) • Rhaid i’r

Hawliau gofalwyr i asesiad (parhad) Carer’s rights to an assessment (cont’d) • Rhaid i’r asesiad ystyried y canlyniad y mae’r gofalwr yn dymuno ei gyflawni • Os mai plentyn ydy’r gofalwr, rhaid i’r asesiad asesu’r canlyniad y mae’r bobl sydd â chyfrifoldeb o fagu’r plentyn o ofalwr yn dymuno ei gyflawni ar gyfer y plentyn • The assessment must consider the outcomes the carer wishes to achieve • If a child is a carer the assessment has to assess the outcomes that the people with parenting responsibility for the child carer wish to achieve for the child www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Helpu gofalwyr i baratoi – yr hyn y dylen nhw ei wybod cyn ymweliad

Helpu gofalwyr i baratoi – yr hyn y dylen nhw ei wybod cyn ymweliad asesu Helping carers to prepare – what should they know prior to an assessment visit Beth ydy asesiad ac egwyddorion sgwrs am yr hyn sy’n bwysig What an assessment is and the principles of a what matters conversation Deall ac ystyried ar feysydd llesiant ar gyfer oedolion/plant a’u cymhwyso yn eu bywydau eu hunain. Sut mae eu rolau gofalu a’u cyfrifoldebau yn effeithio ar yr agweddau hyn o’u bywyd. Understand reflect on the well-being areas for adults/ children and apply them in their own lives – how their caring roles and responsibilities are impacting on these areas in their lives Gwybod am bethau ymarferol asesiad megis amserlenni/fformatau, ayyb Know the practicalities of assessment such as timescales/ formats, etc www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Sgwrs am yr hyn sy’n bwysig What matters conversation Mae sgwrs am yr hyn

Sgwrs am yr hyn sy’n bwysig What matters conversation Mae sgwrs am yr hyn sy’n bwysig yn cyfeirio at sgwrs ymarferydd medrus sy’n cychwyn ar ddechrau unrhyw ryngweithiad gyda’r gofalwr. O garreg y drws hyd at y cam olaf A what matters conversation refers to a skilled practitioner conversation that starts right at the very beginning of any interaction with the carer. From the front door right to the closure stage Amgylchiadau personol Personal circumstances Risgiau Risks Cryfderau a galluoedd Strengths and capabilities www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales Canlyniadau personol Personal outcomes Rhwystrau rhag cyflawni canlyniadau Barriers to achieving outcomes

Eiriolaeth A allai’r unigolyn hwn fod yn profi rhwystrau rhag cyfranogi’n llawn? Gallai A

Eiriolaeth A allai’r unigolyn hwn fod yn profi rhwystrau rhag cyfranogi’n llawn? Gallai A ellid eu cynorthwyo’n well i oresgyn rhwystrau? Gellid [Addasiadau rhesymol dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010] Darparu cymorth a gwneud addasiadau Cytuno ar Ydyn nhw’n dal i brofi rhwystrau rhag cyfranogi’n llawn? Ydyn Oes ‘unigolyn priodol’ – gofalwr, ffrind, neu berthynas – all eu cynorthwyo i gyfranogi’n llawn? www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales Oes ‘unigolyn priodol’ Dyletswydd i Nac oes drefnu eiriolwr proffesiynol annibynnol

Advocacy Might this person experience barriers in participating fully? Do they still experience barriers

Advocacy Might this person experience barriers in participating fully? Do they still experience barriers in participating fully? Yes Can they be better supported to enable them to overcome barriers? Provide Yes [Reasonable adjustments under the Equality Act 2010] Yes Is there an ‘appropriate individual’ – a carer, friend or relative – that can support them to participate fully? www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales support and make adjustments Yes Agree ‘appropriate individual’ No Duty to arrange for independent professional advocate

Cynnig Gweithredol Staff yn 'gweithredu i gynnig' gwasanaethau Cymraeg i ofalwyr Staff ddim yn

Cynnig Gweithredol Staff yn 'gweithredu i gynnig' gwasanaethau Cymraeg i ofalwyr Staff ddim yn 'gweithredu i gynnig' gwasanaethau Cymraeg i ofalwyr Deall anghenion gofalwyr Cymraeg eu hiaith a thrin gofalwyr gydag urddas a pharch Gofalwyr ddim yn teimlo eu bod yn gallu gofyn am wasanaeth Cymraeg ei iaith www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales Efallai na chaiff anghenion gofalwyr Cymraeg eu hiaith eu dynodi a'i diwallu gan beryglu urddas a pharch y gofalwyr

Active Offer Staff ‘Actively Offer’ Welsh language services to carers Staff don’t ‘Actively Offer’

Active Offer Staff ‘Actively Offer’ Welsh language services to carers Staff don’t ‘Actively Offer’ Welsh language services to carers Welsh speaking carers’ needs are understood and carers are treated with dignity and respect Carers don’t feel able to ask for a Welsh language service www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales Welsh speaking carers’ needs may not be identified or met and carer dignity and respect are compromised

Paratoi ar gyfer asesiad fel ymarferydd… Mae’n cychwyn gyda fi Preparing for an assessment

Paratoi ar gyfer asesiad fel ymarferydd… Mae’n cychwyn gyda fi Preparing for an assessment as a practitioner… It starts with me Fy agwedd My attitude Eich ymddygiad Your behaviour Fy ymddygiad My behaviour Eich agwedd Your attitude www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Cyfathrebu ar y cyd Gwerthoedd Values Collaborative communication Gwybodaeth Knowledge Sgiliau Skills Diwylliant ac

Cyfathrebu ar y cyd Gwerthoedd Values Collaborative communication Gwybodaeth Knowledge Sgiliau Skills Diwylliant ac ymddygiad Culture and behaviour www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Gwerthoedd www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Gwerthoedd www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Values www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Values www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Gwybodaeth: Cromlin newid Welsh Welsh Welsh www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Gwybodaeth: Cromlin newid Welsh Welsh Welsh www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Knowledge: Change curve www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Knowledge: Change curve www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Sgiliau: Pum cam sgwrs dda 1. Cwestiynau agored ymglymu: A wnewch chi ddweud wrtha

Sgiliau: Pum cam sgwrs dda 1. Cwestiynau agored ymglymu: A wnewch chi ddweud wrtha i ychydig am yr hyn sy'n digwydd? NID Beth ydy'r broblem a sut gallai helpu? 2. Gwrando gweithredol: Gadewch i bobl wybod eich bod yn gwrando ac yn deall Datganiadau adfyfyriol, ail-fframio, crynhoi 3. Cwestiynau archwiliadol agored: Beth sy'n eich pryderu fwyaf? Beth ydych chi'n sylwi arno pan fydd pethau'n gwella? Beth fyddai'n digwydd i'ch gwneud yn llai pryderus? 4. Cyfnewid gwybodaeth – os yw'n briodol: Hoffech chi i mi roi rhagor o wybodaeth i chi? A alla i ofyn i chi am ychydig yn fwy o wybodaeth? 5. Crynodeb a chamau gweithredu – canolbwyntio ar faterion allweddol: Pa gryfderau/sgiliau/ysgogiadau ydych chi'n eu gweld? Pa gamau ydych chi wedi penderfynu eu gweithredu? Crynodebau grymuso www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Skills: Five stages of a good conversation 1. Open engaging questions: Tell me a

Skills: Five stages of a good conversation 1. Open engaging questions: Tell me a bit about what's happening? NOT What’s the problem and how can I help? 2. Active listening: Let people know you are listening and understand Reflective statements, reframing, summarising 3. Open exploratory questions: What concerns you most? What do you notice when things are a bit better? What would be happening to make you less anxious? 4. Information exchange – if appropriate: Would you like me to give you a bit more information? Could I ask you for a little more information? 5. Summary and actions – home in on key issues: What are the strengths/skills/motivators you notice? What actions have they decided to take? Empowering summaries www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Cwestiynau agored • Bydd cwestiynau agored yn gofyn sut ydych chi’n teimlo? nid beth

Cwestiynau agored • Bydd cwestiynau agored yn gofyn sut ydych chi’n teimlo? nid beth ydych chi’n ei deimlo? sy’n gwestiwn caeëdig • Allwch chi? (cwestiwn agored) yn hytrach na ble? (cwestiwn caeëdig) • Dwedwch wrtha i (cwestiwn agored) yn hytrach na ‘Pam? ’ (cwestiwn caeëdig) • Beth ydych chi’n feddwl? (cwestiwn agored) yn hytrach nag 'ydych chi? ' Cwestiynau caeëdig Cwestiynau agored Ydych chi’n ysmygu? Gwan ni siarad am eich ysmygu chi? Faint ydych chi’n ei ysmygu bob dydd? Ydy eich iechyd heb fod yn rht dda ar hyn o bryd? Sut ydych chi’n teimlo’n wirioneddol am yr ysmygu? Ydych chi’n ofalwr? www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales Gwan ni siarad an eich iechyd? Gwan ni siarad am y modd rydych chi’n helpu eich merch?

Open questions • Open questions will ask how you feel? not what do you

Open questions • Open questions will ask how you feel? not what do you feel? which is a closed question • Can you? (open question) rather than where? (closed question) • Tell me (open question) as opposed to ‘Why? ’ (closed question) Closed questions Open questions Are you a smoker? How many do you smoke a day? Is your health not too good at the moment? Are you a carer? • What do you think? (open question) instead of do you? www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales Tell me what’s happening with your smoking? How do you really feel about the smoking? Would you mind if we talked about your health? Would you mind if we talked about how you are helping your daughter?

Pethau i osgoi eu dweud mewn sgwrs • • Trap yr arbenigwr Trap grym

Pethau i osgoi eu dweud mewn sgwrs • • Trap yr arbenigwr Trap grym Trap datrys problemau Trap y cwestiwn ac ateb Trap 'ie – ond' Trap labelu Trap cyfwynebol Conversational traps to avoid • • Expert trap Power trap Problem solving trap Question and answer trap Yes – but trap Labelling trap Confrontational trap www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

6 lefel o wrando The 6 levels of listening • Gwrando er mwyn: •

6 lefel o wrando The 6 levels of listening • Gwrando er mwyn: • Listening to: • ‘Dadlau’ • ‘Meddwl am eich cwestiwn nesaf’ • ‘Dangos eich bod yn gwrando’ • ‘Gwrando’n weithredol’ • ‘Deall’ • ‘Helpu siaradwr i ddeall ei hunain’ • ‘Argue’ • ‘Think about your next question’ • ‘Demonstrate you are listening’ • Listening ‘actively’ • Listening to ‘understand’ • ‘Help the speaker to understand themselves’ www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Adfyfyrio Gwrthrychol Mae’r ymarferydd yn adeiladu darlun o sefyllfa’r gofalwr a’r un sy’n derbyn

Adfyfyrio Gwrthrychol Mae’r ymarferydd yn adeiladu darlun o sefyllfa’r gofalwr a’r un sy’n derbyn gofal – mae hyn yn cynnwys tystiolaeth ffeithiol, argraffiadau synhwyraidd a gwybodaeth wrthrychol Adfyfyriol Mae’r ymarferydd yn ystyried gyda’r gofalwr ei h/ymatebion emosiynol a greddfol i’r sefyllfa. Mae’r ymarferydd hefyd yn ystyried ei h/ymatebion personol, yr hyn y mae’n ei gysylltu gyda’r sefyllfa, yr emosiynau a ddaew i’r wyneb a’r delweddau yn ei m/feddwl Deongliadol Sut mae’r ymarferydd yn gwneud synnwyr o’i arsylwadau a’r adfyfyrdodau gyda’r gofalwr – ceisio sefydlu cyd-ymwybyddiaeth a chyd-ddeallwriaeth gyda’r gofalwr, gan ystyried opsiynau posibl a phosibiliadau Penderfyniadol Datblygu barn a rennir ar y sefyllfa a phenderfynu ar y ffordd ymlaen – datrysiad, y gweithredu a darper gamau nesaf/cynllun gweithredu www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Reflecting Objective The practitioner builds up a picture of the situation of the carer

Reflecting Objective The practitioner builds up a picture of the situation of the carer and cared for – this includes factual evidence, sensory impressions and objective information Reflective The practitioner explores with the carer their emotional and intuitive responses to the situation. The practitioner also reflects on their personal reactions, associations they make with the situation, emotions that come to the surface and images in their own mind Interpretative How the practitioner makes sense of their observations and reflections with the carer – trying to reach a shared awareness and meaning with the carer, looking at possible options and possibilities Decisional Developing a shared opinion on the situation and deciding ways forward – resolution, action and future next steps/action plan www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Assessment and well-being Asesiad a llesiant Personal circumstances Amgylchiadau personol Cryfderau a galluoedd Risgiau

Assessment and well-being Asesiad a llesiant Personal circumstances Amgylchiadau personol Cryfderau a galluoedd Risgiau rhag cwrdd â chanlyniadau personol Canlyniadau personol Rhwystrau Strengths and capabilities Risks to meeting personal outcomes www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales Personal outcomes Barriers

Assessment and well-being Asesiad a llesiant cymryd rhan mewn gwaith rheolaeth dros fywyd o

Assessment and well-being Asesiad a llesiant cymryd rhan mewn gwaith rheolaeth dros fywyd o ddydd iechyd corfforol a meddyliol ac emosiynol Fy llesiant i addasrwydd llety preswyl cymdeithasol ac economaidd sicrhau hawliau a hawliadau diogelu rhag camdriniaeth ac esgeulustod addysg, hyfforddiant a hamddena perthnasau domestig, teuluol a phersonol cyfraniad i gymdeithas physical and mental health and emotional protection from abuse and neglect education, training and recreation Participation in work My wellbeing control over day-to -day life suitability of living accommodation social and economic www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales securing rights and entitlements domestic, family and personal relationships contribution made to society

Assessment and well-being Asesiad a llesiant datblygiad iechyd corfforol a meddyliol ac emosiynol lles

Assessment and well-being Asesiad a llesiant datblygiad iechyd corfforol a meddyliol ac emosiynol lles addasrwydd llety preswyl diogelu rhag camdriniaeth ac esgeulustod Fy llesiant i cymdeithasol ac economaidd sicrhau hawliau a hawliadau physical and mental health and emotional addysg, hyfforddiant a hamddena perthnasau domestig, teuluol a phersonol development welfare suitability of living accommodation social and economic cyfraniad i gymdeithas www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales protection from abuse and neglect My wellbeing education, training and recreation domestic, family and personal relationships contribution made to society securing rights and entitlements

Rheoliadau Gofal a Chymorth (Cymhwystra) (Cymru) 2015 – Gofalwyr Mae eu hangen yn un

Rheoliadau Gofal a Chymorth (Cymhwystra) (Cymru) 2015 – Gofalwyr Mae eu hangen yn un sy’n codi o ganlyniad i ddarparu gofal ar gyfer nail ai pentyn anabl neu am oedolyn sydd ag anghenion yn codi o afiechyd corfforol neu feddyliolm oed, anabledd, dibyniaerth ar alcohol, cyffuriau neu amgylchiadau tebyg eraill O ganlyniad, ni all y gofalwr ddiwallu’r angen ar ei ben ei hun, na gyda help eraill sy’n barod i helpu, na gyda chymorth gwasanaethau cymunedol • Y gallu i weithredu hunan-ofal neu waith tŷ • Y gallu i gyfathrebu • Amddiffyn rhag camdriniaeth neu esgeulustod • Ymglymiad mewn gwaith, addysg, dysgu neu mewn gweithgareddau hamdden • Cynnal neu ddatblygu perthynas deuluol neu berthynas bersonal arwyddocaol arall • Datblygu a chynnal cysylltiadau cymdeithasol a’r gwaith yn y gymuned • I oedolyn o ofalwr, cyflawni cyfrifoldebau gofalu ar gyfer plentyn • I blentyn, cyflawni targedau datblygu O ganlyniad, dydyn nhw ddim yn debygol o gyflawni un neu fwy o ganlyniadau personol heblaw bod yr awdurdod lleol yn darparu neu’n trefnu cymorth ar gyfer y gofalwr neu ofal ar gyfer yr unigolyn www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Care and Support (Eligibility) (Wales) Regulations 2015 – carers Their need is one that

Care and Support (Eligibility) (Wales) Regulations 2015 – carers Their need is one that arises as a result of providing care for either a disabled child or an adult who has needs arising from physical or mental ill-health, age, disability, dependence on alcohol or drugs or other similar circumstances As a result the carer cannot meet the need alone, or with support of willing others, or with assistance of services in the community • Ability to carry out self-care or domestic routines • Ability to communicate • Protection from abuse or neglect • Involvement in work, education, learning or in leisure activities • Maintenance or development of family or other significant personal relationships • Development and maintenance of social relationships and involvement in the community • For an adult carer, fulfilment of caring responsibilities for a child • For a child, achieving developmental goals As a consequence they are unlikely to achieve one or more personal outcomes unless the local authority provides or arranges support for the carer or care for the cared for person www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Dogfen asesu – Oedolion o ofalwyr Assessment document – Adult carers • Gwybodaeth am

Dogfen asesu – Oedolion o ofalwyr Assessment document – Adult carers • Gwybodaeth am gyswllt sylfaenol a chysylltiadau allweddol eraill (set ddata greiddiol) • Effaith y rôl gofalu ar fywyd a llesiant • Iechyd y gofalwr – corfforol, meddyliol ac emosiynol • Yr hyn mae gofalwyr yn ei wneud – eu tasgau a’u rolau fel gofalwyr • Basic contact information and other key contacts (core data set) • Impact of the caring role on life and well-being • Carer’s health – physical, mental and emotional • What the carer does – the tasks and roles they undertake as a carer www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Dogfen asesu – Oedolion o ofalwyr (parhad) Assessment document – Adult carers (cont’d) •

Dogfen asesu – Oedolion o ofalwyr (parhad) Assessment document – Adult carers (cont’d) • Yr hyn sy’n bwysig iddyn nhw • Pa gymorth sydd ei angen • Teimladau a dewisiadau gofalwyr am ofalu • A ydy‘r gofalwr yn gweithio neu’n dymuno gwneud hynny • A ydy’r gofalwr yn cymryd rhan neu’n dymuno cymryd rhan mewn addysg neu weithgaredd hamdden • What is important to them • What support is needed • Carers feelings and choices about caring • Whether the carer works or wishes to do so • Whether the carer is participating in or wishes to participate in education, training or any leisure activity www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Dogfen asesu – Oedolion o ofalwyr (parhad) Assessment document – Adult carers (cont’d) •

Dogfen asesu – Oedolion o ofalwyr (parhad) Assessment document – Adult carers (cont’d) • I ba raddau mae gofalwr yn gallu bod yn ofalwr ac yn fodlon i fod ac a fydd yn parhau i fod yn gallu ac yn fodlon bod yn ofalwr • Perthnasoedd gofalwr • Sefyllfa dai gofalwyr • Cynllunio mewn argyfwng/wrth gefn • Extent to which the carer is currently able and willing to be a carer and whether they will continue to be able and willing to be a carer • Carers relationships • Carer’s housing situation • Emergency/contingency planning www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Dogfen asesu – Gofalwyr ifanc Assessment document – Young people • Gwybodaeth am gyswllt

Dogfen asesu – Gofalwyr ifanc Assessment document – Young people • Gwybodaeth am gyswllt sylfaenol a chysylltiadau allweddol eraill (set ddata greiddiol) • Rôl fel gofalwr a gwybodaeth am y sawl sy’n derbyn y gofal • Yr hyn y mae gofalu yn ei olygu a’r effeithiau ar lesiant • Perthynas rhieni a chysylltiadau teuluol eraill â’r gofalwr ifanc. Ansawdd y berthynas rhwng y gofalwr ifanc â phobl eraill allweddol • Basic contact information and other key contacts (core data set) • Role as a carer and information about the cared for • What caring involves and impacts on well-being • Parent and other family relationships to the young carer. Young carer’s quality of relationships to other key people www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Dogfen asesu – Gofalwyr ifanc (parhad) Assessment document – Young people (cont’d) • Yr

Dogfen asesu – Gofalwyr ifanc (parhad) Assessment document – Young people (cont’d) • Yr hyn y mae gofalwr ifanc yn ei wneud yn ei rôl fel gofalwr • The things that the young carer does in their role of being a carer • Effaith y gofalu ar lesiant • Impacts of caring on wellbeing • Sut maen nhw’n teimlo am eu rôl gofalu (teimlad a dewisiadau – ‘cael eu clywed’) • Gwybodaeth ehangach, cymorth a chyngor a allai gynorthwyo’r gofalwr • How they feel about their caring role • Wider information, assistance and advice www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Dogfen asesu – Gofalwyr ifanc (parhad) Assessment document – Young people (cont’d) • Cryfderau,

Dogfen asesu – Gofalwyr ifanc (parhad) Assessment document – Young people (cont’d) • Cryfderau, diddordebau hobïau a chysylltiadau • Dulliau positif o ddelio gyda risg • Casgliad/datganiad yr ymarferydd • A ydy’r plentyn angen gofal a chymorth • Yr hyn fydd yn digwydd nesaf • Llofnod yr ymarferydd a'r gofalwr • Strengths, interests, hobbies and relationships • Positive approaches to risk • Conclusion/practitioner statement • If the child is in need of care and support. • What's happening next • Practitioner and carer signature www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Asesiadau cymesur Proportionate assessments Dylai asesiad fod yn briodol a chymesur: Assessment should be

Asesiadau cymesur Proportionate assessments Dylai asesiad fod yn briodol a chymesur: Assessment should be appropriate and proportionate: • Diwallu anghenion cyfathrebu a diwylliannol y person • Ystyried yn llawn yr asedau a’r rhwystrau a ddynodwyd yn ystod y sgwrs • Siarad gyda gofalwyr ar wahân • Asesiadau cyfunol • Meet the person’s communication and cultural needs • Consider the assets and barriers identified during the conversation • Talk to carers separately • Combined assessments www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Deall canlyniadau Oedolyn o ofalwr Parthau Canlyniadau personol • • • Gofalwr ifanc •

Deall canlyniadau Oedolyn o ofalwr Parthau Canlyniadau personol • • • Gofalwr ifanc • • Cymryd rhan mewn gwaith Iechyd corfforol, meddyliol ac emosiynol • Addysg, hyfforddiant • a hamdden Cysylltiadau domestig, teuluol a phersonol • Cysylltiad â model cymorth y gofalwr Dw i am barhau i • weithio mewn cyflogaeth â thâl Dw i am allu • cynorthwyo fy ngŵr i symud o gwmpas ein tŷ heb anafu fy nghefn Cymorth i gael rolau a hunaniaethau eraill ar ôl bod yn ofalwr Cymorth i reoli’r cyflwr a’r symptomau Dw i am fynd i fy • nosbarth dawnsio gyda fy ffrindiau bob wythnos • Dw i am fwynhau gwneud pethau hwyliog gyda fy mam nid dim ond gofalu amdani hi Cynorthwyo’r mynediad i’r gymuned Cymorth i gael perthynas bositif gyda derbynnydd y gofal www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Understanding outcomes Well-being domains Adult carer Young carer • • Personal outcomes Participation in

Understanding outcomes Well-being domains Adult carer Young carer • • Personal outcomes Participation in work • Physical, mental and emotional health • Education, training • and recreation Domestic, family and personal • relationships I want to continue to work in paid employment I want to be able to support my husband to move around our house without injuring my back Link to carer model of support • • I want to go to my • dance class with my friends every week • I want to enjoy doing fun things with my Mum not just look after her www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales Support to have other roles and identities past that of carer Support to manage the condition and symptoms Support to access the community Support to have a positive relationship with the care recipient

Ar ôl asesiad After an assessment Fel lleiafswm, rhaid i’r gwasanaethau cymdeithasol ddarparu gwybodaeth

Ar ôl asesiad After an assessment Fel lleiafswm, rhaid i’r gwasanaethau cymdeithasol ddarparu gwybodaeth a chyngor ar wasanaethau lleol ar gyfer pob gofalwr – yn cynnwys y rhai hynny na ystyrir eu bod yn gymwys ar gyfer cymorth – rhag i’w hanghenion ddatblygu ymhellach At a minimum, social services must provide all carers – including those not considered eligible for support – with information and advice on local services to prevent their needs from developing further www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Adnodd cynllunio cymorth 1. Canlyniad teuluol 2. Cryfderau 3. Blaenoriaethu risgiau Ydy y pawb

Adnodd cynllunio cymorth 1. Canlyniad teuluol 2. Cryfderau 3. Blaenoriaethu risgiau Ydy y pawb yn cytuno ar y canlyniad? Ydyn ni gyd yn gwybod tuag at beth yr ydyn ni’n gweithio? Beth ydy cryfderau canfyddadwy yr unigolyn, y teulu, y rhwydwaith a’r gymuned? Beth sydd yn llesol i gyflawni’r canlyniad? Beth ydy’r risgiau i lesiant yr unigolyn 5. Beth sydd rhaid digwydd nesaf? Beth ydy’r camau nesaf ar gyfer yr unigolyn, aelodau’r teulu a gweithwyr proffesiynol 6. Ble ydyn ni nawr? Crynodeb o’r sefyllfa gyfredol, yr asesiad 4. Cynllun wrth gefn Pwy sy’n gwneud beth pan eith pethau’n mynd yn gymhleth? A luniwyd y cynllun hwn i fynd i’r afael â risgiau? Ydy pawb yn gwybod beth i’w wneud? 7. Ble ydyn ni am fod? Mewn chew wythnos, tri mis… sut byddwn ni’n mesur yr effaith? www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Support planning resource 1. Family outcome Is there a shared view of the outcome?

Support planning resource 1. Family outcome Is there a shared view of the outcome? Do we all know what we're working towards? 2. Strengths What are the perceived strengths of the individual, family, support network and community? 3. Priority risks What is mitigating against achieving the outcome? What are the risks for the individuals' well-being? 4. Contingency plan Who is doing what when things get tricky? This plan is designed to address risks? Does everyone know what to do? 5. What needs to happen? What are the next steps for the individual, family members and professionals? 6. Where are we now? Summary of the current situation, the assessment 7. Where do we want to be? In six weeks, three months. . . how are we going to measure the impact www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Taliadau uniongyrchol Gofal a chymorth gan eu hawdurdod lleol Lleoliadau preswyl hirdymor Talu aelodau’r

Taliadau uniongyrchol Gofal a chymorth gan eu hawdurdod lleol Lleoliadau preswyl hirdymor Talu aelodau’r teulu Hyblyg ac arloesol – dim cyfyngiadau afresymol www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales Dod yn gyflogwr

Direct payments Care and support from their local authority Long-term residential settings Paying family

Direct payments Care and support from their local authority Long-term residential settings Paying family members Flexibly and innovatively – no unreasonable restrictions www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales Becoming an employer

Adnodd adolygiad Review tool Mae’r cwestiynau isod yn darparu strwythur ar gyfer sgyrsiau adolygu

Adnodd adolygiad Review tool Mae’r cwestiynau isod yn darparu strwythur ar gyfer sgyrsiau adolygu • Sut mae pethau’n mynd? • Beth ydy’r peth mwyaf anodd? • Pa gryfderau ydych chi’n tynnu arnyn nhw i ddelio â hynny? • Beth ydy’r peth gorau am yr hyn yr ydych wedi’i gyflawni? The questions below provide a structure for review conversations • How are things going? • What is the most difficult thing? • What strength are you drawing on to deal with that? • What's the best thing about what you’ve achieved? www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Y cylch canlyniadau The outcomes circuit Asesiad a chynllunio wedi’u ffocysu ar ganlyniadau Outcomes-focused

Y cylch canlyniadau The outcomes circuit Asesiad a chynllunio wedi’u ffocysu ar ganlyniadau Outcomes-focused assessment and planning Datblygiad gwasanaeth wedi’i ffocysu ar ganlyniadau Outcomes-focused service development Coladu gwybodaeth Collation of information Gwasanaeth a chymorth parhaus Ongoing support and service Adolygiad wedi’I ffocysu ar ganlyniadau Outcomes-focused review www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Diolch Thank you www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales

Diolch Thank you www. gofalcymdeithasol. cymru www. socialcare. wales