ARTERYEL KAN GAZLARI AKG VE AST BAZ DENGES
ARTERYEL KAN GAZLARI (AKG ) VE ASİT – BAZ DENGESİ (ABD) DEĞERLERİ Öğr. Gör. Fadime Gök 1
ASİT-BAZ DENGESİ ve DENGESİZLİKLERİ o o Asit: Suda çözüldüğü zaman ortama H+ veren maddelere asit denir. Baz: OH- (Hidroksil) taşıyarak H+ alan maddelere baz denir. H+ (Hidrojen) beden sıvılarında uçucu hidrojen iyonu ve uçucu olmayan H+ iyonu şeklinde bulunur. 2
o o o Uçucu hidrojen esas olarak CO 2 (Karbondioksit) ve H 2 O (su) şeklinde bulunur. Uçucu Hidrojen iyonu akciğerlerden devamlı gaz olarak atılmaktadır. (Solunum Asidoz ve Alkolozun oluş mekanizmasında etkilidir). 3
o o o Uçucu olmayan hidrojen iyonu karbonhidrat ve yağların tam olarak yıkılmamaları sonucu oluşan laktik asit, pruvik asit, sitrik asit, asetoasitik asit ve fosfoproteinler ve sülfür içeren aminoasitlerin oksidasyonu ile oluşur. Uçucu olmayan H+ iyonu böbreklerle atılır. (Metabolik Asidoz ve Alkolozun oluş mekanizmasında etkilidir). 4
NORMAL DEĞERLER p. H → 7. 35 -7. 45 (ort. 7. 40) p. H 7. 35 ↓ ise Asidoz 7. 45 ↑ ise Alkaloz p. H 6. 8 ↓ veya 7. 8 ↑ olursa ölüm meydana gelir. o p. CO 2 → 35 -45 mm. Hg o p. O 2 → 80 -100 mm. Hg ( Alt sınır 60 ) o p. O 2 saturasyonu (doymuş) → %95 - %100 ( Alt sınır 80 ) o HCO 3→ 22 -26 m Eg / lt o 5
HCO 3 o o Kanın en önemli bazıdır. H+ kazanma ve kaybetme özelliğinden dolayı kanın p. H değişikliklerinden korur. Böbrekler tarafından kontrol edilir. HCO 3 - 22 m Eg / lt ↓ ise Metabolik Asidoz HCO 3 - 26 m Eg / lt ↑ ise Metabolik Alkaloz 6
ASi. T – BAZ BOZUKLUKLARI HCO 3 p. H p. CO 2 o Solunum Asidozu ↓ (7. 35↓) ↑ ( 45↑ ) - o Solunum. Alkalozu ↑ (7. 45↑) ↓ ( 35↓ ) - o Metabolik Asidoz ↓ ↓ o Metabolik Alkaloz ↑ ↑ 7
SOLUNUM ASİDOZU o o o Nedeni : HİPOVENTİLASYON’dur. p. H ↓ ve p CO 2↑ ile karakterizedir. Görüldüğü Durumlar : - KOAH - Havayolu tıkanması - Astım krizi - Ağır pulmoner ödem - Nöromusküler hastalıklar ( Myastenia Gravis) - MSS Depresyonu ( örn: ilaçlar-morfin ) Tedavisi : - Nedeni bulup ona göre yapılmalı - Respiratörün tidal volümünün / hızının arttırılması - Aspirasyon - p. H’ın normale dönüp dönmediğinin kontrolü 8
SOLUNUM ALKALOZU o Nedeni : HİPERVENTİLASYON’dur. p. H↑ ve p. CO 2↓ ile karakterizedir. Görüldüğü Durumlar : - Ağrı -Ateş - Hipoksi - Sepsis - Anksiete, histeri - Kafa travması, beyin lezyonları - Pulmoner emboli - Gebelik - Pnömotoraks - Aşırı mekanik ventilasyon o Tedavi : - Nedene yönelik tedavi - Sedasyon - Respriratörde tidal volümun ve hızın arttırılması o 9
METABOLİK ASİDOZ o Nedeni : Vücutta aşırı miktarda asit birikmesi veya aşırı miktarda HCO 3 kaybı sonucu görülen p. H↓ ve HCO 3 ↓ ile karakterizedir. o Görüldüğü Durumlar : - Böbrek Yetmezliği - Diabedik ketoasidoz - Pankreatik sıvının drenajı - Methyl Alkol ve salisilat zehirlenmesi - Diamox tedavisi(karbonik anhidraz inhibitörüdür. Böbreklerde HCO 3 kaybına neden olur) - Ağır ishal - Açlık o Tedavi : - Nedeni bulup , ortadan kaldırmak - IV yada P. O. bikarbonat 10
METABOLİK ALKALOZ o o o Nedeni : Vücutta fazla miktarda HCO 3 bulunması veya üst gastrointestinal(sindirim) sisteminden aşırı miktarda H+ iyonu kaybı sonucu görülen p. H↑ ve HCO 3↑ ile karakterizedir. Görüldüğü Durumlar : Nazogastrik Aspirasyon Diüretikler (Böbreklerden aşırı Potasyum kaybına neden olur Aşırı kusma Aşırı IV ya da P. O. bikarbonat alınması Fazla miktarda kan transfüzyonu(Sitrat bikarbonata metabolize olur Kronik Steroid tedavisi Kronik Hiperkapninin (p. CO 2↑) hızla düzeltilmesi (Böbrekler tarafından hızlı kompansasyonu) Tedavi : - Nedeni bulup tedavi etmek - Dehidrasyonu düzeltmek - Hipokalemiyi düzeltmek - Diomax 11
BELİRTİ VE BULGULAR ASİDOZ ALKALOZ o - Sersemlik, yorgunluk - Halsizlik o - Bilinç bulanıklığı - Seyirme, uyuşma o - Baş ağrısı - Titreme o - Bulantı-kusma - Baş dönmesi o - Koma - Tetani, bayılma o - Hiperkalemi (K+ ↑) - Hipokalemi (K+ ↓) 12
ASİT – BAZ BOZUKLUKLARININ ÖZETİ Bozukluklar Aksaklıklar Dengelenme(Kompansasyon) Solunum Asidozu Pa. CO 2 ↑ HCO 3 ↑ (Böbreklerde tutulur) Solunum Alkalozu Pa. CO 2 ↓ HCO 3 ↓ (Böbreklerden atılır) Metabolik Asidoz HCO 3 ↓ Hiperventilasyon (Pa. CO 2 ↓) Metabolik Alkaloz HCO 3 ↑ Hipoventilasyon (Pa. CO 2 ↑) 13
ASİT-BAZ STATÜSÜNÜ DEĞERLENDİRME p. H 7. 35 ↓ ise Asidoz p. H 7. 45 ↑ ise Alkaloz o o p. CO 2 35 ↓ ise Alkaloz 45 ↑ ise Asidoz (SOLUNUMSAL) HCO 3 22 ↓ ise Asidoz 26 ↑ ise Alkaloz (METABOLİK) Hangi bileşik p. H ile uyuşuyorsa, öncelik o anomaliye yönelir. 14
Pa. O 2 ♥ Plazmada dağılan Oksijenin parsiyel basıncıdır ♥ Toplam Oksijenin içeriğinin % 2 -3’ü sayılır ♥ Normal değeri : 80 -100 mm. Hg ’dır → Sa. O 2 → ♥ Hemoglobinin Oksijen ile doyma yüzdesidir. ♥ Normal değeri : % 95 -100’dür ♥ Toplam Oksijen içeriğinin % 97 -98’i sayılır Ca. O 2→ (O 2 içeriği) → 100 ml arter kanındaki Oksijenin toplamı FORMÜL: Ca. O 2 = ( 1. 34 x Hb x Sa. O 2 ) + (. 003 x Pa. O 2 ) * Genellikle hastanın Pa. O 2 → 60’ın üzerinde, Sa. O 2 → 90’nın üzerinde, tutulmak istenir. • Kan gazları değerlerine bakarken PO 2’den ziyade Sa. O 2’e bakmak gerekir. • Çünkü Sa. O 2 vücuttaki Oksijenin % 98’ini göstermektedir 15
ÖRNEKLER 1. Solunum alkalozu var, kompensasyon başlamamış: o p. H => 7. 50 ↑ alkali o p. CO 2 => 30 ↓ alkali o HCO 3 => 26 Normal sınırlarda 2. Solunum asidozu var, kompensasyon başlamamış: o p. H => 7. 34 ↓ asit o p. CO 2 => 65 ↑ asit o HCO 3 => 23 Normal sınırlarda 3. Metabolik asidoz var, kompensasyon başlamış , tamamlanmamış: o p. H => 7. 34 ↓ asit o p. CO 2 => 31 ↓ alkali o HCO 3 => 16 ↓ asit 16
4. Kombine (metabolik ve solunum) asidoz var, kompensasyon başlamış. Baz kaybı var. p. H => 7. 20 ↓ asit p. CO 2 => 55 ↑ asit HCO 3 => 20 ↓ asit BE => -8 ↓ asit • İşaretlerin aynı yönde olması kompensasyonun başladığını gösterir. (p. CO 2 ↓, HCO-3 ↓) * HCO-3 ile BE aynı şeyi gösterir 17
5. Sepsiste gelen 60 yaşındaki hastanın batınında enfeksiyon var. Nazal kanülle 4 lt/dk Oksijen veriliyor Geldiğinde p. H => 7. 45 ↑ alkali p. CO 2 => 19 ↓ alkali HCO-3 => ------p. O 2 => 64 ↓ Sa. O 2 => 90 ↓ BE => -8 ↓ asit Hb => 10. 7 ↓ Solunum alkalozu var. Kompensasyon tamamlanmış. Oksijenizasyon yetersiz. Solunum Alkolozu var, nedeni Hiperventilasyon 9 Saat sonra Ph => 7. 46 ↑ alkali p. CO 2 => 21 ↓ alkali ------ p. O 2 => 52 ↓ Sa. O 2 => 85 ↓ BE => -6 ↓ asit Hb => 10. 0 ↓ Solunum alkalozu var. Kompensasyon tamamlanmamış. Sonuç : Oksijen yetersizliği var. Verilen O 2 miktarı arttırılmalı 18
6. Bilinci kapalı, cildi soğuk - soluk - terli olan hastanın, dün, insülin dozunu yapmamış olduğunu öğrendiniz. p. H => 6. 98 ↓ asit (p. H 6. 8’e yaklaşmış) p. CO 2 => 113 ↑ asit p. O 2 => 52 ↓ Sa. O 2 => 80 ↓ HCO 3 => 16 ↓ asit Kan Şekeri = 600 ↑ Kombine asidoz (diabetik ketoasidoz + solunum asidozu) var. Hastada her an arrest gelişebilir. Tedavi: - Kristalize İnsülin başlanır - K+ başlanır (potasyum, insülin tarafından hücre içine glukoz taşımasını arttırır). - Hasta entübe edilir ve respiratuara bağlanır. - HCO-3 infüzyonu başlanır. 19
20
- Slides: 20
