Aromatik Bileikler Benzen Aromatiklik 1 Halkal yapda bir
Aromatik Bileşikler
Benzen
Aromatiklik 1 - Halkalı yapıda bir bileşik olmalıdır. 2 - Hückel Kuralına uymalıdır. 3 - Halkadaki bütün atom veya grupların aynı düzlemde olması gerekmektedir. Bu üç özelliği bir arada taşıyan bileşiklere Aromatik Bileşikler denir.
Hückel Kuralı: 4 n+2 n= 0, 1, 2, 3… 4. 0+2=2 4. 1+2=6 4. 2+2=10 4. 3+2=14 ……. 2, 6, 10, 14…. sayıda π elektronuna sahip düzlem yapıdaki halkalı bileşikler aromatiktir.
Aromatiklik
H 2 C=CH-CH=CH 2 n=6 Halkalı değil, Aromatik değil 4 n+2=6 n=1 Aromatik n=0, 5 Aromatik değil
n: 1 1 0 1 2 1
Benzen Pirol Furan Tiyofen Piridin
(4) Annulen (6) Annulen (8) Annulen
4 -Bromo-2 -fluoronitrobenzen (4 -Bromo-6 -fluoronitrobenzen değil)
1, 2, 3 -Triklorobenzen (vic-triklorobenzen) 1, 3, 5 -Triklorobenzen sym-triklorobenzen) 1, 2, 4 -Triklorobenzen asym-triklorobenzen)
m-Nitroanilin p-Nitrobenzoikasit C 6 H 5 - fenil grubudur. 1, 2, 3 -triklorbenzen C 6 H 5 - CH 2 -benzil grubudur.
Fuleren C 60
Benzen’in sübstitüsyon reaksiyonları: Elektrofilik Aromatik yerdeğiştirme (EAS)için genel bir reaksiyon şu şekildedir.
4 -) Friedel-Crafts Reaksiyonu: Benzenin alkilleme ve açillemesi için kullanılır. Alkilleme, isopropil klorür R-X Alınarak örnek verirsek:
Benzenin açillemesi :
Sübstitüe benzen halkasına yeni bir sübstitüentin girmesi halkada bulunan sübstitüente göre kolay veya zor olur. Halojen benzenlerde halojenin –I etkisi vardır. Yeni sübstitüentin girmesi zor olur. Halojenin rezonans etkisi ise orto- ve para- konumlarında elektron yoğunluğunu arttırır. Halojenler; o-ve p-yönlendirici ve halkayı deaktifleştiricidir.
Nitrobenzenlerde nitronun –I etkisi ve –R etkisivardır. Yeni sübstitüentin girmesi çok zor olur. Nitronun rezonans etkisi ise orto- ve para- konumlarında daha çok elektron yoğunluğunu azaltmıştır. Nitro grubu; m-yönlendirici ve halkayı deaktifleştiricidir.
Fenollerde hidroksilin –I etkisi vardır. Ama +R rezonans etkisi daha güçlüdür. orto- ve para- konumlarında elektron yoğunluğunu arttırır. o-ve p-yönlendirici ve halkayı aktifleştiricidir.
Anilinde de aminonun –I etkisi vardır. Ama +R rezonans etkisi daha güçlüdür. orto- ve para- konumlarında elektron yoğunluğunu arttırır. o-ve p-yönlendirici ve halkayı aktifleştiricidir.
Alkil benzenlerde rezonans etkisi yoktur. Ama +I etkisi halkayı aktifleştirir. orto- ve para- konumlarında kolay olur. Meta yöneltici gruplar: +NR 3 < CCl 3 < NO 2 < CN < SO 3 H < CHO < COOH Orto-para yöneltici gruplar: OCOR, NHCOR, OH, NH 2, NR 2
Aromatik Aminler Aromatik aminler siklik alifatik aminlerden çok daha zayıf bazdır. Anilinin rezonans yapısı ve fenil grubunun elektron çekmesi nedeniyle azot zor hidrojen yakalar. 1 -Aromatik aminler nitro bileşiklerinin indirgenmesiyle elde edilirler:
2 -Klorbenzenlerin amonyak ile reaksiyonundan elde edilirler:
Diazonyum Tuzu: Aromatik primer aminler O 0 C de nitrözasit ile diazonyum katyonuna dönüşürler. Diazonyum tuzları çözeltihalinde ve O 0 C de kararlıdır.
Diazonyum Tuzlarının Reaksiyonları:
Sandmeyer Reaksiyonları:
Aromatik Nitro Bileşikleri: -I ve –R etkilerden dolayı nitro grubu halkayı deaktivite eder. Yükseltgenlere karşı dirençlidir. Der. Nitrik ve dumanlı sulafatasidi ile ikinci defa nitrolanabilir.
Fenoller Fenoldeki rezonanslık asitlik özelliği vermiştir. Na. OH de çözünürler.
teşekkürler
- Slides: 44