ARI YETTRCLNDE TEMZLK VE HJYEN Dr brahim ETN
ARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE TEMİZLİK VE HİJYEN Dr. İbrahim ÇETİN Veteriner Hekim
DEZENFEKSİYON Pratik arıcılık uygulamalarında dezenfeksiyon; Fiziksel yöntemlerle ve Kimyasal yöntemlerle gerçekleştirilir.
FİZİKSEL DEZENFEKSİYON YÖNTEMLERİ Yakma: Amerikan yavru çürüklüğünde en etkili yöntemdir. Pürmüzle yakma esnasında, bakteri sporları öldürülebilmektedir. Kaynar su içinde bekletme: Kaynar su içerisinde 30 dk. bekletme ile alet ve ekipmanlar dezenfekte olur. Suya, % 1 -2 oranında çamaşır sodası (seyreltik sodyum karbonat) eklenirse bakteriler üzerindeki etki artar.
FİZİKSEL DEZENFEKSİYON YÖNTEMLERİ Yavru çürüklüğü etkenleri ile kirli alet ve ekipmanların temizliğinde; Basınçlı su buharı (düdüklü tencere) etkisi 20 dakika süreyle uygulanabilir. Yüzey dezenfeksiyonunda ultraviyole lambalardan da faydalanılabilir. Ancak, yüzey tozlu ise etkinliği şüphelidir.
KİMYASAL DEZENFEKSİYON YÖNTEMLERİ Kimyasallar kullanılmadan önce yüzeyler temizlenmeli ve yıkanmalıdır. Bazı kimyasallar metal düzeylerinde aşındırıcı etki yapabilir.
DEZENFEKSİYON AMAÇLI KULLANILAN KİMYASAL MADDELER HİDROKSİTLER VE ALKALİ TUZLARI Balmumu ve yağı çözdükleri için temizlikte etkilidirler. Yüksek alkali özelliğe sahiptirler. Bunlar, sıcak olarak kullanıldıklarında etkileri artar. Sıcak kullanım sırasında, koruyucu kıyafetler (tulum, gözlük, ağız maskesi) ile uygulama yapılmalıdır. Yüksek alkali özellik ve ısı, yüzeylerde aşındırıcı etkiye neden olur.
DEZENFEKSİYON AMAÇLI KULLANILAN KİMYASAL MADDELER Bu amaçla kullanılan kimyasallar; Potasyum hidroksit (KOH) Sodyum hidroksit-Kostik Soda (Na. OH) Sodyum Karbonat-Çamaşır Sodası (Na 2 CO 3) Bu kimyasal maddeler % 2 -6 konsantrasyonunda alet ve ekipmanların temizliğinde kullanılabilir. Genellikle rutin temizliklerde çamaşır sodasından yararlanılır. Hepsinin sıcak kullanımda etkisi artar. Örn: Kostik soda Amerikan yavru çürüklüğü sporları üzerinde 80 C de etkilidir.
DEZENFEKSİYON AMAÇLI KULLANILAN KİMYASAL MADDELER Organik Asitler: Formik asit ve okzalik asit varroa mücadelesinde kullanılmaktadır. Asetik asit ise petek güvesine karşı etkilidir. Tüm bu asitler, bakteri, mantar, ve nosema karşı dezenfektan olarak kullanılabilir. Bu kimyasallar, % 0. 2 - 0. 5 konsantrasyonunda kullanılır ve ekipmanlar üzerine en az 10 dk. süre ile etki etmesi sağlanmalıdır.
DEZENFEKSİYON AMAÇLI KULLANILAN KİMYASAL MADDELER Oksitleyici Maddeler: Oksijen iyi bir dezenfektan özelliğe sahiptir. Ancak organik kalıntıların varlığında kısa bir süre etkilidir. Bu grupta kullanılan dezenfektanlar şunlardır. Hidrojen peroksit-oksijenli su- %0, 5 -3 oranında kullanılır. Potasyum permanganatın % 3 lük solüsyonu bakteri ve virüslere karşı etkilidir.
DEZENFEKSİYON AMAÇLI KULLANILAN KİMYASAL MADDELER Halojenler: Sodyum hipoklorit: Bakteri ve virüslere karşı çok etkilidir. Yaygın olarak kullanılır. Ticari sodyum hipoklorit (çamaşır suyu): % 5 etken madde içerir. Yüzeylere 30 dk. Etki etmesi sağlanmalıdır.
DEZENFEKSİYON AMAÇLI KULLANILAN KİMYASAL MADDELER Metal ve metal bileşikleri: Gümüş ve bakır gibi elementlerin bakteri öldürücü etkisinden yararlanılmaktadır. Bunların dışında Formaldehit Gluteraldehit Fenol bileşikleri Quaterner amonyum bileşikleri de etkilidir. Ancak pratikte pek kullanılmazlar.
DEZENFEKSİYONDA BAŞARI İÇİN Dezenfeksiyon Uygulama sürelerinin yeterli olması Kimyasalın Her öncesi yüzeylerin iyi temizlenmesi yoğunluğunun uygun olması uygulama öncesinde taze solüsyon hazırlanması gereklidir.
GİYSİLERİN DEZENFEKSİYONU Arılıkta kullanılan eldiven, maske ve tulumların her arılık ziyareti sonrasında yıkanması gerekmektedir. Bu sayede giysilerde kalan kirlilik ve alarm feromonları uzaklaştırılmış olur. Bu amaçla çamaşır sodası kullanılabilir. Hafif aşındırıcıdır. Ancak propolis kalıntılarını giysilerden uzaklaştırabilir. Dört litre suya 0, 5 kg çamaşır sodası karışımı, giysilerin temizliği için yeterlidir.
KOVANLAR VE ÇERÇEVELERİN DEZENFEKSİYONU Öncelikle, kovanların iç ve dış yüzeyleri kazınarak kalıntılar uzaklaştırılmalı ve bu kazıntı artıkları yakılarak imha edilmelidir. Daha sonra, pürmüzle yakma işlemi uygulanır. Özellikle plastik kovanlarda kullanılan % 5 sodyum hipoklorit-kostik soda karışımı bakteriler üzerine etkilidir. Bu karışım, her seferinde taze olarak, 10 litre suda 0, 5 kg kostik soda eritildikten sonra % 5 sodyum hipoklorit eklenerek hazırlanmalıdır. Her ne sebeple olursa olsun sönmüş kovanlar mutlaka temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.
SU KAYNAKLARININ DEZENFEKSİYONU Her arılıkta temiz su bulundurulmalıdır. Su kaynaklı mikroorganizmalar nedeniyle adi yavru çürüklüğü görülebilir. Su kapları dezenfeksiyonunda % % 3 çamaşır sodası ve 2 çamaşır suyu (sodyum hipoklorit) karışımı içeren temizleme solüsyonu ile temizlenmelidir.
EL DEMİRLERİNİN DEZENFEKSİYONU El demirleri, her kullanım sonrası; yüksek sıcaklıkta veya % 5 çamaşır sodası , % 3 sodyum hipoklorit karışımı ile dezenfekte edilmelidir.
PETEKLERİN DEZENFEKSİYONU Eski , koyulaşmış petekler ayıklanmalı ve eritilmelidir. Ancak, yavru çürüklüğü veya diğer hastalıkların gözlendiği kovanlara ait petekler ve bu peteklerden sıyrılan balmumu diğer peteklerin balmumu ile asla karıştırılmamalıdır.
ÇERÇEVELERİN DEZENFEKSİYONU Önce Daha çerçevelerin üzerindeki bal mumu sıyrılır. sonra, 80 C de % 5 çamaşır sodalı suda dezenfekte edilirler.
BAL İŞLEME EKİPMANLARININ DEZENFEKSİYONU Her çalışma sonrasında tüm ekipmanlar öncelikle su ile temizlenmelidir. Yüzeyler kuruduktan sonra % 5 sodyum hipoklorit-kostik soda karışımı ile dezenfekte edilebilir.
BAL KAVANOZLARININ DEZENFEKSİYONU Bal kavanozları paketli olarak fabrikadan alınanlar temiz ve güvenli olarak kabul edilir. Bu nedenle direkt olarak kullanılabilir. Ancak herhangi bir kalıntı olmamasına dikkat edilmelidir. Daha çok seçilen temizlik yöntemi, sıcak su ile yıkama, Sıcak su ile durulama ve göz ile kirlilikleri kontrol etmektir.
KAYNAK Balarısı Yetiştiriciliği, Ürünleri ve Hastalıkları. Editörler : Prof. Dr. Ahmet DOĞANAY Prof. Dr. Levent AYDIN Dora Basım-Yayın Dağıtım Ltd. Şti. 2017
- Slides: 21
