ArbovirusRobovirus Dr Gkhan Aygn ARBOROBOVIRUS Arthropodborne viruses Rodentborne
Arbovirus/Robovirus Dr Gökhan Aygün
ARBO/ROBOVIRUS !!! Arthropod-borne viruses Rodent-borne viruses
Arbovirus • • Vertebralıların kanında bulunan virus Artropod tarafından alınır Artropodlarda birçok dokuda çoğalır Artropod trafından duyarlı bir vertebralıya bulaştırılırsa ARBOVİRUS
Arboviruslar-Klinik • Asemptomatik enfeksiyonlar • Ateşli nonspesifik tablolar (döküntü (+/-) • Menenjit/ansefalit • Artrit/artralji • Hemorajik ateş
http: //www. cdc. gov/ncidod/dvbid/arbor/schemat. pdf
Sivrisinek kaynaklı önemli arboviruslar
Viral ansefalit
Arboviruslar Flaviviridae ailesi: Batı Nil virüsü; Dengue, Japon ensefaliti virüsü, kene ensefaliti virüsü ve sarı humma virüsleri Batı Nil virüsü insan, köpek, at, kuş gibi çeşitli hayvanlarda hafif ateşli hastalıklardan menenjit, ensefalit veya ölüme kadar uzanan farklı klinik tablolara yol açmakta
West Nile virus/Batı Nil virusu • Flavivirus • Primer konak : kuşlar • Vektör: sivrisinek • Yayılım: Afrika, Orta Doğu, Batı Asya, Europe, Avustralya, Orta ve Kuzey Amerika http: //www. walgreens. com/images/library/healthtips/july 02/westnilea. jpg
West Nile Virus Tarihi ! • 1937 - West Nile virus Uganda’da izole edildi • 1950’ler – İsrail’de ilk salgınlar tanımlandı (1951 -1954, 1957) • 1962 – Fransa’da salgın • 1974 – Güney Afrika’da çok büyük bir salgın • 1996 – Romanya’da salgın: 500 olgu/ 50 ölüm. • 1999 – Rusya salgını: 40 ölüm
West Nile Virus: 1999 New York Outbreak • Crows dying in and around Queens in late summer • 27 deaths among captive birds in the Queens and Bronx zoos • Concomitant human infection of apparent encephalitis in the same area • Outbreak was first attributed to St. Louis encephalitis, but tissue samples from dead crows confirmed that it was West Nile virus • 59 human cases requiring hospitalization, including 7 deaths
July 25 th, 2000
Spread of West Nile Virus in the US • 2000 – spread throughout New England Mid-Atlantic regions. – 18 new human cases reported • 2001 – spread throughout the entire eastern half of the US – 64 cases reported, with NY, FL and NJ accounting for 60% • 2002 – spread westward across Great Plains into Western US. Reached California by Labor Day. – By end of 2002 cumulative human cases > 3900, with > 250 deaths • 2003 – US, Canada, Mexico – 9, 858 cases reported to CDC, including 262 deaths in 45 states and D. C.
1964 yılı, ülkemizde BNV ? seropozitifliği çalışması (Heperkan Y, Arı A. Türkiye’de ARBOR virusları üzerinde bir çalışma. Türk Hij. Tec. Biyol. Derg. 1964; 24: 113 -117) İl 1 -5 yaş 6 -15 yaş 16 - İZMİR %1. 7 %9. 1 %8 DİYARBAKIR %11. 2 %47. 7 %62. 7 ADANA %23. 5 %69 %75
Türkiye’de BNV Güneydoğu Anadolu bölgesinde Şanlıurfa ve Siverek'de 2007 yılında yapılan bir başka çalışmada ise, 181 sağlıklı kişiden alınan serum örneklerinin %16’sında indirekt immün floresan antikor testiyle pozitiflik bulunmuş, bu seropozitifliklerin %9. 5’i plak redüksiyon nötralizasyon (PRNA) testi ile doğrulanmıştır Ergünay K, Özer N, Us D, et al. Seroprevalence of West Nile virus and tick-borne encephalitis virus in southeastern Turkey: first evidence for tick-borne encephalitis virus infections. Vector Borne Zoonotic Dis 2007; 7: 157 -61
Türkiye BNV salgını 2010 yılında ülke genelinde toplam 47 olguya BNV tanısı konmuş, bu vakalardan 12'si Avrupa Birliği vaka tanımına göre kesin, diğerleri olası vaka olarak tanımlanmıştır. On olgu bu hastalık nedeniyle ölmüştür.
Türkiye BNV salgını • 08. 09. 2010: Sağlık Bakanlığı ve RSHMB resmi açıklama • 13. 09. 2010: Sağlık Bakanlığı, DSÖ’ne bildirim • 14. 09. 2010: Epi South’a bildirim (Balkan ve Akdeniz ülkeleri)
Epidemiyolojik özellikler Dr. Handan Kalaycıoğlu, Refik Saydam Hıfzısıhha Ens. 2010 a
Epidemiyolojik özellikler Dr. Handan Kalaycıoğlu, Refik Saydam Hıfzısıhha Ens. 2010
Epidemiyolojik özellikler Dr. Handan Kalaycıoğlu, Refik Saydam Hıfzısıhha Ens. 2010
Sarı Humma • Vektör: Aedes aegypti • Kuluçka 3 -6 gün Isırma alanında replikasyon Lenfatiklerde çoğalma Viremi • Asemptomatik ya da hafif hastalık Şiddetli ağrılar+ateş Hemorajik form olabilir Mortalite özellikle çocuk ve yaşlılarda yüksek
Aedes aegypti üreme alanları
Risk
Sarı Humma • Canlı aşı ile koruyuculuk mümkün ! 10 gün içinde % 90 koruyucu 30 gün içinde % 99 koruyucu Riskli bölgelere gideceklere aşı zorunlu
DENGUE Ateşi • Maymun-Sivrisinek • İnsan-sivrisinek • Çeşitli ülkelerde import olgular var • Her yıl 50 -100 milyon olgu görülüyor • Özellikle artma eğilimi var
Dengue yayılıyor
DENGUE Ateşi • • Ateş Başağrısı retro-orbital ağrı Kas-eklem ağrısı Kemik ağrısı Döküntü Grip, viral döküntülü hastalıklara benzeyebilir. flavivirus
DENGUE Hemorajik ateşi Çeşitli kanamalı bulgular • Hipotansiyon • Şok • Mortalite ( % 6 -30) flavivirus
Togavirus ailesi arbovirusları
Kene kaynaklı ansefalit • Avrupa ve Asya’da • Orta Avrupa’da sık • Aşısı var !
Kırım-Kongo • • • SSCB, Kırım, Orta Asya, Balkanlar, Kosova, Irak, İran, Suudi Arabistan, Umman (Orta Doğu), . . . Sahra altı Afrika
Larva I. konakta beslenir Larva yeni konak arar Beslenen larva toprağa düşer Larva yumurtadan çıkar I. Konak Larva nimfe dönüşür Yumurtalar Beslenen dişi erişkin kene toprağa düşer III. Konak Dişi erişkin kene III. konağa yapışır ve beslenir II. Konak Nimf II. konağa yapışır ve beslenir Nimf erişkin keneye dönüşür
Kırım-Kongo • İnkübasyon Kene ısırığı 1 -3 gün (9 gün) Kan/doku teması 5 -6 gün (13 gün)
Kırım-Kongo • Ani başlayan ateş, başağrısı, sırt-karın ağrıları, bulantı-kusma, boğaz ağrısı • Zamanla şuur bozuklukları • Yaygın kanamalar, HM, LAM • Lökopeni, trombositopeni, proteinüri • % 5 -50 ölüm olasılığı var (Ort % 30) (Genelde 2. haftada) Türkiye’de ortalama % 5 -10
CDC Public Health Image Library
Kırım-Kongo • Tanıda ELİSA Ig M (Gp ag). . 6 -10 gün • Ig M 4 -6 ay, Ig G 5 yıl (? ) kalıyor • PCR. . (2 -4 gün) • Yaklaşık 5 -10 gün viremi sürüyor ve üretmek olası • Üretmek çok tehlikeli (Laboratuvar çalışanları için)
Kırım-Kongo • Tedavi : * Uygun destek tedavisi * Ribavirin? ? ? ( Tedavi, profilaksi) • Hastada temas izolasyonu (+) Hasta çıkartıları tehlikeli (eldiven, gözlük)
KKHV
Hyalomma sp. Aç dişi Doymuş dişi Kan emen larvalar Doymuş nimf Dişi Erkek
ÖNEMLİ OLAN KİŞISEL KORUNMA • Uygun giyim • Repellentler (böcek kovucular) – Dietiltoluamid (DEET) • Doğrudan cilde uygulanır • %30 -40’lık preparatlar • 2 -5 saatlık caydırıcı etki • İnsektisidler – %0. 5 Permethrin emdirilimiş elbiseler • Haftalarca süren öldürücü etki
Kenelerden korunma Piknik, Trekking, . . . • Kene taraması yapılmalı. . .
Yapılmaması gerekenler Cerrahi girişim Alkol Sigara Kene üzerinde sevk Sabun, … uygulamaları
TATARCIK HUMMASI • Bunyavirüs ailesinin Phlebovirüs genusu • Tatarcık ısırığı-papül-3 -6 gün sonra ateş başağrısı, bulantı, kusma ve halsizlik, fotofobi-kas ağrısı-3, 5 gün sonra iyileşir. • Lökopeni görülebilir • Tanı: Akut ve konvalesan serumda antikor • Cibinlik yetersiz, ensektisit *Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastalıkları, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tıp Kitapevi, 2002, s: 252
Phlebotomus papatasi
Biyolojik silah ? Vektör West Nile virus Rezervuar taşıyıcılar http: //www. cdc. gov/ncidod/dvbid/westnile/conf/February_2003. htm
- Slides: 55