Aratrma ve Yayn Etii ELF COKUN GENETK VE

Araştırma ve Yayın Etiği ELİF COŞKUN GENETİK VE BİYOMÜHENDİSLİK 50091110

Gece ve Gündüz (Escher )

Etik bilinçlenmeye ihtiyacımız var çünkü; 21. yüzyılda 20. yüzyıl etiğiyle yaşamı sürdürmemiz mümkün değildir. n Modern teknolojinin büyük gücü global olarak her yere uzanmakta ve her buluş ve uygulaması yeni etik olguları beraberinde getirmektedir. * *http: //www. globalethics. org

Belli ahlaki sorumluluklar konusunda, genel anlamda uzlaşmaya varmamış bir toplumda, hiçbir kanun kaosu önleyemedi. * * John W. Gardner, AIEE Professional Ethics, 2000

İçindekiler �Tanımlar �Bilim �Örnekler �Bilimsel Araştırmada Etik �Bilimsel Araştırmada Davranış kuralları �Yayın Etiği �Tavsiyeler

1. TANIMLAR �Ahlak insanların yaşamları sırasında uydukları ilkeler, erdemler, doğru-yanlış olarak bakılan yapıpetmelerimiz, uyulması gereken davranış ilkeleridir (örneğin, yalan söyleme, öldürme, hile yapma, sözünde dur, çalma). * � *Akın Ergüden, Notlar, 2000.

Etik ahlak ve onun doğası üzerine, onun temelleri üzerine yapılan düşünce eylemi, neyin daha doğru, daha iyi olabileceğine ilişkin bir arayıştır. n Etik bireysel ve sosyal ahlaki deneyimlerimizi sistematik anlama çabasıdır. * n n *Akın Ergüden, Notlar, 2000.

“Etik”, bize ödemek istediğimizden daha pahalıya mal olacak, doğru davranışı yapmak için karşıya kaldığımız bir vicdan çatışması olayıdır. * * Josephson Etik Enstitüsü

“İnsanın olayları anlama merakı, onu soru sormaya ve yanıt bulmaya yönlendirmiştir. Bu itici güç, bilimsel araştırmanın ve bilimin doğması ve gelişmesine yol açmıştır. ”* * Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunları, TÜBİTAK yayınları, 2002

2. BİLİM* § Bilim bir “gerçeği arama” eylemidir. § Bilimsel bilgi gerçeklerin toplanmasından, düzenlenmesinden ve yorumlanmasından ortaya çıkar. § Bilimsel dürüstlük “gerçeği arama” eyleminde ahlaklı, doğru, hakka saygılı ve içten olmayı gerektirir. § TAMLIK; KUSURSUZLUK; DÜRÜSTLÜK § *M. Öztürk, 21. yy’da Bilimsel Yayıncılık, TÜBİTAK, 2001.

19. Yüzyılın ikinci yarısından sonra bilimsel bulgular teknolojik uygulamalara yol açmış ve bunlar da bilimsel araştırmaları hızlandırmıştır. * “ Bugün, bilim ve teknoloji iç içedir. Bilim-teknoloji-endüstriekonomi ilişkileri yoğunlaşmış ve bilim insanının sorumlulukları artmıştır. ” Bu kapsamda bilim, araştırma ve yayın etiği önem kazanmıştır. *Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunları, TÜBİTAK yayınları, 2002

• Doğru bilgiyi elde etmek ancak o bilgiye güvenmekle olabilir. • Platon • Toplumlarda kişilerin mutluluğu , toplum düzeninin kişiye güven verdiği durumlarda gerçekleşir. Güvenli ortamda çalışan kişilerin mutluluğu, üretkenliği ve verimi artar. • Bilimde, bilimsel araştırmada da ilerleme ve üretim güvene dayanır. • Toplumun da bilim insanlarına güven ve saygı duyması çok önemlidir.

�Bilimde geleneklere bağlı kendiliğinden gerçekleşen doğal bir denetim yapısı yüzyıllardır vardır. Bilim etiğine dayalı bir güven ortamı yakın geçmişimize kadar vardı. �Ancak, bilim dünyasında yeni olaylar meydana gelmektedir!!!!.

3. ÖRNEKLER Baltimor olayı * �David Baltimor (MIT, Nobel ödülü sahibi) �Büyük bir araştırma grubu yöneticisi �Grupta çalışan bir doktora sonrası araştırıcı bir diğerinin verileri uydurarak yayın yaptığını iddia etti. �Araştırmaya 1996 yılında 10 milyar dolar ayrılmıştı. �Baltimor sonunda Üniversiteden istifa etti. �*Prof. Dr. Frank Karasz, Yayın Etiği, TÜBİTAK, 1996

Füzyon olayı * � 1989 baharında Utah Üniversitesinde iki araştırmacının küçük bir elektrokimyasal hücrede soğuk füzyonu başardıklarını duyurmaları üzerine bilim dünyasında yerinden oynadı. Doğru olsaydı bu enerji darboğazını kökünden halledecek bir buluş olacaktı. Texas AM Üniversitesinde bir grup aynı deneyleri tekrarlayarak olayı doğrulamak istedi. Tritiumun oluşması füzyonun bir yan ürünü olarak bazı deneylerde görüldü. Utah deneylerinde görülmeyen tritiumun Texan AM deneylerinde bulunması şüpheli görüldü ve bu olay heyecanlanıp acele yayın yapmanın ne kadar yanlış olduğunu gösterdi. Öğrenciler, araştırmacılar ve üniversite saygınlığını kaybetti. � * C. B. Feldermann, Engineering Ethics, 1999

* Gazete haberi-1 (Cumhuriyet, 1995) �Ülkemizde bir Üniversitemizin Sosyal Bilimler Enstitüsüne bağlı bir Anabilim Dalında daha önce İngiltere de yazılmış bir tezin yalnızca adını değiştirerek sunan bir öğrenci için soruşturma başlatıldı. Fakültede başka etik sorunlarda bu arada belirlendi.

* Gazete haberi-2 (Milliyet 2002) �Harward Üniversitesi’nde kadınların karşılaştığı toplumsal ayrımcılık konusunda beş araştırma yaptığını ileri sürerek üniversiteden parasal destek alan 4 makale yayınlayan genç bir toplum psikoloğu kendi görüşlerini araştırma sonucu gibi sunduğunu kabul etti… �Durumun açığa çıkması üzerine genç araştırmacı yazılarında belirttiği gibi 600 kişiyle görüşmediğini açıkladı ve Üniversiteden istifa etti.

Nobel ödül sahibi Prof. Dr. Milikan Olayı* �Bir fizik profösörü olan Robert Milikan Şikago Üniversitesinde 1923 yılında fizik dalında Nobel ödülünü kazanmıştı. Ödül elektronların elektrik yüklerini ölçtüğü deneyler nedeniyle verilmişti. Daha sonra (Holton 1978; ve Franklin, 1981) yayınlanmayan veriler incelendiğinde, Milikan’ın 140 deneyinin 49 adedini yayına dahil etmediği anlaşıldı. Halbuki yayında bütün verilerin verildiği yazılmıştı. Bu verilerin dahil edilmesi sonucu değiştirmeyecek sonuçları daha emin deneyleri de daha açıkça ifade edilmiş olacaktı. � *C. B. Feldermann, Engineering Ethics, 1999

Türkiye’den başka örnek �Norveçe bir araştırma enstitüsüne araştırma yapmak üzere giden bir beyin cerrahi daha sonra 1999 yılında Avrupa dergileri arasında yüksek bir prestiji olan bir Beyin Cerrahi Dergisinde araştırma sonuçlarını yayınladı. Daha sonra Norveç’deki Araştırma Enstitüsü bu beyin cerrahının bulunduğu üniversiteye başvurarak bu yayındaki araştırmanın kendilerinde yapılmadığını, araştırmada kullanıldığı iddia edilen cihazın kendilerinde olmadığını rapor etti. Aynı başvuruyu dergiye de yaptığını belirtti. Konu YÖK’e iletildi ve soruşturma sonucunda, kişinin üniversite ilişkisi kesildi. Ancak, o sırada, bir sonra yayına giren dergide kişinin ismi ve eski çalıştığı kuruluşun ismini de verilerek, yayının yalan beyanla yapıldığını yayınlandı!!!

Etik problemler son 10 yılda daha fazla konu ediliyor. Nedeni? * � Son 50 yılda bilim insanının sayısının artması. ( ABD Fizik topluluğunun 1996 40000 üyesi, 1961’de 5000 üyesi) � İnsanın ün, servet, güce olan ilgisinin bilim sınıfında daha fazla olması. � Yayınların bilimsel başarının ölçütü olarak kabul edilmeleri ve bunun bilim insanlarına olan baskıları artırması. *Prof. Dr. Frank Karasz, Yayın Etiği, TÜBİTAK, 1996

• • • Yetersiz araştırma eğitimi ve disiplini, Araştırmaların kaynaklara olan ihtiyacının artması sonucunda rekabetin artması Proje desteği alma ve yayın yapma konusunda çeşitli baskılar, “Fazla yayın= FAZLA PRESTİJ”, Hızlı yükselme arzusu ve yarış, Bilim dünyasında tanınma isteği, Mali kazanç, Psikolojik bozukluklar, Bilgisizlik

3. ARAŞTIRMADA ETİK BİLİMSEL ARAŞTIRMALARDA YÜKSEK AHLAK, DÜRÜSTLÜK VE AÇIKLIK.

3. ARAŞTIRMADA ETİK Üniversiteler Bilgi üreten ve bilgi ileten, bilim yapılan kurumlar. Öğretim üyeleri: bilim insanları �Eğitim, �Araştırma, �Hizmet

Bilim kurumlarının sorumlulukları “Etik… kişisel olduğu kadar kurumsal bir olgudur. Başarısız, etik davranışları kolaylaştıran sistemleri kuramayan liderler de, planlı olarak doğru yoldan sapmayı düşünen, icra eden ve bilerek bundan yararlananlarla sorumluluğu paylaşırlar. ”* *Lynn Sharp Paine, M. W. Martin, R. Schinzinger, Ethics in Engineering, Mc Graw Hill, 3 rd Ed. 1996.

Araştırıcılık YARATICILIK ve YENİYİ BULMA tutkusu ile yoğrulmuş heyecanlı, yorucu ve özverili bir YAŞAM BİÇİMİ. * *E. Kansu, Araştırma ve Yayın Etiği paneli, ODTÜ, 2003

Bilim insanlarının sorumlulukları* �Bilimsel dürüstlük, temelinde güven duygusunun yattığı bir kavramdır. �Bütün bilim insanlarının güvene ve dürüstlüğe dayalı değerleri korumaları gerekmektedir. *Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunları, TÜBİTAK yayınları, 2002

Bilimsel araştırma § Bir sorunun sorulması ile başlar, § Bilimsel literatürden bilinen ve bilinmeyen yönler incelenir, § Yeni bir Hipotez kurulur, § Hipotez deneysel/kuramsal olarak sınanır, § Sonuçlar incelenir ve yorumlanır, § Sonuçlar hipotezi destekler /çürütür. § Tekrar başa dönülür.

Bilimsel Araştırmada Etik �Araştırma ile ilgili iki önemli etik husus vardır: �Araştırma problemin dürüst yaklaşmak, �Araştırma sonuçlarını rapor ederken açık ve dürüst davranmak ve �Araştırmaya katılan herkese kredi vermek.

Bilimsel Araştırmada Etik �“Etik le ilgili ise sadece iki önemli husus vardır. �Birincisi takip edilecek bir ilke, �ikincisi ise bu ilkeye uymak ve onu uygulamak için istektir. ”* �*J. C. Maxwell, 2003

Araştırmada Etik Problemlerin Analizi § Herhangi bir meslekteki etik ilkeler araştırma etiğini bulmak için kullanılabilir. Aynı şekilde etik teoriler de ne yapılması gerektiğini gösterir. Örneğin Faydacılık etiği araştırmaya uygulanabilir. Erdem etiğinin uygulanması ise daha kolaydır. Dürüstlük erdemi, güven ortamını hazırlar ve kişiler arasında güzel ilişkileri kuvvetlendirir.

Bilimsel araştırmalarda uygulanacak temel ilkeler �Araştırmanın tasarımı ve yürütülmesinde en yüksek mesleki standartlara sahip olmak, �Araştırmanın yapılışı ve bulguların analizi sırasında özeleştiri, dürüstlük ve şeffaflığı korumak �Aynı konuda araştırma yapmış veya yapmakta olanların çalışmalarına saygılı olmak.

5. BİLİMSEL ARAŞTIRMADA DAVRANIŞ KURALLARI § § § Gözetmenlik, Veriler, Hayvan ve İnsan kullanımı, Çıkar çatışması, Fikir ve bilimsel bulgu mülkiyeti

5. Bilimsel araştırma Davranış kuralları (devam) § Gözetmenlik, § Usta çırak ilişkisi § Örnek alma § Bütün araştırmaların gözetmenliğe ihtiyacı vardır.

5. Bilimsel araştırma Davranış kuralları § Veriler, § En önemli kaynak § Güvenirliği ve geçerliliği olan araçlarla elde edilmeleri gerekir. § Yazılı olarak saklanması, arşivleme § Bilimsel yayınlarda 5 yıl § Patenlerde 20 yıl,

5. Bilimsel araştırma Davranış kuralları § Çıkar çatışması, § Bilim adamlığıXticari ilişkiler § Aynı konuyu çalışan iki grup arasında da olabilir. § Araştırmaya başlarken önemli bir husus

5. Bilimsel araştırma Davranış kuralları § Hayvan ve insan kullanımı, § Etik komite izni

5. Bilimsel araştırma Davranış kuralları § Fikir ve bilimsel bulguların mülkiyeti (patent), § Ticari bilgi § Genetik bilgi gizliliği, § İnsan onurunun korunması

6. BİLİMSEL YAYIN AMAÇ �Bilgi iletişimi, �Gözlemleri yorumlama, �Sonuçların doğruluğunu sunulan veriler ışığında gösterme, �Atıf almak, �Akademik gereksinim! (yükseltilme) �Ya yayınla, ya yok ol.

Bilimsel Yayın Türleri 1. Bölüm içi sözlü/yazılı sunum 2. Poster sunum 3. Sözlü sunum 4. Editöre mektup 5. Makale 6. Derleme 7. Araştırma Raporu

Bilimsel Yanıltma (Scientific Misconduct) ARAŞTIRMA ve YAYININ DEĞERİNİ VE GÜVENİRLİĞİNİ AZALTAN HER TÜR GİRİŞİM.

Bilimsel Yayında Bilimsel Yanıltma § Masum yanlışlıklar olabilir. Bilinmeden yapılanlar. § Şapşal araştırmacılık/dikkatsizlik (sloppy science)

Bilimsel Yayında Bilimsel Yanıltma § Bu süreçte “bilerek yapılanlar” § Uydurmacılık: sonuçları uydurma, deney yapmadan deney yapmış gibi davranmak, deney sonuçlarını yoktan var etmek. § Sahtecilik, hilecilik: bulgular eksik veya bazı sonuçlar üretilen teoriye uymuyorsa sonuçlarla oynama. § Aşırmacılık (hırsızlık): başkalarının fikirlerini çalma (hipotez sırasında, değerlendirilmeye gönderilen bir yazıdan), başka makaleden alıntıları kendininki gibi göstererek § *M. Öztürk, 21. yy’da Bilimsel Yayıncılık, TÜBİTAK, 2001.

Bilimsel Yayında Bilimsel Yanıltma § Araştırma fonlarını dürüst kullanmamak, § Açık ihmal (deney yaparken ihmal sonucunda başkasına zarar vermek), § İnsan ve hayvan haklarına aykırı davranışlar. deney yapmadan deney yapmış gibi davranmak, deney sonuçlarını yoktan var etmek.

Bilimsel Yanıltma Türleri § § § § § Disiplinsiz Araştırma Aynı yayının tekrarı (dublication)/salami (slicing), Uydurmacılık (fabrication), Sahtecilik, Saptırma, Aldatmaca (Fraud-Falsification) Çıkar çatışması (conflict of interest) , Katkısı olmayanın yazarlara dahil edilmesi, Yalan-düzmece yayın, İntihal, aşırmacılık (plagiarism), Korsanlık (Piracy)

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER* (COPE) �Yayın Etiği Komitesi (COPE - Committee on Publication Ethics)1997 yılında yayın ve araştırma etiği konularını ele almak, tartışma zemini yaratmak ve iyi bir yayın yapılmasını sağlamak için, istek üzerine kurulmuştur. �Bu tavsiyeler, yazarlara, editörlere, editör kurulu üyelerine, okuyuculara, dergi sahiplerine ve yayımcılara yararlı olmak için hazırlanmıştır. *Yayın Etiği Komitesi (COPE) Raporu, 2002

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER § Entellektüel dürüstlük, tıp ve diğer bilimsel çalışmaların hepsinde, aktif olarak teşvik edilmeli ve bilimsel yanıltmayı önlemek ve yayın etiği konusunda bilgilenmek için kullanılmalıdır. § Bu ilkeler daha ziyade tavsiye niteliğindedir ve kurallar olarak kabul edilmemelidir. � *Yayın Etiği Komitesi (COPE) Raporu, 2002

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER �Çalışmanın Tasarımı ve Etik Onay İyi bir araştırma � geçerli nedenlerle yapılmalı, � iyi planlanmalı, � uygun tasarlanmalı, � etik olarak uygun bulunmuş olmalıdır.

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER Çalışmanın Tasarımı ve Etik Onay 1. 2. 3. 4. 5. Laboratuvar ve kilinik araştırmalar bir protokolle başlatılmalıdır. Pilot ölçekli çalışmaların yazılı bir rasyoneli bulunmalıdır. Araştırma protokolleri sadece veri toplamaktan çok, özel soruları cevaplamaya yönlendirilmelidir. Protokoller bütün çalışanlar tarafından kabul edilmiş olmalıdır. Son protokol araştırma raporunda yer almalıdır. Araştırmada görevi olanların daha sonra yapılacak yayınlardaki rolleri belirlenmelidir.

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER � Çalışmanın Tasarımı ve Etik Onay 6. İstatistiksel konular araştırmanın erken bir safhasında düşünülmelidir. 7. Insan , tıbbı kaynak ve insan hücresi ile yapılan araştırmalarda, mutlaka etik komitenin yazılı ve resmi onayı alınmalıdır. 8. Hayvanlarla ilgili deneylerde yerel, ulusal, etik ve kanuni prensipler ve yerel lisans düzenlemeleri dikkate alınmalıdır. 9. Resmi bir gözetim bütün araştırma projelerinde olmalı ve projenin temel araştırıcısı tarafından sık araştırmanın kalite kontrolü ve irdelenmesi yapılmalı ve projenin temel bulguları 15 yıla kadar saklanmalıdır.

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER � Veri Analizi Veriler uygun bir metodla analiz edilmelidir, ancak uygun olmayan analiz Bilimsel yanıltma sayılmaz. Yanlış veri beyanı ve yalan veri üretmek, başkasının verisini izinsiz kullanmak Bilimsel Yanıltma sayılır.

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER � Veri Analizi Veri toplanması ve analizi için kullanılan bütün kaynaklar ve metodlar ( elektronik olanlar da dahil) verilmelidir. Ayrıntılı açıklamaları yapılmalıdır. 1. Analiz yöntemleri, eğer genel olarak kullanılmıyorsa, ayrıntılı olarak açıklanmalı ve kaynaklarına atıf yapılmalıdır. 2. Makalenin tartışma kısmında herhangi bir taraf tutulan durum anlatılmalı ve nasıl tasarlandığı ve değerlendirildiği açıklanmalıdır.

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER Yazarlık � Yazarlık için uluslararası kabul edilmiş bir tanım yoktur. Ancak yazarların, hiç değilse, yayının belli bir kısmında sorumluluk almış olmaları gerekir.

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER Yazarlık 1. Yazarlıkla ödüllendirme, kişinin hakikatten çalışmanın tasarım, veri analizi ve değerlendirilmesi, yazımı ve düzeltilmesinde yer alması durumunda yapılmalıdır. 2. Daha sonra çıkabilecek bazı anlaşmazlıkları baştan önlemek için, çalışmanın başında, kimlerin yazar, kimlerin destek verenler olarak kabul edileceği ve kimlere teşekkür edileceği hususlarında karar verilmesi uygundur.

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER Yazarlık 3. Bütün yazarlar yayının içeriğinden toplumsal bir sorumluluk taşırlar. 4. Yayının yapılacağı dergini “Yazarlara Tavsiyeler”i iyi okunmalıdır. 5. Yazarlar herhangi bir yayına kredi sağlamak için isimlerinin kullanılması konusunda uyanık olmalıdırlar. 6. Yazar sayısında bir kural yoktur.

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER � Yazarlık: 7. Araştırmaya en büyük katkı veren, deneyleri yapan kişi ilk yazar olmalıdır. Çünkü bütün isme yapılan atıflarda ilk isim kullanılır. Örneğin; . . Smith et al. 1989. . . Son yazar genellikle en kıdemli olan ve araştırmayı yöneten, gözeten ve yönlendiren kişidir. Bazen son yazar misafir veya şeref yazar olarak ta düşünülebilir. Diğerleri: çalışmaya gerek yöntem, gerekse yönlendirilmesi açısından somut katkıları bulunan kişilerdir.

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER � İlgi alanı çatışması, yazarların, hakemlerin, editörlerin çok açık olmayan ilgileri nedeniyle ve de bunun yayınla ilgili kararlarını etkileme olasılığı durumunda, ortaya çıkar.

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER � İlgi alanı çatışması Bu ilgiler söz konusu olduğunda, , araştırmacılar, yazarlar ve hakemler tarafından editörlere açıkılanmalıdır. Editörler de okuyucularına kendilerinin, takımlarının, editör kurulu üyelerinin, yöneticilerinin ve yayın evi sahiplerinin ilgi alanı çatışmalarını duyurmalıdırlar. Bazen bu durum o kadar ciddi olabilir ki, yayın mümkün olmayabilir veya hakem veya editör yayın konusunda verilecek karar sürecinden çıkartılır.

�Metod ve yöntemler �Çalışmada kullanılar cihazlar ve yöntemler çok açık ve ayrıntılı olarak yayında verilmeli veya bunun yer aldığı başka bir yayına atıf yapılmalıdır.

Kaynak gösterme (atıf/gönderme) �. § Yazarların yayın yapmak istedikleri konuda daha önce yapılmış çalışmaları hazırladıkları yayında belirtmeleri gerekir. § Bu tip göndermeler okuyucu için önemlidir. § Diğer araştırıcıların çalışmalarına ve bilimsel düşün ürünlerine saygı gösterilmiş olunur.

§ Bilimsel yayınlarda teşekkür § Araştırmanın yürütülmesinde ve/veya bilimsel yayının hazırlanmasında teknik ve sekreterlik hizmeti verenlere, § Araştırma konusunda fikri alınan, eleştirilerinden yararlanılan bilim adamlarına, § Araştırmanın bütününe veya bir kısmına parasal, cihaz veya sarf malzemesi ile destek veren kuruluşlara.

� Yayın Tekrarı, birbirine atıfta bulunmadan, aynı verilerin, hipotezin, tartışma noktalarının ve sonuçların iki veya daha fazla yayında paylaşıldığı durumda ortaya çıkar.

� Yayın Tekrarı Yayınlanan çalışmaların, ileri bir ispat gerekmediği durumda tekrar yayınlanmalarına ihtiyaç yoktur. Bir kongre veya toplantıda yayınlanan bir yayın özeti, yayının basılmak üzere sunulmasını engellemez. Ancak bu toplantı veya kongrelerde bu çalışmanın sunulduğu başvuruda belirtilmelidir.

� Yayın Tekrarı Bir çalışmanın farklı dillerde tekrar basılması kabul edilebilir. Ancak, basılmak üzere başvururken ilk yayından mutlaka bilgi verilmeli ve yayına atıf yapılmalıdır. Yazarlar bir dergiye basvururken, başka bir dilde ve benzer yayınlar basım safhasındaysa bunlarla ilgili ayrıntılı bilgi vermelidirler.

� Aşırma (Plagiarism) Tanım: “Aşırma” (intihal), başkalarının düşüncelerini, görüşlerini bilgi kaynağını bildirmeden ve atıfta bulunmadan bilinçli olarak veya farkında olmadan alıp kullanmak ve kendi görüşü gibi sunmaktır.

� Aşırma (Plagiarism) Aşırma biçimleri: 1. Başkasına ait bir yazıyı, kitaptan veya gazeteden, bir öğrencinin ödevini, bir dergi makalesini, yani başkalarının yazılarını- tamamen veya bir bölümünü kaynak belirtmeksizin, kelimesine kopya etmek “Aşırma”nın en çok görülen çeşididir.

� Aşırma (Plagiarism) Aşırma biçimleri: 2. Bir başkasının çalışmasındaki düşünce ve de görüşlerin, dilsel ve yapısal anlatımını değiştirerek kullanmak, bir başka aşırma biçimidir. Başkalarının yazılarındaki sözcükleri değiştirerek, bazı cümleleri çıkararak veya onların sırasını değiştirerek kullanmak ve kaynak göstermemek de “aşırma”dır. Böyle bir durumda, aşırma olmaması için, kaynak mutlaka verilmelidir.

� Aşırma (Plagiarism) Aşırma biçimleri: 3. Bir başkasının düşüncelerinden kaynaklanan bir yazı yazmakta “aşırma”nın diğer bir türüdür. Bu yazılarda dil, anlatım yazıyı yazan kişinin olmakla birlikte düşünceler başkasınındır o nedenle bu da “aşırma” sayılır.

� Medya ilişkileri Medya yazarları ön araştırma bulguları sunulan bilimsel toplantılara katılabilir. Bu onların medyada olgunlaşmamış araştırmaları yayınlamalarına yol açar.

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER (devam) � Medya ilişkileri Medya tarafından ilgi duyulan yazarlar, hakikatlerin bittiğinde, spekülasyonların başlayacağını bilip, araştırmalarının değerlendirilmesi konusunda mümkün olduğunca dengeli bir bilgi vermelidirler. Bir çalışmanın aynı zamanlı olarak Medyada ve bir dergide yayınlanmasına özen göstermelidirler.

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER (devam) � Medya ilişkileri Yazarlar Medyaya doğru rapor hazırlamalarında yardım etmelidirler. Ancak yayınlarının dışında ek bilgi vermemelidirler. Tıpta yapılan araştırmalarda yayında yardımcı olan hastalar varsa yayından önce sonuçlarla ilgili onlar bilgilendirilmelidir. Yazarlar, kongre düzenleyenler tarafından, medyanın gelmesi durumunda uyarılmalıdır.

� Reklam Birçok bilimsel dergi ve toplantı reklamlardan oldukça yüklü bir gelir elde eder. Editörün kararları reklam gelirlerinden etkilenmemelidir. Yanlış anlaşmalara neden olacak reklamlar kabul edilmemelidir.

� Bilimsel Yanıltma ile başa çıkma 1. Prensipler 1. Bir olayı bilimsel yanıltma olarak kabul etmek için, genel prensip, doğru olmayan bir şeyi, başkalarına doğru olarak kabul ettirme eyleminin olmasıdır. . 2. 3. Bu nedenle, inceleme sadece olaylara değil, buna neden olan yazarın , hakemin, editörün niyetine de odaklanmalıdır. Hile kasti olabilir veya bilgisizlikten veya ihmalden kaynaklanabilir.

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER � Bilimsel Yanıltma ile başa çıkma � 2. Eylem Editörler bilimsel yanıltma gördükleri bir makaleyi sadece red etmekle kalamazlar. Etik olarak olayı takip etmek zorundadırlar. Yapılacak işleme editör karar verir.

İYİ BİR YAYIN İÇİN TAVSİYELER � Bilimsel Yanıltma ile başa çıkma 3. Ciddi Yanıltma 1. 2. Editörler bilimsel yanıltma gördükleri bir makale yazarına haber vererek yazarın işverenine haber vermelidirler. Makaleyi sadece red etmekle kalamazlar. Etik olarak olayı takip etmek zorundadırlar. Yapılacak işleme editör karar verir.

“Hürriyetin korunması bireylerin bilgi birikimi ve ahlaki karakterine bağlıdır. Bilgi ve erdem halkın büyük bir çoğunluğunun içine işlediği takdirde, onların köle edilmeleri mümkün değidir. ” John Adams

Her ne arasan kendinde bulacaksın. Hacı Bektaş Veli