ARATIRMA YAKLAIM DESEN VE YNTEMLER Epistemolojik Adan Bilgi

ARAŞTIRMA YAKLAŞIM – DESEN VE YÖNTEMLERİ

Epistemolojik Açıdan “Bilgi” Nedir? • 1. Grup: İnsanların hepsinin üzerinde birleşeceği bir bilgi olabilir. Örneğin deney yolu ile elde edilen bilimsel bilgi. Olgularla desteklenen ya da olgularla ilgili verilere dayanan bilginin tek sağlam bilgi türüdür. • 2. Grup: İnsanların hepsinin üzerinde birleşeceği bir bilgi olamaz. Doğru bilgi duruma ve kişisel tecrübelere göre değişebilir.

Ontolojik Açıdan “Gerçek” Nedir? • 1. Grup: “Gerçek” objektiftir, somuttur, tektir ve bireylerin müdahalesi dışında varolan bir olgudur. • 2. Grup: “Gerçek” subjektiftir, çoğuldur, bireylerin sosyal etkileşim neticesinde oluşturulan bir olgudur, dolayısıyla bireylerin içerisinde bulunduğu konuma ve şartlara göre farklı formlar (yorumlar) alabilir.

“Gerçeğe” Nasıl Ulaşırız? • 1. Grup: “Gerçek” objektif bir olgu olmasından dolayı, araştırmacının da bunu anlama sürecinde hiçbir müdahalesi olmadan, kendi yorumlarını dahil etmeden, objektif ve bilimsel yöntemleri kullanarak buna ulaşması gerekir. • 2. Grup: “Gerçek” denilen olgu bireyin kendisinden, ve bulunduğu ortamdan tamamen bağımsız bir olgu değildir. Aksine, bireyler “sosyal gerçeği” kendilerinden bir şeyleri ilave ederek ortak oluştururlar. Bilimsel araştırmanın amacı bu “gerçeği”n farklı yorumlarını anlamaya yönelik olmalıdır.

“Gerçeğe” Nasıl Ulaşırız? • 1. Grup: “Sosyal gerçeğe” ait değişkenler matematiksel olarak ifade edilebilir, ve aralarındaki ilişki değişik teknikler ile ölçülebilir. • 2. Grup: Subjektif olmasından, ve değişkenler arasındaki ilişkileri nicel olarak ifade edilmeyecek kadar kompleks olduğu için, ölçülmeleri zordur.

ARAŞTIRMA YAKLAŞIMI – DESENİ – YÖNTEMİ ? • Araştırma yaklaşımı, bir araştırmanın yapılışında bilginin ve gerçeğin nasıl algılandığına dayalı olarak araştırma hakkındaki genel yaklaşımı ifade eder. • Araştırma deseni, araştırmanın sorularını cevaplamak ya da hipotezlerini test etmek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen bir plandır. • Araştırma yöntemi bir araştırmanın nasıl yapıldığıdır.

Nicel Araştırma – Nitel Araştırma Nicel araştırma * Gerçeklik nesneldir * Asıl olan yöntemdir • Değişkenler kesin sınırlarıyla saptanabilir ve bu değişkenler arasındaki ilişkiler ölçülebilir • Araştırmacı olay ve olgulara dışarıdan bakar, nesnel bir tavır geliştirir • Genelleme • Tahmin • Nedensellik ilişkisi açıklama Nitel araştırma *Gerçeklik oluşturulur • Asıl olan çalışılan durumdur • Değişkenler karmaşık ve iç-içe geçmiştir ve bunlar arasındaki ilişkileri ölçmek zordur. • Araştırmacı olay ve olguları yakından izler, katılımcı bir tavır geliştirir • Derinlemesine betimleme • Yorumlama • Aktörlerin perspektifini anlama

Nicel Araştırma – Nitel Araştırma Nicel araştırma • Kuram ve denence ile başlar • Deney, manipülasyon ve kontrol • Standardize edilmiş veri toplama araçları kullanma • Parçaların analizi • Uzlaşma ve norm arayışı • Verinin sayısal göstergelere indirgenmesi • Olay ve olguların dışında, yansız ve nesnel Nitel araştırma • Kuram ve denece ile son bulur • Kendi bütünlüğü içinde ve doğal • Araştırmacının kendisinin veri toplama aracı olması • Örüntülerin ortaya çıkarılması • Çokluluk ve farklılık arayışı • Verinin, bütün derinlik ve zenginliği içinde betimlenmesi • Olay ve olgulara dahil, öznel perspektif olan ve empatik

ARAŞTIRMA YAKLAŞIMLARI NİCEL Ne, nerede, ne kadar? KARMA Birlikte NİTEL Neden, niçin, nasıl?

Araştırma Yaklaşım-Desen. Yöntemleri Nicel (Quantitative) • • *Deneysel (Experimental) – Zayıf Deneysel (Pre) – Yarı Deneysel (Quasi) – Tam Deneysel (Single Subject) *Deneysel Olmayan (Non-Experimental) - Betimsel (Descriptive) Karşılaştırmalı (Comparative) İlişkisel (Correlational) Tarama (Survey) Ex-post Facto İkincil veri analizi (Secondy Data Analysis)

Araştırma Yaklaşım-Desen. Yöntemleri • • Nitel (Qualitative) * Kültür Analizi (Ethnography) * Olgubilim (Phenomenology) * Örnek Olay İncelemesi (Case Study) * Teori Oluşturma (Grounded theory) * Yorumlama (Hemeneutics) * Eleştirel Çalışmalar (Critical Studies)

Araştırma Yaklaşım-Desen. Yöntemleri • Karma • * Açıklayıcı (Explanatory-Confirmatory) (Nicel -> Nitel) • * Keşfedici (Exploratory) (Nitel -> Nicel) • *Çeşitleme (Triangulation) (Nicel + Nitel = Çeşitleme)

Araştırma Yaklaşım-Desen. Yöntemleri • • • Analitik (Analytical) * Kavram Analizi * Tarihsel Analiz * Derleme (Review)-Meta Analiz/Sentezler * Politika Analizleri (Policy Analysis) * Değerlendirme Araştırmaları (Evaluation Researches)

DENEYSEL (EXPERIMENTAL) ARAŞTIRMA • Deney ve kontrol grubu belirlenir. • Deney grubu üzerinde bir takım değişiklikler yapılırken kontrol grubu sabit tutulur. • Ortaya çıkan sonuçlara göre bu iki grup karşılaştırılarak neden-sonuç ilişkisine bakılır. • 4 alt gruba ayırabiliriz: • * Zayıf Deneysel (Pre-Experimental) • * Tam Deneysel (True Experimental) • * Yarı Deneysel (Quasi-Experimental) • * Tek Denekli (Single subject)

ZAYIF DENEYSEL (Pre-Experimental) • Seçkisiz atamanın olmadığı tek grup desenler ile seçkisiz atama ve eşleştirmenin olmadığı karşılaştırmalı grup desenlerinden oluşur.

Zayıf deneysel modeller… Tek Grup Öntest – sontest desen Grup Öntest İşlem Sontest G Q 1 X Q 2 Statik grup karşılaştırmalı desen (Sontest denkleştirilmemiş gruplu desen) Statik grup öntest-sontest desen (Öntest-Sontest denkleştirilmemiş desen) D İşlem Sontest X Q 2 K Q 2 Grup Öntest İşlem Sontest G Q 1 X Q 2 K Q 1 Q 2

YARI-DENEYSEL (Quasi-experimental) • Deney ve kontrol gruplarının seçimi rastgele yapılması yerine bazı ön ölçümler ve ölçütlere göre belirlenir.

Yarı-deneysel modeller Öntest-sontest eşleştirilmiş kontrol gruplu desen Grup Öntest İşlem Sontest X Q 3 D (Deney) M Q 1 K (Kontrol) M Q 2 Q 4 Sontest eşleştirilmiş kontrol gruplu desen Grup D (Deney) M K (Kontrol) M İşlem Sontest X Q 1 Q 2

TAM DENEYSEL (True experimental) • Deney ve kontrol gruplarına seçim tesadüfi bir şekilde yapılır. Yeni bireyin herhangi bir grupta olma ihtimali eşittir.

Tam deneysel modeller… Sontest kontrol gruplu seçkisiz desen Ötest-Sontest kontrol gruplu seçkisiz desen

Tam deneysel modeller… Öntest-sontest eşleştirilmiş kontrol gruplu seçkisiz desen Grup Eşleştirilmiş seçkisiz desenler Öntest İşlem Sontest X Q 3 D (Deney) MR Q 1 K (Kontrol) MR Q 2 Q 4 Sontest eşleştirilmiş kontrol gruplu seçkisiz desen Grup D (Deney) MR K (Kontrol) MR İşlem Sontest X Q 1 Q 2

TEK DENEKLİ (Single Subject) • Gelişigüzel bir denek seçimi yoktur. • Araştırmaya uygun olan bir veya birkaç kişi ile çalışma yapılır.

DENEYSEL OLMAYAN (NON-EXPERİMENTAL) ARAŞTIRMA • Denekler ve bulundukları ortam üzerinde değişiklik yapılmaz. • Mevcut durumu tanımlamak amacıyla ölçümler ve gözlemler yapılır. • Deneysel dizaynda olduğu gibi neden-sonuç ilişkisini göstermek amaçlanmaz. • 6 alt gruba ayırabiliriz: *Betimsel (Descriptive) *Karşılaştırmalı (Comparative) *Korelasyonel-İlişkisel (Correlation) *Tarama (Survey) *Ex-post Facto *İkincil veri analizi (secondary data analysis)

BETİMSEL (DESCRİPTİVE) YÖNTEM • Karakterize edilmiş kişiler veya gruplar sayısal olarak tanımlanmaya çalışılır. Mevcut durumun değerlendirmesi yapılır.

KARŞILAŞTIRMALI (COMPARATİVE) YÖNTEM • İki veya daha fazla grup veya olgu arasında farklılık olup olmadığı araştırılır. Betimsel yöntemin bir kademe ileriye götürülmüş halidir.

KORELASYONEL-İLİŞKİSEL (CORRELATİONAL) YÖNTEM • İki veya daha fazla grup veya olgu arasındaki bir ilişkinin olup olmadığı incelenir. • Pozitif Korelasyon • Negatif Korelasyon

TARAMA (SURVEY) • Tutumlar, inanışlar, görüşler gibi bilgi türlerini belirlemede kullanılır. • Genellikle veriler anket yoluyla toplanır ve örneklem geniş tutulur.

EX-POST FACTO (ETKEN-FAKTÖR SONRASI) • Neden-sonuç ilişkisi aranır. • Deneysel dizayndan farklı olarak nedenler (faktörler) çok öncesinden gerçekleşmiştir veya ortamda mevcuttur.

İKİNCİL VERİANALİZİ (SECONDARY DATA ANALYSIS) • Daha önceden farklı amaçlar için toplanılıp kullanılmış verilerden yararlanarak yeni araştırmalar yapmak amacıyla veri analizine dayalı araştırma.

NİTEL QUALİTATİVE) ARAŞTIRMA • Birebir etkileşim ile veri toplama esasına dayalı araştırmalardır. • 6 alt gruba ayırabiliriz: *Kültür Analizi (Ethnographic) *Olgubilim İncelemeleri (Phenomenology) *Durum Çalışması-Örnek Olay İncelemesi (Case Study) *Teori Oluşturma (Grounded theory) *Yorumlama (Hermeneutics) *Eleştirel Çalışmalar (Critical Studies)

Kültür Analizi (Ethnographic) • Bir kültürü, o kültürdeki inanış ve değerleri ve bunların oluşma süreçlerini incelemek amacıyla yapılan araştırmalardır.

Olgubilim (Phenomenography) • Bildiğimiz fakat tam olarak anlayamadığımız olguları araştırmayı amaçlayan çalışmalardır.

DURUM ÇALIŞMASI (CASE STUDY) • Bir duruma ilişkin etkenlerin (ortam, bireyler, olaylar, süreçler vb) bütüncül bir yaklaşımla araştırıldığı ve ilgili durumu nasıl etkiledikleri ve ilgili durumdan nasıl etkilendikleri üzerine odaklanılan bir araştırma yöntemidir.

Teori Oluşturma (Grounded Theory) • Sistematik olarak toplanan ve analiz edilen verilere dayalı teori oluşturma yöntemidir. • Olgu bilime benzer fakat olgu bilimde olgulara ilişkin kuramlar ortaya koyma yoktur.

Yorumlama (Hermeneutics) • Bir metnin, sanatsal ürünün, davranışın veya bir konuşmacının söylediklerinin ne anlama geldiğini derinlemesine irdelemeyi amaçlayan bir yöntemdir.

Eleştirel Çalışmalar (Critical Studies) • Genelde toplum içinde marjinal grupların sorunlarını irdelemeyi amaçlayan çalışmalardır. Özellikle feminist, etnik ve cinsiyet konularıyla ilgilenir.

ANALİTİK (ANALYTICAL) ARAŞTIRMA • Birebir etkileşim gerektirmeyen daha çok dökümanlara dayalı veri toplama ve analiz esasına dayalı nitel araştırma desenidir. • 5 alt gruba ayırabiliriz: * Tarihsel Araştırma (Historical Research) * Kavram Analizi (Concept Analysis) * Derleme (Review)-Meta Analiz/Sentez * Politica Analizleri (Policy Analysis) * Değerlendirme Araştırmaları (Evaluation Research)

Tarihsel Araştırma (Historical Research) • Tarih içerisinde gerçekleşmiş olayların dökümanlara dayalı olarak incelenmesidir.

Kavram Analizi (Concept Analysis) • Bir kavramın ve özelliklerinin etraflıca açıklanmasına dayalı çalışmalardır.

Derleme-Meta Analiz (Review-Meta Analysis/Syntesis) • Herhangi bir alandaki çalışmaların anlaşılır bir şekilde sentezlenmesi ve özetlenmesidir.

Politika Analizleri (Policy Analysis) • Eğitimle ilgili politika üretmei politikaları inceleme ve eleştirme ve geliştirme işleriyle ilgilenir.

Değerlendirme Araştırmaları • Bir işlemin veya sürecin nasıl işletildiğinin incelendiği ve değerlendirildiği araştırmalardır.

KARMA ARAŞTIRMALAR • Açıklayıcı-Doğrulayıcı (Explanatory. Confirmatory) (Nicel -> Nitel) • Exploratory (Keşfedici) (Nitel -> Nicel) • Çeşitleme (Triangulation) (Nicel + Nitel = Çeşitleme)