ARATIRMA ESERLER http dilbilimi netosmanlivideolari html http dilbilimi
ARAŞTIRMA ESERLERİ http: //dilbilimi. net/osmanli_videolari. html http: //dilbilimi. net/osmanli_arastirmalari. htm Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğunun Ekonomik ve Sosyal tarihi, I, İstanbul 2000. Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğunun Klasik Çağı, İstanbul 2000. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, TTK, Ankara, 2011. Stanford J. Shaw, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Los Angeles, 1976. Mehmet Ali Ünal, Osmanlı Müesseseleri Tarihi , Isparta 2000. Mehmet Genç, Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, İstanbul 2000. Ekmeleddin İhsanoğlu (haz. ). Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, İstanbul: IRCICA yayını, 1994. DİA – İslam Ansiklopedisi, http: //www. islamansiklopedisi. info/yayin. php Türkler Ansiklopedisi, Osmanlı Ciltleri, (9. - 14. ciltler ), Ankara, 2002, . Johann Wilhelm Zinkeisen, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, Yeditepe yay. , çev: Nilüfer Epçeli, ed: Erhan Afyoncu, İstanbul 2011. Nicolae Jorga, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, Yeditepe yay. , çev: Nilüfer Epçeli, ed: Erhan Afyoncu İstanbul 2005. Mücteba İlgürel (Ed. ), Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, İstanbul 1989. Erhan Afyoncu, Sorularla Osmanlı İmparatorluğu, Yeditepe yay. , İstanbul, 2012. ------ "Ders Kitaplarında Osmanlı Tarihinin Dönemlere Ayrılması Meselesi", Türk Kültürü İncelemeleri D er gisi, 4 (2001), 1 13 - 124. Fahir Armaoğlu, 19. Yüzyıl Siyasi tarihi ( 1789 -1914), İşbankası yay. İstanbul 1995.
ANA KAYNAKLAR ( Kronikler ) Yahşi Fakih Menakıbnâmesi Aşıkpaşazade Tarihi Ahmedi, İskendernâme, Saray takvimleri Anonim Tevârih-i l-i Osmanlar Süleymannameler, Selimnameler Gazavatnâmeler, Fetihnâmeler, Islahatnâmeler, Fermanlar, Şeriyye Sicilleri, Biyografiler Divan-ı Hümayun Kayıtları, Tapu tahrir ve nüfus defterleri. Dönemin yabancı kaynakları : Bizans, Safevî, Memlük, Alman, Avusturyalı, Papalık, Macar, Rus, Sırp, Bulgar, Ermeni, İspanyol, İngiliz, Fransız v. d. Milletlerden seyyahların, tarihçilerin eserleri.
KRONOLOJİ 1. Osman Gazi : 1281 – 1324 2. Orhan Gazi : 1324 – 1362 3. I. Murad : 1362 – 1389 4. Yıldırım Bayezid : 1389 – 1402 Fetret Devri : 1402 – 1413 5. Çelebi Mehmed : 1413 – 1421 6. II. Murad : 1421 – 1444 1446 – 1451 12. III. Murad : 1574 - 1595 25. III. Osman : 1754 – 1757 13. III. Mehmed : 1595 – 1603 26. III. Mustafa : 1757 - 1774 14. I. Ahmed : 1603 - 1617 27. I. Abdulhamid : 1774 - 1789 15. I. Mustafa : 1617 – 1618 1622 -1623 28. III. Selim : 1789 - 1807 29. IV. Mustafa : 1807 - 1808 30. II. Mahmud : 1808 - 1839 31. Abdülmecid : 1839 - 1861 32. Abdülaziz : 1861 - 1876 33. V. Murad : 1876 - 1876 34. II. Abdulhamid : 1876 - 1909 35. V. Mehmed Reşad : 1909 - 1918 36. VI. Mehmed Vahdeddin: 1918 - 922 16. II. Osman : 1618 – 1622 17. IV. Murad : 1623 – 1640 8. 18. İbrahim II. Mehmed : 1444 – 1446 19. IV. Mehmed 1451 – 1481 20. II. Süleyman II. Bayezid : 1481 - 1512 9. I. Selim : 1512 - 1520 21. II. Ahmed 10. I. Süleyman : 1520 - 1566 22. II. Mustafa II. Selim : 1566 -1574 23. III. Ahmed 24. I. Mahmud 7. 11. : 1640 - 1648 : 1648 – 1687 : 1687 - 1691 : 1691 - 1695 : 1695 - 1703 : 1703 - 1730 : 1730 - 1754 Halife Abdulmecid : 1922 - 1924
Osmanlı Tarihine Yeniden Bakmak A- YÖNTEMSEL AÇIDAN Modern kavram ve kurumları tarihte aramak… Örnek ? ? Tarihi kavram ve kurumları günümüze aktarmak… Örnek? ? Bir olay hakkındaki binlerce delil onun kesinlikle doğru veya yanlış olduğunu göstermez… Örnek: Çeşme bozgunundaki Osmanlı’nın “Cebelitarık’ı bilmeyişi” bilgisi Vasıf Tarihi’nden aktarılırken Hammer tarafından ilave edilmiştir. Kaynakların analizi: Adaletnameler neden çıkmıştır? Yerel yöneticiler neden halktan kanunsuz vergi almıştır? Karşılaştırmalı analizle anlaşılır.
B- İÇERİK AÇISINDAN Annemin, “kitapta öyle yazıyor” cümlesi. Kafamızdaki Osmanlı şablonları…Osmanlı tarihi hakkında ilk kapsamlı çalışma Hammer’indir. Ahmet Vefik Paşa’nın Tarihi Osmanî’si. “Türkler savaşta kazanıp, masada kaybeder” sözü ve dış devletlerin baskısı…Osmanlı’nın son yüzyılındaki “denge politikası” maharetli devlet adamlarının varlığını kanıtlar. Matbaanın geç gelmesi meselesi. “Hattatların engel olması”, Aynı yıllardaki Japon ve Avrupalı matbaalarda basılan kitap çeşidi? Neden ? Osmanlı Tarihi’nin dönemlendirilmesi meselesi. H. İnalcık, M. Genç. Çözülme, Gerileme, Bozulma, Çökme Yerine: Buhran , Dönüşüm. Osmanlı’nın ganimetle geçindiği fikri…Ekonomik kaynaklar
1793 Kırmızı zemin üzerine hilal ve yıldız bulunan bayrak, Osmanlılarda ilk defa 1793′de devletin resmî bayrağı olarak kabul edildi. Ancak bu bayraktaki yıldız, sekiz köseli idi. Bu bayrak Osmanlı Devleti’nin resmi ve umumî sembolü olarak kullanıldı. . 1842 Sultan birinci Abdülmecit Han zamanında, 1842′de yıldızın beş köşeli olması kararlaştırıldı ve Osmanlı bayrağının şekli bu hali aldı.
Bu bayrak, 29 Mayıs 1936 tarih ve 2994 sayılı kanunla Türk bayrağının sekli ve ölçüleri olarak kesin bir şekilde tespit edildi. 28 Temmuz 1937 tarih ve 2/7175 sayılı kararnameye ilişik 45 maddelik bir tüzük (Türk bayrağı nizamnamesi) ile de Türk bayrağının kullanılışı düzenlendi.
• 19. yüzyılda Avrupa devlet geleneğindeki nişanlardan etkilenilerek Osmanlı Devleti için hazırlanmıştır. • Ondan önce, padişahların tuğraları devlet nişanı yerine geçiyordu. • Osmanlı nişanının son hali, 17 Nisan 1882’de Sultan II. Abdülhamit tarafından yürürlüğe konmuştur. • Biri Osmanlı hanedanını simgeleyen kırmızı zeminde ay-yıldız, diğeri İslam halifeliğini simgeleyen yeşil zeminde üç hilalden oluşan iki bayraktan ve diğer sembolik işaretlerden oluşur.
Osmanlı Hanedanının Menşei Gün Han Karakeçililer
Anadolu Türk Beylikleri
Osmanlı’nın Kuruluşunda Etkin Olan Politikalar Gâzâ politikası ( Anlamı, önemi, nasıl uygulandığı vs. ) İskân politikası ( Anlamı, nerelerde-nasıl uygulandığı) İstimâlet politikası ( Neden, nasıl, ne zaman vs. ) ØEkonomik ØDinî ØSiyasi
Osmanlı’dan Önce Anadolu Osmanlı’dan önce Anadolu nasıldı? Kimler vardı ? Selçuklunun uç bölgesi Anadolu ( Türkmen karakterli boylar ) Osmanlı bu boyları küçük aşiretlere bölüp toprağa bağlayarak yerleşik hale getirmeye çalıştı ( İskân siyaseti ). Anadolu Selçuklu, Moğol baskınları ile dağılmaya başlarken uçlarda bağımsız beylikler oluştu. Türkmenlerin yanında ulema, sanatkâr, tüccar, esnaf, çiftçiler yeni açılan yerlere geldiler. Mevleviler bu yeni beyliklerin bey ailelerine nüfuz ederek Anadolu’nun sünnî-İslam karakteri kazanmasına katkı yaptılar. Anadolu’da güçlü olan beylikler o Karamanoğulları – Selçuklu’nun mirası. o Germiyanoğulları – Daha sonra Osmanlı ile akraba olacak.
Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Ertuğrul Gazi’nin babası kimdir? Osman bey en küçük çocuk olmasına rağmen aşiretin başına nasıl geçti. Türk devlet geleneğine uyulmadı mı? İlk yıllarda Osmanlı- Bizans tekfurlarının arası iyiydi. 1284’de İnegöl tekfurunun aleyhinde bulunmasıyla İnegöl’ü almak için harekete geçildi. 1288 Karacahisar’ın fethiyle beyliğin ilk merkezi olması. 1299’da Bilecik’in fethiyle beylik merkezi Bilecik’e taşındı.
1302 yılında Bizans’la yaptığı savaşı yenmesi Osman Beyin şöhretini artırdı. ( İnalcık, Devletin kuruluş tarihi olarak 1302’yi kabul eder. ) “Dârü’l-küfre” karşı gaza-cihad anlayışında bulunması Osmanlı’yı diğer Türk beylikleri arasında lider yaptı. Bu da Osmanlı’nın insan gücü kaynağının oluşmasında önemli rol oynadı. Gaza- cihad anlayışı, Oğuz- Türkmen töresindeki “alperenlik” kavramıyla iyi bir uyum sağladı. Hem Bizans hem de diğer Türk beylikleri arasında yavaş bir Osmanlı Beyliği kavramı oluşmaya başladı. Osmanlı’nın giderek güçlenmesiyle birlikte diğer Türk beyliklerini de kendine katması sürecine girildi. Ancak bu gelişmenin gâzâ politikasıyla uyuşması gerekiyordu? ? ? Bu nasıl sağlandı?
Gaza politikasını destekleyen en önemli unsurlardan birisi de ganimettir( geçim kaynağı olarak). Ganimet vasıtasıyla Osmanlıya katılan insan unsuru gazayı destekleyen diğer unsurlardan sadece biridir. Gazayı destekleyen bir diğer unsur ise Osman beyin adaleti ile ön plana çıkmasıdır. Dolayısıyla gaza- ganimet – adil yönetim üçlüsü Osman Bey’in Beyliğini güçlendiren üç önemli sac ayağıdır. Germiyanoğulları’nın topraklarını ise akrabalık bağı kurarak aldılar. Hamidoğulları’nın topraklarının bir kısmını satın aldılar. Toprak satın alma meselesi Osmanlı’nın gücünü diğer Türk beyliklerine gösterdi ve Osmanlı’ya prestij kattı. Birçok Türk beyliği bu vesilelerle Osmanlı’ya katıldı.
OSMAN BEY
Orhan Bey Dönemi İlk Osmanlı parası… akçe isimli gümüş para. İlk Osmanlı divanı… vezirin ortaya çıkışıyla oluşmuş. İlk Osmanlı ordusu… yaya ve müsellem (süvari) birlikleri. Bizans'la yapılan çeşitli savaşlarda Osmanlı beyliği topraklarını genişletti. ( Bursa, İznik, İzmit v. d. ) Ankara’nın 1354’de fethi. Karesi beyliğinin alınışı. Güney Marmara sahilleri, önemli beylerin hizmetleri… Rumeli'ye geçiş neden önemli? Anadolu Türkleri ilk defa 1261’de Rumeli’ye geçmiş, Dobruca’ya yerleşmişlerdi. Osmanlılar ilk defa 1322’de 8000 kişilik bir orduyla Bizans’ın iç işlerinde bir tarafa yardım etmek için Rumeli'ye geçmişlerdi. Süleyman Paşa’nın faaliyetleri ve vasiyetleri. Türkmen akınları… Düzenli iskân faaliyetleriyle Balkan fetihleri kalıcı hale geldi.
I. Murat Dönemi
I. Murad Dönemi (1359/1362 -1389) Süleyman Paşanın ölümüyle tahtın varisi oldu. Ankara’yı geri aldı. Edirne’yi fethetti (1362). 1363 Filibe’nin fethiyle Bizans, Rumeli fetihlerini tanıdı. Rumeli'ye dönerek buralarda tekrar iskân ve fetih politikasına başladı. Konstantinopolis’e giden yolları kesti. İlk şehzade isyanı gerçekleşti. Savcı Bey ve Prens Andronikos olayı. Sırp Sındığı savaşı ? Çirmen Savaşı’nın önemi ve Balkanlardaki fetihler 1371( Bulgaristan, Sırp Prensliği’nin vasallığı) Haçlı ittifakı - Kosova Savaşı ve önemi. (Bu savaşta alınan yenilgiye rağmen Sırplar Kosova mücadelesini bir zafer olarak isledi. )
Yıldırım Bayezid Dönemi (71) (1389 -1402 ) “Yıldırım” ünvanı savaşlardaki cesaret ve hızından dolayı verildi. I. Kosova savaşında Sultan Murad oğlunu yerine vasiyet etmiştir. İsyan etmeden öldürülen ilk hanedan mensubu Yakup Bey. I. Murad’ın ölümüyle Anadolu’da çıkan karışıklıklar. İstanbul’un kuşatılması ve Anadolu Hisarı (1395). Karamanoğullarıyla mücadele ve Osmanlı hakimiyetine girmesi. Kadı Burhaneddin’in Akkoyunlularca öldürülmesi Yıldırım’ın elini güçlendirdi. Böylece Kadı Burhaneddin devletinin toprakları Osmanlı hâkimiyetine geçti. (Timur’a karşı müttefiklerdi. ) 1396 Niğbolu savaşı ( Son Haçlı Seferi ). Memluk Sultanı Berkuk’un ölmesiyle de Memluk topraklarının bir kısmı da Osmanlı topraklarına katıldı. Osmanlı ile Memlüklüler arasındaki mücadele Timur’un işine yaradı. 1402 Ankara Savaşı ve sonuçları. . . Yıldırım’ın ölümü… nasıl oldu? Timurlular Devleti nasıl bir devletti? https: //www. youtube. com/watch? v=E 5 Y-19 ikkic
Ankara Savaşından Sonra Anadolu
Çelebi Mehmed Dönemi Fetret Devri ( 6 şehzadenin mücadelesi ). Bâni-i Sâni. Fetret devrinin tek “Sultan” ünvanlı şehzadesi. Çelebi Mehmed’in Anadolu Beylikleriyle ( Hamid- Menteşe- Germiyan) mücadelesi. Rumeli'deki çalışmaları, Gelibolu’da Venediklilerle karşılaşma. İlk deniz savaşı. Şeyh Bedreddin isyanı? Börlklüce Mustafa ve Torlak Kemal isyanı. Şehzade Mustafa isyanı. (Düzmece (? ) isyanı olarak da bilinir. ) Anadolu Türk beyliklerinin tekrar tek çatı altında birleşmesi, politikalarda yumuşama ve barışcıl yollar izlenmesi.
II. Murad Dönemi Çelebi Mehmed’in ölümü. Osmanlı’da mumyalama (tahnit ) meselesi. II. Murad’ın tahta çıkışı ve Anadolu’da karışıklıklar. Şehzade Mustafa’nın isyanı. II. Murad’ın yıpranma sebepleri: • • • Şehzade Alaaddin’in vefatı… Haçlıların başarılı seferleri… İçteki hâkimiyet mücadeleleri… II. Murad’ın Şehzade Mehmed’i tahta geçirmesi. Varna Savaşı: 1444… II. Murad’ın tekrar tahta geçmesi ve yıldızının tekrar parlaması. II. Kosova Savaşı ( 1448), II. Murad’ın ölümü. Türkçe’nin ve Kayı boyu mensubiyetinin ön plana çıkışı… Te’lif ve tercüme eser sayısında artış.
Osmanlı İmparatorluğu ve Sömürgecilik Fethedilen yerlerin “vatan” olarak görülmesi… Ø Örnek: Yemen’in, Trablusgarp’ın kaybedilmesi sırasında Osmanlı’nın tavrı ve İngilizlerin sömürgelerindeki tavrı. İstimâlet politikası… Ø Örnek: Duşanov Zakonik kanunları ve Osmanlı toprak kanunu. Fethedilen yerlerin dinî ve millî kimliğinin korunması… Ø Örnek: Balkan halklarının dini ve milli kimlikleri. Fethedilen yerlerin şehir, ticaret, sanat hayatının gelişmesi. Ø Örnek: Bulgaristan’ın Osmanlı dönemindeki hali. . M. Tayyib Gökbilgin’in eseri.
Konstantinepolis’in Fethi mi? Tarihte İstanbul kuşatmaları. Müslümanlardan önce ve sonra. Osmanlı’dan önce Müslümanların kuşatmaları. Fatih’den önce İstanbul kuşatmaları. II. Mehmed’in neden ilk hedefi İstanbul oldu? İstanbul fethinde savaşın gerekçesi neydi? Kuşatma nasıl cereyan etti? İstanbul’un fethine Hristyan dünyanın tepkileri. Fetih’le yeni bir çağ açıldı mı? https: //www. youtube. com/watch? v=4 xn 8 n. NI 235 s 3. 32. 19 dk. https: //www. youtube. com/watch? v=6 W 5 BEwc_CLk 5. 19 dk.
Fatih ve Dönemi İstanbul’un fethinden sonra İstanbul’da ne yapıldı? Sırbistan, Mora, Bosna seferleri. Rumeli fetihleri……………. . Anadolu fetihleri…………… Kırım’ın fethi. Karamanoğlu & Akkoyunlu X Osmanlı mücadelesi. Fatih’in son seferi ve ölümü? Fatih zehirlendi mi? Fatih’in kanunnamesi, içeriği.
Osmanlı İmparatorluğunda Kardeş Katli Türk devlet geleneği ve hükümdar seçimi. Osmanlı’dan önceki uygulamalar… Osmanlı’daki ilk kardeş katli… Fetret devrinin izleri… Fatih Kanunnamesinde kardeş katli. Cem Sultan olayı ve kardeş katli meselesi. Şehzadelerin öldürülmesi. Kardeş katli nasıl sona erdi? Şehzadelere saray hapsi verilmesi ne gibi sonuçlar doğurdu?
Sanma Şahım herkesi sen sadıkâne yâr olur, Herkesi sen dost mu sandın, belki ol ağyâr olur, Sadıkâne belki ol alemde dildâr olur, Yâr olur, ağyâr olur, dildâr olur, serdâr olur. Yavuz Sultan Selim Han
Yavuz Sultan Selim Dönemi Tahta çıkışı. Kardeşleriyle mücadeleleri. Osmanlı – Safevi mücadelesinde İran ve Anadolu’daki Anadolu Türkmenlerinin rolü. Çaldıran Savaşı (1514) ve Akkoyunlu topraklarının ele geçirilmesi, İpek yolu ticareti. Anadolu’da Türkmen katliamı oldu mu? 40. 000 kişi (10 -15 şehir)? Portekizlilerin Hint ticaret yollarındaki Memlüklülerin yolunu kapaması, Memlüklülerin Safevilerle anlaşma yapması Memlük üzerine seferi zorunlu kıldı. Mercidabık Savaşı: 1516 = Suriye’nin fethi Ridaniye Savaşı: 1517 = Mısır’ın fethi Halifelik meselesi. 18. yy. kayıtlarında yazar. I. Murad’dan itibaren halifelik ünvanı kullanılmıştır. Nasıl ölmüştü? Nasıl bir devlet bırakmıştı?
Kanunî Sultan Süleyman Dönemi Kanuni Osmanlı’nın en müsait ortamında padişah oldu. İlk olarak Yavuz dönemindeki sert yönetim yapısını yumuşattı. Alanında zirve isimlerle çalışmıştı. ( Mimar Sinan, Barbaros, Sokollu, İbrahim Paşa, Ebu Suud v. s. ) Belgrad (1521)ve Rodos’un (1522) fethi. Budin Beylerbeyliği. Habsburglarla mücadelenin getirileri. 1555 Amasya anlaşmasıyla 40 yıllık savaşın yerine 23 yıl sürecek İran barışı geldi. Irak’ın fethi. İran’daki fetihlerin kalıcı olmama sebepleri: Ağır ordu, iaşe-ikmal sisteminin kurulamayışı, Özbeklerle iletişim kurulamaması, halkın Osmanlı’yı çok fazla sevmemesi. Yemen ve Habeşistan’da Osmanlı hâkimiyeti Portekizlileri Hint ticaretinde geriletti. İlk kapitülasyonlar, Türkçe kapitülasyon belgesinin olmayışı, Makbul İbrahim Paşa’nın ölümü. II. Selim tarafından 1569’da Fransa'ya verilen kapitülasyon. Şehzade Mustafa’nın ve Şehzade Bayezid’in öldürülmesi. I. Süleyman’ın lakapları: Muhteşem, Kanunî, Büyük Türk. Kanunî’nin son seferi.
Sokollu Mehmed Paşa Dönemi Sokol neresi? Kaç yaşında devşirildi? Osmanlı bürokrasisinin tüm kalemlerinden geçerek yükseldi. Kanunî’ye 2 yıl veziriazamlık yaptı. Lehistan krallarının seçilmesine müdahil olması ve önemi. Sokollu’yu yıpratma çabalarının sebebi neydi? Sokollu’nun öldürülmesi. 14 yıl veziriazamlık yapmıştır. Sokollu Mehmed Paşa’nın Projeleri :
1)Don-Volga Kanal Projesi Karadeniz’in kuzeyi, Kafkasya gibi alanlar üzerinde oluşturulmak istenen Osmanlı gücünü simgeleyen bu projedeki amaç; Don ve Volga nehirlerini bir kanalla birleştirip donanma gücü vasıtasıyla Karadeniz’den Hazar Denizine ulaşabilmekti. Bu projeyle Osmanlı Devleti şunları hedeflemişti; - Ruslara gözdağı verilip bölgedeki Türk hanlıkları Osmanlı Devleti'ne bağlanacaktı. - Orta Asya Türkleri ile kültürel ilişkiler geliştirilecekti. - İran üzerindeki Osmanlı gücü artırılacak ve İran kuzeyden sıkıştırılacaktı. Tüm çalışmalara rağmen bölgedeki Kırım Hanlığı'nın projeye destek vermemesi ve Rusya'nın bu projeyi engellemek için yaptığı çeşitli saldırılar Don-Volga Kanal Projesinin başarısızlıkla sonuçlanmasına sebep oldu.
2)Süveyş Kanalı Projesi Tarihte ilk olarak 1869'da açılabilecek olan Süveyş Kanalının çok daha öncelerden Osmanlı Devleti tarafından açılmak istendiğini görmekteyiz. İlk defa Sokullu döneminde düşünülen bu projedeki amaç Süveyş Kanalını açıp Akdenizle Kızıldeniz ardından da Aden Körfezi aracılığıyla okyanuslarla bağlantı kurabilmekti. Böylece Osmanlı Devleti Hint Okyanusundaki Portekiz'in üstünlüğüne son verecek, Endenozya ve Hindistan çevresindeki Müslümanlarla bağlantı kuracak, bozulmakta olan Akdeniz ve çevresindeki ticareti yeniden canlandıracak ve Hint Okyanus ticaretiyle ilgilenebilecekti. Yapılan çalışmalar bizzat Mısır Valisi'nin girişimleriyle anlık olarak yürütüldüyse de olumlu bir sonuç alınamadı. Bu projenin başarısız olmasındaki sebepler günümüzde bile çok net olarak bilinmemektedir. Ancak aynı dönemlerde yine uygulamaya giren Don-Volga projesine daha fazla önem verildiği sanılmaktadır.
Osmanlı- İran İlişkileri (15781639) Osmanlı- Safevi mücadelesinin arka planı: Anadolu’ya hâkim olma mücadelesi. ( Safevîler Anadolu Türkmenleriydi) Doğu Anadolu’da kalan Türkmenlerin İran Türkmenleriyle işbirliği içinde Şah İsmail'in çıkarı doğrultusunda hareket etmeleri İpek ticareti hâkimiyet mücadelesi. Bursa- Tebriz hattı. II. Şah İsmail daha mutedil bir politika izlediyse de ölümüyle Osmanlı topraklarında sahte “Şah İsmail İsyanları” birbirini izledi. 1578’de Safevi tahtında buhranlar yaşanırken Osmanlı, Safevileri doğudan sıkıştıracak Özbeklerle işbirliğine giderek Safevilere savaş ilan etti. ( H. İnalcık’ın “aşırı nüfuslanma” tespiti. ) Özbeklerin yardım edemeyişleri. Osmanlı önce İran hâkimiyetindeki Kafkasya üzerine, sonra da daha güney noktalarına inerek fetihler yaptı. Hazar kıyısına ulaşan Osmanlı burada Hazar Kaptanlığı kurdu. Osmanlı fethedilen bölgelerde imar, inşa, faaliyetlerine girişti. Buralara İstanbul’dan yöneticiler tayin etti. Halkın gönlünü kazanmaya çalıştıysa da bunda başarılı olamadı. 1603’de Büyük Şah Abbas karşı harekâta girişti. Osmanlı bu sırada batıda Avusturya, Anadolu’da Celâli isyanlarıyla meşguldü. Serdar Sinan Paşa başarılı olamadı. Osmanlı’nın bu seferleri Celali isyanlarını bastırmaktan öteye gitmedi. Kuyucu Murad Paşa’nın veziriazam olmasıyla sert tedbirler alındı, böylece Anadolu’da devlet otoritesi sağlandı. Murad Paşa’nın vefatıyla Nasuh Paşa anlaşma yapmaya karar verdi. Osmanlı bu bölgelerdeki İran hâkimiyetini yıllık 200 yük ipek karşılığında kabul etti. Böylece Osmanlı 1555’deki sınırlarına çekilmiş oldu. IV. Murad zamanında ciddi bir şekilde İran meselesi ele alınabildi. 1639’daki Kasr-ı Şirin anlaşması.
Osmanlı- Avusturya Savaşları (1593 -1606) Birinci Dönem: 1493/1664 Osmanlı’nın saldırı pozisyonunda olduğu. İkinci Dönem: 1683/1791 Avusturya’nın saldırı pozisyonunda olduğu. İlk karşılaşma; Venedik'le mücadele sırasında. 1526 Mohaç’tan sonra asıl mücadele Macaristan hâkimiyeti üzerine başladı. Avusturya’nın savunma kaleleri yüzünden fazla ilerlenemedi. Avusturya’nın Macar toprakları için ödediği vergiyi ödemek istememesi üzerine savaş çıktı. Savaşın ilk yıllarındaki Osmanlı başarısı yeni bir Haçlı ittifakı girişimine sebep oldu. Osmanlı öncü kuvvetlerinin mağlubiyeti Rumeli’ne Sokollu’nun oğlu Hasan Paşa’yı beylerbeyi tayin ettirdi. Ancak Hoca Sadeddin Efendi III. Mehmed’e, Haçova’da serdar olarak Hasan Paşa’nın değil Padişah’ın olması gerektiğini ikna etti. 1596’da Haçova Meydan Savaşı oldu. Mağlup olmak üzereyken Padişahın cephede durmasıyla savaş kazanılmıştı. Ciğalizâde Sinan Paşa veziriazam olunca çok önemli bir hata yaptı: Savaştan kaçan askerleri ordudan attı, bu askerler de dağa çıkarak Celali isyanlarını başlattı. Osmanlıların yazın ele geçirdiği kaleler kışın geri alınıyordu. Zitvatorok Anlaşması: 1606. Osmanlı padişahıyla Avusturya hükümdarını eşit sayıldığı anlaşma. Avusturya’nın bu savaşlarda neden kazanıp, bizim neden kaybettiğimizi anlatan bir ıslahat layihası. III. AHMET Devrine Ait Bir Islâhât Takriri. doc Bu savaşların kaybedilmesi Osmanlı askerî sisteminde bir dizi değişikliğe gidilmesine sebep oldu. Bunlar da ıslahatlara öncülük etti.
Celali İsyanları(261) Celali adı nereden çıktı? (1519 Bozoklu Celal isyanı) Zaman zaman Anadolu’da çıkan isyanlara bu isim verildiyse de asıl Celali isyanları adı verilen isyanlar 1596 - 1610 ( Celali fetreti) isyanlarıdır. Avusturya’nın tüfekli savaşlara geçmesi Osmanlıyı da buna yöneltmişti. Tüfekli asker ihtiyacını Osmanlı tımarlı sipahilerden temin etmişti. Bu da bu askerlerin uzun dönem askerde kalması sebebiyle tımarlarının bozulmasına sebep oldu. Savaş dışında işleyecekleri toprağı kalmayan bu sekban birlikleri eşkıyalığa başladılar. Haçova savaşının sonucunda ordudan atılan 30 bin asker de bunlara eklenince Celali isyanları adıyla her tarafta eşkıyalık türemişti. Karayazıcı Halim döneminde Celaliler iyice güçlendiler. 1602’de Karayazıcı’nın ölümüyle tüm Anadolu’ya yayıldılar. Kimler Celali olmuştu? Bu isyanlar ya kuvvet kullanılarak veya makam verilerek bastırıldı.
II. Osman (Genç) ve Dönemi Ekber- erşed sisteminin ilk padişahı I. Mustafa’nın aklî dengesinin yerinde olmayışından II. Osman tahta çıktı. Yaş zaferi Lehistan seferine sebep oldu. Ancak II. Osman bu savaşta umduğunu bulamadı. Suçun çoğunu da yeniçerilerde buldu. Bundan dolayı yeniçerilerle arası açıldı. Hataları: Kendini sıradanlaştırması, Soylu Türk kızlarıyla evlenmesi, Sadece etrafındaki insanlara güvenmesi, Cimri davranması, Ortalık karışıkken hacca gitmek istemesi. II. Osman’ın öldürülmesi. Padişahın katledilmesinin yankıları. II. Osman ilk reformcu muydu? Dönemindeki tarih kitapları ne diyor bu konuda?
IV. Murad ve Dönemi Tahta çıkışı ve ilk yılları. Kösem Sultan’ın 10 yıllık idaresi. 1632 yılında Veziriazam Hüsrev Paşa’nın azledilmesiyle askerlerin isyan etmesi süreci IV. Murad’ı 2 defa isyancı askerler karşısında aciz bıraktı. Bunlara çok içerleyen Padişah idareyi ele almak için harekete geçti. Topal Recep Paşa’yı öldürüp, isyancıların arasına atması. Askerlerin ileri gelenlerine yemin ettirmesi. Revan seferi (1635) ve Bağdat seferi (1638) neticesinde İran toprakları Osmanlı’ya katıldı. İki seferin anısına Topkapı’da köşk yapıldı. Kasr-ı Şirin anlaşması ve önemi ( 1639). Koçi Bey, devlet idâresinde gördüğü yolsuzluklar hakkında 1631‘de pâdişaha bir rapor sunmuştur. Bu rapordan esinlenerek yapılan ıslahatlar. Tımar sisteminde revizyon Kahvehane yasakları. Rüşvet alanların tespiti ve öldürülmesi. Vergi kayıtları kontrol edildi ve vergilerin düzenli ödenmesi sağlandı.
Köprülüler Köprülü Mehmed Paşa nerelidir, kaç yaşında- nasıl sadrazam olmuştur? Teamülün dışında sadrazamlığa şartlı olarak geldi. Bu şartlar nedir? Kadızâdelilere nasıl davrandı, bu neyin göstergesiydi? Venedik ablukasının kaldırılması. Fazıl Ahmet Paşa döneminde Uyvar ve civarının fethi. Erdel’in alınması ve Vasvar anlaşmasıyla geri gelen Osmanlı ihtişamı. Venediklilere Haçlı ittifakı ve Girit’in fethinin tamamlanması. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın sadareti, İkinci Viyana Seferi ve idamı. 16 yıl süren savaşların Osmanlı’ya etkisi… Fazıl Mustafa Paşa ve yaptığı düzenlemeler. Belgrad’ın alınması. Amcazâde Hüseyin Paşa’nın sadareti. Para ve bürokrasideki düzenlemeler. Vergi oranlarının azaltılması. Toprağın yeniden
XVIII. Yüzyıl Islahatları Islahat ihtiyacı neden doğar? Osmanlı’da neden doğmuştur? 17. yy. ’da yapılan değişiklikler, aynî ekonomiden nakdî ekonomiye geçiş. Dönemin genel özelliği Kanun-u Kadîm’e yani Kanunî dönemine dönülme arayışlarıdır. 18. yy. ’da İkinci Viyana Kuşatması’ndan sonra yapılan savaşların kaybedilmesi ıslahat ihtiyacını gündeme getirdi. Lale devri ıslahatları. İmar, tercüme faaliyetleri, elçiliklerin kurulması, çeşitli imalathanelerin kurulması. Avrupa tarzı asker yetiştirilmesi. Humbaracı Ocağının kurulması ve Humbaracı Ahmed Paşa. 18. yy. ’da ise Avrupa örnek alınmıştır. Ancak tam olarak örnek değildi, eski yapılara yeni bir ( Avrupaî) çehre kazandırılmaya çalışılıyordu. Avrupa’dan uzman kişiler getirildi ancak bunlar nitelikli değildi. Islahatlar devamlı değildi. Mağlubiyetlerle tetiklenen ıslahat ihtiyacı galibiyetle unutuluyordu.
Nizam-ı Cedid Nizâm-ı Cedit Osmanlı literatüründe ilk defa ne zaman kullanıldı? III. Selim’in şehzadeliği nasıl geçti, nasıl bir eğitim aldı? İleri gelen devlet adamlarını ne için topladı, sonuç olarak ne çıktı? Hangi konularda ıslahatları içeriyordu Nizâm-ı Cedit? Askeri düzenlemeler: Anadolu ve İstanbul’da asker yetiştirilmesi, yeniçerilerin ıslahı. İrâd-ı Cedîd? Neleri kapsıyordu? Neden yapıldı? Neler yapıldı? Mülkî düzenlemeler neleri kapsıyordu? Neden daha önce daimî elçilik açılmamıştı, diğer devletlerle nasıl görüşülüyordu, ilk daimî elçilikler nerelere açıldı? Nizam-ı Cedit’in reklamı hem yazılı hem de sözlü materyallerle nasıl yapıldı? Dönemin siyasî olayları… III. Selim’in tahttan indirilmesi ve ölümü…
II. Mahmud Dönemi Sınırları
II. Mahmud ve Dönemi Şehzadeliği, lakapları (Adlî, Müceddid, Büyük, Gavûr Padişah)… Alemdar Mustafa Paşa’nın ölümü ve II. Mahmud? Sened-i İttifak nedir, neden yapılmıştır, âyanlarla bundan sonraki ilişkiler nasıl gelişti? İç isyanlar (1813 -1822): Sırp, Tepedelenli, Vehhabi, Yunan, Sakız 1830 Sırbistan muhtariyeti, 1832 Sisam muhtariyeti 1808 Segban-ı Cedid. 1825 Rüşdiyelerin açılması. 1826 Yeniçeri ocağının kaldırılması ve Asâkir-i Mansure-i Muhammediye’nin Kurulması… 1826 Bektaşi tekkesinin kapatılması… İlk buharlı gemi “Sürat”. 1829 Kıyafet İnkılabının yapılma sebepleri ve etkileri. 1838 Sadrazamlık Makamının Sadarete çevrilmesi.
Yeniçeriler Yeniçeri Ocağı ne zaman kuruldu? Devşirme sistemi ne zaman başladı, nasıl işliyordu, ne zaman kalktı? Yeniçeriler nasıl bozuldular? Bozulmaktan kasıt ne? Neler yapıyorlardı? Neden kaldırıldı? Nasıl kaldırıldı? Bektaşilik ve yeniçeriler… Yeniçerilerin Osmanlı’ya katkısı nedir?
1836 Tanzimat “II. Mahmud dönemi asıl tanzimâtın başlangıcıdır. ” Ali Akyıldız. Tanzimâtı anlamak için tarihî bakış açısı gereklidir. İki esas gayesi vardı: 1)Sırp ve Yunan ayaklanmalarıyla başlayan milliyetçi fikirlerin önünü almak. 2) Merkezî otoriteyi devletin tamamında hâkim kılmak. Tanzimatın içeriği: Önce durum tespiti yapılıyor. Sonra yeni kanunların neler olduğundan bahsediliyor. Son bölümde de bu vaatlerin nasıl gerçekleşeceğinden bahsediliyor. Fermanda ayrıca gayri-müslimlerden bahsedilmiyor, tüm vatandaşlar deniliyordu. Ülke içinde ve dışında herkes kendi açısından fermana yaklaşıyordu. (? ) Uygulanmasına safha ve bölge geçildi. Bununla yeni uygulamaların benimsetilmesini kolaylaştırmak hedefleniyordu.
Tanzimat Fermanı İçerik Islahat Fermanı. pdf Tüm vatandaşların can, mal ve namus güvenliğinin sağlanması Yargılamada açıklık, hiç kimse yargılanmadan idam edilemeyecek Vergide adalet, Tüm erkeklere dört yıl mecburi askerlik, Rüşvetin ortadan kaldırılması, Herkesin mal ve mülküne sahip olması, bunu miras olarak bırakabilmesi
Osmanlı İdaresinde Gayri Müslimler Gayrimüslim ne demektir, kimlerdir? İslam hukukunda ve Osmanlı’daki uygulamasında gayrimüslimler kimlerdi? Osmanlı genel olarak gayrimüslimlere nasıl davrandı? Fatih, Yavuz ve Kanuni dönemlerinde nasıldı? Osmanlı’da görev yapan gayrimüslimler hangileriydi? Gayrimüslim olarak mı hizmet ettiler? Kıyafet yasağı ne zaman, nasıl başladı? III. Murad döneminden itibaren gayrimüslimlere getirilen kısıtlamalar nelerdi? ( 1856 Islahat Fermanıyla bu kısıtlamaların çoğu ortadan kalktı. ) Osmanlıdaki “Millet Sistemi”nden kasıt nedir? Hoşgörü nedir, Osmanlı’da hoşgörü var mıydı?
1855 Kırım Harbi Macar, Polonyalı ve Eflaklıların Ruslara karşı ayaklanıp, başaramayınca Osmanlı’ya sığınmaları… 1848 ihtilallerinden dolayı İngiltere ile Rusya’nın arası bozuktu. Kudüs’de Katolik Fransa ile Ortodoks hâmisi Rusya arasındaki hâkimiyet mücadeleleri. İngiltere ve Fransa’nın Rusya’nın Osmanlı aleyhine fazlaca büyümesini kendi açılarından sakıncalı gördükleri için Osmanlı’nın yanında yer aldılar. Kırım harbi her iki tarafın da ağır kayıplar vermesiyle birklikte Rusya aleyhine sonuçlandı. 1856’da Paris Antlaşması yapıldı. Islahat Fermanı 9. madde olarak yer aldı. , Osmanlı ilk defa dışarıdan borç aldı. Birçok teknolojik buluş Osmanlı’ya geldi. Florence Nightingale bu savaşta İstanbul’a gelerek Selimiye Kışlasının hastanesinde gönüllü hastabakıcılık yapan bir kadındı. Kırım harbi iki büyük savaşın habercisi gibidir. Hem de böylesi bir
1856 Islahat Fermanı Tanzimat’tan sonra neden Islahat’a ihtiyaç duyuldu? Gerekli miydi? Cizye vergisi, ordu mensubu olma, kiliselerin inşası… İngiltere, Fransa, Avusturya elçileri bir araya gelerek Islahat programının hazırlıklarına başladılar. Amaç bu programı barış anlaşmasına koymaktı. Ancak Osmanlı bunu kabul etmedi. İçeriğinde, kanun önünde eşitlik, vatandaşlık ve hizmetlerde eşitlik, vergide adalet gibi hususlar vardı. İltizam kaldırılacaktı. Mustafa Reşid Paşa Islahat Fermanı hakkında ne düşünüyordu? Islahat Fermanının Paris Anlaşmasının 9. maddesinde yer alması ne gibi sonuçlar doğurdu? Osmanlı’nın ekonomi alanında Avrupa’nın denetiminde olma meselesi ve müdahaleleri…
Modern Dünyanın Oluşmasında Osmanlı’nın Rolü Osmanlı’nın Balkanlardaki fetihleri Ortodoksluğu yaşattı. Avrupa’daki milli monarşiler (İngiltere, Fransa, Hollanda) yok olmaktan kurtuldu (Habsburg İmparatorluğuna karşı). İngiltere ve Hollanda’ya yardım etti. Protestanlık Osmanlıların Habsburglara karşı saldırıları ile Almanlar arasında yayılma imkanı buldu.
- Slides: 62