ARAMBA GCEL CAM Gceli Mezarl iinde yer alan

ÇARŞAMBA GÖĞCELİ CAMİ Göğceli Mezarlığı içinde yer alan camii Anadolu ahşap mimarisinin en güzel örneklerinden birisidir.

Yapının kuzeyinde kapı yanında çerçevelenerek duvara asılan bir raporda caminin çatısı aktarılırken kirişlerden birisinde Arap harfleriyle 592 tarihinin yazılı olduğu belirtilerek, bu tarihin caminin inşa tarihi olabileceğine işaret edilmektedir. 1195– 96 tarihine denk düşen bu tarih, daha sonra bazı yayınlarda inşa tarihi olarak kabul edilmiştir. Ancak H. G. Danışman, bir takım tarihi gerekçeler ileri sürerek bu görüşe katılmamakta, yapının 15. yüzyıl başlarında yapılmış olabileceğini kabul etmektedir. Dendokronoloji alanındaki araştırmalarıyla tanınan Amerikalı bilim adamı P. I. Kuniholm, yapıdan aldığı ahşap numuneler üzerindeki testleri sonucunda caminin 1206’da inşa edildiğini, önündeki revakın 1335 yılında eklendiğini veya onarıldığını belirtmektedir. Kuniholm’un tespitinden sonra, birçok yayında bu tarihler kabul görmüştür.

Caminin bulunduğu mezarlık geniş bir düzlüktedir. Yapı ölçüleri itibariyle bir ahşap yapı için hatırı sayılır bir büyüklüktedir. Alaturka kiremitlerle kapalı çatı geniş mekânı kapatabilmek için yüksek tutulmuştur. Revaklardan 0. 80 m. kadar taşan saçaklarıyla çatı, yapıya basık bir görünüm vermektedir. Cami, ahşaptan yığma tekniğinde inşa edilmiştir. Dikine dikdörtgen harimin önünde, kapalı bir son cemaat yeri bulunmaktadır.

ÇARŞAMBA BÜYÜK ARASTA (BEDESTEN) Bugün bedesten adıyla bilinmesine karşın, yapının mimari düzeni klasik bedesten yapılarından ziyade, arasta tanımına uygun düşmektedir. Yapının inşa kitabesi yoktur. Doğu kapısının üstünde Latin harfleriyle yazılan yeni mermer kitabede, yapılış tarihi olarak 1826 yılı kayıtlıdır. Yöresel bir yayında bedestenin bu tarihte, Bedükyan adında zengin bir Rum tarafından yaptırıldığı bildirilmektedir.

Doğu-batı doğrultusunda uzanmakta olup dikine dikdörtgen plânlı yapı, iki başında kapı açılan, üstü sivri beşik tonozla örtülü bir hol (arasta sokağı) ile bunun iki yanında sağlı sollu dizilen dükkânlardan oluşmaktadır. Güney kanatta dükkânlar, arasında orta eksende, bir başka hol bulunmaktadır. Bu holün bir ucu yapı dışına, diğeri arasta sokağına açılmaktadır.

Arastanın kuzey kolunda dokuz, güneyde ise sekiz dükkân yer alır. Aslı beşik tonoz olan dükkân örtülerinin çoğu, betonarme kat ilavesi gibi nedenlerle kaldırılmıştır. Güney koldaki dükkânlar, diğerlerinden 2. 30 m. kadar daha derin tutulmuştur. Bugün yalnızca iki dükkânın orijinal örtüsü yerindedir. Bazı dükkânların üzerine betonarme veya yığma yeni katlar çıkılarak, orijinallikleri bozulmuştur.

Yapının doğu ve batıdaki ana girişleri, küçük detaylar dışında, birbirinin aynısıdır. Batıda kapı kemeri üstünde, ortasında sade tutulmuş yuvarlak bir pano bulunan, dekoratif bir kartuş yer alır. Kartuşun altındaki kat silmesinin sol kenarında, alt yarısı kalmış dekoratif bir konsol görülmektedir. Buna bakarak kapının üstünde vaktiyle, küçük bir sundurma olabileceği düşünülebilir. Doğuda, batı kapı açıklığının üzerindeki kemer sorgucu görülmez. Kemer üzengi hizasının biraz aşağısında, küçük bir püskülle başlayan dekoratif plasterler, profilli başlıklarla son bulmaktadır. Başlıkların arasında uzatılan silmenin, küçük bir üçgen alınlık meydana getirdiği dikkat çekmektedir ki, bu görünüş batıdan farklıdır. Bunun dışındaki kesimler; yatay ve dikey diğer plasterler ve pencereler, batı cepheyle aynıdır.

ÇARŞAMBA YAYCILAR KÖYÜ ŞEYH HABİL CAMİ İnşa kitabesi bulunmayan Cami, Kuniholm’a göre 1211 yılında yaptırılmıştır. Cami, Kuniholm’un aynı yöntemle 1206’ya tarihlediği Gökçeli Camii ile plân, malzeme, teknik ve mimari ifadesiyle yakın benzerlik içerisindedir. Bu durumda Şeyh Habil Camii, Gökçeli’den beş yıl sonra, ondan biraz daha küçük olarak yapılmıştır. Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi’nde “Şeyh Hâbil-i Velî” şeklinde tarihsiz bir vakıf kaydı bulunmaktadır.

Toprak zemindeki moloz taşlara oturan, doğu-batı doğrultusunda uzatılmış kalın kütükler üzerinde, kirişleme usulüyle kurulan yapı, yerden 0. 80 m. kadar yükseltilmiştir. Ahşaptan yığma tekniğinde inşa edilen cami, revaklar dahil olmak üzere, üç omuz kırma çatıyla örtülmüştür. Dikdörtgen şeklindeki harimin önündeki revakın, sonradan kapatılarak son cemaat yeri olarak düzenlenmiş olduğu düşünülmektedir. Böylece doğu ve batıdaki mevcut revaklarla birlikte yapının harimini “U” şeklinde saran revak düzeni ortaya çıkmıştır. Harimin kuzeyinde kadınlar mahfiline yer verilen caminin, minaresi yoktur.

Yapının revak düzeninin ilk inşada ne şekilde olduğu bilinmemektedir. Bugün doğu revak yapı boyunca uzanırken, batı revak harim duvarının kuzeyinde kesilmektedir. Harimle birlikte son cemaat yerini de, tek parça halinde örten kırma çatı bugünkü revakla uyumlu olarak, batıda revakın bittiği yerde kesilmektedir. Duvarlara oranla yüksek tutulan alaturka kiremitlerle kaplı çatı revaklardan 0. 80 m. kadar dışa taşan saçaklarıyla yapıya, ağır ve basık bir görünüm vermektedir.

Harimde; üç sıra halinde, eşit aralıklarda yerleştirilmiş, dokuz ahşap direkle karşılaşılır. Direklerin gayri muntazam yuvarlak gövdeleri, yukarıya doğru incelir. Kalınlıkları farklı olan direklerden ortadakiler, çatının ağırlığını karşılamaktaki payları düşünülerek, diğerlerinden daha kalın tutulmuştur. Doğu ve batı sıradaki direklerin basit profilli başlıkları bulunur. Orta sıradakiler hem başlık, hem de gövdenin üst seviyelerinde yer alan aşı boyalarıyla daha özenli işlenmiştir.