ANTROPOMETRK AIDAN ALIMA YER DZENLENMES VE UYGULANMA RNE

ANTROPOMETRİK AÇIDAN ÇALIŞMA YERİ DÜZENLENMESİ VE UYGULANMA ÖRNEĞİ

L m n C D E c b a E d l I H G g f k Erkek i e h Kadın Alt sınır değer mm Ortalama değer mm Üst sınır değer mm Ayakta A Öne doğru uzanma mesafesi B Göğüs derinliği, ayakta C iki kol ile yukarı doğru uzanma mesafesi D Boy E Göz yüksekliği F Omuz yüksekliği G Dirsek yüksekliği (ayakta, yerden) H Yerden apış arasına kadar olan mesafe I El yüksekliği (yerden) K Omuz (çıkıntıları arası) genişliği L Kalça genişliği (ayakta) 668 240 1923 1645 1511 1373 1026 754 732 370 310 723 275 2061 1745 1614 1463 1099 815 774 400 349 791 303 2226 1852 1720 1562 1180 884 832 429 376 615 232 1755 1522 1399 1238 955 -660 326 314 693 280 1869 1629 1500 1348 1031 -740 356 359 772 360 1992 1737 1590 1444 1098 -811 387 407 Oturarak a Üst vücut yüksekliği b Göz yüksekliği c Omuz yüksekliği (oturarak) d Dirsek yüksekliği (oturarak) e Diz yüksekliği f Baldır yüksekliği g Dirsek, avuç (kavrama ekseni) mesafesi h Vücut derinliği (otururken) i Kalça-diz ucu mesafesi k Kalça-ayak tabanı mesafesi l Uyluk kalınlığı m Dirsek arası mesafe n Kalça genişliği (otururken) 866 752 572 192 498 401 329 456 558 963 133 395 326 921 804 619 230 539 451 362 502 601 1034 151 444 363 972 853 660 280 573 484 391 566 648 1128 165 500 388 809 682 537 196 461 347 293 425 531 958 118 366 341 864 736 589 236 502 394 322 484 589 1049 145 456 386 919 786 631 279 542 436 364 532 637 1121 173 544 451 Adlandırma Şekil 4: 26 -40 Yaş Grubunda İnsanların Çıplak Ölçüleri (mm olarak) Alt sınır değer mm Ortalama değer mm Üst sınır değer mm

İş İnsan Çalışma koşulları (görevler ve çevre) teşvikler REFA-TEMEL EĞİTİMİ Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri Özellikler Yetenekler Motivasyon Sınama Kişinin uygunluğu İşin gerekleri j i t l i Kişinin özelliklerinin iyileştirilmesi mümkün mü? i - r t l l i t l İnsan ile işi birbirine uyarlamak mümkün mü? Yetiştirme, alıştırma, uzmanlaşma Çalışma yerini düzenleme j l i i t l i t Çalışma koşullarının iyileştirilmesi mümkün mü? Çalışanın daha etkin hale gelmesi i Şekil 1: İnsan İle İşin Birbirine Uyarlanması © MESS-REFA

Vücut ölçüleri REFA-TEMEL EĞİTİMİ Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri Antropometrik bakış açısı Antropometri ve çalışma yeri düzenleme Enformasyon tekniği bakış açısı j i t l i i - r t l l l i t Hareket tekniği bakış açısı j l i i t l l Şekil 2: Antropometrik Açıdan Çalışma Yeri Düzenleme İçin Yaklaşımlar i t i © MESS-REFA Vücut duruşu Otururken ve ayakta dururken çalışma yeri ölçüleri Enformasyon aktarımı ve algılanması Göstergelerin ve kumanda organlarının düzeni ve düzenlenmesi

Montaj çalışma yeri 1 Üretim araçları ve parça kutuları kapsama alanına yerleştirilmiş 1 2 2 3 3 4 4 6 Başlangıç durumu Parça taşıyıcının geri taşıması için alan Düzenlemeden önce çalışma yeri 1 Üretim araçları fazla yüksek 2 Kısa boylu kişilerin kutulara ulaşması zor 3 Diz serbest alanı yeterli değil, o yüzden basınç noktaları 4 Uzun boylu kişiler için bacak serbest alanı fazla dar 5 Kısa boylu kişiler ayak koyma yerine ulaşamıyor 6 Özellikle uzun boylu kişilerin bacakları sıkışıyor 5 Ayak koyma yeri ayarlanabiliyor 5 6 Parça taşıyıcının geri taşıması için alan Yeni durum Yeterli ayak koyma yeri uzunluğu Düzenlemeden sonra çalışma yeri 1 Üretim araçları kavrama alanında 2 Kutular kısa boylu kişiler için de kolay ulaşılabilir yerde 3 Diz serbest alanı yeterli 4 5 6 Uzun boylu kişiler için de uygun bacak serbest alanı Ayak koyma yeri kısa boylu kişiler için ayarlanabiliyor Uzun boylu kişilerin de bacaklarını normal tutabilecekleri kadar alan Şekil 12: Bir Çifte Kayış Montaj Bandında Düzenlemeden Önce ve Sonra Çalışma Yeri (VDI’ye göre, 1980)

Kafa çevirme eklemi (şematik olarak) Ayakta duruşta kafanın doğal duruşu 10 20 30 40 Sadece göz hareketiyle bakış çizgisi alanı 50 Normal bakış 60 çizgisi 70 Görüş mesafesi cm Göğüs eklemi (şematik olarak) Bel eklemi (şematik olarak) Kalça eklemi Oturma dairesi Diz eklemi Zıplama eklemi Ayak ucu eklemi = Vücut kısımlarının azami uzanımının yandan görünüşü; uzuv ölçüleri çizim düzeyine paralel gösterilmiştir. Şekil 18: Büyük Kadın ve Orta Büyüklükte Erkeğin Şablon Olarak Yandan Görünüşü

REFA-TEMEL EĞİTİMİ Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri Amaç: Çalışma yeri öğelerinin İnsan vücut ölçülerine j i t l i i - r t l l l Biçimsel ve geometrik olarak uyarlanması i t Şekil 3: Antropometrik Bakış Açılarına Göre İş Düzenlemenin Hedefleri j l i i t l i t i © MESS-REFA

Sıklık REFA-TEMEL EĞİTİMİ Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri 5. yüzdelik 50. yüzdelik 95. yüzdelik j i t l i i - r t l l l Düzenlemede göz önüne alınması gereken alan i t %5 % 90 j l Şekil 4: Vücut Ölçülerinin Dağılımı (Normal Dağılım) i i t l i t i © MESS-REFA Ölçüm değerleri %5

35 40° REFA-TEMEL EĞİTİMİ Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri 15 A B 25 C 45 D E j i t l i i - r t l l Kadınlar 38 - 47 cm Erkekler 43 - 51 cm A İnce işlerde iş nesnesinin yüksekliği 40 - 50 cm 45 - 55 cm B Makineyle çalışmada alet yüksekliği 30 - 40 cm 35 - 45 cm C Gözle dikkatli kontrol gerektirmeyen, ancak dirsek serbestliği isteyen işler 25 - 35 cm l i t j l Şekil 5: Oturarak Çalışmada cm Olarak Çalışma Yükseklikleri i i t l i t i © MESS-REFA D Üst baldır serbestliği 20 cm E Asgari diz alanı 18 cm

REFA-TEMEL EĞİTİMİ Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri j i t l i i - r t l l l i t j l i i t Şekil 6: Kavrama Alanının Masa Yüzeyi Yüksekliğindeki Kesiti l l i t i © MESS-REFA

REFA-TEMEL EĞİTİMİ Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri 35 cm A: Denetleme ve kontrol faaliyetleri ³ 17 cm B: Hareket ağırlıklı işler Arbeiten j i t l A i i - r t l l B l i t 70 cm 35 cm 15 cm j f l i i t g l l i t Şekil 7: Bacakların Etki Alanı (Schultetus’a göre, 1980) i © MESS-REFA f: Erkekler Kadınlar 53 cm 50 cm g: Erkekler Kadınlar 80 cm 70 cm

35° A B 45 C: Gözle dikkatli kontrol gerektirmeyen el işi kontrolle j i t i i - r t l l 100 - 115 cm i t l 120 - 135 cm D 110 - 125 cm l D: Ağır nesnelerle çalışmada çalışma yüksekliği Gegenständen 80 cm j l i i t l l i 110 - 125 cm 120 - 135 cm B: Makineyle çalışmada Kadınlar 100 - 115 cm alet yüksekliği Erkekler 110 - 125 cm C 80 cm REFA-TEMEL EĞİTİMİ Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri 25 A: Sürekli Kadınlar gözlemlenmeleri Erkekler gereken nesnelerin yüksekliği t i Şekil 8: Ayakta Durarak Çalışmada Çalışma Yüksekliği © MESS-REFA Kadınlar 90 - 105 cm Erkekler 100 - 115 cm 80 cm

REFA-TEMEL EĞİTİMİ Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri dikey ilişkilendirme düzeyi j i t l Çalışma yeri yüksekliği i i - r 1 ³ 12 cm Ayak serbest alanı derinliği T 2 ³ 15 cm Bacak alanı derinliği T 1 ³ 8 cm Sajital serbest alan (çalışma yeri sınırlandırma için içten içe uzaklık) W ³ 100 cm t l l Ayak serbest alanı yüksekliği l i t l j l i Yatay ilişkilendirme düzeyi i l l i t t T 1 W T 2 i Şekil 9: Ayakta Durarak Çalışma Yerlerinde Serbest Alan Ölçüleri © MESS-REFA

REFA-TEMEL EĞİTİMİ Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri l i t j i i l - i Şekil 10: Vücut Duruşları i r t l l i t l i j l t i © MESS-REFA

REFA-TEMEL EĞİTİMİ Ünite 19: İş Düzenlemesi Ağırlık Merkezleri j i t l i i - r t l l l i t j l i i t l l i t i Şekil 11: Uygun Bakış Açısı © MESS-REFA