ANTRENMAN BLM Hazrlayan Prof Dr Mustafa Ferit ACAR

ANTRENMAN BİLİMİ Hazırlayan Prof. Dr. Mustafa Ferit ACAR EGE ÜNİVERSİTESİ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU

ANTRENMAN BİLGİSİNDEN ANTRENMAN BİLİMİNE GEÇİŞ Önceki yıllarda [yaklaşık 1990 yılına kadar] Antrenman Bilgisi adı altında çoğunlukla derlemeler şeklinde , sınırlı ve tek yönlü referanslara dayalı olarak verilen bilgilerin bir bölümü günümüzde de kabul edilmekle birlikte, belli bir bölümü de gelişigüzel bilgilere dayanmaktaydı. Günümüzde Spor Bilimlerinde yapılan bir çok bilimsel araştırmayla elde edilen bilgilerin bilimsel bilgi düzeyine ulaşmasıyla artık Antrenman Biliminden bahsedebiliriz.

ANTRENMAN BİLİMİNİN ENTEGRE BİLİM DALI OLUŞU Antrenman Bilimi, tüm bilimlerin ortak özellikleri olan, kuramsal, nesnel, objektif, deneysel, sistematik, genelleyici, interdisipliner oluş nitelikleri taşımakta ve gelişigüzel bilgiden bilimsel bilgiye ulaşırken, bilimsel veri toplama – gözlem – deneysel analiz – aşamalarından geçmektedir. Antrenman bilimi ile yakından ilişkisi olan bilim dallarından bazılarını şöyle sıralayabiliriz. Egzersiz Fizyolojisi, Fonksiyonel Anatomi, Kinesyoloji, Kinantropometri, Biyofizik, Biyomekanik, Biyokimya, Biyoistatistik, Motor Öğrenme, Spor Psikolojisi, Spor Pedagojisi, Ölçme ve Değerlendirme.

TERMİNOLOJİK AÇIDAN ANTRENMAN Antrenman kelimesi latince kökenlidir. Fransızca, İngilizce ve Almanca olarak kullanılışları benzerlikler göstermektedir. Fransızca , l' entraînement İngilizce, Training Almanca, Training şeklinde kullanılmaktadır. Türkçe söyleniş biçimi Fransızcadaki telafuza benzemektedir. “Alıştırma yapmak, yetiştirmek, eğitmek, terbiye etmek, idman yapmak “ gibi geniş anlamlarda kullanılan bir fiilin isim halidir

ÇEŞİTLİ ANTRENMAN TANIMLARI Fiziksel egzersizler yardımıyla sporcuların fiziksel, tekniktaktik, zihinsel, ahlaki hazırlığıdır [ Matveyev ]. Sportif antrenman, komple spormotorik verime yönelik tasarlanan hedeflere, durum değişikliklerine uygun, metodik ve organize önlemleri içeren, planlı yönlendirilen, davranış değişikliği geliştirilen bir süreçtir [ Martin ]. Kondisyonel, koordinatif, teknik, taktik niteliklerin geliştirilmesine veya korunmasına yönelik bir süreç, bir sistemdir. Bu süreç, antrenman hedeflerine yönelik, antrenman bilgisi yasalarına göre hazırlanmış antrenman içerikleri ile gerçekleştirilen, sistematik, yönlendirilen davranışlardan oluşur [ Letzelter ].

TÜRK ANTRENMAN BİLİMCİLERİNİN TANIMLARI Organik bünyelerin verimleri, günlük hayattaki etkinliklerin meydana getirdiği yükle doğru orantılılı olarak artar. Yükün artması, bu yükü karşılamak isteyen organizmanın olumlu anlamda fonksiyon ve yapısını değiştirir. Organizmanın verimi maksimal [sınırsal] değere ulaştırılmak istenirse, bu durumda kişiye özel olarak hazırlanmış, belirli hedefleri olan bir takım yüklerin uygulanması gerekir. Bütün bu etkinliklere verilen isim ise “ antrenman “ dır [ Renklikurt ]. Sporcunun kendi en yüksek verimliliğine ulaşabilmesi için, planlı biçimde yaptığı bedensel ve ruhsal çalışmaların tümüdür [ Muratlı ]. Fizik ve moral gücün, teknik ve taktik becerilerin, organik ve psikolojik yüklenmelerle düzeltilmesi ve üst düzeye getirilmesi amaçlarına yönelik bir eğitim sürecidir [ Sevim ].

ANTRENMANIN AMAÇLARI Antrenmanlar olanaklar ölçüsünde çok yönlü hedeflere yönelik olarak planlanmalıdır bu nedenle antrenmanların amaçlarını şöyle sıralayabiliriz. q BEDENSEL [FİZİKSEL] GELİŞİM Bedensel yetilerin başka bir deyişle öncelikle biyomotor yetilerin geliştirilmesine yönelik çalışmaları kapsar [ sürat, kuvvet, dayanıklılık gibi ]. q TEKNİK GELİŞİM Uygulanan spor dalına ait tekniklerin [ basketbolda şut, futbolda top sürme, atletizmde start gibi ] geliştirilmesini içerir. q TAKTİK GELİŞİM Müsabakalarda bireyin kendinin veya rakibinin yeteneklerini göz önüne alarak hazırladığı stratejiye bağlı olarak değişen eylem planlarının geliştirilmesini hedefler [ örneğin takım sporlarında savunmada çok adam bulundurulması, hızlı hücum ]

q ZİHİNSEL GELİŞİM Antrenmanın karmaşık zihinsel becerilerin de geliştirilmesine olanak verecek şekilde planlanmasını kapsamaktadır [ örneğin karmaşık taktik varyasyonların çalışılması, tekniğin geliştirilmesi sırasında yaratıcılığa yönelik ödevler verilmesi ]. q PSİKOLOJİK GELİŞİM Her antrenmanda değişik motivasyon öğeleri kullanılarak, yaşamın ve aynı zamanda sporun doğasında bulunan mücadelecilik, kararlılık, istikrarlılık gibi davranışların geliştirilmesi amaçlanır. q PEDAGOJİK GELİŞİM Antrenmanın kendisinin temelde bir eğitim süreci olduğu düşünülerek, her antrenmanda eğitsel motiflerin kullanılması gerek – sinimini karşılar [ örneğin takım sporlarında yardımlaşma, oyun kurallarına uyma, rakibe saygı duyma gibi anlayışların sporculara kazandırılması çalışmaları yapılmalıdır ].

ANTRENMAN ÇEŞİTLERİ Antrenmanlar değişik bakış açılarına göre sınıflandırılabilir. UYGULAMA BİÇİMİ AÇISINDAN 1. Bedensel-aktif antrenman 2. Gözlemsel [obzervatif] antrenman, 3. Zihinsel [ mental ] antrenman ya da ideomotorik antrenman 4. Otojen antrenman [ zihinsel- ruhsal konsantrasyon ant. ] AMAÇLARINA GÖRE 1. Sportif verim [ performans ] antrenmanı, 2. Koruyucu [ prevantif ] antrenman, 3. Rehabilitatif [ yeniden sağlık durumuna getiren ] antrenman

YAŞ GRUPLARINA GÖRE Çocuk, genç ve yetişkinlerin antrenmanı olarak ele alınarak, uzun vadede şu aşamalardan meydana gelir. 1. 2. 3. Temel antrenman, Ön-yapı antrenmanı, Yüksek verim [ performans ] antrenmanı. ANTRENMANLARIN YÖNETİM BİÇİMİ AÇISINDAN 1. Otokratik antrenman, 2. Demokratik antrenman, 3. Serbest antrenman.

ANTRENMAN PLANLANMASINDA İLKELER Antrenmandan beklenen en üst düzeyde yararın sağlanabilmesi için, mantıksal, sistematik, pedagojik vb. açılardan olmak üzere birçok ilkeye bağlı olarak planlanması gerekmektedir. Bu ilkeler şunlardır. 1. Organizmanın yüklenmesi ve dinlenmesi arasındaki orantının fazlaya tamlama [ super compensation ] ilkesi doğrultusunda planlanmaların gerçekleştirilmesi. Fazla tamlama yüklenme dinlenme

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Düzenli olarak ve organizmanın yüklenebilne sınırları dahilinde gittikçe artan [ progressiv ] yüklenme prensibine uygunluk. Antrenmanların uzun vadeli planlar ölçüsünde düşünülüp, bir plana uygun olarak oluşturulması. Planlanan hedeflerin mantıklı ve erişilebilir olması. Antrenmanların periyodik olarak gerçekleştirilmesi. Antrenmanların geliştirmeyi hedeflediği özelliklerin tümüne yönelik olarak planlanması. Genel ve özel eğitim ilkeleri çerçevesinde geçerli kurallara uyulması. İçeriğin, yöntemin ve yüklenme normatiflerinin her antrenmanda değişiklik göstermesi, antrenmanların monotonluktan kurtarılması.

9. 10. 11. 12. 13. Antrenmanların bireysel farklılıklar hesaba katılarak, bireysel gelişimi de hedefleyecek şekilde organize edilmesi. Genel gelişime uygunluk göstermesi. Antrenmanların kesintisizce uygulanıp devamlılığının sağlanması [ detraining ve retraining olgularına dikkat]. Olası sorunlar düşünülerek, planlamada esneklik sağlan – ması, değişen antrenman hedeflerine göre yüklenmelerdeki oranlamaların yeniden gerçekleştirilmesi. Antrenmanlarda teknolojinin sunduğu yardımcı araçlardan olabildiğince yararlanılması.