ANNE ST VE NEM Demet GLER H Gamze

ANNE SÜTÜ VE ÖNEMİ Demet GÜÇLÜER H. Gamze DEMİRTEPE

• Emzirme çocuklara yaşam için en iyi başlangıcı sağlar

Dünyada her sene milyondan fazla çocuk ANNE SÜTÜ ile beslenmediği için İshal solunum yolu ve diğer enfeksiyonlardan, ölmektedir

NEDEN ANNE SÜTÜ ? • Besin içeriği mükemmeldir • Enfeksiyonlardan korur • Kontaminasyon sorunu yoktur • Hazmı kolaydır, allerjen değildir • Anne bebek ilişkisini güçlendirir • Annenin sağlığını korur.

ANNE SÜTÜ BEBEK ZEKASINI ARTTIRIR IQ+8

Türkiye’de kadınlarımızın %95’i bebeklerini emzirmeye başlıyor. ANCAK nitelikli olarak sürdüremiyor.

Yeterli emzirme için; Doğumdan sonra ½-1 saatte emzirmeye başlamalı 0 -6 ay arasında sadece anne sütü verilmeli Anne sütü ile beslenme 2 yaş ve ötesine değin sürdürülmeli

n n Bebek istediği sıklıkta ve sürede emziriliyorsa Anne kendini iyi hissediyorsa Bebek memeye iyi yerleştiriliyorsa Çevre emzirmeye destek oluyorsa EMZİRME BAŞARILI OLACAKTIR

• Anne sütünü artırmak için yapılması gereken en önemli şey annenin bebeğini daha sık emzirmesidir.

Buları biliyor muydunuz? EMZİRME HER YAŞTA YENİDEN BAŞLATILABİLİR Bir kadın doğum yapmasa da emzirebilir Bir kadın menopozda olsa da yeniden süt üretebilir Bir kadın torununu emzirebilir

Buları biliyor muydunuz? • Her anne 2 -3 bebek emzirecek kadar süt üretebilir • Süt üretiminin meme büyüklüğü ve şekliyle hiçbir ilgisi yoktur • Her anne sütünü sağabilir • Sağılan anne sütü gerektiğinde kullanılmak üzere buzdolabında saklanabilir

İNSAN SÜTÜ İLE DİĞER SÜTLERİN KARŞILAŞTIRILMASI İNSAN SÜTÜ Bakteri İçeriği Anti-infektif faktörler Büyüme faktörleri HAYVAN SÜTÜ FORMÜL SÜT hiç yok olası hazırlarken olası var yok yok Protein uygun miktarda sindirimi kolay çok fazla sindirimi zor kısmen düzeltilmiş Yağ esansiyel yağ asidi var lipaz var esansiyel yağ asidi yok lipaz yok Demir az miktarda iyi emilebilen az miktarda iyi emilemeyen ilave edilmiş iyi emilemeyen Vitaminler yeterli A ve C vitamini yetersiz vitaminler eklenmiş Su yeterli fazladan su verilmesi gerekli fazladan su gerekli olabilir

EMZİRME NASIL OLUYOR

BEBEĞE POZİSYON VERME Dört Temel Nokta: 1. Bebeğin başı ve gövdesi düz bir hatta olacak 2. Yüzü memeye bakacak, burnu meme ucunun karşısında olacak 3. Vücudu anneninkine yakın olacak 4. Yeni doğmuşsa poposundan da tutulacak

ANNENİN POZİSYONU Ø Parmakları memenin altında, göğsüne dayalı Ø İşaret parmağıyla memeyi alttan desteklemeli Ø Başparmak memenin üstünde ve parmaklar meme ucundan uzakta tutulmalı Ø Meme ucuyla bebeğin dudaklarına dokunmalı Ø Bebeğin ağzını genişçe açmasını beklemeli Ø Bebeğin alt dudağı meme ucunun altına gelecek şekilde çabucak memeyi vermeli

ANNEYE GÖSTEREBİLECEĞİNİZ BAZI YARARLI POZİSYONLAR Koltuk Altı Pozisyonu * İkizlerde, * Kanal tıkanıklığı durumlarında, * Bebeğin yerleşmesinin zor olduğu durumlarda yararlıdır.

YATAKTA YATAN ANNEYE NASIL YARDIM ETMELİYİZ ?

• İlk olarak annenin rahat pozisyon alması sağlanmalıdır. • Anne sırt üstü yatıyor ise bebeğin memeye yerleşmesi sağlık çalışanı tarafından yapılmalıdır. • Anne oturur pozisyona gelebiliyorsa bebeğin memeye yerleşmesine yardımcı olunur ve annenin bebeği kendine yakın tutması sağlanır.

YETERSİZ SÜT

Annelerin bebeği biberonla beslemeye başlamalarının veya emzirmeyi kesmelerinin en sık nedenlerinden biri; SÜTLERİNİN YETERLİ OLMADIĞINI DÜŞÜNMELERİDİR

Bebek bazen yeterince süt alamaz. Bunun genelde en sık nedeni: Bebeğin yeterince sık emzirilmemesi ya da etkin emmemesidir. Önemli olan annenin ne kadar süt ürettiği değil, bebeğin ne kadar süt aldığıdır.

Tartısını kontrol edin EN GÜVENİLİR BULGU İlk 6 ayda, ayda en az 500 gr. veya haftada 125 gr. almalı Ayda 500 gr. ’dan az kilo artışı Yetersiz Büyüme eğrisi-Daha önceki tartı kayıtları

Bebeğin idrar miktarını kontrol edin 24 saatte en az 6 -8 kez açık renkli idrar Yeterli süt alan bebek Günde 6 kereden az (özellikle 4’den az) Özellikle 4 haftadan büyük bebekte koyu sarı, belirgin kokulu idrar Yeterli süt alamayan bebek

MEMEYİ RED

MEMEYİ REDDİN NEDENLERİ v. Hastalık, ağrı veya sedatif etki v. Emzirme tekniğinde sorunlar v. Bebeği üzen değişiklikler (özellikle 3 -12 aylar arası)

YENİDEN EMZİRME İÇİN ANNE VE BEBEĞE YARDIM Bebek her zaman anneye yakın olmalı Bebek her istediğinde meme verilmeli Bebeğin ağzına az miktarda süt sağılmalı Memeyi kolay alabileceği pozisyonda tutmalı Bebeği başının arkasına bastırmaktan kaçınmalı Anne bebeğini emzirirken memesini sallamamalı Tekrar emmeye başlayana kadar bardakla beslemeli

EMZİRMEYİ SÜRDÜRMEK

EMZİRMEYİ SÜRDÜRMEK • Tüm sağlık kuruluşları emzirmeyi desteklemelidir. • Sağlık görevlisinin anne ile kurduğu her ilişki emzirmeyi özendirmek ve devamını sağlamak için bir fırsattır. • Emzirme konusunu bebeği tartarken tartışmak özellikle önemlidir. • Yetersiz büyüme anne ve bebeğin yardıma ihtiyacı olduğunun önemli bir göstergesidir.

EMZİRMEYİ SÜRDÜRMEK • ÖVMEK • BİLGİLENDİRMEK • ÖNERMEK

SÜTÜN SAĞILMASI

SÜTÜN SAĞILMASI ŞU DURUMLARDA YARARLIDIR FTıkanık memeyi rahatlatmada FKanal tıkanıklığını yada süt birikmesini tedavi etmede FÇökük meme başından emmeyi öğrenene kadar bebeği beslemede FEmmeyi düzenlemede zorluk çeken bir bebeği beslemede FMemeyi istemeyen bebeği emmeden hoşlanmayı öğreninceye kadar beslemede FDüşük doğum tartılı ve ememeyen bir bebeği beslemede FMeme ucu ve areolayı kurutmak ve yara olmaktan korumak için

FYeterli ememeyen hasta bir bebeği beslemede FAnne yada bebek hastaysa sütün kalanını saklamak için FAnne işe gittiğinde bebeği için süt bırakacağı zaman FAnne bebeğinden uzakta iken süt akmasını önlemek için FBebeğin çok dolu bir memeyi almasını kolaylaştırmak için FSütü direkt olarak bebeğin ağzına sağmak için

OKSİTOSİN REFLEKSİ MEMELERDEN SÜTÜN ALINMASINI SAĞLAR

Oksitosin refleksinin uyarılması için sırtın ovulması

ANNE SÜTÜNÜN ELLE BOŞALTILMASI ØElle boşaltma süt sağmak için en iyi yoldur ØMemeler yumuşak olduğunda elle sağmak kolaydır ØHer kadın sütünü kendisi boşaltmalıdır

a b Ilık şişe metodu a. Şişeye sıcak su koyun b. Suyu boşaltın, soğuk su ile şişenin ağzını soğutun

c Ilık şişeyi annenin meme başına tutarak sütün boşalmasını sağlayın

Şırıngalı meme pompası

Anne sütü saklanma koşulları • • 18 -22 derece oda ısısında 3 saat Buzdolabı rafında 72 saat Eski tip karlayan buzdolapların buzluğunda 1 ay Derin dondurucu buzdolabı buzluğunda 3 ay

MEME EMMEYİ BAŞARAMAYAN BEBEKLERE VERİLECEK SÜTÜN TİPİ: 1. Sağılmış anne sütü (mümkünse bebeğin annesinden) 2. Uygun bir formül 3. Hayvan sütü

ANNE SÜTÜNÜN ARTTIRILMASI VE EMZİRMENİN YENİDEN BAŞLATILMASI

NE ZAMAN YENİDEN EMZİRMEK GEREKEBİLİR ? • Bebek hasta olmuştur ve uzun süre meme emmemiştir • Bebek yapay olarak beslenmiştir, anne şimdi emzirmeyi isteyebilir • Bebek yapay besinlerle beslenirken hastalanmıştır ya da iyi büyümemiştir • Anne hasta olmuştur ve emzirmeyi kesmiştir • Bir kadın bir bebeği evlat edinmiştir.

BİR KADININ ANNE SÜTÜ ÜRETİMİNİ ARTTIRMASI İÇİN YAPMASI GEREKEN EN ÖNEMLİ ŞEY NEDİR ?

emzirin Sık sık emzirin Sık sık

YAPILMASI GEREKENLER • En önemlisi memenin uyarılması için sık emzirmektir. • Daha çok dinlenmek, daha çok yemek ve içmek; kendi başlarına etkili değildir. • Özgüvenini kazandırmak • Süt arttırıcı (laktagog) olduğuna inanılan özel besinler, içecekler veya bitkiler annenin rahatlamasını ve gevşemesini sağlayabilir.

BİR KADINA SÜTÜNÜ ARTTIRMADA NASIL YARDIMCI OLUNUR? • Bebeğini yanında tutmasını, tensel temas yapmasını, bebeğe kendisinin bakmasını söyleyin. • En önemli nokta bebeğin sık emmesidir: – En az günde 10 kez veya daha fazla – Meme iki saatte bir verebilir – Bebek ilgilendiği her zaman emzirilmelidir – Her verişte daha uzun emmesine izin verilmelidir – Bebeği yanında tutmalı ve geceleri de emzirmelidir – Bazen bebek uykulu olduğunda en kolay emzirilir

EMZİRME EKLEYİCİSİ • Bebeğe yeterli süt üretemeyen memeden emerken ek besin vermeye yarayan bir alettir.

EMZİRME EKLEYİCİLERİNİN KULLANILMASINDA ANNEYE YARDIMCI OLUNMASI (1) • İnce nasogastrik veya başka ince bir plastik tüp ve sütü koymak için bir kap bulunuz. • Bebeğin ağzına giden ucun hemen yakınına, kenardan bir delik açınız. • Bebeğin bir öğünde alması gerekli miktar kadar sütü kapta hazırlayın. • Tüpün bir ucunu bebek meme ucuyla beraber tüpü de emecek şekilde meme ucunun yanına yerleştirin. • Tüpün diğer ucunu süt kabına batırınız.

EMZİRME EKLEYİCİLERİNİN KULLANILMASINDA ANNEYE YARDIMCI OLUNMASI (2) • Tüp eğer genişse, tüpe bir ip bağlayın veya elle ya da bir ataç ile sıkıştırın. Böylece süt akışı ayarlanabilir. • Süt akışını bebek öğünü 30 dakikada alacak şekilde ayarlayın. (Kabı kaldırmak akışı arttırır, kabı aşağı indirmek akışı yavaşlatır) • Bebeği sadece emzirme ekleyici varken değil, istediği her zaman emzirin. • Anne her kullanımdan sonra tüpü ve kabı temizlesin ve sterilize etsin.

EK BESİN VERMENİN DİĞER YOLLARI • ENJEKTÖR KULLANIMI • 5 -10 ml enjektör ucuna 5 cm uzunluğunda ince bir tüp takın. – Enjektöre bir miktar süt çekin. – Tüpün ucunu bebeğin ağzının kenarına koyun ve bebek emerken yavaşça enjektör pistonunu itin. – Öğünü 30 dakika kadar devam ettirin. • DAMLALIK KULLANIMI – Bebek emerken damlalık ile bebeğin ağzına damlatılır. • MEMEDEN SÜTÜN DAMLATILMASI – Sağılmış süt meme ucuna akıtılır. Bebek memeye süt damlalarını yakalayabilecek şekilde yerleştirilir.

MEMELERE İLİŞKİN SORUNLAR

MEME BİÇİMİ ÇEŞİTLERİ • Meme boyutu yağ miktarına bağlıdır, salgı bezleriyle ilgili değildir. • Bazen meme ucu şekli bebeğin iyi yerleşmesini zorlaştırır. Bu annelerin başlangıçta yardıma ihtiyacı olabilir.

DÜZ MEME UCU • Bebek meme ucunu emmez, meme ucu ve çevresindeki halkayı ağzına alıp bir meme başı oluşturur. • Meme ucunun uzatılması çok kolaydır. • Gebelik döneminde ve doğumdan sonra ilk hafta memenin uzayabilme kabiliyeti artar.

İÇE ÇÖKÜK MEME UCU • Meme ucu dışarı çıkacağına içeri girer. Deneyimli birinin yardımı ile başarılı emzirme olur.

DÜZ VE İÇE ÇÖKÜK MEMELERİN DÜZELTİLMESİ • Doğum öncesi tedavi büyük olasılıkla yararsızdır. • Hemen doğum sonrası o Anneye özgüven kazandırmak o Meme ucunu emmediğini açıklamak o Bebeğin tensel temasla memeyi keşfini sağlamak o Bebeğin memeyi erken tutmasına yardım etmek o Değişik pozisyon denemek o Pompa veya şırınga ile meme çıkarmada anneye yardım • Gerekirse ilk iki hafta anne sütünü bardakla veya bebeğin ağzına sağarak vermek

DOLU VE TIKANMIŞ MEMELER • DOLU MEME Ø SICAKTIR Ø AĞIRDIR Ø SERTTİR Ø SÜT AKAR Ø ATEŞ YOKTUR • TIKANMIŞ MEME Ø ACI VERİR Ø ÖDEMLİ GİBİDİR Ø MEME UCU GEVŞEKTİR Ø PARLAKTIR Ø KIRMIZI GÖRÜNEBİLİR Ø SÜT AKMAZ Ø 24 SAAT ATEŞ OLABİLİR

MEME TIKANMASININ NEDENLERİ VE ÖNLEMLERİ • NEDENLERİ o Fazla süt o Emzirmeye başlamanın gecikmesi o Memeye kötü yerleşme o Sütün seyrek boşaltılması o Emzirmenin kısa kesilmesi • ÖNLEMLERİ o Doğumdan hemen sonra emzirmeye başlamak o İyi yerleşmeyi sağlamak o Emzirmeyi sınırlandırmamak

MEME TIKANMASININ TEDAVİSİ • Sık emzirmeli, doğru pozisyon verilmeli • Bebek ememiyorsa elle ya da pompa ile süt sağılmalı • Emzirme öncesi oksitosin refleksini uyarmak için o Ilık yaş pansuman ya da ılık duş o Omuz ve sırta masaj o Memelere hafif masaj o Meme ucu derisine hafif uyarı o Annenin gevşemesine yardım • Emzirme sonrası ödemi azaltmak için memeye soğuk yaş pansuman

Halk Sağlık Kurumu Çocuk , Ergen, Kadın ve Üreme Sağlığı Daire Başkanlığı Sağlık Uygulamaları Başarılı emzirmede 10 Adım

BAŞARILI EMZİRMEDE 10 ADIM ØYazılı bir emzirme politikası hazırlamak ØEğitim vermek ØHamile kadınların bilgilendirmek Øİlk yarım saat içinde emzirmeye başlamalarına yardım etmek ØAnnelere nasıl emzireceklerini göstermek bebeklerinden ayrı kalsalar da emzirmeyi nasıl sürdüreceklerini öğretmek ØTıbbi bir gereksinme olmadıkça anne sütü dışında herhangi bir yiyecek ya da içecek vermemek ØAnne ile bebeğin 24 saat içinde aynı odada kalmasını sağlamak Øİsteğe bağlı emzirmeyi özendirmek ØAnne sütü alan bebeğe biberon ve emzik vermemek ØHastaneden taburcu olduktan sonra emzirmeye devam etmeleri konusunda anneye destek

1 - EMZİRMEYE İLİŞKİN YAZILI BİR POLİTİKA HAZIRLANMALI VE BU DÜZENLİ ARALIKLARLA TÜM SAĞLIK PERSONELİNİN BİLGİSİNE SUNULMALIDIR Ø Emzirme ilgili hastanenin, kendine ait bir yazılı politika belirlemesi ve bu politikanın hastane içinde uygulanması sağlanmalıdır. Ø Hazırlanan politika ile “Başarılı Emzirmede 10 Adım”tablosunun sağlık personelinin ve annelerin ulaşabileceği alanlara (poliklinikler , servisler ve hasta bekleme odalarına) asılmalıdır.

2 - TÜM SAĞLIK PERSONELİ BU POLİTİKA DOĞRULTUSUNDA EĞİTİLMELİDİR Ø İlgili sağlık personelinin anne sütü konusunda eğitimlerinin yapılmalıdır Ø Tüm sağlık personelinin bilgilendirilmesi gereklidir. konu hakkında 3 - HAMİLE KADINLAR, EMZİRMENİN YARARLARI VE YÖNTEMLERİ KONUSUNDA BİLGİLENDİRİLMELİDİR Ø 32 haftanın üzerindeki tüm gebelere anne sütü eğitimi verilmelidir.

4 -DOĞUMU İZLEYEN YARIM SAAT İÇİNDE EMZİRMEYE BAŞLAMALARI İÇİN ANNELERE, YARDIMCI OLUNMALIDIR ØAnnelerin emzirmeye teşvik edilmesi, doğum sonrası eğitim ve doğumu izleyen ilk yarım saat içinde emzirmeye başlamaları için annelere sağlık personeli tarafından yardımcı olunmalıdır. (tensel temas) 5 -ANNELERE, EMZİRMENİN NASIL OLACAĞI VE BEBEKLERİNDEN AYRI KALDIKLARI DURUMLARDA SÜTÜN SALGILANMASINI NASIL SÜRDÜREBİLECEKLERİ GÖSTERİLMELİDİR, ØAnnelere, bebeklerinden ayrı kaldıklarında sütün nasıl sağılacağı ve nasıl saklanacağı konusunda bilgi verilmelidir.

10 -ANNELER, TABURCU OLDUKTAN SONRA EMZİRMEYİ SÜRDÜRMELERİ KONUSUNDA TEŞVİK EDİLMELİ, EMZİRMEYLE İLGİLİ KARŞILAŞABİLECEKLERİ SORUNLARI ÇÖZEBİLMELERİ İÇİN SAĞLIK KURULUŞLARINA, ANNE DESTEK VE ANNEDEN ANNEYE DESTEK GRUPLARINA YÖNLENDİRİLMELİDİR. Ø Annelerin , hastaneden taburcu olduktan sonra da emzirmeyi sürdürmeleri ve emzirmeyle ilgili karşılaşabilecekleri sorunları çözebilmeleri için yakın oturdukları yerlerdeki birinci basamak ya da diğer sağlık kuruluşları, anne destek ya da anneden anneye destek kuruluşları hakkında hastaneden çıkmadan bilgilendirilmesi ve yönlendirilmesi gereklidir.