Anne St ve Bebek Beslenmesi Beslenme Problemleri Hazrlayanlar
Anne Sütü ve Bebek Beslenmesi Beslenme Problemleri Hazırlayanlar Züleyha TUNÇDİREK Ayşe ÖZATA Fatma POLAT Gazi Üniversitesi Hastanesi Sağlık Slaytları http: //hastaneciyiz. blogspot. com
Anne Sütü; Enerji, protein, yağ, karbonhidrat ve diğer besin öğeleriyle yenidoğanda büyüme ve gelişmeyi sağlayan karmaşık biyolojik bir sıvı ve içerdiği birçok biyoaktif enzim, hormon, büyüme etmeni ve bağışıklık öğelerini içeren yapısıyla eşsiz bir besindir.
Anne Sütünün Salınımı S a ğ l ı k S l a y t l a r ı
• Süt yapımı ve salınımı için gerekli hormonlar prolaktin ve oksitosindir. • Prolaktin annenin hipofiz bezinden salgılanır ve anne kanındaki konsantrasyonu gebeliğin 5. haftasından itibaren artarak doğumda en yüksek seviyesine çıkar. • Annenin bebeğine her meme verişinde, meme başlarından hipotalamusa ulaşan sinyaller yaklaşık 1 saat boyunca prolaktin sekresyonunu 10 kat arttırır.
• Prolaktin memeler üzerine etki yaparak, gelecek emzirme periyoduna kadar sütün oluşumunu sağlar. • Eğer prolaktinde artış yoksa veya hipotalamik hipofizer sistem haraplanma sonucu bloke edilmişse yada emzirme devam etmiyorsa , memeler süt üretim yeteneğini bir kaç gün içerisinde kaybederler.
PROLAKTİN Her emzirme sonrasında salgılanır. Bir sonraki emzirme için süt oluşturur 18 Meme başından duygusal uyarı Kandaki prolaktin · Gece daha fazla prolaktin salgılanır § Ovulasyonu baskılar
• Oksitosin hormonu ise hipofiz arka lobundan salgılanır , kan yoluyla memeye geçer. • Oksitosin önceden yapılmış olan sütün alveollerden(süt üreten hücreler) süt kanallarına oradan da süt havuzcuklarına akmasını saglar.
• Oksitosin hormonu annenin duygu, düşünce ve algılamalarından etkilenmektedir. • Annenin bebeğini görmesi, onunla birlikte olması, dokunması, sesini duyması oksitosin refleksini uyarır ve sütün akmasına yardımcı olur.
19 OKSİTOSİN REFLEKSİ Emzirmeden önce veya emzirme sırasında oluşur. Sütün oluşmasını sağlar. Kandaki oksitosin Meme başından duygusal uyarı Bebek emiyor Uterusun kasılmasını sağlar
• Yeterli süt yapılabilmesi için bebeğin sürekli anneyle birlikte olması, yeterli sıklıkta ve doğru emzirilmesi gerekir. • Bebek bir memeden emmeyi keserse o memede süt yapımı durur.
17 Kas hücresi Süt salgılayan hücreler Oksitosin Kasılmayı sağlar Prolaktin süt salgısını uyarır Süt kanalları Laktiferöz sinüsler (süt sinüsleri) Süt burada birikir Meme başı Areola Montgomeri bezleri Destek bağ ve yağ dokusu Alveol
Anne sütü salgılandığı döneme ve bileşimine göre; • Kolostrum : Doğumdan sonra ilk beş gün boyunca salgılanır. • Geçiş Sütü : Kolostrumdan sonra 5 -15. günler arasında salgılanır. • Mature Süt (Olgun) : On beşinci günden sonra salgılanır.
Kolostrum • Beta karotenden dolayı sarımsı renktedir. • Yağ ve karbonhidrat içeriği düşüktür. • Protein, potasyum, magnezyum, kalsiyum içeriği yüksektir. • Antikorlardan zengindir. • Yüksek doz K vitamini içerir. Yenidoğanın hemorajik hastalığından korunmasını sağlar
ÖZELLİK Kolostrum ÖNEM Antikordan zengin Enfeksiyondan ve allerjiden korur. Akyuvardan zengin Enfeksiyondan korur. Barsakları temizleyici Mekonyumu temizler, sarılığın önlenmesine yardım eder Büyüme faktörleri Barsağın olgunlaşmasına yardım eder, allerji ve intoleransı önler. A vitaminden zengin Enfeksiyonların ağırlaşmasını ve göz hastalıklarını önler.
Anne Sütünün İçeriği
• Anne sütündeki besin ögelerinin miktarı; laktasyon süresince bireyler arasındaki biyokimyasal farklılıklara, alınan diyetin içeriğine, laktasyon dönemlerine ve emzirme zamanının uzunluğuna göre değişir
Anne sütünün içeriği oldukça geniş bir dağılım göstermektedir. Anne sütü; yağda ve suda çözünebilen 200’den fazla bileşik madde içeren kompleks bir bileşiktir. Bileşimin büyük çoğunluğunu (%88 ve daha fazla) su oluşturmaktadır. Besin ögeleri bu ortam içinde değişik şekillerde dağılmış haldedir.
8 SON SÜT ÖN SÜT Yağ Yağ Protein Laktoz İLK SÜT (COLOSTRUM) OLGUNLAŞMIŞ SÜT
PROTEİN Değişik memelilerin süt protein içerikleri yavrularının büyüme hızına bağlı olarak değişir ; . İnek sütü : 3, 3 mg/dl . Keçi sütü : 5, 5 mg/dl. İnsan sütü : 0, 9 mg/dl. Hayvan sütü insan sütünden daha fazla protein içerir.
YAĞ. Bütün sütlerde yağ bulunur. Bu insan veya hayvan yavrusunun ihtiyacı olan enerjinin çoğunu sağlar. . İnsan sütünde hayvan sütü yada süt formüllerinde bulunmayan veya miktarı çok az olan yağ asitleri vardır.
Esansiyel yağ asitleri bebeğin büyüyen beyni ve gözleri ile sağlıklı kan damarlarının gelişimi için gereklidir. Bu yağ asitleri ayrıca prostaglandin sentezi içinde gereklidir.
KARBONHİDRAT İnsan sütünün en önemli şekeri Laktoz dur. Ayrıca sütün içinde az miktarda galaktoz, fruktoz ve oligosakkaritler bulunur. Laktoz enerji gereksiniminin % 40 nı sağlar.
ANNE SÜTÜ İLE İNEK SÜTÜNÜN BİLEŞİMLERİ: (100 ml) Enerji ve besin öğeleri Anne Sütü Su 87 İnek Sütü 87 Enerji(kal) 69 61 Laktoz(g) 7, 2 4, 3 Yağ (g) 4, 1 3, 0
VİTAMİNLER İnsan sütündeki vitamin düzeyleri annede bir yetersizlik yoksa her zaman bebeğin gereksinimlerini karşılayacak durumdadır. Anne sütündeki A ve C vitaminleri inek sütünden fazladır. Ancak K vitamin düşüktür.
Eğer kolostrum yeteri kadar alınmamışsa yeni doğanın hemorajik hastalığı gelişebilir. • Bunu önlemek için yeni doğana 1 mg Im K vitamini yapılır.
B vitaminleri çoğu inek sütünde anne sütünden 2 – 3 katı fazladır. Bu yüksek konsantrasyonlar bebeğin gereksinimden fazladır. Normal koşullarda anne sütündeki D vitamini bebek için yeterlidir. Ancak annenin depolarının düşük oluşu, bebeğin yeterince güneşlendirilememesi halinde anne sütündeki D vitamini bebeği Raşitizm den koruyamaz.
Bebek anneden yeterli depoyu alabilmiş ise insan sütündeki demir miktarı hayatın ilk 4 – 6 ayı demir eksikliği anemisini gelişimini önler. İnek sütündeki demirin % 10, insan sütündeki demirin % 50 si emilir.
DEĞİŞİK SÜTLERDEKİ VİTAMİN FARKLARI İNSAN SÜTÜ İNEK SÜTÜ B VİT C VİT A VİT 5
Anne Sütü /Emzirmenin Bebek İçin Yararları
1. Sağlık yönünden akut ve kronik hastalıkların riskini azaltır • • • Alt solunum yolu enfeksiyonları Otitis media (orta kulak iltihabı) Bakteriyel menenjit İdrar yolu enfeksiyonlar Nekrotizan enterokolit Allerjik hastalıklar
. Lenfomalar. Obezite. Crohn’s hastalığ • Ülseratif kolit. Kronik gastroentestinal hastalıklar. İshal. Ani bebek ölümü sendromu. İnsuline bağımlı diyabet
2 - Bağışıklık sistemini güçlendirir • Antikorlar, salgısal Ig A • Hücresel immünite, canlı hücreler • Normal floranın oluşmasına yardım • Prebiyotik ve probiyotik özellikleri enfeksiyonlara karşı korur. • Aşıların etkinliğini artırır.
3 - Büyüme-Gelişme ve Psikolojik yönden yararları • Anne-bebek ilişkisini kuvvetlendirir • Bebeğin ruhsal, bedensel ve zekâ gelişimine yardımcı olur. • Dikkat azlığı sendromu, ilgisizlik gibi olgularda anne sütü alımı önem kazanmaktadır. • Çene diş gelişimini iyi yönde etkiler • Büyüme faktörleri, organ ve doku olgunlaşmasını sağlar
Anne Sütü /Emzirmenin Anne Için Yararları
• Emzirme, göğüs kanseri. over kanseri endometrium kanseri ve meme kanserine yakalanma riskini azaltır • Emzirme, anneyi ileride ortaya çıkacak kemik erimesinden (osteoporozis) korur. • Emzirme, uterusun eski haline dönmesine yardımcı olur, anneyi aşırı kan kaybından ve anemiden korur • Emzirme kilo vermeyi kolaylaştırır
• Emzirme, anne ile bebek arasındaki bağı güçlendirir. • Emziren annelerin kendilerine güvenleri fazladır bu durum süt verimini olumlu yönde etkiler. • Annelik duygusunun gelişmesine neden olur. • Emzirmek anne için doğal bir sakinleştiricidir
Anne Sütü /Emzirmenin Sosyalekonomik (Toplumsal) Yararları • Sağlık harcamaları azalır. • Çocuk hastalıklarının tedavisindeki iş gücü azalır. • İş günü kaybı azalır, izin alma ve para kaybı azalır
EMZİRME POZİSYONLARI
Beşik Pozisyonu Çapraz Beşik Pozisyonu
Çanta Pozisyonu Yatar Pozisyon
EMZİRME • Emzirme sırasında meme başının tamamı ve areolanın büyük bir kısmının bebeğin ağzında olması gerekir. • Bebek memeye iyi yerleşmedi ise ve memenin başını emiyorsa sütü boşaltamaz ve etkisiz emmer.
yanlış doğru
yanlış doğru
Memeye yanlış yerleştirmenin nedenleri Biberon kullanılması Deneyimsiz anne Meme başı küçük veya meme dokusunun esnekliği azsa Memelerin sütle çok dolu olması Emzirme konusunda anneye destek olunmaması
BEBEĞİ MEMEYE YANLIŞ YERLEŞTİRMENİN SONUÇLARI MEME UÇLARINDA AĞRI / ZEDELENME BEBEĞİN SÜTÜ ETKi. N ŞEKİLDE ALAMAMASI SÜT YAVAŞ GELİR 26 MEME UCUNDA TAHRİŞ / ZEDELENME MEMELER SÜTLE DOLU KALABİLİR BEBEK DOYMAZ SIK / UZUN SÜRELİ BESLENMEK İSTER BEBEK HUYSUZLAŞIR EMMEYİ TÜMÜYLE REDEDER SÜT YAPIMI AZALIR BEBEK KİLO ALAMAZ
EMZİRME SORUNLARI.
MEME BAŞI ÇATLAĞI • Bebek memenin areolasını tam kavrayamadan yalnızca meme başından emmeye çalışırsa meme başı zedelenir ve ağrılı meme başı ortaya çıkar. • Bu durum düzeltilmezse meme başı çatlağı gelişir • . Bebeğin memeyi yanlış teknik ile emmesi en sık bebeğin doğumdan hemen sonra emzirilmediği yada doğumdan sonraki ilk dört haftada bebeğe yalancı meme, biberon verildiği durumlarda gelişir.
• Meme başının temizlik maddeleri ile silinmesi, yanlış kremlerin kullanılması sonucu meme başı çatlağı oluşur. • Meme başı çatlağı meme başının çeşitli yerlerinde görülebilir • . Meme başı çatlağının tedavisinde katkısız, doğal lanolin içerikli krem tercih edilmelidir. • Katkısız olması nedeni ile temizleme ve silmeye gerek kalmadan bebek emzirilir.
SÜT KANALLARINDA TIKANIKLIK Dokunmakla hassas bir nodül ve nodül’ün üstündeki deride kızarıklık olabilir. Annenin genel durumu iyidir, ateş yoktur.
SÜT KANALLARINDA TIKANIKLIK • Bu durum süt kanallarının tam boşalamaması, annenin sütün dolaşımını engelleyen dar sütyen giymesi yada süt akımını engelleyecek biçimde yüzükoyun uyuması sonucu gelişebilir. • Kanal tıkanıklığı bebeğe ek besin başlanması, hatalı emzirme tekniği sonucu da olabilir.
SÜT KANALLARINDA TIKANIKLIK • Emzirmeye şişliğin olduğu taraftan başlanmalı • Emzirme sırasında koltuk altından meme başına doğru masaj yapılmalı . Her emzirme sonunda göğüsler iyice boşaltılmalıdır.
SÜT KANALLARINDA TIKANIKLIK Emzirme farklı pozisyonlarda yapılmalı Şişliğin olduğu bölgeye sıcak kompresler uygulanmalı Süt sağma aleti ile göğüsler iyice boşaltılmalı Annenin dinlenmesi sağlanmalıdır
MASTİT • Süt kanalı tıkanıklığında yada göğüslerde süt birikmesi sonucu mastit gelişir. • Bunun nedeni çevre dokuya basınç nedeni ile sızan süt olabilir. • Memede bölgessel sertlik, kızarıklık, şiddetli ağrı, devamlı ateş ve annede halsizlik görülebilir. • Mastit iki taraflı olabilir.
MASTİT. Mastitin nedenleri yetersiz emme, emme sıklığı ve süresinde azalma, memeye iyi yerleşmeme sonucu bebeğin etkili ememeyişi, memede travma veya doku zedelenmesi, meme başı çatlaklarıdır.
MASTİT. Memeye iyi yerleşmenin sağlanması, sık emzirme, ılık pansuman, tıkalı bölgeden meme ucuna doğru hafif masaj gibi yöntemlerle süt akışı sağlanmalıdır. Yirmi dört saat sonra belirtilerin şiddetlenmesi, iyileşmenin olmaması veya çatlak olması durumlarında ise analjezik ve uygun antibiyotiklerin yanı sıra annenin dinlenmesi sağlanmalıdır
MEME APSESİ • Genellikle iyi tedavi edilmemiş mastite bağlı olarak gelişir. • Acil tedavi edilmesi gereken ağrılı bir durumdur. • Antibiyotik tedavisine ek olarak, uygun zamanda cerrahi drenaj yapılmalıdır.
Emzirmenin kesilmesi gereken durumlar • Galaktozemi • Tedavisiz aktif Tbc • Annede ilaç bağımlılığı • Annede HIV Emzirmenin geçici olarak kesilmesi gereken durumlar • Radyoaktif izotop tedavisi • Antimetabolit tedavisi • Kanser kemoterapisi !
• Emzirmenin kesilmesi gerekmeyen durumlar . Annede Hepatitis B yüzey antijen pozitifliği, • Hepatitis C virusu ile enfekte olması, • Annenin ateşli hastalık geçirmesi, • CMV seropozitif olması • Hiperbilirubinemi
Anne Sütünün Sağılması Gereken Durumlar Tıkalı memeyi rahatlatmak Kanal tıkanıklığını yada süt birikmesini tedavi etmek Meme uçları çökük olan annelerin, emzirmeden hemen önce meme uçlarını dışarı çıkarmak Memeyi reddeden bir bebeği emmeyi öğrenene kadar beslemekte
Anne Sütünün Sağılması Gereken Durumlar • Bebek annesin ememeyecek kadar prematüre doğmuş ise • Sütün fazla olduğu durumlarda saklamak için • Anne çalışmaya başladı ise bebeğine süt bırakmak için • Anne bebeğinden uzakta iken süt akmasını önlemek için
Anne Sütünün Sağılması Gereken Durumlar Bebeğin çok dolu ve gergin memeyi almasını kolaylaştırmak için Annenin kullandığı mutlak bir ilaç varsa, bu ilaç süte geçip bebeğe zararlı olacaksa, annenin tedavisi bitene kadar sütü sağıp sütün kesilmesini önlemek için Annenin sütü azalmış veya kesilmiş ise, yeniden arttırmak için bebeğinin sık emmesi yeterli olmuyorsa anne sütü sağılır.
Güvenli Süt Saklama Koşulları Odanın serin bir yerinde 6 -8 saat Buzdolabının rafında 24 saat (1 gün) Buzdolabının buzluğunda 4 hafta (1 ay) Derin dondurucuda 3 -4 ay
ANNE SÜTÜNÜN SAKLANMASI Sağılan sütleri saklamak için steril süt saklama poşetleri kullanılır. Sağılan sütler 24 saat içinde kullanılacaksa dondurmaya gerek yoktur Her zaman önce en eski tarihli süt kullanılır. Çözülmüş süt kullanılana kadar buzdolabında saklanmalıdır. 24 saat içinde kullanılmalıdır
ÖNERİLER • DOĞUMDAN SONRAKİ İLK 1/2 - 1 SAAT İÇİNDE EMZİRMEYE BAŞLANMALIDIR . İLK 6 AYDA SADECE ANNE SÜTÜ VERİLMELİDİR • 6 AYDAN İTİBAREN EK BESİNLERE BAŞLANMALIDIR • 2 YAŞINA KADAR EK BESİNLERLE BİRLİKTE EMZİRMEYE DEVAM EDİLMELİDİR
TEŞEKKÜR EDERİZ
- Slides: 67