ANNE ST VE 0 1 YA BEBEK BESLENMES
ANNE SÜTÜ VE 0 -1 YAŞ BEBEK BESLENMESİ Diyetisyen Ebru ADADIOĞLU AFYONKARAHİSAR İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
BÜYÜME VE GELİŞME NEDİR? Büyüme; anne karnındaki yaşamdan başlayarak adölesan (ergenlik)dönemin sonuna kadar devam eden süreçte vücudun ve organların ölçüm değerlerinin düzenli olarak artmasıdır. Büyüme genetik ve çevresel etmenlerden (beslenme, enfeksiyonlar, sosyo-ekonomik durum. . vb) etkilenir. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
Gelişme, vücudun yapabileceği beceri sayısının artması ve bu becerilerin giderek daha mükemmel yapılması sürecidir. Büyümenin izlenmesinde ve değerlendirilmesi amacıyla; *yaşa göre boy uzunluğu * boya göre ağırlık *yaşa göre ağırlık değerlendirilmelidir. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
• Yenidoğan bi bebek yaklaşık 3000 -3500 gr ağırlığında, 50 cm boyundadır. • İlk 6 ayda ortalama 800 gr, 7. aydan 1 yaşa kadar ortalama 500 gr ağırlık kazanımı olmalıdır. 4
5
Doğumdan itibaren Uygun besinlerle iyi beslenmiş Bir çocuk hastalıklara karşı dirençlidir. Anne sütünde Yeni doğanı, dış çevredeki Mikroorganizmalara Karşı koruyucu Bağışıklık maddeleri bulunur. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
SÜT ÇOCUĞUNDA BESLENME ŞEKİLLERİ ANNE SÜTÜ İLE BESLENME • Her bebek için en iyi, en doğal ve en taze besin. • Her zaman, temiz ve mikropsuz. • Daima hazır ve bedava. Özel harcama gerektirmez. • Tamamıyla ve kolaylıkla sindirilir. • İshal, karın ağrısı ve kabızlık daha az görülür. • Bağışıklık sistemini güçlendirir, enfeksiyonlardan korur. • Allerjiye karşı koruyucudur ve bebeğinizi pişikten korur. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
SÜT ÇOCUĞUNDA BESLENME ŞEKİLLERİ ANNE SÜTÜ İLE BESLENME • Bebeklerin daha zeki olmasını sağlar. • Kemik ve diş gelişiminde önemli rol oynar. • Bebeğin su ihtiyacını tam olarak karşılar, ayrıca su verilmesine gerek yoktur. • Doğumdan sonra gelen ağız sütü, bebeği hastalıklardan korur. • Bebekle anne arasında özel sevgi bağı kurulmasını sağlar. • Emzirme, annenin sağlığını korur, meme ve rahim kanseri olma riskini azaltır. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
EMZİRMEYİ ENGELLEYEN ANNE VE BEBEK HASTALIKLARI • • • Meme abseleri Kabakulak Aids Hepatit B Emzirirken gebe kalma • Yarık damak, yarık dudak • Pamukçuk • Fenilketonüri • Doğumda dişi olan bebek 9
KOLOSTRUM - GEÇİŞ SÜTÜ - OLGUN SÜT Doğumdan hemen sonra ilk 5 günde salgılanan koyu sarı renkteki süte kolostrum adı verilir. Kolostrum · Beta karotenden dolayı sarımsı renktedir. · Yağ ve karbonhidrat içeriği düşüktür. · Protein, potasyum, magnezyum, kalsiyum içeriği yüksektir. · Antikorlardan (enfeksiyon hastalıklarına karşı koruyucudur. )zengindir. Kolostrum 5 -10 günler arasında geçiş sütü, 3. Haftadan sonra olgun süt özelliğini alır. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
ANNE SÜTÜ İLE İNEK SÜTÜNÜN BİLEŞİMLERİ: (100 ml) Enerji ve besin öğeleri Anne Sütü İnek Sütü Su 87 87 Enerji (kal) 69 61 Laktoz(g) 7, 2 4, 3 Yağ 4, 1 3, 0 (g) Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
Enerji ve besin öğeleri Anne Sütü İnek Sütü Protein(g) 0, 8 -1, 3 3, 3 Whey/Kazein Whey Proteinleri • Laktoferrin • a Laktoalbumin • b Laktoglobulin 60/40 0. 20 0, 64 0, 17 0, 25 - 20/80 2, 60 0. 70 eser 0, 12 0, 30 *Anne sütünün protein miktarı inek sütünden daha düşüktür. Anne sütü proteini örnek protein olarak tanımlanır. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
Yağlar · Elzem yağ asitleri beyin gelişimi Hücre zarı yapısı Yağda eriyen vitaminler ve hormonların taşıyıcısı ß Büyüme ve gelişme Karbonhidratlar LAKTOZ SÜT ŞEKERİ ·Laktoz yavaş ve kolay sindirildiğinden kan şekerini iyi düzenler. ·Laktozun yapısında bulunan galaktoz, beyin ve sinir hücrelerinin yapısında yer alan maddelerin oluşumunu sağlar. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
Vitaminler · K ve D vitamini dışında bütün yağda ve suda eriyen vitaminlerin miktarı yeterlidir. Bebeklere ilk yıl içindeözellikle kış aylarında ve güneşten yararlanamadıklarında 400 IU/gün D vitamini verilmelidir. Suda eriyen vitaminlerin miktarı; - annenin özellikle yakın zamandaki beslenme şekli ile ilgilidir. Yağda eriyen vitaminlerin miktarı; - annenin genel beslenmesi - annenin vücut depoları ile ilgilidir. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
Mineraller · Kalsiyum ve fosfor · Sodyum, potasyum, klor, magnezyum bebek için yeterli miktardadır. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
Enerji ve besin öğeler Anne Sütü İnek Sütü Vitaminler Retinol (mcg) B karoten(mcg) Tiamin(mg) Riboflavin(mg) Niasin(mg) B 12(mcg) B 6(mg) Folik asit(mcg) C Vit. (mg) 60 27 0. 02 0. 03 0. 22 0. 10 0. 01 5. 0 3. 7 35 22 0. 04 0. 19 0. 08 0. 30 0. 04 5. 0 1. 5 Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
Enerji ve besin öğeleri Anne Sütü İnek Sütü Mineraller Sodyum(mg) 14 Potasyum(mg) 58 Kalsiyum(mg) 34 Fosfor (mg) 14 Magnezyum(mg) 3. 0 Demir (mg) 0. 07 Çinko(mg) 0. 28 İyot (mcg) 3. 0 35 -90 110 -170 110 -130 90 -100 9 -14 0. 03 -0. 06 0. 2 -0. 6 4. 7 Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
Anne sütünü saklama koşulları: • Sağılan anne sütü temiz bir cam kapta(kapağı ve cam şişesi 5 dakika süreyle kaynatılmış) oda ısısında 6 saat, buzdolabında 24 saat saklanabilir. Gerektiği zaman anne sütünün bulunduğu cam kap, sıcak bir su içine konularak ısıtılıp bebeğe verilebilir. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU 18
MEMEDEN KESME ·ilk 4 -6 ay tek başına anne sütü ile beslenmelidir. ·Ek besinler 4 -6 ayda başlanır. Ancak anne sütü verilmeye devam edilir. ·Ek besinlerle birlikte anne sütü, çocuk 2 yaşına gelinceye kadar verilmelidir. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
EK BESi. NLERE ERKEN BAŞLANMASI ·Anne sütünün azalmasına neden olur. ·Süt çocuğunun hastalıkları önleyici faktörlerden daha az yararlanmasına neden olur. • Ek besinlerin erken verilmesi ve olumsuz çevre koşulları ishal başta olmak üzere çeşitli hastalık etkenlerinin yeni doğanın vücuduna girmesini kolaylaştırır. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
EK BESi. NLERE GEÇ BAŞLANMASI – Yetersiz beslenme sonucu büyüme ve gelişim geriliği – Yetersiz lif tüketimi sonucu kabızlık – Çiğneme ve yutmayı öğrenmede problemler;
Anne Sütü Alan Çocuklarda Ek Gıdalara Geçiş İlk 6 ay sadece anne sütü 6. ayı dolunca (ilk başlanacak ek gıda yoğurttur) • Anne sütü • Yoğurt • Meyve suyu, sebze suyu • Yumurta sarısı (1/4 oranında) • Pekmez Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU 22
7. ayı dolunca • Anne sütü • Yumurta sarısı (tam) • Ekmek içi, pirinç unu, sütlü mama • Meyve suyu • Yoğurt • Et (tavuk eti, balık eti, dana eti) • Sebze püre veya sebze çorba • Pekmez Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU 23
8. ayı dolunca • Anne sütü • Kıymalı, sebzeli iyi ezilmiş ev yemekleri • Kahvaltıda; tam yumurta veya pastörize peynir(tuzu alınmış) • Kurubaklagil(kuru fasulye, nohut, mercimek) çorbaları veya ezmeleri • Meyve suyu veya meyve püresi, • Pekmez • Süt veya yoğurt Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU 24
9. ayı dolunca : Artık aile sofrasına, çocuğa uygun kaşık, çatal kullanarak oturabilir. Ancak günlük menüsünde aşağıdakiler mutlaka olmalıdır. • • Anne sütü Ev yemekleri Tarhana, mercimek çorbası, unlu ve yoğurtlu çorbalar Günde 500 ml. süt veya yoğurt Pastörize peynir Yumurta Etler (tavuk eti, balık eti, dana eti) Taze meyve veya meyve suyu • **Çocuğun bir günlük menüsünde, ayına uygun olarak, yukarıda belirtilen besinlerin hepsinden mutlaka bulunmalıdır. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU 25
YENİ DOĞANIN BESLENMESİNDE BULUNAN BESİNLERİN ÖZELLİKLERİ · Sindirim sistemi fonksiyonuna uygun olmalıdır. · Dişleri çıkmaya başladıktan sonra yumuşak besinler yarı-katı olarak verilebilir. · Anne sütüne benzetilmiş hazır ticari mamalar veya hayvan sütleri ya da yoğurt tüketimi kolay temel besin maddeleridir. · Ek besinlere başlandığında da çocuğun temel besini yine süt-yoğurt olmalıdır. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
· Günlük toplam verilen besin miktarı çocuğun enerjisini vebesin ögelerini sağlamalıdır. · Çocuğa verilecek besinlerin, temizlik ve sağlık koşullarına uygun olarak hazırlanması gereklidir. - Uzun süre pişirme - Pişirilmiş besinin suyunu dökme - Kavurma, kızartma - Acılı-baharatlı, tuzlu yiyecekler sakıncalıdır. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
Enerji ve Besin Ögelerinin Süt Çocuğu için Önemi Besin Ögesi ve Önemi Enerji * büyüme ve gelişme, metabolik olayların devamı, besin ögelerinin vücutta etkin kullanımı Protein * hücre ve dokuların yapıtaşı olarak, büyüme- gelişme, hücre yenilenmesi, bağışıklık sistemi CHO * enerji verir, kas çalışması ve su düzeni Yağ * enerji verir, yağda eriyen vit. kullanımı, beyin gelişimi, vücut ısısının denetimi Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
VİTAMİNLERİN GÖREVLERİ: A vitamini • Büyüme, gelişme, bağışıklık sistemi, • Görme D vitamini * Kemik gelişimi E vitamini * Hücre zarını koruma K vitamini * Kanın pıhtılaşması C vitamini * Bağışıklık sistemi gelişimi, epitel doku yapımı, çeşitli vitaminlerin (B 1, B 2, A, E) kullanımı B grubu vitaminler * Kansızlığın önlenmesi, sinir sisteminin korunması Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
MİNERALLERİN GÖREVLERİ: Kalsiyum * Kemik yapımı Fosfor * Kemik yapımı Demir * Kansızlığın önlenmesi Çinko * Enzim sistemi, büyüme ve gelişme, bağışıklık sistemi Sodyum * Hücre çalışması Potasyum * Hücre çalışması Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
Anne sütü alamayan çocuklarda beslenme: • İlk 6 ayda anne sütü almayan bebeklerin beslenmesinde ilk tercih, mamaların verilmesidir. • Mama ile beslenme en az 6 ay, mümkünse 1 yaşına kadar sürdürülmelidir. 31
MAMALAR Hazır mama kullanılırken dikkat edilmesi gereken noktalar: · Mama kutuları açıldıktan sonra, ağzı kapalı olarak buzdolabında saklanmalıdır. · Çocukların ayına ve ağırlıklarına göre kutu üzerindeki tarifeye göre hazırlanmalıdır. · Tarifede belirtilen miktarda su eklenmelidir. · Eklenen su önceden kaynatılmış, ılıtılmış olmalıdır. · Mama ateşte pişirilmemelidir. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
Anne sütü alamayan çocuklarda beslenme: 0 -1 ay • Mama yada İnek sütü (1 çay bardağının yarısına süt, yarısına kaynatılıp soğutulmuş su konularak, içine 1 tatlı kaşığı şeker, 1 çay kaşığı sıvı yağ ilave edilmeli) 2 ay • Mama yada İnek sütü (1 su bardağına 2/3 süt, kalanına kaynatılıp soğutulmuş su konularak, içine 1 tatlı kaşığı şeker, 1/2 tatlı kaşığı sıvı yağ ilave edilmeli) Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU 33
3 ay • Mama yada İnek sütü (sulandırılmayacak, şeker ve yağ ilave edilmeyecek) • Yoğurt 4 ay • Mama yada 500 cc süt yoğurt • Sebze çorba (Tuz kullanmayın, 1 tatlı kaşığı sıvı yağ ilave edin) • Meyve suyu (Taze sıkılmış elma veya şeftali ile başlayın) 5 ay • Yumurta sarısı (Katı kaynamış 1 çay kaşığı ile başlayın) • Sebze çorbası, yoğurt çorbası, mercimek çorbası • Mama yada Günde toplam 500 cc süt yoğurt • Meyve püre veya meyve suyu Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU 34
6 ay • Tam yumurta sarısı (Katı kaynamış) • Sebze çorbası, yoğurt çorbası, mercimek çorbası, tarhana çorbası • Meyve püresi • Muhallebi • Mama yada Günde toplam 500 cc süt yoğurt 7 ay • Tam yumurta • Kıyma, tavuk, balık ezmesi • Kurubaklagil ezmeleri • Günde toplam 500 cc süt yoğurt • Meyve püresi Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU 35
8 ay • Tam yumurta • Kıyma tavuk, balık, ezmesi • Kurubaklagil yemekleri • Günde; 500 cc süt yoğurt • Mevsim meyveleri • Sebze yemekleri 9 ay • Artık aile sofrasına, çocuğa uygun kaşık, çatal kullanarak oturabilir. • Çocuğunuzun bir günlük menüsünde, ayına uygun olarak, yukarıda belirtilen besinlerin hepsinden mutlaka bulunmalıdır. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU 36
TAMAMLAYICI BESİNLERE ALIŞTIRMA ·Tamamlayıcı besinlerin çocuğun sindirim sistemine uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir. ·Bir günde 1’den fazla ek besin verilmemelidir. ·Her yeni denenecek besinin miktarı önce birkaç tatlı kaşığı olmalıdır. ·Yeni verilen besin, çocuk aç iken verilmelidir. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
·Lezzeti beğenilmeyen, kusma yada ishal gibi durumlara neden olan besinler birkaç gün beklenip tekrar denenmelidir. ·Yemek suyu ve et suyu tek başına tamamlayıcı besin değildir. ·Çay, kolalı içecekler, hazır çorbalar çocuklara verilmemelidir. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU
• 1 yaşından önce yemeklere tuz ve şeker ilavesi yapılmamalıdır. • 1 yaşına gelmiş çocuğun yemekleri iyotlu tuz (ailede herkesin yediği yemekler) ile pişirilmelidir. Tuz yemek piştikten sonra konmalıdır. • Beslenmenin yeterliliği, çocuğun ayına uygun gereken kiloyu almasıyla anlaşılır. Bu nedenle çocuk düzenli aralıklarla sağlık kontrollerine getirilmelidir. Sağlık ocaklarımızda büyüme takipleri persentil(büyüme) grafikleriyle yapılmaktadır. Hazırlayan: Dyt. Ebru ADADIOĞLU 39
HER ANNENİN BEBEĞİNE VEREBİLECEĞİ EN DEĞERLİ ARMAĞAN ANNE SÜTÜDÜR… 40
TEŞEKKÜRLER… 41
- Slides: 41