Anna Curkowicz Czynnoci operacyjnorozpoznawcze Pojcie brak definicji legalnej
Anna Curkowicz Czynności operacyjno-rozpoznawcze
Pojęcie brak definicji legalnej projekt ustawy wg Andrzeja Tarachy • pojawia się w wielu ustawach w formie bezpośredniej lub w postaci działań mieszczących się w tej kategorii czynności • zespół przedsięwzięć, jawnych i niejawnych prowadzonych wyłącznie w celu a) rozpoznania, zapobiegania i wykrywania przestępstw; b) odnajdywania osób ukrywających się przed organami ścigania lub wymiarem sprawiedliwości oraz osób zaginionych, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ich zaginięcie jest wynikiem przestępstwa, a także odnajdywanie rzeczy utraconych w wyniku przestępstwa lub mających związek z przestępstwem; c) ustalenia tożsamości osób i zwłok, w przypadku uzasadnionego podejrzenia przestępczego działania. ” 1 • czynności podejmowane przez organy państwowe, wykonywane w oparciu o podstawę ustawową, tajnie lub poufnie, spełniające funkcję informacyjną, wykrywczą, profilaktyczną i dowodową Definicja taka została sformułowana w projekcie ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych z 7. 2. 2008 r. (druk sejmowy nr 353), ale prace nad ustawą zostały zaniechane. 2 A. Taracha: Czynności operacyjno-rozpoznawcze. Aspekty kryminalistyczne i prawnodowe, Lublin 2006, s. 25. 1
Pojęcie działania uprawnionych ustawowo służb zasadniczo niejawne nakierowane na realizację zadań związanych z pozaprocesowe zapewnieniem porządku publicznego i bezpieczeństwa
niejawność • zapewnienie maksymalnej skuteczności pozaprocesowość • podejmowane są poza postępowaniem karnym w trybie innych ustaw • albo proces nie został jeszcze wszczęty albo czynności przeprowadza się niezależnie od toczącego się lub zakończonego procesu • ich rezultaty mogą zostać wykorzystane w procesie karnym
Organy uprawnione Policja CBA ABW i Agencja Wywiadu Straż Celna Straż Graniczna Służba Kontrwywiadu Wojskowego i Służba Wywiadu Wojskowego Wywiad Skarbowy Żandarmeria Wojskowa • art. 14 ust. 1 ustawy o Policji z 6. 04. 1990 • art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy z 9. 06. 2006 o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym • art. 21. ust. 1 ustawy z 24. 05. 2002 o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu • samodzielnie (np. art. 75 b, 75 d ustawy z 27. 8. 2009 r. o Służbie Celnej), we współpracy z innymi organami art. 75 c • art. 9 ustawy z 12. 10. 1990 o Straży Granicznej • art. 25 i 26 ustawy z 9. 6. 2006 o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego i Służbie Wywiadu Wojskowego • art. 36 ustawy z 28. 9. 1991 r. o kontroli skarbowej • art. 4 ustawy z 24. 8. 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych
czynności operacyjnorozpoznawcze kontrola osobista oraz przeglądanie zawartości bagaży i sprawdzanie ładunku obserwowanie i rejestrowanie za pomocą urządzeń technicznych zdarzeń w miejscach publicznych kontrola operacyjna zakup kontrolowany niejawne nadzorowanie działania agenturalne gromadzenie danych baz danych osobowych
Typowe formy czynności operacyjno-rozpoznawczych Ustawa o Policji Art. 14. 1. W granicach swych zadań Policja wykonuje czynności: operacyjnorozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze i administracyjno-porządkowe w celu: 1) rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń; 2) poszukiwania osób ukrywających się przed organami ścigania lub wymiaru sprawiedliwości, zwanych dalej „osobami poszukiwanymi”; 3) poszukiwania osób, które na skutek wystąpienia zdarzenia uniemożliwiającego ustalenie miejsca ich pobytu należy odnaleźć w celu zapewnienia ochrony ich życia, zdrowia lub wolności, zwanych dalej „osobami zaginionymi”. W trybie ustawy o Policji funkcjonariusze Policji na podstawie upoważnienia ustawowego zawartego w art. 15 i 15 a realizują takie uprawnienia jak: • legitymowanie osób w celu ustalenia ich tożsamości • zatrzymywanie osób: o pozbawionych wolności, które na podstawie zezwolenia właściwego organu opuściły areszt śledczy lub zakład karny i w wyznaczonym terminie powróciły do niego o stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także mienia o będących sprawcami przemocy w rodzinie stwarzającymi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego
• pobieranie od osób wymazu ze śluzówki policzków w celu identyfikacji osób o nieustalonej tożsamości oraz osób usiłujących ukryć swoją tożsamość jeżeli ustalenie tożsamości w inny sposób nie jest możliwe • pobieranie materiału biologicznego ze zwłok ludzkich Obserwowanie i rejestrowanie przy użyciu środków technicznych obrazu z pomieszczeń przeznaczonych dla osób zatrzymanych lub doprowadzonych w celu wytrzeźwienia, policyjnych izb dziecka, pokoi przejściowych oraz tymczasowych pomieszczeń przejściowych • dokonywanie kontroli osobistej, a także przeglądanie zawartości bagaży i sprawdzanie ładunku w portach i na dworcach oraz w środkach transportu lądowego, powietrznego i wodnego, w razie istnienia uzasadnionych podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą • obserwowanie i rejestrowanie przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych, a w przypadku czynności operacyjno-rozpoznawczych i administracyjnoporządkowych podejmowanych na podstawie ustawy – także dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom
Ustawa o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych W art. 4 ust. 1 ustawa określa zadania Żandarmerii Wojskowej, zaś ust. 2 stanowi: „ 2. Zadania, o których mowa w ust. 1, Żandarmeria Wojskowa wykonuje poprzez: (…) 4) wykonywanie czynności operacyjno-rozpoznawczych(…)”. W trybie ustawy z 24. 08. 2001 o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych w art. 17 m. in. takie szczegółowe uprawnienia wobec osób określonych w art. 3. ust. 2 ustawy: • legitymowanie tych osób w celu ustalenia ich tożsamości • sprawdzanie posiadania uprawnień określonych w odrębnych przepisach • zatrzymywanie w przypadkach i w trybie określonym w kodeksie postępowania karnego, w innych ustawach oraz w art. 18 uŻW • dokonywanie kontroli osobistej, przeglądanie zawartości bagażu osobistego i sprawdzanie ładunków w środkach transportu lądowego, powietrznego i wodnego, z wyjątkiem środków transportów przewożących znaki pieniężne, w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego przez ustawę pod groźbą kary albo w celu ustalenia miejsca pobytu lub ujęcia poszukiwanej osoby
Ustawa o ABW i AW W trybie ustawy z 24. 05. 2001 o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu – art. 21 i 22 stanowi, że przedmiotowym zakresie zadań ABW funkcjonariusze są uprawnieni do wykonywania: • czynności operacyjno-rozpoznawczych i dochodzeniowo-śledczych w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw oraz ścigania ich sprawców • czynności operacyjno-rozpoznawczych i analityczno-informacyjnych w celu uzyskiwania i przetwarza informacji istotnych dla ochrony bezpieczeństwa i jego porządku konstytucyjnego uprawnienia szczegółowe z art. 23 u. ABW prawo do legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości zatrzymywania osób w trybie i przypadkach określonych w kpk dokonywania kontroli osobistej przeglądania zawartości bagaży oraz sprawdzania ładunku w środkach transportu lądowego, powietrznego i wodnego, w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary • obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych oraz dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom w trakcie wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych na podstawie ustawy • •
Ustawa o CBA W trybie ustawy z 9. 06. 2006 o CBA – w myśl art. 13 w granicach zadań przedmiotowo zakreślonych w art. 2, funkcjonariusze CBA wykonują: • czynności operacyjno-rozpoznawcze w celu zapobiegania popełnieniu przestępstw, ich rozpoznania i wykrywania oraz – jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa – czynności dochodzeniowo-śledcze w celu ścigania sprawców przestępstw; • czynności kontrolne w celu ujawniania przypadków korupcji w instytucjach państwowych i samorządzie terytorialnym oraz nadużyć osób pełniących funkcje publiczne, a także działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa; • czynności operacyjno-rozpoznawcze i analityczno-informacyjne w celu uzyskiwania i przetwarzania informacji istotnych dla zwalczania korupcji w instytucjach państwowych i samorządzie terytorialnym oraz działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa. Uprawnienia szczegółowe funkcjonariuszy CBA (art. 14 ust. 2, 5, 6): • legitymowanie osób w rybi e i przypadkach określonych w kpk • dokonywanie kontroli osobistej • przeglądanie bagaży • zatrzymywanie pojazdów • sprawdzanie ładunku • obserwowanie przy użyciu środków technicznych, których zakres treściowy pokrywa się z uprawnienia Policji i ABW
Ustawa o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego W trybie ustawy z 9. 06. 2006 o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego – w myśl art. 25, w granicach art. 5 i 6 ustawy, funkcjonariusze SKW wykonują: • czynności operacyjno-rozpoznawcze • czynności wynikający z ustawy o ochronie informacji niejawnych • czynności analityczno-informacyjne Uprawnienia funkcjonariuszy SKW – art. 29 ust. 1 u. SKW: • prawo obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych oraz dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom, w trakcie wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych na podstawie ustawy
Ustawa o Straży Granicznej W trybie ustawy z 12. 10. 1990 o Straży Granicznej w celu rozpoznania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń, w zakresie uprawnień przedmiotowych tego organu określonych w art. 1 ust. 2 pkt. 4 i w ust. 3, funkcjonariusze Straży Granicznej mogą m. in. wykonywać czynności operacyjno-rozpoznawcze i administracyjno-porządkowe. Uprawnienia szczegółowe – najważniejsze: • korzystanie w informacji o osobie, w tym danych osobowych uzyskanych przez uprawnione organy, służby i instytucje państwowe w wyniku wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczy lub prowadzenia kontroli operacyjnej oraz przetwarzanie ich w rozumieniu ustawy o ochronie danych osobowych, bez wiedzy i zgody osoby, której dotyczą • dokonywanie kontroli granicznej • dokonywanie kontroli osobistej, a także sprawdzanie zawartości bagaży, ładunków w portach i na dworcach oraz w środkach komunikacji lotniczej, drogowej, kolejowej i wodnej – w celu wykluczenia możliwości popełnienia przestępstw lub wykroczeń, zwłaszcza skierowanych przeciwko nienaruszalności granicy państwowej lub bezpieczeństwu w międzynarodowej komunikacji
• zatrzymywanie osób w trybie i przypadkach określonych w kpk • dokonywanie kontroli bezpieczeństwa w przejściach granicznych, w portach lotniczych oraz środkach komunikacji lotniczej, drogowej, kolejowej i wodnej – w celu wykluczenia możliwości popełnienia przestępstw lub wykroczeń, zwłaszcza skierowanych przeciwko nienaruszalności granicy państwowej lub bezpieczeństwa w międzynarodowej komunikacji • pełnienie wart ochronnych na pokładzie statku powietrznego • legitymowanie lub ustalanie w inny sposób tożsamości osoby • zatrzymywanie osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, także mienia • obserwowanie i rejestrowanie, przy użyciu środków technicznych służących do rejestracji obrazu i dźwięku, zdarzeń na drogach oraz w innych miejscach publicznych • zatrzymywanie pojazdów i wykonywanie innych czynności w zakresie kontroli ruchu drogowego
Ustawa o kontroli skarbowej W trybie ustawy z 28. 09. 1991 o kontroli skarbowej – inspektorzy i pracownicy urzędów kontroli skarbowej zgodnie z art. 11 a mają prawo do: • legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości; • zatrzymywania i przeszukiwania osób oraz przeszukiwania pomieszczeń, bagażu i ładunku w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i Kodeksu karnego skarbowego; • zatrzymywania pojazdów i innych środków przewozowych w celu przeprowadzenia kontroli przewożonych towarów lub dokumentów przewozowych dotyczących towarów, a także badania towarów i pobierania ich próbek, oraz przeprowadzenia kontroli rodzaju używanego paliwa przez pobranie próbek paliwa ze zbiornika pojazdu mechanicznego; • przeprowadzania doprowadzenia, o którym mowa w art. 4 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. poz. 628), lub konwoju, o którym mowa w art. 4 pkt 3 tej ustawy; • zwracania się o niezbędną pomoc do innych jednostek organizacyjnych, • przedsiębiorców i organizacji społecznych, jak również zwracania się w nagłych wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy, w ramach obowiązujących przepisów prawa
Ustawa o kontroli skarbowej Wywiad skarbowy • wyodrębniony w ramach kontroli i w granicach określonych w art. 1 • prowadzony przez komórki organizacyjne wchodzące w skład jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej • pracownicy wywiadu skarbowego są uprawnieni do przeprowadzenia działań operacyjno-rozpoznawczych, w tym umożliwiających uzyskiwanie informacji i utrwalanie śladów i dowodów w sposób niejawny • przeprowadzenie czynności wywiadu skarbowego polega na gromadzeniu, przetwarzaniu i wykorzystywaniu informacji o dochodach, obrotach, rzeczach i prawach majątkowych podmiotów podlegających kontroli skarbowej w celu wykonania zadań, o których jest mowa w ustawie w art. 2 ust 1 pkt 1 -3, 12, 14 b oraz ust 2, oraz na uzyskiwaniu i gromadzeniu, przetwarzaniu i wykorzystywaniu informacji o podmiotach, co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa skarbowego, o którym mowa w art. 107 k. k. s.
Ustawa o kontroli skarbowej Uprawnienia pracowników wywiadu skarbowego w ramach czynności operacyjno-rozpoznawczych: • prawo do obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych oraz dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom – wyłącznie w toku podejmowanych czynności w celu ustalenia sprawców oraz uzyskania i utrwalenia dowodów przestępstw skarbowych lub przestępstw, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 14 b, oraz naruszeń przepisów, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 12 • w zakresie koniecznym do wykonywania zadań ustawowych – prawo do uzyskiwania, gromadzenia i przetwarzania informacji, w tym również danych osoboowych, ze zbiorów danych prowadzonych na podstawie odrębnych przepisów przez wymienione w ustawie organy władzy publicznej (art. 36 h)
Ustawa o Służbie Celnej W trybie ustawy o Służbie Celnej: Służba Celna prowadzi czynności operacyjno-rozpoznawcze w ramach postępowań przygotowawczych zgodnie z przepisami kodeksu postępowania karnego, kodeksu karnego skarbowego, kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia lub prowadząc postępowanie celne, audytowe, podatkowe lub administracyjne (art. 2 ust. 2 u. SC) W zakresie swoich uprawnień i w ramach prowadzonych postępowań organy SC są uprawnione do zbierania i wykorzystywania niezbędnych informacji zawierających dane osobowe oraz ich przetwarzania w rozumieniu ustawy o ochronie danych osobowych, także bez wiedzy i zgody osoby, której dane dotyczą (art. 7 ust. 1) Mają prawo zatrzymywania i przeszukiwania osób, zatrzymywania rzeczy oraz przeszukiwania pomieszczeń, bagażu, ładunku, środków transporty i statków w trybie i przypadkach określonych w przepisach kodeksu postępowania karnego; zatrzymywania osób i przedmiotów, których dane zostały wprowadzone do systemów, o których mowa w ustawie o udziale RP w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej. Służba Celna dokonuje kontroli skarbowej – art. 32 określa szeroki zakres uprawnień funkcjonariuszy kontroli skarbowej
Utrwalenie przebiegu i wyników wyłączone jest protokolarne utrwalanie czynności operacyjno-rozpoznawczych sporządzone z ich przebiegu i wyników notatki i zapiski urzędowe utrwalające ustne wypowiedzi osób podejrzanych bądź świadków w znaczeniu faktycznym nie mogą w procesie zastępować dowodu z zeznań i wyjaśnień (art. 174 kpk) Procesową wartość dowodową zachowują: • ślady przestępstwa i przedmioty mogące służyć do ustalenia okoliczności bezpośrednio dotyczących lub powiązanych z czynem przestępnym (np. odciski zabezpieczone w miejscu przestępstwa) • utrwalenia fotograficzne i filmowe w zakresie istotnych faktów dla postępowania karnego (np. nagrania z monitoring) • utrwalenia dźwiękowe uzyskane na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego, w granicach uprawnień organów wykonującego tego rodzaju czynności operacyjno-rozpoznawcze
Szczególne formy czynności operacyjnorozpoznawczych Kontrola operacyjna Zakup kontrolowany Nadzorowanie tajne Działania agenturalne
Kontrola operacyjna w ustawie o Policji Zarządzenie może być zarządzona przy wykonywaniu przez Policję czynności operacyjnorozpoznawczych w celu zapobieżenia, wykrycia, ustalenia sprawców, uzyskania i utrwalenia dowodów ściganych z oskarżenia publicznego umyślnych przestępstw wtedy gdy: nie toczy się jeszcze żadne postępowanie karne, a jego ewentualne wszczęcie będzie zależeć od wyników tej kontroli – jeśli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że może zostać popełnione przestępstwo albo jeśli istnieje racjonalnie uzasadnione przypuszczenie, że określone działania, zdarzenia czy znane następstwo wymagające ustalenia przyczyny mogą mieć charakter czynów przestępnych lub związek z popełnieniem takiego czynu w toku już prowadzone postępowania – gdy przestępstwo zostało ujawnione i prowadzone jest postępowanie in rem, ale konieczne jest ustalenie do tej pory nieujawnionego sprawcy tego przestępstwa, lub gdy osobie podejrzanej przedstawiono zarzuty, ale zebrane dowody nie dają jeszcze podstaw skierowania aktu oskarżenia, w związku z czym konieczne jest uzyskanie dalszych dowodów przesłanki faktyczne zarządzenia kontroli operacyjnej
Kontrola operacyjna w ustawie o Policji Zakres przedmiotowy Zarządzenie kontroli operacyjnej jest ograniczone przedmiotowo do wymienionych w ustawie przestępstw umyślnych ściganych z oskarżenia publicznego. W zakresie uprawnień Policji katalog ten obejmuje określone rodzaje przestępstw (art. 19. ust. 1) Czas trwania kontroli Kontrolę zarządza się na okres nie dłuższy niż 3 miesiące Sąd okręgowy na pisemny wniosek Komendanta Głównego Policji lub komendanta wojewódzkiego Policji, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody właściwego prokuratora może – jeśli nie ustały przyczyny zarządzenia kontroli – wydać postanowienie o jednorazowym jej przedłużeniu, na okres nie dłuższy niż kolejne 3 miesiące W uzasadnionych wypadkach, jeżeli podczas stosowania kontroli pojawią się nowe okoliczności istotne dla zapobieżenia lub wykrycia przestępstwa albo ustalenia sprawców i uzyskania dowodów przestępstwa, sąd okręgowy na pisemny wniosek Komendanta Głównego Policji, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego, może wydać postanowienie o kontroli operacyjnej przez czas oznaczony również po upływie wyżej wskazanych okresów
Kontrola operacyjna w ustawie o Policji Warunek zarządzenia nieskuteczność innych dotąd stosowanych środków albo wysokie prawdopodobieństwo, że inne środki będą w okolicznościach tej sprawy nieskuteczne lub nieprzydatne zarządzenie kontroli operacyjnej
Kontrola operacyjna w ustawie o Policji W zakresie uprawnień przysługujących Policji kontrolę operacyjną może zarządzić (art. 19 ust. 1 i 2): • w formie postanowienia sąd okręgowy właściwy miejscowo ze względu na siedzibę składającego wniosek organu Policji – na pisemny wniosek Komendanta Głównego Policji, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego, albo na pisemny wniosek komendanta wojewódzkiego Policji, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody prokuratora okręgowego właściwego ze względu na siedzibę składającego wniosek organu Policji • Komendant Główny Policji lub komendant wojewódzki Policji – wyłącznie w sytuacji niecierpiącej zwłoki, jeżeli mogłoby to spowodować utratę informacji lub zatarcie albo zniszczenie dowodów przestępstwa, z tym, że wydanie takiego zarządzenia dopuszczalne jest tylko po uzyskaniu pisemnej zgody prokuratora okręgowego właściwego ze względu na siedzibę składającego wniosek organu Policji, z jednoczesnym zwróceniem się do właściwego miejscowo sądu okręgowego z wnioskiem o wydanie postanowienia w tej sprawie; w razie nieudzielenia przez sąd zgody w terminie 5 dni od dnia zrządzenia kontroli operacyjnej organ zarządzający wstrzymuje kontrolę operacyjną i dokonuje protokolarnego, komisyjnego zniszczenia materiałów zgromadzonych podczas jej stosowania
Przedmiot kontroli operacyjnej wykonywanej przez Policję Kontrola operacyjna prowadzona jest niejawnie i polega na (art. 19 ust. 6 u. pol): kontrolowaniu treści korespondencji; kontrolowaniu zawartości przesyłek; stosowaniu środków technicznych umożliwiających uzyskiwanie w sposób niejawny informacji i dowodów oraz ich utrwalanie, a w szczególności treści rozmów telefonicznych i innych informacji przekazywanych za pomocą sieci telekomunikacyjnych.
Kontrole operacyjną może zarządzić (art. 18 ust. 1 i 2. u. pol): w formie postanowienia sąd okręgowy właściwy miejscowo ze względu na siedzibę składającego wniosek organu Policji – na pisemny wniosek Komendanta Głównego Policji, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego, albo na pisemny wniosek komendanta wojewódzkiego Policji, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody prokuratora właściwego ze względu na siedzibę składającego wniosek organu Policji Komendant Główny Policji lub komendant wojewódzki Policji – wyłącznie w sytuacji niecierpiącej zwłoki, jeżeli mogłoby to spowodować utratę informacji lub zatarcie albo zniszczenie dowodów przestępstwa, z tym że wydanie takiego zarządzenia dopuszczalne jest tylko po uzyskaniu pisemnej zgody prokuratora okręgowego właściwego ze względu na siedzibę składającego wniosek organu Policji, z jednoczesnym zwróceniem się do właściwego miejscowo sądu okręgowego z wnioskiem o wydanie postanowienia w tej sprawie; w razie nieudzielenia przez sąd zgody w terminie 5 dni od dnia zarządzenie kontroli operacyjnej organ zarządzający wstrzymuje kontrolę operacyjną i dokonuje protokolarnego, komisyjnego zniszczenia materiałów zgromadzonych podczas jej stosowania
Podsłuch operacyjny • stosowanie wymaga spełnienia ustawowych przesłanek i podlega ścisłej kontroli • podsłuch pozaprocesowy jest unormowany przez ustawy szczególne – ustawę o Policji, o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, o kontroli skarbowej i o Straży Granicznej • czynności te są przeprowadzane są głównie w celu uzyskania informacji o przestępstwie i sprawcach, często stanowią impuls do wszczęcia postępowania karnego Podsłuch telefoniczny tajne podłączenie się do urządzeń telekomunikacyjnych w celu rejestrowania za pomocą specjalnej aparatury technicznej przekazywanych informacji Podsłuch inwigilacyjny rejestrowanie za pomocą specjalnej aparatury rozmowy przeprowadzane w pomieszczeniach lub na wolnej przestrzeni
Podsłuch operacyjny w ustawie o Policji podejmowany w ramach kontroli operacyjnej art. 19 ust. 6 kontrola operacyjna polega m. in. na stosowaniu środków technicznych umożliwiających uzyskiwanie w sposób niejawny informacji i dowodów oraz ich utrwalanie, a w szczególności treści rozmów telefonicznych i innych informacji przekazywanych za pomocą sieci telekomunikacyjnych (pkt 3) postanowienie zezwalające na stosowanie podsłuchu wydaje sąd okręgowy na pisemny wniosek Komendanta Głównego Policji, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody Prokuratora Generalnego, albo na pisemny wniosek komendanta wojewódzkiego Policji, złożony po uzyskaniu pisemnej zgody właściwego miejscowo prokuratora okręgowego (art. 19 ust. 1
Nadzór nad czynnościami kontroli operacyjnej wykonywanej przez Policję Nadzór sprawuje, co do zasady, właściwy prokurator, zaś organ Policji jest obowiązany informować go o wynikach kontroli oraz, na jego żądanie, o przebiegu kontroli Sąd właściwy do zarządzenia kontroli może zapoznać się z materiałami uzasadniającymi wniosek, zgromadzonymi podczas stosowania kontroli operacyjnej zarządzonej już w tej sprawie, zarówno wtedy, gdy wniosek ten wypływa w czasie trwającej już kontroli zarządzonej przez organ Policji w sytuacji niecierpiącej zwłoki, jak i wtedy, gdy dotyczy on przedłużenia czasu jej trwania (art. 19 ust. 10) Zakończenie Kontrola powinna być zakończona niezwłocznie po ustaniu przyczyn jej zarządzenia, nie później niż z upływem okresu, na który została wprowadzona. Po zakończeniu kontroli organ Policji informuje właściwego prokuratora o jej wynikach, a na jego żądanie również o przebiegu kontroli.
Inne podmioty uprawnione do wnioskowania o zarządzenie i realizowania czynności operacyjnorozpoznawczych w formie kontroli operacyjnej ABW Straż Graniczna CBA SKW organy kontroli skarbowej Żandarmeria Wojskowa
Zakup kontrolowany – cel, istota Cel Istota sprawdzenie uzyskanych wcześniej wiarygodnych informacji o przestępstwie przeprowadzenie fikcyjnej transakcji z nieświadomym tego „kontrahentem” ustalenie sprawców i uzyskanie dowodów przestępstwa
Zakup kontrolowany Zakres przedmiotowy – zarządzanie dopuszczalne tak jak w przypadku kontroli operacyjnej (z wyłączeniem odrębnego uregulowania w ustawie o Straży Granicznej) Zakup kontrolowany w trybie ustawy o Policji • może zarządzić Komendandt Główny lub komendant wojewódzki Policji po uzyskaniu pisemnej zgody prokuratora okręgowego właściwego ze względu na siedzibę organu Policji składającego wniosek, którego na bieżąco informuje o wynikach przeprowadzanych czynności oraz któremu przekazuje uzyskane w jej wyniku materiały • prokurator przed wydaniem zgody zapoznaje się z materiałami uzasadniającymi przeprowadzenie czynności i jest uprawniony do zarządzenia zaniechania tych czynności w każdym czasie (art. 19 a ust. 3)
Zakup kontrolowany w trybie ustawy o Policji Czas trwania czas określony, jednak nie dłuższy niż 3 miesiące jeśli nie ustały przyczyny zarządzenia, Komendant Główny Policji lub komendant wojewódzki Policji, może jednorazowo przedłużyć, po uzyskaniu pisemnej zgody właściwego prokuratora, na czas nie dłuższy niż 3 miesiące w uzasadnionych wypadkach wspomniane podmioty mogą zarządzić kontynuowanie czynności przez czas oznaczony również po upływie wskazanych okresów W zakresie czynności zakupu kontrolowanego zachodzą pewnie różnice między ustawami normującymi uprawnienia innych organów niż Policja.
Uprawnienie do utrwalania obrazu i dźwięku przysługuje Policji, Straży Granicznej i Żandarmerii Wojskowej rejestracja dźwiękowa i utrwalanie ustnych wypowiedzi osób może być stosowana przez cały czas trwania czynności zakupu kontrolowanego Ograniczenie zakresu przedmiotowego czynności zakupu kontrolowanego ustawy o ABW, CBA, SKW czynności te „nie mogą polegać na kierowaniu działaniami wyczerpującymi znamiona czynu zabronionego”
Niejawne nadzorowanie w trybie ustawy o Policji W • • • zakresie uprawnień Policji niejawne nadzorowanie może być stosowane w celu: udokumentowania wymienionych w ustawie przestępstw ustalenia tożsamości osób uczestniczących w tych przestępstwach przejęcia przedmiotów przestępstwa Może ono polegać na niejawnym nadzorowaniu wytwarzania, przemieszczania, przechowywania i obrotu przedmiotami przestępstwa, jeżeli nie stworzy to zagrożenia dla życia i zdrowia ludzkiego. Uprawnienia innych organów: ABW Straż Graniczna SKW SWW Żandarmeria Wojskowa organy kontroli skarbowej
Dzięk ję. u
- Slides: 36