ANLAMA BECERLERN GELTRME ANLAMA RETM ANLAMA NEDR Anlama

ANLAMA BECERİLERİNİ GELİŞTİRME

ANLAMA ÖĞRETİMİ ANLAMA NEDİR? Anlama, dinleme, okuma ve görsel okuma ile alınan bilgileri ön bilgiler ışığında inceleme, üzerinde düşünme, nedenlerini araştırma, sonuçlar çıkarma ve yeniden anlam verme işlemidir. Bu işlem için düşünme, inceleme, sorgulama, tahmin yapma, yorumlama değerlendirme gibi zihinsel becerilerin geliştirilmesi gerekmektedir. Anlama sürecinde bu beceriler devreye girmekte, yeni bilgiler önceki bilgilerin ışığında incelenmekte, yeniden anlamlandırılmakta ve zihinde yapılandırılmaktadır. Bu işleme anlamı yapılandırma denilmektedir.

ANLAMA NEDİR? • Anlama sürecinde okuyucu, metindeki bilgileri kendine göre seçmekte, bazılarını atlamakta bazı yerlere eklemeler yapmaktadır. Böylece okuyucunun anlam ile metnin anlamı farklı olabilmektedir. Okuyucu metinde sunulan anlamın dışına da çıkabilmektedir. • Anlama aynı zamanda zihinsel bir model oluşturma aracıdır. Okuyucunun metindeki bilgileri seçme, sıralama, bunları işleme ve yapılandırma gibi işlemlerini sürekli olarak yapması, giderek bir zihin modeli oluşturmasını getirmektedir. Buna anlama modeli denilmektedir.

ANLAMA ÖĞRETİMİ • Son yıllarda öğrencilerin anlama becerilerini geliştirmek için anlama öğretimi üzerinde durulmaktadır. Eskiden olduğu gibi “okumak anlamaktır” denilmemekte tam tersine “anlamak için okumak” denilmektedir. Böylece yazının anlamını araştırmak, keşfetmek ve zihinde yapılandırmak için anlama öğretimine önem verilmektedir. • Yapılandırıcı yaklaşıma göre okumanın amacı sadece anlamak değildir. Okuma sürecinde okuyucu, anlamı doğrultusunda çalışma yapmakta, metindeki bilgilerle ön bilgileri bütünleştirerek zihinde yapılanmaktadır.

ANLAMA MODELLERİ GELENEKSEL ANLAYIŞ ANLAMA MODELLERİ SÜREÇSEL MODEL YAPILANDIRICI MODELLER ETKİLEŞİMSEL MODEL

SÜREÇSEL MODEL • a) Seçme: Okuyucu metinde önemli gördüğü bilgileri seçmektedir. • b) Sıralama: Seçilen bilgiler önemine göre sıralanmaktadır. • c) Düzenleme: Sıralanan bilgiler çeşitli işlemlerden geçirilerek düzenlenmektedir.

ETKİLEŞİMSEL MODEL İyi bir anlama için üç değişkenin birbiriyle sürekli etkileşim içinde olması gerekir. Bunlar: • Okuyucu: Etkileşimsel modelin en önemli bileşeni okuyucudur. • Metin: Metnin içeriği, yazarın anlatım biçimi, amacını ortaya koyma biçimi anlamayı kolaylaştırmaktadır. • Ortam: okuyucunun metinle etkileştiği ve metni anlamaya çalıştığı ortamdır.

ANLAMA SÜREÇLERİ KÜÇÜK YAPILARI ANLAMA SÜREÇLERİ BÜTÜNLEŞTİRME SÜREÇLERİ BÜYÜK YAPILARI ANLAMA SÜREÇLERİ SEÇME SÜREÇLERİ ÜST DÜZEY ÖĞRENME

ANLAMA SÜREÇLERİ KELİME TANIMA KÜÇÜK YAPILARI ANLAMA SÜREÇLERİ CÜMLECİKLERİ TANIMA KÜÇÜK YAPI DÜZEYİNDEKİ BİLGİLERİ SEÇME

ANLAMA SÜREÇLERİ BAĞLARI TANIMA VE ANLAMA BÜTÜNLEŞTİRME SÜREÇLERİ MANTIK BAĞLARINI ANLAMA ÇIKARIM YAPMA

ANLAMA SÜREÇLERİ ANA DÜŞÜNCEYİ BELİRLEME BÜYÜK YAPILARI ANLAMA SÜREÇLERİ METNİ ÖZETLEME METNİN YAPISINI TANIMA

ANLAMA SÜREÇLERİ TAHMİN ETME ZİHİNDE CANLANDIRMA SEÇME DÜREÇLERİ SORGULAMA DUYGULARI BELİRLEME BÜTÜNLEŞTİRME

ANLAMA TEKNİKLERİ • Anlama tekniklerinden bazıları; o o o o o Görselleri inceleme, Anlaşılmayan yerleri belirleme, Kendi kelimeleri ile metni tekrarlama, Not alma, Çıkarım yapma, Metnin şemasını çıkarma, Metni özetleme, Sorgulama, Okunan bilgilerle önbilgiler arasında bağlar kurma. . . • Anlama becerilerini geliştirmek için kullanılan tekniklerdir. • Metnin türüne ve okumanın amacına göre değişir. • Çeşitli anlama tekniklerini bilmek ve bunu çeşitli okumalarda kullanmak, okumanın anlaşılmasını kolaylaştırır. • Bir tekniğin nasıl kullanılacağı uygulamalı olarak gösterilmelidir.

ANLAMA TEKNİKLERİ • Dört özel teknik anlama becerilerinin ve zihinsel becerilerin geliştirilmesine önemli katkılar sağlar. Bunlar: o o Tahmin etme Sorgulama Özetleme Anlamı açıklama • Bu teknikler anlamayı geliştirir. Ayrıca metinde verilen bilgilerin etkili şekilde izlenip kontrol edilmesini sağlar.

ANLAMA TEKNİKLERİ • Tahmin etme: Resimler, başlıklar, şemalar gibi ipuçlarına dayanarak tahminleri oluşturma alışkanlığı verilmelidir. Bu teknik okuma sırasında aktif olmayı, bazı bilgileri seçerek etkili bir anlam oluşturmayı ve bunları test ederek sonuçları yorumlamayı getirmektedir. • Sorgulama: Öğrencileri daha titiz ve eleştirel okumaya yönlendiren bir tekniktir. • Özetleme ve anlamı açıklama: Öğrenciyi temel düşünceleri bulmaya yöneltir ve metnin önemli bölümlerini anlamayı getirir.

ANLAMA ÖĞRETİM MODELLERİ • Anlama öğretiminde dolaylı ve doğrudan öğretim modeli olmak üzere iki tür model söz konusudur. Dolaylı öğretim modelinde öğrencilerin anlamaları kelime ve metin çalışmalarıyla dolaylı olarak geliştirilmeye çalışılmıştır. Daha sonraki yıllarda yapılandırmacı yaklaşıma uygun yeni çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucu doğrudan öğretim modeli geliştirilmiştir • Doğrudan öğretim modeline göre okuyucular bir metni anlamak için çeşitli yöntem ve teknikler kullanılır. Bunlar uygun bir eğitimle geliştirilebilir ve okuyucuya yeni teknikler öğretilebilir.

ANLAMA ÖĞRETİM MODELLERİ a) Becerilerin Doğrudan Öğretimi • Öğretilecek her becerinin ayrıntılı bir sunumu yapılır, çeşitli örneklerle gösterilir. Öğretmen, öğretilecek becerinin işlevini göstermek için kendi düşünme biçiminden yararlanabilir. Öğretimin her aşamasında beceriler çeşitli etkinliklerle uygulanır. Öğrencinin aktif olmasına dikkat edilir. Sık sık uygulama yapılır ve hemen dönüt verilir.

ANLAMA ÖĞRETİM MODELLERİ b) Tekniklerin Açıklamalı Öğretimi • Bu yaklaşıma göre öğretmen anlama tekniği ve uygulanması hakkında öğrencilere açıklama yapmalı ve gerekli bilgileri sunmalıdır. Anlama tekniklerini açıklamak için çeşitli sorular sorulmaktadır. Bu sorularla anlama tekniklerinin öğrenilmesi, anlama süreçlerinin bilinçli yürütülmesi ve becerilerin geliştirilmesi açıklanmaktadır. Genellikle “Ne? Niçin? Ne zaman? ve Nasıl? ” gibi sorulardan yararlanılır. • Öğretmen öğrencilere ipuçları vererek öğrendikleri teknikleri geliştirmeleri konusunda rehberlik etmelidir.

ANLAMA BECERİLERİNİ GELİŞTİRME Büyük Yapıları Anlama Becerileri • Küçük yapıları anlama becerileri büyük yapıları anlamak için gereklidir. • Kelimeleri tanıma işlemi hızlı olmalıdır. Hızlı olmadığı takdirde büyük yapıları anlama gerçekleşemez. • Öğretmen bu beceriyi geliştirirken öğrencinin ön bilgisine göre hareket etmelidir. Küçük Yapıları Anlama Becerileri • Kelime, cümlecik ve cümleleri anlama becerileri olarak sıralanır. • Bu düzey anlama için yazılı kelimeleri tanıma ve ayırt etme becerisi ve sözlü dili anlama becerileri birlikte çalışmalıdır. • Geliştirmek için kelime etkinlikleri yapılmalıdır. Bu etkinliklerde yeni kelimeler de verilmelidir.

ANLAMA DÜZEYLERİ GENEL (TEMEL) ANLAMA YORUMLAYICI (ÇIKARIMCI) ANLAMA SORGULAYICI ANLAMA YARATICI ANLAMA

ANLAMA DÜZEYLERİ HARFLERİ ANLAMA • Öğrencinin okuma yazmayı bilmesi gerekir. • Öğrenci, metinde açıkça görülen durumları, düşünceleri ve bilgileri toplar. KELİMELERİ ANLAMA GENEL ANLAMA HECELERİ ANLAMA CÜMLELER VE KELİMELER ARASINDAKİ BAĞLARI ANLAMA

ANLAMA DÜZEYLERİ OKUDUKLARINI DERİNLEMESİNE ANLAMA • Öğrenci metinde açıkça ifade edilmeyen bilgilere çıkarımlarda bulunarak, analiz ve sentez yaparak ulaşır. • Metinde aktarılan bilgilerle önbilgiler birleştirilerek yeniden anlamlandırılır. • Yazar ile öğrencinin zihin yapıları ilişkilendirilir. YORUMLAYICI ANLAMA ÇIKARIMLAR YAPMA ANLADIKLARINI YORUMLAMA EK AÇIKLAMALARI ANLAMA

ANLAMA DÜZEYLERİ METNİN İÇERİĞİNİ DEĞERLENDİRME • Sonucunda metin hakkında bir yargıya ulaşılır. SORGULAYICI ANLAMA METİNDEKİ BİLGİLERİ DEĞERLENDİRME METNİN DOĞRULUĞUNU DEĞERLENDİRME

ANLAMA DÜZEYLERİ • Metnin anlamının zihinde yapılandırılması sonucu oluşan yeni bilgiler günlük yaşamda kullanılır. YARATICI ANLAMA • Öğrenilen bilgilerden yeni bilgiler üretme ve kullanma söz konusudur. ANLAŞILANLAR İLE KİŞİSEL VE GÜNLÜK YAŞAM ARASINDA BAĞ KURMAK ÖĞRENİLEN BİLGİLERİ UYGULAYARAK YENİ BİLGİLER ÜRETMEK

ANLAMA ETKİNLİKLERİ OKUMA ÖNCESİ ETKİNLİKLER OKUMA SIRASINDAKİ ETKİNLİKLER OKUMA SONRASI ETKİNLİKLER

• Öğrencinin zihinsel olarak hazırlık yapmasını kapsar. • Çalışmanın nasıl yapılacağı, metinde sunulan kelimeleri, kavramları anlamak için neler yapılacağı konusunda öğrencileri hazırlamak gerekir. • Metin hakkında genel bir bakış açısı oluşturmak, kavramlar arası bağ kurmak, bilgilerin düzenlenmesi hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir. OKUMA ÖNCESİ ETKİNLİKLER ANLAMA ETKİNLİKLERİ Ön bilgileri harekete geçirmek için sorular sormak Metinden alınan anahtar kelimelerle etkinlik düzenlemek Bilgileri birleştirmek Zihinsel hazırlık yapmak

• Metindeki ipuçlarından hareket etme, yeni kelimeleri kullanma, resimlerden yararlanarak çıkarım ve tahminler yapma vb. önemlidir. • Yeni kavramların mevcut bilgilerle bütünleştirilmesi ve metnin bütününün sorgulanmasına yardım edilmelidir. OKUMA SIRASINDAKİ ETKİNLİKLER ANLAMA ETKİNLİKLERİ SIRALAMA SORGULAMA SINIFLAMA NEDEN-SONUÇ İLİŞKİSİ KURMA

OKUMA SONRASI ETKİNLİKLER ANLAMA ETKİNLİKLERİ BETİMLEME ANA DÜŞÜNCE, YAN DÜŞÜNCE VE OLAYLAR ANLATILARAK METNİN ÖZETLENMESİ YAZMA METİNDEKİ DÜŞÜNCELERİN FARKLI DURUMLARA UYGULANARAK GENİŞLETİLMESİ NEDEN-SONUÇ İLİŞKİLERİ BİLGİ DÜZENLEMEYE YÖNELİK ÇALIŞMALAR KARŞILAŞTIRMA METNİN YAZILI ÖZETİ SORUN VE ÇÖZÜM METNİN SÖZLÜ OLARAK/SKEÇLE AÇIKLANMASI METNİN BÖLÜMLERİNİ İZLEME METNİ DÜZENLEME