Ang panitikan ay nagsasabi o nagpapahayag ng mga
� Ang panitikan ay nagsasabi o nagpapahayag ng mga kaisipan, mga damdamin, mga karanasan, hangarin at diwa ng mga tao. At ito rin ang pinakapayak na paglalarawan lalo na sa pagsulat ng tuwiran o tuluyan at patula.
� Ang salitang panitikan ay nanggaling sa salitang "pang-titik-an" na kung saan ang unlaping "pang" ay ginamit at hulaping "an". At sa salitang "titik" naman ay nangunguhulugang literatura (literature), na ang literatura ay galing sa Latin na littera na nangunguhulugang titik.
� Nagsasalaysay din ito sa pamahalaan, lipunan at mga pananampatalaya at mga karanasang may kaugnay ng iba’t ibang uri ng damdamin tulad ng pag-ibig, kaligayahan, kalungkutan, pag-asa, pagkapoot, paghihiganti, pagkasuklam, sindak at pangamba.
� Upang makilala ang kalinangang Pilipino, malaman ang ating minanang yaman ng kaisipan at taglay na katalinihan ng lahing ating pinagmulan.
� Upang matalos natin na tayo’y marangal at dakilang tradisyon na nagsilbing patnubay sa mga impluwensya ng ibang mga kabihasnanggaling sa iba’t ibang mga bansa.
� Upang mabatid natin ang mga kaisipan sa ating panitikan at makapagsanay upang maiwasto ang mga ito. � Upang malaman ang ating mga kagalingan sa pagsulat at mapagsikapang ito ay mapagbuti at mapaunlad.
� Bilang mga Pilipinong mapagmahal at mapagmalasakit sa ating sariling kultura ay dapat nating pag-aralan an gating panitikan. Tayo higit kanino man ang dapat magpahalaga sa sariling atin.
Dalawang Anyo ng Panitikan Tuluyan Patula
� TULUYAN o PROSA - nagpapahayag ng kaisipan. Ito'y isinusulat ng patalata. � PATULA - nagpapahayag isinusulat ng pasaknong. ng damdamin. Ito'y
Isang uri ng panitikan na nagkukuwento o tumatalakay sa pinagmulan ng mga bagay, lugar, pangyayari o katawagan. Eto din ay tumatalakay sa mga katutubong kultura, kaugalian o kapaligiran. Isa itong kuwento na kinapupulutan ng aral para sa ikabubuti ng iba at sumasalamin sa kultura ng bayang pinagmulan.
� Pabula
� ay isang uri ng kathang- isip na panitikan kung saan mga hayop o kaya mga bagay na walangbuhay ang gumaganap na mga tauhan, katulad ng leon at daga, pagong at matsing, at lobo at kambing. May natatanging kaisipang mahahango mula sa mga pabula, sapagkat nagbibigay ng mga moral na aral para sa mga batang mambabasa. T inatawag din itong kathang kuwentong nagbibig ay-aral.
�Maikling Kwento
Isang maigsing salaysay hinggil sa isang mahalagang kinasasangkutan tauhan lamang. ng pangyayaring isa o ilang
� Tauhan
�Banghay
� Tagpuan
�Tema
isang uri ng akdang tuluyan na tumatalakay sa kakaiba o kakatwang pangyayaring naganap sa buhay ng isang kilala, sikat o tanyag na tao.
May lilipad-lipad na isang gamu-gamo Sa tapat ng ilaw ng lamparang ito. Tuwang-tuwa siya sa liwanag nito. Paikut-ikot pa ang munting gamu-gamo. Sabi ng nanay niya, “O anak, halika. Ikaw ay lumayo sa malaking lampara. Baka mamaya lang ika’y mahagip pa Ng silab ng apoy na maganda sa mata.
“Ay hindi po Inay, ako’y mag-iingat. Titingin-tingin lang at lilipad-lipad. Hindi po lalapit, di po isasayad, Ang maliliit ko’t magagandang pakpak. Walang anu-ano’y narinig ang sigaw, Nitong gamu-gamong dating sumasayaw. Lugmok ang katawan, pakpak ay natunaw, Nasunog na pala sa lamparang tanglaw.
Isang maiksing komposisyon na kalimiting naglalaman ng personal na kuro-kuro ng may akda.
Isang buong kaisipan o opinyon ng isang tao na pinababatid sa pamaamgitan ng pagsasalita sa entablado. Layunin nitong manghikayat, tumugon, mangatwiran, magbigay ng kaalaman o impormasyon at maglahad ng isang paniniwala.
Isang uri ng panitikan na itinatanghal sa mga teatro. Nahahati ito sa sa ilang yugto na maraming tagpo. Pinakalayunin nitong itanghal ang mga tagpo sa isang tanghalan o entablado.
1. Tagpuan – panahon at pook kung saan naganap ang mga pangyayaring isinaad sa dula 2. Tauhan – ang mga kumikilos at nagbibigay-buhay sa dula; sa tauhan umiikot ang mga pangyayari; ang mga tauhan ang bumibigkas ng dayalogo at nagpapadama sa dula
3. Sulyap sa suliranin – bawat dula ay may suliranin, walang dulang walang suliranin; mawawalan ng saysay ang dula kung wala itong suliranin; maaaring mabatid ito sa simula o kalagitnaan ng dula na nagsasadya sa mga pangyayari; maaaring magkaroon ng higit na isang suliranin ang isang dula
4. Saglit na kasiglahan – saglit na paglayo o pagtakas ng mga tauhan sa suliraning nararanasan 5. Tunggalian – ang tunggalian ay maaaring sa pagitan ng mga tauhan, tauhan laban sa kanyang paligid, at tauhan laban sa kanyang sarili; maaaring magkaroon ng higit sa isa o patung-patong na tunggalian ang isang dula
6. Kasukdulan – climax sa Ingles; dito nasusubok ang katatagan ng tauhan; sa sangkap na ito ng dula tunay na pinakamatindi o pinakamabugso ang damdamin o kaya’y sa pinakakasukdulan ang tunggalian 7. Kakalasan – ang unti-unting pagtukoy sa kalutasan sa mga suliranin at pag-ayos sa mga tunggalian
8. Kalutasan – sa sangkap na ito nalulutas, nawawaksi at natatapos ang mga suliranin at tunggalian sa dula; ngunit maaari ring magpakilala ng panibagong mga suliranin at tunggalian sa panig ng mga manonood.
1. Iskrip o nakasulat na dula – ito ang pinakakaluluwa ng isang dula; lahat ng bagay na isinasaalang-alang sa dula ay naaayon sa isang iskrip; walang dula kapag walang iskrip 2. Gumaganap o aktor – ang mga aktor o gumaganap ang nagsasabuhay sa mga tauhan sa iskrip; sila ang nagbibigkas ng dayalogo; sila ang nagpapakita ng iba’t ibang damdamin; sila ang pinanonood na tauhan sa dula
3. Tanghalan – pagtanghalan anumang ng tanghalan; tanghalan isang pook na pinagpasyahang dula ay tinatawag sa na kalsadang pinagtanghalan ng isang dula, tanghalan ang silid na pinagtanghalan ng mga mag-aaral sa kanilang klase
4. Tagadirehe o direktor – ang direktor ang nagpapakahulugan sa isang iskrip; siya ang nag-iinterpret sa iskrip mula sa pagpasya sa itsura ng tagpuan, ng damit ng mga tauhan hanggang sa paraan ng pagganap at pagbigkas ng mga tauhan ay dumidipende sa interpretasyon ng direktor sa iskrip
5. Manonood – hindi maituturing na dula ang isang binansagang pagtanghal kung hindi ito napanood ng ibang tao; hindi ito maituturing na dula sapagkat ang layunin ng dula’y maitanghal; at kapag sinasabing maitanghal dapat mayroong makasaksi o makanood.
�Balita
� Ang balita (mula sa Sanskrito: व रतत [vārttā]) ay isang uri ng lathalain na tumatalakay sa mga kasalukuyang kaganapan sa labas at/o loob ng isang bansa na nakatutulong sa pagbibigay-alam sa mga mamamayan. Maaari itong ihayag sa pamamagitan ng paglilimbag, pagsasahimpapawid, Internet, o galing sa bibig at ikalat sa ikatlong partido o sa maramihang mambabasa, nakikinig o nanonood.
Isang anyo ng panitikan na nagsasad ng kasaysayan ng buhay ng isang tao hango sa mga tunay na pangyayari o impormasyon. tala,
� Ang liham ay isang pahayag o mensahe sa pamamagitan ng pagsulat mula sa isang tao patungo sa isa pang tao o grupo, kadalasan sa ibang lugar.
1. PAMUHATAN 2. BATING PANIMULA 3. KATAWAN NG LIHAM 4. BATING PANGWAKAS 5. LAGDA
�Editoryal
� Ang editoryal o pangulong-tudling ang pangunahing tudling ng kuru-kuro ng isang pahayagan. Kumakatawan ito sa sama-samang paninindigan ng patnugutan ng pahayagan kaya sinasabing kaluluwa ito ng publikasyon. Layunin nito sa pagbibigay magpakahulugan, ng kuru-kuro ang magbigay-puna, magpabatid, magbigay- puri, manlibang at magpahalaga sa natatanging araw.
� Kuwentong Piksyon na binubuo ng maraming kabanata � Mayroon itong 60, 000 – 200, 000 salita o 300 – 1, 300 na pahina. � binubuo ng mga kabanata, maraming tauhan at pangyayari -kinasasangkutan ng 20 higit pang tauhan
� Mahabang kathang pampanitikan na naglalahad ng mgapangyayari napinaghahabi sa isang mahusay napagbabalangkas na ang pinakapangunahing sangkap ayang pagkakalabas ng hangarin ng bayani sa dako at nghangarin ng katunggali sa kabila.
Kwentong hango sa Bibliya. Naglalaman ito ng mga talinghaga at nagtuturo ng aral. Ito ang uri ng kwentong ginagamit ng ating Panginoong Hesukristo sa kanyang pangangaral.
- Slides: 51