ANALOG DEVRE ELEMANLARI Direnler Sunday November 1 2020

ANALOG DEVRE ELEMANLARI Dirençler Sunday, November 1, 2020 1

Tanımı ve İşlevi Dirençler elektrik akımına zorluk gösteren elektronik devre elemanlarıdır. Direnç “R” harfi ile gösterilir, birimi ohmdur. Omega simgesi ile gösterilir (Ω). Sembolü veya NOT: Direnç değeri yüksek olursa içinden geçen akım değeri düşük olur. Sunday, November 1, 2020 2

Tanımı ve İşlevi Dirençler elektronik devrelerde; q Devreden geçen akımı sınırlandırmak, q Bir noktadaki gerilimi ayarlamak için kullanılır Sunday, November 1, 2020 3

Direnç Çeşitleri Değerlerine göre dirençler üç sınıfa ayrılırlar q q q Sabit Dirençler Ayarlı Dirençler Ortam Etkili Dirençler Sunday, November 1, 2020 4

Sabit Dirençler Direnç değeri değişmeyen dirençlere sabit direnç denir. Sembolü aşağıdaki gibidir. Sunday, November 1, 2020 5

Sabit Dirençler Sabit dirençler yapıldıkları malzemeye göre beş çeşit tirler. q q q Telli Dirençler Karbon Dirençler Film Dirençler Entegre Dirençler Smd (Yüzey Montajlı) Dirençler Sunday, November 1, 2020 6

Sabit Dirençler Telli Dirençler : Sıcaklıkla direnç değerinin değişmemesi ve dayanıklı olması için nikel-krom, nikel-gümüş ve konstantan gibi metaller kullanılır. Sunday, November 1, 2020 7

Sabit Dirençler Karbon Dirençler : Toz hâlindeki karbon ve reçinenin ısıtılarak eritilmesi yolu ile elde edilir. Karışımdaki karbon oranı direncin değerini belirler. Büyüklüklerine göre 1/8, 1/4, 1/2, 1 ve 2 W güçlerinde; 1Ω’dan 22 MΩ'a kadar değerlerde üretilir. Sunday, November 1, 2020 8

Sabit Dirençler Film Dirençler : Metal film direnç olarak ta anılan bu dirençler; Seramik ve metal tozu karışımı bir yapıştırıcı ile hamur hâline getirildikten sonra seramik bir gövdeye şerit hâlinde yapıştırılarak elde edilir. Görünüş olarak Karbon dirençlere benzerler. Sunday, November 1, 2020 9

Sabit Dirençler Entegre Dirençler : Çok sayıda direncin tek bir paket altına alınmasıyla elde edilen direnç türüdür. Bu nedenle sıra direnç olarak adlandırılır. Sunday, November 1, 2020 10

Sabit Dirençler Smd (Yüzey Montajlı) Dirençler : Yüzey montaj teknolojisi (surface mount technology-SMT) yüzey montaj elemanlarını devre kartına doğrudan bağlamak için kullanılan teknolojidir. Sunday, November 1, 2020 11

Sabit Dirençler Smd (Yüzey Montajlı) Dirençler : Yüzey montaj teknolojisi kullanılarak devre kartı üzerine doğrudan bağlamak için üretilen dirençlerdir. Boyut olarak çok küçük yapıya sahiptirler Sunday, November 1, 2020 12

Ayarlı Dirençler Direnç değerinin belli bir aralık boyunca ayarlanabildiği dirençlerdir. Bağlandıkları noktanın gerilimini ya da bağlandıkları noktadan geçen akımı ayarlamak için kullanılır. Çeşitleri q Trimpot q Potansiyometre q Reosta Sunday, November 1, 2020 13

Ayarlı Dirençler Trimpot : Devre direncinin bir veya birkaç defa ayarlandıktan sonra bu ayar değerinde sabit bırakıldığı yerlerde kullanılan dirençlerdir. İnce uçlu tornavida ile ayar yapılır. Düşük güce sahiptirler ve bu bakımdan elektronik devrelerde sıklıkla kullanılır Sunday, November 1, 2020 14

Ayarlı Dirençler Potansiyometre: Devre direncinin çok sık değiştirilmesi gerektiği yerlerde kullanılır. Direnç değerinin değişimi el ile değiştirilmeye müsait ince ayar çubuğu sayesinde yapılır. Sunday, November 1, 2020 15

Ayarlı Dirençler Potansiyometre: Potansiyometreler üç başlık altında toplanır. Bunlar; q Lineer potansiyometreler, q Logaritmik potansiyometreler, q Çok turlu potansiyometrelerdir Sunday, November 1, 2020 16

Ayarlı Dirençler Reosta: Yüksek güçlü devrelerde kullanılan , dolayısıyla üzerinden yüksek akım geçebilen ayarlı dirençlerdir. Direnç ayarı el ile yapılır Sunday, November 1, 2020 17

Ortam Etkili Dirençler Ortamın fiziksel özelliklerinden (ısı, ışık v. b. ) etkilenerek direnç değeri değişen Devre elemanlarıdır. Çeşitleri; q Isı Etkili Dirençler (Termistörler) q Işık Etkili Dirençler (LDR’ler) q Gerilim Etkili Dirençler (VDR’ler) Sunday, November 1, 2020 18

Ortam Etkili Dirençler Isı Etkili Dirençler : Ortam ısısının değişmesiyle direnç değeri değişen devre elemanlarıdır. Termistör olarak ta isimlendirilirler. Isı değişimine verdiği tepkiye göre iki çeşidi vardır. Bunlar; Negatif Katsayılı Termistör (NTC – Negative temperature coefficient) q Pozitif Katsayılı Termistör (PTC - positivie temperature coefficient) q Sunday, November 1, 2020 19

Ortam Etkili Dirençler q Negatif Katsayılı Termistör (NTC): Ortam ısısına bağlı olarak direnç değişimi ters orantılı olan termistörlerdir. Isı artığında direnci azalır. q Pozitif Katsayılı Termistör (PTC): Ortam ısısı arttıkça direnci artan, azaldıkça direnci azalan termistörlerdir. Sunday, November 1, 2020 20

Ortam Etkili Dirençler Işık Etkili Dirençler – Fotodirenç (LDR): Ortam ışığına bağlı olarak direnç değeri değişen devre elemanlarıdır. LDR (Light Dependent Resistance), Aydınlıkta az direnç, karanlıkta yüksek direnç gösteren devre elemanlarıdır. LDR'ler çeşitli boyutlarda üretilmekte olup gövde boyutları büyüdükçe güç değeri yükselmekte ve geçirebilecekleri akım da artmaktadır. Sunday, November 1, 2020 21

Ortam Etkili Dirençler Gerilim Etkili Dirençler - Varistör (VDR): Uçlarına uygulanan gerilim miktarı ile ters orantılı olarak direnç değeri değişen elemanlara varistör denir. Genellikle aşırı gerilimden korunmak veya frekans kaymasını önlemek amacıyla gerilim sabitlemesi istenen rezonans devrelerine yardımcı limitör devrelerinde kullanılır. Sunday, November 1, 2020 22