ANALIZA DZIEA RZEBIARSKIEGO Prezentacj przygotowaa mgr Magdalena Jdrzejczak
ANALIZA DZIEŁA RZEŹBIARSKIEGO Prezentację przygotowała mgr Magdalena Jędrzejczak
Opisując dzieło rzeźbiarskie pod względem treści, należy: • określić gatunek, jaki dzieło reprezentuje (jeśli można je zakwalifikować do konkretnego gatunku), • opisać treść dzieła, rozpoczynając od cech najbardziej ogólnych aż do szczegółów, • rozpoznać temat (jeśli mamy do czynienia z dziełem figuratywnym), • posługując się słownikami symboli, wyjaśnić znaczenie poszczególnych elementów, przedmiotów, znaczenia barw (jeśli opisujemy dzieło symboliczne).
TEMATYKA 1. rzeźba przedstawiająca ● antropomorficzna - pełnopostaciowa – posąg lub grupa - popiersia (biusty) – ujęcie do ramion - głowy ● zoomorficzna - zwierzęta rzeczywiste 1. - zwierzęta fantastyczne 2. ● floralna 3. 2. rzeźba abstrakcyjna 4. ● geometryczna 5. ● niegeometryczna (w tym organiczna)
TECHNIKA 1. rzeźba pełna (pełnoplastyczna) – wolnostojąca, przeznaczona do oglądania ze wszystkich stron 2. relief (płaskorzeźba) – przedstawienie skomponowane łącznie z tłem, przeznaczone do oglądania od frontu ● relief płaski (płaskoryt, bas-relief) – kompozycja występuje niezbyt mocno przed płaszczyznę tła ● relief wypukły (haut-relief) – kompozycja występuje bardzo wydatnie przed płaszczyznę tła ● relief wklęsły – płaszczyzna tła występuje przed wykonaną w głąb kompozycję
rzeźba pełna płaskorzeźba
relief płaski
relief wypukły
relief wklęsły
MATERIAŁ kamień (marmur, piaskowiec, granit, dioryt, kamień sztuczny, kamienie szlachetne i inne), drewno, metal (odlew: brąz, aluminium), inne (kość słoniowa, róg, tworzywa sztuczne, tkanina), techniki mieszane (assamblage, instalacje, przedmioty gotowe); rzeźba może być polichromowana
KOMPOZYCJA jest kategorią formy i odnosi się do wszystkich dyscyplin artystycznych. Jest to rodzaj powiązania ze sobą elementów formalnych dzieła, by tworzyły one pewną całość, zgodną z założeniem twórcy. Pewne cechy kompozycyjne mogą być charakterystyczne dla danego kierunku czy epoki. Nazywamy je wówczas schematem kompozycyjnym. W opisie kompozycji dzieła możemy uwzględnić:
KOMPOZYCJA • kształt pola obrazowego, inaczej zwany formatem dzieła, czyli tzw. kompozycja zewnętrzna (w przypadku dzieł reliefowych), • podziały kompozycyjne i schematy wprowadzające rozgraniczenia w obrębie kompozycji oraz porządkujące ją i jej cechy, jak: kompozycja dynamiczna (układ form o przewadze skosów lub łuków, sprawiających wrażenie ruchu) lub statyczna (układ form z przewagą pionów i poziomów, sprawiających wrażenie spokoju); jeżeli kompozycja jest dynamiczna, należy określić, jaki to rodzaj ruchu (dośrodkowy, odśrodkowy, wielokierunkowy, napięcia kierunkowe sugerujące ruch), • diagonalna (oparta na przewadze skosów, z ograniczeniem znaczenia kompozycyjnego pionów i poziomów), • horyzontalna (rozbudowanie kompozycji wszerz, wydobycie kierunków poziomych, którym podporządkowane są osie i kierunki pionowe (w przedstawieniach figuralnych często z zastosowaniem izokefalizmu – układu przedstawionych postaci z umieszczeniem głów w jednej linii), • wertykalna (rozbudowanie kompozycji w kierunku pionowym), • punkty podparcia,
KOMPOZYCJA • kompozycja zamknięta (w której wszystkie ważne elementy ograniczone są ramami dzieła) lub otwarta (w której istotne elementy dzieła wychodzą poza jego ramy), • jednopostaciowa lub wielopostaciowa (cecha ta dotyczy sztuki figuralnej), • kompozycja symetryczna lub asymetryczna, • kompozycja przestrzenna lub płaska, • układ zwarty lub luźny czy też rozczłonkowany, • kompozycja frontalna, czyli eksponowanie części frontalnej kosztem pozostałych lub odejście od frontalizmu (dotyczy dzieł rzeźbiarskich), • rytmy kompozycyjne, czyli powtarzalność niektórych elementów, • wyważenie kompozycyjne poszczególnych elementów, czyli tektonika lub jej brak (także punkty ciężkości i oparcia w rzeźbie), • centrum lub dominanta kompozycyjna (czy istnieje wyraźne centrum i co je stanowi, czy centrum kompozycyjne jest zarazem środkiem geometrycznym lub jest tożsame z centrum treściowym obrazu)
W przypadku dzieł rzeźbiarskich bierze się pod uwagę następujące czynniki: • otwartość rzeźby na otaczającą przestrzeń (dotyczy to zwłaszcza kompozycji ażurowych, luźnych) lub zamknięcie się na nią (dotyczy formy zwartej), • wyodrębnienie planów poprzez zróżnicowanie wypukłości form względem tła (dotyczy reliefu), • zastosowanie lub nie perspektywy kulisowej, linearnej (dotyczy reliefu).
rzeźba z jednym punktem podparcia
rzeźba z dwoma punktami podparcia 1909 -- Antoine Bourdelle, Herkules Łucznik
ŚWIATŁOCIEŃ W opisie rzeźby nie występuje światłocień, ale światło pełni istotną rolę w odbiorze dzieła. Rzeźba jest przestrzenna, zatem światło może na jej powierzchni operować w różny sposób, zmieniając siłę oddziaływania w zależności od: kąta padania, swojego źródła, a w przypadku światła naturalnego – także od pory dnia.
FAKTURA W przypadku dzieł rzeźbiarskich w opisie faktury bierze się pod uwagę: • stopień gładkości faktury (np. wypolerowana), • tworzenie się kontrastów światła i cienia na powierzchni, • obecność śladów narzędzia, którym dzieło zostało wykonane, • czy dzieło ma fakturę jednorodną czy też występują kontrasty faktur: gładkiej i zróżnicowanej, • stopień dokładności wykończenia ( np. non finito).
Faktura jest zależna min. od surowca oraz sposobu jego obróbki, stopnia wypolerowania, użytych narzędzi. Powierzchnia może być: ● wklęsła - wypukła ● gładka – szorstka, chropowata ● jednolita – urozmaicona, zmienna ● naturalna – polichromowana / szkliwiona Na powierzchni rzeźby mogą być pozostawione ślady narzędzi, rąk rzeźbiarza: szrafowanie (równoległe, ukośne kreski), ślady klinów, odciski faktury innych materiałów, np. koronki.
non finito
BRYŁA Bryła może być: ● zwarta - rozczłonkowana ● prosta - złożona ● o kształcie obłym, organicznym – graniastym, kubicznym (kształt zbliżony do. . . , widoczne nawiązania do. . . , w bryle są czytelne formy. . . ) ● pełna - ażurowa ● światłocień ● kontur bryły: jasny, czytelny – rozmyty, rozproszony, rozedrgany
FUNKCJA I PRZEZNACZENIE rzeźba dekoracyjna
FUNKCJA I PRZEZNACZENIE rzeźba portretowa
FUNKCJA I PRZEZNACZENIE rzeźba architektoniczna
FUNKCJA I PRZEZNACZENIE rzeźba kultowa
FUNKCJA I PRZEZNACZENIE rzeźba komemoratywna (pomniki, nagrobki)
FUNKCJA I PRZEZNACZENIE Joanna Rajkowska, Dotleniacz rzeźba publiczna (zespół działań artystycznych, mających na celu kształtowanie relacji między człowiekiem a przestrzenią go otaczającą)
TERMINOLOGIA – zwroty, które można wykorzystać figura serpentinata – skręt, czasem nienaturalny, mający nadać rzeźbie lekkości
TERMINOLOGIA – zwroty, które można wykorzystać kontrapost – upozowanie postaci, ukazujące jednocześnie ruch i układ ciała; polega na oparciu ciężaru ciała „rzeźby” na jednej nodze, podczas gdy druga, wysunięta do tyłu i lekko zgięta, dotyka ziemi czubkami palców. Barki są pochylone przeciwnie w stosunku do bioder, co w połączeniu z przechyleniem głowy sprawia, że kręgosłup postaci tworzy kształt litery „S”. jedna z rąk jest spuszczona, a druga często coś trzyma.
TERMINOLOGIA – zwroty, które można wykorzystać horror vacui – lęk przed pustką, tendencja do zapełniania dekoracją całej powierzchni obiektu, bez pozostawiania pustego tła.
TERMINOLOGIA – zwroty, które można wykorzystać ● amor vacui – umiłowanie pustej przestrzeni (częste w rokoku)
TERMINOLOGIA – zwroty, które można wykorzystać izokefalizm – rodzaj kompozycji wielofiguralnej, w której głowy postaci znajdują się na tej samej wysokości
TERMINOLOGIA – zwroty, które można wykorzystać prawo ram – dopasowanie kompozycji do powierzchni, którą ma wypełnić; stąd specyficzne skrócenie lub wydłużenie postaci, ściśle wypełniającej zdobiona powierzchnię.
TERMINOLOGIA – zwroty, które można wykorzystać szrafowanie
TERMINOLOGIA – zwroty, które można wykorzystać efekt akademickiego fini – doskonałe wykończenie dzieła sztuki, polegające na uzyskaniu idealnej powierzchni rzeźby poprzez usunięcie wszelkich śladów pracy artysty (palców, dłuta).
TERMINOLOGIA – zwroty, które można wykorzystać rzeźba impresjonistyczna – sprowadza się do obecności charakterystycznej faktury – silnie pofałdowanej, postrzępionej, dającej silne efekty światłocieniowe, efekty rozedrgania, migotliwości.
Przeprowadź analizę rzeźby Gustava Vigelanda
- Slides: 36