ANAKKALE MADENCLER DERNE AMAD 2001 Yer kabuunda bulunan

ÇANAKKALE MADENCİLER DERNEĞİ (ÇAMAD) 2001

Yer kabuğunda bulunan insanlar için ekonomik değer taşıyan katı, sıvı veya gaz halindeki her türlü maddeye maden denir. www. sunumerkezi. com

• Yapılan arkeolojik çalışmalar, Anadolu’da madenciliğin M. Ö. 7000 yıllarına kadar Uzandığını ve buradaki uygarlıkların gelişmesinde önemli bir rol oynadığını ortaya koymuştur. Yer yüzünün ilk yerleşilen karalarından biri olarak Anadolu’da, madene dayalı yüksek uygarlıklar kurulmuştur. Madeni çok önceleri tanıyıp kullanan Orta Asya kökenli Türkler, Anadolu’ya gelip yerleştikçe madene dayalı uygarlık daha da gelişmiştir.

Madenler, doğada ender olarak saf halde bulunur. Yer altında "filiz" adı verilen bileşimler halinde Çıkarılan ham madenler, işlenerek ve yabancı maddelerden ayıklanarak (rafine edilerek) saf metal haline getirildikten sonra kullanıma sunulur. Maden filizleri, tabakalar arasında "damarlar" yada "yataklar" halinde bulunur.

• Rezerv miktarının bol olması gerekir. • Maden cevherinin içindeki tenör Oranının yüksek olması • Maden cevherinin işlenecek yere ulaşımının kolay olması gerekir.

• Madenlerin aranması, bulunan madenlerin çıkarılması ve taşınması gibi çalışmalar büyük miktarda para gerektirir. Gerekli sermaye olmadan madenler işletilemez. **Günümüzde geri kalmış ülkelerin madenlerini gelişmiş ülkelerin işletmesinin temel nedeni sermayedir. • Madenlerin işletilmesi için gerekli araç gereçler ile teknik personel de gereklidir. Madencilik konusunda uzman insanlar olmadan bir maden işletilemez.

• Türkiye Dünya da maden yatakları bakımından şanslı ülkeler arasında yer alır. Dünyada üretilen 50'yi aşkın maden çeşidi için yapılan Değerlendirmede Türkiye, 29 çeşit ile Dünyada ilk 10 ülke arasında yer almaktadır. Bunun başlıca nedeni; 1 -Ülkemizin dağ oluşumu hareketlerinden fazla etkilenmesi, 2 -Dağ oluşumu hareketleri sonucunda başkalaşım ve volkanizma hareketlerine yaygın olarak uğramasıdır. www. sunumerkezi. com

İLİMİZ ÇANAKKALE ve MADENCİLİK

Linyit Oluşumu maden kömüründen daha yeni kalorisi daha düşük Linyit yatakları yeryüzüne yakın olduğundan kolayca işlenebilir. Uzaklara taşınması hem maliyeti arttırır, hem de kolayca ufalandığı için değerini düşürür. genellikle çıkarıldığı yerlerdeki sanayi tesisleri ile konutlarda tüketilir. Ülkemizde esas olarak ısınma ihtiyacını gidermede kullanılan linyit; büyük miktarda çıkarılmaktadır

Agrega ; Agregalar, beton yapımında çimento ve su ile birlikte kullanılan, kum, çakıl, kırmataş gibi taneli Malzemelerdir. Beton hacminin yaklaşık % 75’i agrega tarafından oluşturulmaktadır. Beton yapımında kullanılan temel malzemeler (çimento, su, agrega) arasında en pahalı olanı çimentodur. Agreganın maliyeti, çimento maliyetine göre düşüktür. Dolayısıyla istenilen kalitedeki Betonu elde edebilmek kaydıyla, betonda mümkün olabildiği miktarda agrega kullanılması betonu daha ekonomik olmasına yol açmaktadır. Beton yapımında agrega kullanılmasının tek nedeni daha ekonomik beton üretmek değildir. Agrega betonun teknik özelliklerine de önemli katkılarda bulunmaktadır.

KAOLİN

• Kaolinleşme bilindiği gibi alkali(K-Na) feldspatların atmosferik nedenler ve/veya hidrotermal eriyikler etkisiyle kil minerallerine dönüşmesidir. • Alkali feldspatlarca zengin olan asidik ve nötr kayaçlar (granitik, siyenitik kayaçlar, andezit, dasit, riyodasit lav ve tüfleri) genelde hidrotermal kaolin oluşumlarının ana kayaçlarıdır.

Kuzeybatı Anadolu bölgesi de asit magmatik kayaçlar ile asit ve nötr volkanik kayaçların çok yaygın olarak bulunduğu, tektonik olarak da etkin bir bölgedir. Bu nedenle bölgede bir çok kaolin yatağı oluşmuştur. Ülkemizde işletilen kaolin ocaklarının büyük çoğunluğu Balıkesir, Çanakkale, Kütahya ve Bilecik illeri civarında bulunmaktadır. Bölgedeki kaolinler genelde andezit, riyolit ve dasit karakterli asit tüflerin kırık sistemleri boyunca alterasyonu sonucu meydana gelmişlerdir.

Çan-Tepeköy Kaolin Ocağı

ÇANAKKALE-ÇAN-TEPEKÖY BÖLGESİ Bölgedeki Kaolinler dasit ve andezitlerin alterasyonu sonucu oluşmuşlardır. Alterasyon tam gerçekleşmediği için Na 2 O + K 2 O oranı yüksek olup, bölgesel olarak alkali kaolinler olarak tanımlanmaktadır. %10 -15 Al 2 O 3 oranında seramik kalitesinde üretim yapılmaktadır. Çan-Tepeköy, Duman ve Çaltıkara Kaolen ocakları Kalemaden tarafından işletilmektedir.

ÇANAKKALE-MERKEZ-SARIBEYLİ OCAKLARI: Ocaklarda mevcut olan kaolinler %16– 30 Al 2 O 3 içermektedir. Düşük demirli (< %0, 5– 0, 7) kaolinler beyaz çimento kaolini olarak Yunanistan, Tunus, Lübnan gibi ülkelere ihraç edilir. Alkalisi çok düşük olan kaolinler yurtiçi çimento fabrikalarında “Düşük alkali çimento” yapımında tüketilir. Sarıbeyli ocağının tüm kalitelerde rezervi 2 milyon ton dolayındadır. Yıllık üretim 100– 120 bin ton düzeyindedir. Çanakkale ilinde yukarıda anlatılanların dışında Bayramiç ve Yenice civarında da kaolin oluşumları vardır.

HALLOYSİT

Günümüzde Çanakkale-Balıkesir bölgesinde yılda 3 -4 bin ton dolayında halloysit üretilmekte ve çoğu ihraç edilmektedir. Bölgenin şu an için rezerv potansiyeli 50 bin ton dolayındadır. Balıkesir-Gönen çevresinde, Tabanköy, Ilıcaoba, Karasukabaklar ve Şahbaz ile Balıkesir-Balya arasındaki Turplu ocaklarından, halen faal olan Turplu ve Taban ocaklarıdır. Çanakkale Kırıklar, Kızıldam ve Soğucak ocaklarından halen sınırlı olarak işletilen Soğucak ocağıdır.

BENTONİT

Çanakkale-Ayvacık-Ahmetçe ve Misvak köyleri civarı ile BayramiçKoşuburnu ve Dağahmetçe Köyü civarında, ağartma toprağı niteliğinde olan küçük rezervli bentonitler zaman işletilmektedir.

SERAMİK KİLLERİ

Çanakkale-Yayaköy, Yenice. Yarışköy ve Bayramiç civarında refrakter + seramik kil oluşumları mevcuttur.

FELDSPAT

Çanakkale-Bayramiç civarındaki pegmatit damarları işletilmektedir. Bayramiç-Yeşilköy civarında K 2 O’su %7 olan feldspatlarda işletilmektedir.

KALSİT

Çanakkale-Karabiga’daki Kalsit Oluşumları, Türkiye’de mevcut en iri kristalli kalsit oluşumlarından biridir. Granit dokanağında oluşan kalsit yatakları yüksek beyazlıktadır ve öğütülmesi kolaydır. 1999 yılından beri işletilmektedir

KUVARS

Çanakkale Ezine Çamlıca, Ahlatoba ve Kayışlar köyleri civarında Paleozoyik yaşlı şistler içersinde bulunan kuvarslardan seramik ve cam sanayi için üretim yapılmaktadır. Kale Madencilik A. Ş. ’nin Çanakkale-Biga, Bayramiç, Ezine yörelerinde 800 bin ton görünür kuvars rezervi mevcuttur.

SİLEKS

Sileks; küçük ölçekli olarak, silisli eriyiklerin kireçtaşı boşluklarında çökelmesi sonucu oluşabildiği gibi, büyük kütleler halinde, andezitik volkanizma esnasında ortaya çıkan, Si. O 2 bakımından zengin, hidrotermal eriyiklerin bıraktığı, amorf ve masif yapıda gözlenebilmektedir. Bölgemizde başta Çanakkale olmak üzere, Balıkesir, Bilecik ve Kütahya’da bulunmaktadır. Değirmentaşı ve flint taşı amaçlı olarak, halen en yoğun üretim Çanakkale yöresinde yapılmaktadır. Kalemaden tarafından Çanakkale-Çan Bölgesi’nde işletilmekte olan Etili, Tepeköy , Dedeler ve Muratlar sileks ocaklarının rezervleri 1, 5 milyon tonu aşmaktadır.

Etili-Tepeköy Sileks Ocağı 300. 000 Ton görünür + muhtemel rezerv vardır. Yıllık Üretim Miktarı 15. 000 – 20. 000 Ton dur. Dedeler Sileks Ocağı 400. 000 Ton görünür + muhtemel rezerv vardır. Yıllık Üretim Miktarı 15. 000 – 20. 000 Ton dur. Her iki ocaktan da mikronize öğütme yapan sanayi tipi değirmenlerde astar kaplama taşı (değirmentaşı) ve öğütücü medya taşı (flint taşı) olarak sileks hammaddesi üretilmektedir.

Etili Tepeköy Sileks Ocağı

DOLOMİT Çanakkale-Ayvacık civarında bulunan dolomit ocaklarından da küçük miktarlar da üretim yapılmaktadır.

DİYATOMİT Çanakkale-Çan-Keçiağlı ve Bayramiç-Hacıdervişler civarında da diyatomit zuhurları bulunmaktadır.

PERLİT Çanakkale-Biga İlçesi civarında da perlit yatakları bulunmaktadır. Türkiye’de ilk perlit ihracatı 1961 yılında Biga-Akkayrak bölgesinden yapılmıştır.

VOLLASTONİT Çanakkale ve Balıkesir illeri civarında, granitlerle mermer veya kireçtaşlarının dokanaklarında, kontakt metamorfizma etkisi ile oluşmuş, genelde düzensiz olan vollastonit yataklanmaları bulunmaktadır. Bunlar, Balıkesir-Kepsut-Serçeören, Susurluk. Yaylaçayır, Çanakkale-Bayramiç-Karaköy, Yenice-Hamdibey-Kireçlitepe ve Çan-Etili civarında olup, çok büyük rezervleri yoktur. Çanakkale-Bayramiç-Karaköy sahasından da yakın yıllara kadar küçük çapta da olsa üretim yapılmıştır. .

GRANİT

Kestanbol Graniti Çanakkale Ezine İlçesinin batısında, Kestanbol, Bergaz ve Yaylacık köyleri arasında yayılım gösterir. . Buradaki granit iki tiptir. Biri gri renkli olup, bu tip granitten çok miktarda parke yapılmaktadır. Diğeri ise Koçali köyü civarında bulunan ve ortoklaslarının pembe rengi sayesinde halkın Pembe taş diye adlandırdıkları granittir. Bu granit porfiri bir yapıya sahip olduğundan görünüşü güzeldir. Bu porfiri yapılı granitlerden çok eski zamanlardan beri sütunlar yapılmaktadır. İstanbul camilerinin birçok sütunları bundan yapılıdır. Ezine’nin 9 km GB’sında Çığır Dağı çevresindeki granit ocaklarından çıkarılan sütunlar, bölgedeki Roma dönemi eserlerinde kullanıldığı gibi, MS 2. yüzyıldan itibaren Yakındoğu, Kuzey Afrika ve Akdeniz’in diğer bölgelerine de gönderilmiştir. Halen bazı yarı işlenmiş sütunları Ezine – Koçali Köyü - Yedi Taşlar mevkiindeki eski ocaklarda görülür.

Granit ocaklarından en büyüğü, Koçali Köyü’nün 1. 5 km batısında Yeditaşlar mevkiinde olup, ocak içinde halen yedi adet sütün bulunmaktadır.

Aleksandria Troas antik limanında granit sütun kalıntıları

Çan Taşı ( Desenli Yapı Taşı) : Çanakkale- Çan bölgesindeki Riyolitik tüfler Çan taşı ya da desenli yapıtaşı adı altında yöredeki ocaklarda üretilmektedir. Çoğunlukla turizm yörelerinde ve sahil kenarlarındaki yapılarda dış cephe kaplama ile dekoratif amaçlı olarak duvar, şömine ve barbekü yapımında kullanılmaktadır. Ayvacık-Arıklı, Nusratlı ve Yeşilyurt köyleri civarındaki tüflerde yapı malzemesi olarak işletilmektedir.

ALTIN (Au) Merkez-Madendağ - Akbaba Altın Sahası Tenör : 1. 25 gr/ton Rezerv : 8. 000 ton toplam Lapseki-Şahinli Au Sahası Tenör : 5. 76 gr/ton Altın Rezerv : 2. 778. 000 ton toplam Merkez-Kirazlı - Kartaldağ Altın Sahası Tenör : 5. 2 gr/ton Au ve 4 -22 gr/ton Rezerv : 50. 000 ton mümkün Bayramiç – Kısacık – Alakeçili - Baharlar Altın sahası Tenör : 0. 55 gr/ton Rezerv : 56. 537. 693 ton görünür+muhtemel+mümkün

BAKIR-KURŞUN-ÇİNKO (Cu-Pb-Zn) Biga-Maden, Sarkat Dereleri Yatağı Tenör : % 26 Pb ve % 7 Zn, % 0. 7 Cu Rezerv : Yatak daha önce işletilmiştir. Halen 444. 450 ton tüvenan cevher mevcuttur. Yenice-Çulfa, Alan Dere, Kurttaşı, Kalkım, Arapuçan Sahaları Tenör : % 1. 74 - 20 Pb, % 0. 8 - 9 Zn ve % 0. 8 - 1. 35 Cu Rezerv : 41. 300 ton görünür, 1. 364. 000 görünür+muhtemel, 2. 783. 897 ton muhtemel, 1. 060. 100 ton mümkün, 10. 000 ton jeolojik rezerv. Yenice civarlarında işletilmekte olan ve daha önce işletilmiş olan birçok yatak vardır. Bayramiç-Kuştepe Sahası Tenör : % 11. 72 Zn ve % 0. 97 Pb, % 0. 49 Cu Rezerv : Önceki yıllarda işletilen yatakta 15 500 ton tüvenan cevher vardır. Çan, Lapseki-Doğancılar, Değirmendere, Kundakçılar Sahaları Tenör : % 10 Pb ve % 9 Zn, % 1 Cu Rezerv : 100. 000 ton görünür+muhtemel rezerv

MANGANEZ (Mn) Çan, Kumarlar Sahası Tenör : %19. 6 Mn Rezerv : 7000 ton görünür+muhtemel rezerv. Lapseki- İlyaslı Sahası Tenör : % 30. 9 Mn Rezerv : 100. 000 ton görünür rezerv

URANYUM (U) Ayvacık - Küçükkuyu Sahası Tenör : % 0. 08 Rezerv : 250 ton