ANADOLU UYGARLIKLARI HABBE AHN 6B 568 HTTLER HTTLER

ANADOLU UYGARLIKLARI HABİBE ŞAHİN 6/B 568

HİTİTLER � � � HİTİTLER (ETİLER) (M. Ö 2000 - M. Ö 676) Anadolu'da merkezi yönetimi kuran ilk kavimdir. Pankuş adı verilen meclisleri vardır. Anal denilen yıllıkları hazırlayarak ilk tarafsız tarih yazıcılığını başlatmışlardır. Orta Anadolu'da etkinlik gösteren Hititlerin ülkesi " Bin Tanrı İli" olarak da isimlendirilmektedir. Merkezleri Hattuşaş (Boğazköy), en ünlü kralları Labarnaş'tır. Yazılıkaya ve İvriz kabartmaları önemli eserleridir. Halk yönetenler ve yöneticiler diye iki sınıfa ayrılmışsa da belirgin bir sınıf farkı görülmemiştir. Urartular gibi Çivi ve Hiyerglif Yazısı'nı birlikte kullanmışlardır. Mısırlılarla Kadeş Antlaşması'nı imzalamışlardır. M. Ö 7. yüzyılda Asurlular tarafından yıkılmıştır.

FRİGLER � � � � � FRİGLER (M. Ö 1200 - M. Ö 676) Sakarya Havzası'nda yasayan bu uygarlığın merkezi Gordion(Polatlı)dur. Uygarlığın kurucusu Kral Gordios, en ünlü yöneticileri Kral Midas'tır. En çok tarımla uğraşmışlar, hukuk kuralları ve dini inançları tarıma bağlı olarak gelişmiştir. Frig yasalarında kasten öküz öldürmenin ve sabah kırmanın cezası ölümdür. En önemli tanrıları bereket tanrıçası olan Kibele'dir Kaya mimarisi başta olmak üzere altın, gümüş işlemeciliği, seramikçilik, hayvancılık gibi alanlarda ileri gitmişlerdir. Dokumacılıkta ileri giderek dünyaca ünlü "Tapetes" adlı kilim ve halıları dokumuşlar ve "Fibula" dedikleri çengelli iğneyi icat edip kullanmışlardır. Yunanlara kaya mimarisi öğretmişlerdir. Kimmerler tarafından yıkılmışlardır.

İYONLULAR � � � � İYONYALILAR: (M. Ö 1200 - M. Ö 545) Dorlardan kaçan Akalar tarafından kurulan ve Güneybatı Anadoluda yaşayan bu uygarlığın merkezi Efes - Milet'tir. Daha çok bilim alanında ileri gitmişlerdir. Ayrıca deniz ticareti, sonralarında yurt bulma amacıyla kolonicilik, kaya mimarisi ve açık hava tiyatrosu yapımı gibi alanlarda gelişme göstermişlerdir. Efes'teki Artemis Tapınağı, Sisam Adası'ndaki Hera Tapınağı önemli eserleridir. Hint Uygarlığı'ndan etkilenmiş, Yunan Uygarlığı'nı etkilemişlerdir. Özgür düşünce ortamı vardır. 12 şehir devletinden oluşmuş ve şehir devletleri tarzında yönetilmişlerdir. Perslerce yıkılmıştır.

URARTULAR � Devletin başkenti Doğu Anadolu'da Van Gölü'nün doğu kıyısında yer almaktaydı; daha geç dönemlerdeki adı 'Tosp', Urartucadaki 'Tuşpa' adının Ermeniceleşmiş halidir. [kaynak belirtilmeli] Van Gölünden 1625 metre yüksekte olup Urmiye Gölü'nden 336 metre daha yukarıda yer almaktadır. 3400 ve 5000 km²'yi bulan alanlarıyla her iki gölde Anadolu-İran bölgesinin en büyük gölleridir. "Deniz" olarak da değerlendirilirler. Asurlar (Aşurlar, eski Asurlar)'ın coğrafi metinlerinde Van Gölü'nden "Nairi'nin Yukarı Denizi", Urmiye Gölü'ndense "Nairi'nin Aşağı Denizi" olarak söz edilir. Bugün dahi Urumiye Gölü'nün Farsça'sı "Deryeça" yani "Küçük Deniz" anlamındadir. Urartu yerleşim bölgesinin sınırlarını, batıda Karasu-Fırat, kuzeyde Kuzey Ermenistan dağları, doğuda İran Azerbaycan'ındaki Savalan Dağları, güneyde ise Zagros Dağları'yla birleşen Doğu Toroslar oluşturur. Efsanevi Ağrı Dağı bu dağlık bölgenin orta noktasındadır. İncil'deki masoretik ünlüleştirmeden ötürü bu dağ, Urartu adının "R R T" ünsüzleriyle yazılması sonucu "Ararat" adını almıştır. 5165 metrelik yüksekliği ile Büyük Ağrı Dağı, Kafkasya'nın güneyindeki en yüksek dağdır. Küçük Ağrı Dağı, Tendürek, Aladağ, Süphan Dağı ve Nemrut Dağı gibi genelde 3000