An Baloideas Trithe Trithe an Bhaloidis Simplocht Dochreidteacht
An Béaloideas: Tréithe
Tréithe an Bhéaloidis • • • Simplíocht Dochreidteacht Onóir Dílseacht Draíocht Niachas (chivalry) Geasa (ceangal dualgais) Troid Éiric (cúiteamh iomlán) • Gaisce (gníomhartha gaisce) • Uimhreacha • Ruthag • greann
Simplíocht, ‘Ruthag’ • Bhíodh na scéalta á n-insint ag seanchaí – tháinig siad chugainn ó ghlúin go glúin. • Bhíodh na carachtair ann ansimplí: maith nó dona, láidir nó lag, cróga nó cladhartha. . . • ‘Ruthag’: giota a bheadh foghlamtha de ghlanmheabhair ag an seanchaí – níos éasca dó. • Samplaí: Cú Chulainn, Ferdia, Fionn Mac. Cumhaill, Oisín
Neart, Gaisce, Niachas Fir láidre, cróga Laochra a bhíodh i gceist Rinne siad gníomhartha gaisce. Rinne siad ‘an rud ceart’ m. sh. níor bhris siad gealltanas nó geasa riamh. • Fiú má bhí namhaid i gceist. • Bheadh eagla ar an ngnáthdhuine rompu. • Samplaí: Cú Chulainn, Ferdia, Fionn Mac. Cumhaill, Oisín • •
Draíocht • Cuirfí laochra faoi gheasa. • Tharlódh rudaí a bhain leis an draíocht sna scéalta. • Samplaí: Clann Lir agus na páistí ina n-eallaí, Tír na nÓg
Áibhéil • Bheadh an seanchaí ag insint na scéalta amach os ard os comhair scata daoine. Mar sin, bheadh níos mó éifeacht ar an éisteoir dá mbeadh cur síos iontach ar na daoine agus na heachtraí ann. • Samplaí: Niamh Chinn Óir ina bean ab áille ar domhain
Forlámhas na m. Ban • Ag deireadh an lae, bheadh an lámh in uachtar ag na mná (uaisle / ríoga). • Bhí áit faoi leith acu ar na fir. • Throid na fir ar a son. • Samplaí: An Bhanríon Medb (An Táin Bó Cuailgne), Niamh Chinn Óir
An Dúlra • San Fhiannaíocht • Tharla na rudaí amuigh faoin aer. • Bhí an-bhaint ag na scéalta le hainmhithe agus leis an nádúr • Samplaí: Setanta agus madra Chulainne, tarbh Ailill (Táin Bó Chuailgne), an bradán feasa
Laochas agus Crógacht • Bhain na scéalta le laochra. • Gur sháraigh na laochra a namhaid. • Go bhfuair an laoch an lámh in uachtar ar ‘an taobh dorcha’. • Samplaí: Setanta agus madra Chulainne
An Chomhlint idir an Phágántacht agus an Chríostaíocht • San Fhiannaíocht – níos déanaí mar stíl scéil. • Bhí Naomh Phádraig ag teacht ar an bhfód. • Bíonn seanchoimhlint ann idir an maith agus an t-olc. • Samplaí: Oisín i d. Tír na nÓg, Clann Lir
Troid • • Bíonn seanchoimhlint ann idir an maith agus an t-olc. Mar bhunábhar sna scéalta Cruálacht, brúidiúlacht, barbathacht Samplaí: Oisín i d. Tír na nÓg, Clann Lir, an Táin Bó Chuailgne
3, 7, 10 • Uimhreacha draíochtúla • Tharla rudaí sna scéalta faoi thrí / faoi sheacht / faoi dheich. • Bhí tábhacht faoi leith ag baint leis na rudaí mar sin • Samplaí: na bandéithe (Éire, Fodhla, Banbha), 300 bliain ag Oisín i d. Tír na nÓg
Osnádúr/Dochreidteacht • Níor tharla gnáthrudaí do na laochra seo – ní gnáthdhaoine a bhí iontu. • Bhí draíocht agus geasa i gceist. • Bhí áibhéil i gceist. • Bheadh éifeacht ag an seanchaí mar sin ar a lucht éisteachta • Samplaí: draíocht, geasa,
- Slides: 15