AMNLERDAMNLERAMNOALKOLLER AMNLER NH 3 moleklnn hidrojenlerinin Cli kklerle

AMİNLER-DİAMİNLERAMİNOALKOLLER

AMİNLER NH 3 molekülünün hidrojenlerinin “C”li köklerle yer değiştirmesi ile oluşan azotlu türevlerdir. Amonyak Prim-amin Sec-amin Tert-amin * Amin türevlerinde prim-, sec- ve tert- ön ekleri “Azot Atomu”nun çevresini tanımlar, “N” atomunun bağlı olduğu “C” atomlarının durumunu değildir;

Adlandırma n-bütil amin 1 -amino bütan N-etil-N-metil amino bütan (IUPAC) N-etil-N-metil bütil amin 3 -(N-etil-N-metil amino)-heptan 3, 3, N, N-Tetrametil bütil amin

Adlandırma Dietil amin N, N-dimetil sikloheksil amin N, N-dimetil amino sikloheksan 2 -(N, N-dimetilamino) siklopentanol Etil metil propilamin (alkiller alfabetik sıra ile)

İzomeri Konum/pozisyon izomerler Optik izomerler

Elde Edilişleri Doğada bitkisel kaynaklarda “alkaloid”lerde ve bazı fermantasyon ürünlerinde bulunmaktadır.

Elde Edilişleri Sentez ile; 1) Hoffmann Yöntemi: Elde edilen karışımdan saflaştırma zor olduğu için kullanımı sınırlıdır.

Elde Edilişleri 2) Gabriel Yöntemi (Ftalimid ile alkilasyon):

Elde Edilişleri 3) Redüksiyon yolu ile: a) Nitrolu türevlerin redüksiyonu b) Nitrillerin redüksiyonu

Elde Edilişleri 3) Redüksiyon yolu ile: c) Oksimlerin redüksiyonu d) Amidlerin redüksiyonu

Elde Edilişleri 4) Aldehit ve ketonlardan hareketle:

Fiziksel Özellikleri CH 3 NH 2 gazdır, diğer üyeler uçucu sıvı veya katıdır. Hidrojen bağları ile asosyasyon alkollerden daha az ve daha uçucu maddelerdir. İlk üyeler amonyak gibi kokar. R-NH 2 “R” grubu büyüdükçe suda çözünürlük azalır. (R-, hidrofob grup; -NH 2 hidrofil grup)

Kimyasal Özellikleri Aminlerde “N” atomu “H” veya “alkil kök”lerine 3 kovalan bağ ile bağlanır bir de serbest elektron çifti vardır. a= 106. 45 0 C (NH 3 için) a= 109 0 C (Trimetil amin için) Tetragonal “C” atomuna benzerlik

Kimyasal Özellikleri Amin fonksiyonlu grubun polaritesi: 1) Asit özellik: Prim- ve sec- aminlerde N, Hidrojenden daha elektronegatif alkollerden daha az olmak üzere ortama H+ salar. 2) Bazik özellik: “N” üzerindeki serbest elektron çifti negatif grup görevi ile nükleofil özellik gösterir. Proton yakalayabilir. (+ yüklü parçacıklara ilgi)

Kimyasal Reaksiyonları A) Her üç grup amin için ortak reaksiyonlar (serbest elektron çifti ile): Bazik özellik: H+ bağlayabilirler (Brönsted’e göre baz) Bir elektron çifti verebilir (Lewis’e göre baz) Brönsted bazı Lewis bazı Alkil amonyum klorür

Kimyasal Reaksiyonları Aminler su ile reaksiyona girerek şöyle bir denge oluşturur: Bu dengenin denge sabiti; -log Kb = p. Kb hesaplanırsa; Amin NH 3 CH 3 NH 2 (CH 3)2 NH (CH 3)3 N PKb 4. 75 3. 36 3. 29 4. 26 * Primer ve sekonder amin NH 3’den daha güçlü bazdır. Alkil köklerinin indüktif etkisi ile bazisite daha yüksektir, ancak tersiyer aminde sterik engel nedeniyle bazisite düşer. Amin grubuna é çekici grup bağlanırsa bazisite düşer.

Kimyasal Reaksiyonları Aminler asitlerle tuz oluştururlar: R-NH 2, HCl R-NH 2, H 2 SO 4 Suda çözünürler. Suda çözünürlüğü az olan ilaç etken maddeleri suda çözünür hale getirilir

Kimyasal Reaksiyonları Alkilleyici reaktiflerle reaksiyon (Alkilasyon): Prim-amin Sec-amin Tert-amin Kuaterner amonyum

Kimyasal Reaksiyonları B) Primer aminlerin özel reaksiyonları: İzole edilemeyen ara ürün Aldehit veya Ketonlar + Primer amin Aldehitlerle Ketonlarla Aldimin Ketimin İmin Schiff Bazı (Azometin)

Kimyasal Reaksiyonları Bütün aldehit ve ketonlar primer aminlerle bir seri Schiff bazları oluşturur: Erime noktaları karakteristik olduğu için teşhis için yararlanılır.

Kimyasal Reaksiyonları C) Primer ve sekonder aminlerin reaksiyonları: a) Amin hidrojeninin mobilitesi Alkolatlardan daha az dayanıklı! Amid

Kimyasal Reaksiyonları b) Mannich Reaksiyonu (Amino metilasyon / Amino metilleme) Amino metil; -CH 2 NH 2 Aktif (mobil) hidrojen taşıyan madde + Formaldehit + Prim- veya sec-amin Mannich bazı

Kimyasal Reaksiyonları c) Nitröz Asit ile reaksiyon Nitröz asit insitu olarak elde edilir. Diazoik madde dayanıksızdır.

Kimyasal Reaksiyonları c) Açilasyon reaksiyonları: Aminler genellikle uçucu maddelerdir. Amid türevleri ise katı ve E. n. ’ları karakteristik. (Teşhis reaks. )

Kimyasal Reaksiyonları C) Tersiyer aminlerin reaksiyonları: a) Kuaterner amonyum oluşumu b) N-oksit oluşumu Koordine kovalan bağ

Kullanılışları Sentez reaksiyonları için başlangıç maddesi İlaç etken maddelerinin birçoğunda fonksiyonlu grup; İlacın bizzat etkisinden sorumlu İlacın çözünürlüğünde etkili olabilir.

AMİN FONKSİYONLU GRUBUNUN TÜREVLERİ Kuaterner Amounyum Türevleri Tetra alkil amonyum tuzları olarak tanımlanabilir: Gene formül; Adlandırma;

Elde Edilişleri RI > RBr > RCl Reaksiyon en kolay İYODÜRLERLE yapılabilir Metilasyon için Dimetil sülfat (H 3 C-SO 4 -CH 3) da kullanılabilir.

Fiziksel Özellikleri Tetravalan sp 3 hibridasyonundaki “C” atomunun uzaysal yapısına benzer yapısı vardır. NH 3’deki gibi inversiyon görülmez. Dört sübstitüsyon da farklı ise; optik aktivite gösterir. Kuaterner amonyum türevleri tedavi alanında özellikle Kürarizan (genel adele gevşetici) etkileri ile bilinirler. Uzun zincirli olanlar, yüzey gerilimi azaltır (köpük verici özellik). Bakterisid etki görülür. Katyonik sabunlar;

Kimyasal Özellikleri Anyon değişimi; Dealkilasyon;

DİAMİNLER Bünyelerinde 2 amin grubu taşıyan maddelerdir Etilen diamin (trivial) 1, 2 -diamino etan 1, 4 -Butandiamin 1, 5 -Pentandiamin Putressin Kadaverin Hayvansal kokuşma ürünleri

Elde Edilişleri 1) Dihalojenli bileşiklerin NH 3 ile sübstitüsyonu Yan ürün olarak Piperazin de elde edilebilir; 2) Nitrillerin hidrojenasyonu:

Kimyasal Reaksiyonları 1) Bazik özellik 2) Siklizasyon (Halka oluşumu)

AMİNOALKOLLER İki fonksiyonlu grup (amin ve alkol) taşıyan maddelerdir. 2 -amino-1 -Etanolamin 3 -(N, N-dimetilamino)-1 -propanol

Elde Edilişleri 1) Halojenli alkollerden hareketle: NH 3 yapısında her “H” hidroksietil ile yerdeğiştirebilir:

Elde Edilişleri 2) NH 3’ün epoksit etkileşmesi:

Fiziksel Özellikleri İki polar grup, suda çözünürlük sağlar; Higroskopik Kimyasal Özellikleri Bazik karakter belirgindir. Tuz veya sabunları meydana gelir. Galenik preparat hazırlarken eksipiyan (taşıyıcı) olarak kullanılır.

KOLİN; 2 -(Trimetil amino)etanol (2 -Hidroksi etil)-trimetilamonyum hidroksit β-Hidroksietil-trimetil- amonyum hidroksit ASETİL KOLİN; sinir sisteminde, uyarıların iletimini sağlayan çok önemli bir kimyasal maddedir. Kimyasal medyatör (aracı)

KAYNAKLAR 1) Organik Kimya, Celal Tüzün, Palme Yayın Dağıtım, 1999. 2) Organik Kimya, Craig Fryhle, Graham Solomons, 7. Basımdan Çeviri, Literatür Yayıncılık, 2003.