ALKAN AYGN TRKE RETMENL KNC RETM KNC SINIF

ALKAN AYGÜN TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ İKİNCİ ÖĞRETİM İKİNCİ SINIF

YAZIM KURALLARI �Türkçe Öğretmenliğinin amacı öğrencilerin anlama ve kendilerini ifade edebilme becerilerini geliştirmektir. 2

BÖLÜM HİYERARŞİSİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ 3 EĞİTİM FAKÜLTESİ TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ

YAZIM KURALLARI �Cümlelerin başındaki sözcüğün ilk harfi büyük yazılır: �Maçı sonuna kadar izledim. �* Dize başlarındaki sözcükler büyük harfle başlar: �“Bu ne acayip bilmece, Ne gündüz biter ne gece, Kime söyleriz derdimizi, Ne hekim anlar ne hoca. ” 4

�* Bütün özel adlar büyük harfle başlar: �Hakan, Oya… �Çince, Almanca… �Türk Tarih Kurumu, Türk Hava Yolları… �Yaprak Dökümü, Mürebbiye… Babalar Günü, Sevgililer Günü… 5

�* Sanlar veya unvanlar özel adla kullanılırsa büyük harfle başlar: �Vali Ahmet Bey geldi. Yarın Yüzbaşı Serhat gidecek. �* Mektuplarda hitap sözleri büyük harfle başlar: �Kıymetli Arkadaşım, �Değerli Kardeşim, �* Astronomi ve coğrafya ile ilgili konularda “dünya, güneş, ay” ve gezegen adları terim olarak kullanılıyorsa büyük harfle başlar: �Önümüzdeki hafta Güneş tutulması olacakmış. Yüzü ay parçası gibi. 6

�* Yön adları bir özel adın önünde kullanılırsa büyük harfle başlar, yalnız kullanılırsa ya da yer adından sonra gelirse ilk harfleri küçük olur: �Her yıl, Güney Asya’da felâket olur. Ülkemizde Yukarı Fırat oldukça verimlidir. Türkiye’nin güneyinde Akdeniz vardır. �* Dağ, göl, ova adları büyük harfle başlar: �Ağrı Dağı, Van Gölü, Konya Ovası… 7

�* Mahalle, sokak ve cadde adları büyük harfle başlar: �Vatan Mahallesi, Mehtap Sokak, Cumhuriyet Caddesi… �Örnek Soru: �Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin kullanımıyla ilgili bir yanlışlık yoktur? �A) Köydeki çocuklara okumayı Fatma Hanım öğretti. B) Kaçakçılar güney Afrika’dan elmas kaçırıyor. C) Ameliyatı doktor Zeki bey yapacak. D) Bunu Türk Dili Dergisinde okudum. �Yanıt: A 8

�“de”lerin Yazımı �Dilimizde iki ayrı “de” vardır: �Hâl eki “-de”: Ek olan -de, kendinden önceki sözcüğe bitişik yazılır; ünlü uyumuna ve ünsüz benzeşmesine bağlı olarak “-de, -da, -te, -ta” biçimi vardır. �* Bizi evde bekliyormuş. * Çocuklar sokakta oynuyor. �Hâl eki “-de” özel adlardan sonra geldiğinde kesme (‘) işareti ile ayrılarak yazılır. �* İstanbul’da iş bulmuş. * Çantam Sibel’de kalmış. 9

� Bağlaç olan “de”: Bağlaç olan “de”nin yalnız “de” ve “da” biçimi vardır. Kendinden önceki sözcükten ayrı yazılır. � * Mehmet de bizimle gelecek. * Gelirken elma da aldım. � Uyarı: Fiillerden sonra ve -ip, -up, -üp ekini alan fiillerden sonra gelen “da, de” bağlaçtır, her zaman ayrı yazılır: � * Okudu da anladı. * anlayıp da, bilip de, üzülüp de… � Örnek Soru: � Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “da, de’lerin yazımında bir yanlışlık yapılmıştır? � A) Vaatleri sözde kaldı. B) Dün onları pazarda gördüm. C) Erhan da aradığın kitap vardı. D) Sözlerinde bir incelik vardı. � Yanıt: C 10

�“ki’lerin Yazımı �Türkçede üç ayrı “ki” vardır: �İlgi zamiri “-ki”: Tamlayan eki almış sözcüklere eklenir, eklendiği sözcüğe bitişik yazılır. �* Bizim araba tamirde olduğundan onunkiyle gittik. * Kalemimi Ahmet’inkiyle değiştirdim. �Sıfat yapan “-ki”: “-de” hâl eki almış sözcüklere eklenerek yer bildiren sıfatlar türetir. Eklendiği sözcüğe bitişik yazılır. �* Evdeki hesap çarşıya uymaz. * Kitaptaki bütün konular, sınavda çıkacakmış. 11

�Bu “-ki” zaman ve yer zarflarına eklenerek de sıfatlar türetir. �* Sabahki olay bizi üzdü. * Dünkü sınav çok kolaydı. �Bağlaç olan “ki”: Kendinden önceki sözcükten ayrı yazılır, başlı başına bir sözcüktür. Cümleleri birbirine ya da öğeleri cümleye bağlamak için kullanılır. �* Çocuk öyle şirin ki… * Aydın ki çok güçlü, bunu kaldıramadı. �Uyarı: Fiillerden sonra gelen “ki” bağlaçtır ayrı yazılır: �* Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini. �* Konuşma ki uyuyayım. 12

�Uyarı: “Sanki, halbuki, oysaki, mademki” sözcüklerindeki “ki”ler kalıplaşmıştır, bitişik yazılır. �Örnek Soru: �Hangi cümlede yazım yanlışı vardır? �A) Öyle korkmuş ki yüzü sapsarı kesilmiş. B) Çok çalışmalısın ki başarabilesin. C) Gölün dalgaları denizlerin ki kadar büyük değildi. D) Öyle duygulu konuştu ki herkes etkilendi. (1996 -ATML) �Yanıt: C 13

KAYNAKÇA �DOĞAN AKSAN ÜNİVERSİTELER İÇİN TÜRK DİLİ