Alkaloidy rolinne oraz substancje pochodzenia rolinnego jako zanieczyszczenie
Alkaloidy roślinne oraz substancje pochodzenia roślinnego jako zanieczyszczenie żywności Opole, 12. 2018 r.
Alkaloidami nazywamy organiczne związki chemiczne pochodzenia roślinnego, o charakterze zasadowym, zawierające azot z wyłączeniem aminokwasów, nukleotydów, kwasów nukleinowych, peptydów, aminocukrów i antybiotyków. W roślinach, w których występują – pełnią najprawdopodobniej funkcje ochronne. Do tej pory poznano przynajmniej dwanaście tysięcy różnych alkaloidów występujących głównie w nasionach, a w pewnym stopniu także w liściach, korzeniach i korze roślin.
OMAWIANE GRUPY ZWIAZKÓW: • alkaloidy tropanowe • alkaloidy sporyszu • alkaloidy opium • alkaloidy pirolizydynowe • alkaloidy cyjanogenne • kwas erukowy
ALKALOIDY TROPANOWE: • atropina • hioscyjamina • skopolamina • kokaina
ALKALOIDY TROPANOWE:
ALKALOIDY TROPANOWE- WYSTĘPOWANIE: • Pokrzyk wilcza jagoda • Lulek czarny • Bieluń dziędzierzawa
ALKALOIDY TROPANOWE – WYSTĘPOWANIE W ŻYWNOŚCI: • zboża i produkty przemiału zbóż • płatki, herbatniki • żywność na bazie zbóż dla niemowląt i małych dzieci • herbatki ziołowe
ALKALOIDY TROPANOWE – WPŁYW NA ORGANIZM • ATROPINA: - rozszerzenie źrenic - przyspieszenie tętna - pobudzenie kory mózgowej, omamy wzrokowe i słuchowe - wymioty - „śpiączka atropionowa” • SKOPOLAMINA: - uspokojenie - senność - otępienie - delirium - rozszerzenie źrenic i paraliż mięśni oka
ALKALOIDY SPORYSZU – sporysz jest przetrwalnikiem pasożytniczego grzyba buławinki czerwonej. Zawiera wiele alkaloidów m. in. : • ergotaminę • ergotynę • ergobazynę • ergokrystaminę • ergometrynę
ALKALOIDY SPORYSZU – WYSTĘPOWANIE W ŻYWNOŚCI: • ziarna zbóż: żyta, pszenicy, jęczmienia, orkiszu, owsa • produkty przemiału zbóż • chleb, bułki, ciasta, herbatniki, przekąski zbożowe, płatki śniadaniowe, makarony • żywność na bazie zbóż przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci
ALKALOIDY SPORYSZU – WPŁYW NA ORGANIZM: • halucynacje • przykurcz mięśni • wymioty • zaburzenia żołądkowo-jelitowe • drgawki • sinica • porażenie kończyn • ślinotok
ALKALOIDY OPIUM • morfina • kodeina • tebaina • papaweryna • noskapina • oripawina
ALKALOIDY OPIUM – WYSTĘPOWANIE W ŻYWNOŚCI: • mak, masa makowa • makowiec, drożdżówki, rogale świętomarcińskie • oleje, makarony
ALKALOIDY PIROLIZYDYNOWE: • likopsamina • heliotryna • monokrotalina • senecionina
ALKALOIDY PIROLIZYDYNOWE – WYSTĘPOWANIE: • ogórecznikowate np. ogórecznik lekarski • astrowate • motylkowate • Żywokost lekarski • Lepiężnik różowy • Podbiał pospolity
ALKALIODY PIROLIZYDYNOWE – WYSTĘPOWANIE W ŻYWNOSCI: • miód • herbatki ziołowe • ziołowe suplementy diety
ALKALOIDY PIROLIZYDYNOWE – WPŁYW NA ORGANIZM • powstawanie komórek nowotworowych • rozszerzenie naczyń krwionośnych • brak apetytu • utrata masy ciała • agresywne zachowanie • zaburzenia koordynacji ruchowej • biegunka • nadwrażliwość na światło • marskość wątroby
GLIKOZYDY CYJANOGENNE: • amigdalina • prunazyna • sambunigryna • linamaryna
GLIKOZYDY CYJANOGENNE: 1 mg HCN (cyjanowodór) / 1 kg mc – natychmiastowy zgon
GLIKOZYDY CYJANOGENNE – WYSTEPOWANIE: • różowate: migdałowiec zwyczajny, drzewa owocowe np. morela, śliwa, wiśnia • wiechlinowate, trawy • motylkowate • wilczomleczowate • trędownikowate
GLIKOZDY CYJANOGENNE – WYSTĘPOWANIE W ŻYWNOŚCI: • nasiona (pestki) owoców np. moreli, wiśni, śliwek • kompoty z owoców pestkowych • wina i okowity z owoców pestkowych • gorzkie migdały • fasola półksiężycowata • maniok
GLIKOZYDY CYJANOGENNE – WPŁYW NA ORGANIZM • duszności • ataksje • drżenie, skurcze drgawki • utrata przytomności • zatrzymanie oddychania • 1 mg HCN (cyjanowodór) / 1 kg mc – natychmiastowy zgon
KWAS ERUKOWY – jednonienasycony kwas tłuszczowy omega-9 • występuje w rzepaku i gorczycy • zawartość w olejku rzepakowym ( wysokoerukowym) 40 -50% • powoduje stłuszczenie narządów miąższowych i uszkodzenie mięśnia sercowego
KWAS ERUKOWY – WYSTĘPOWANIE W ŻYWNOŚCI: • • • oleje roślinne margaryny musztarda ciastka i wypieki np. herbatniki preparaty do początkowego i dalszego żywienia niemowląt
Wszystkie omawiane związki mogą być zarówno dobrodziejstwami, jak i przekleństwem dla człowieka. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! Karina Owsińska Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna Opole
- Slides: 28