ALGILAMA TANIMI Alglama bireyin davranlarna etki eden ve
ALGILAMA
TANIMI Algılama bireyin davranışlarına etki eden ve bir çok özelliğe sahip bilişsel bir süreçtir. Algılama duyum ile başlamaktadır. Duyum sinir akımı halinde uyarıcıların beynimize iletilmesidir bu iletim algılandığı taktirde bir anlam ifade etmektedir.
Duyum : Çevremizdeki cisimleri ve renkleri nasıl ayırt ediyoruz? Müziğin ritmini nasıl yorumluyor ya da dokunduğumuz şeylerin sıcaklığını, şeklini nasıl anlıyoruz? Kısaca çevremizi nasıl tanıyoruz? Bunlar psikolojinin temel sorularıdır. Algıyı anlamak için duyusal işleyişin yapısını, duyumların oluşumunu ve özelliklerini bilmemiz gerekiyor. Organizmanın iç ve dış çevreden gelen uyarıcıları duyu organı aracılığı ile alıp sinirsel enerji haline dönüştürmesi sürecine duyum denir. Uyarım, uyarıcıların duyu organları tarafından alınmasıyken, duyum dış dünyadan başlayıp beyinde sona eren bir süreçtir.
Duyumun Koşulları : Duyu organlarımız çevredeki tüm uyarıcıları alamaz. Bir uyarıcının duyum oluşturması için gerekli koşullar şunlardır. Ortamda uyarıcı bir kaynak olmalıdır. Uyarıcıyı organizmaya iletebilecek uygun bir ortam olmalıdır. Duyu organı, sinir sistemi ve beyin uyarıcıyı alabilmek için sağlıklı olmalıdır. Uyarıcının şiddeti, duyum eşiği sınırları içerisinde olmalıdır. Duyum Eşiği : Duyu organlarının bir uyarıcıyı almaya başladığı sınırdır.
Algılama: Duyu verilerini örgütleyip yorumlayarak çevremizdeki nesne ve olaylara anlam verme süreci. Bir şeyin farkına varma ve ona bilgi sistemimiz içinde bir yer bularak yakıştırma, nitel ve nicel olarak yargılayıp değerleme sürecidir. Sosyal algılama: Bir bireyin diğer bireyleri algılayış biçimi. Algılama, göreli olduğundan herkes için farklıdır. İşletme yöneticileri; örgüt içi eğitim ve geliştirme programları kariyer yönetimi, ödül veya ceza sistemleri oluştururken bireylerdeki algılama farklılıklarını dikkate almalıdırlar.
Algılama Süreci A L G I L M A HERHANGİ BİR • OLAYI • NESNEYİ • İLİŞKİYİ • GÖRMEK • DUYMAK • TATMAK • DOKUNMAK • KOKLAMAK • HİSSETMEK
Algı uyaranların seçimi, düzenlenmesi ve yorumu aşamalarını kapsar… GÖZ BAKAR BEYİN GÖRÜR
Algılama Eşikleri 1 Özel Alıcılar: Enerji çeşitlerine göre farklı tepkiler göstermektir. Farklı tepki gösterilmesinin nedeni ise alıcı organların yapısal farklılıklarıdır.
Algılama Eşikleri 2 Mutlak Eşik: Bir alıcı organı uyarak en düşük uyarıcı şiddetine mutlak eşik denir. Ortamsal koşullar, uyarıcının türü ve bireysel durumlar mutlak eşik değeri üzerinde etkilidir.
Algılama Eşikleri 3 Fark Eşiği: Uyarıcıda fark edilebilen en düşük şiddet değişimine fark eşiği denir.
Algısal Değişmezler Renk ve parlaklık değişmezliği: Işığın parlaklığı ne olursa olsun renk ve parlaklık değişmez (Ör. Kömür) Büyüklük Değişmezliği: Değişik uzaklıklara rağmen nesnenin büyük olarak algılanması (Ör. Kamyon) Biçim değişmezliği: farklı açılardan farklı şekillerde görünmesine karşın nesneyi hep aynı şekilde algılarız (Ör. Tabak)
Yer Değişmezliği: Nesnelerin hep son görünen durumları ve yerleri gözümüzün önüne gelir.
Algılama Süreçleri Derinlik Algısı: Nesnelerin üç boyutlu olarak algılanmasıdır Tek gözle ilgili ipuçları Araya Girme: Araya giren nesnenin asıl nesneyi engellemesi Göreceli yükseklik: yüksekte olan daha uzak gözükür Gölgeler: Işık hep yukarıdan gelmektedir, bu nedenle gölgeler de derinlik algılamasına neden olur… Doğrusal Perspektif: Büyüklükleri konusunda bilgi sahibi olunan nesneler uzaklaştıkça birine yaklaşır
Açıklık: Havanın durumunun nesnelerin bütünüyle algılanmasında etkisi vardır. Örüntü Gradyanı: Yakın nesnelerin ayrıntıları görünürken uzak nesnelerin ayrıntıları kaybolur. İki Gözle İlgili İpuçları
Hareket Algısı: Bir nesnenin pozisyonunda meydana gelen değişmelerin kavranması. Görünüşte hareket: Arka fonun hareket etmesi Otokinetik etki: ortam koşullarının nesnenin hareket ettiğinin algılamasına neden olduğu bilinmektedir Stroboskobik Hareket: filim sektörünün temelinde yatan hareket algılaması şeklidir.
Şekil Bütünlüğünü algılama: Bir ignliiz üvnseritsinede ypalaın arşaıtramya gröe, kleimleirn hrfalreiinn hnagi srıdaa yzalıdkılraı ömneli dğeliimş. Öenlmi oaln brincii ve snonucnu hrfain yrenide omlsaımyş. Ardakai hfraliren srısaı krıaşk oslada ouknyuorumş. Çnükü kleimlrei hrafdğeil bri btün oalark oykuorumuşz. Bakın nasıl da düzgün okudunuz. . !
Algı ile ilgili özellikler � Algıda Değişmezlik: Karışıklığın ortadan kalkmasına yardımcı olur… Algıda Seçicilik : Organizmanın, çevresinde bulunan çok sayıda uyarıcı nesne, ya da olaydan, bir ya da bir kaçına dikkatini yöneltmesine algıda seçicilik denir. Algıda seçiciliği etkileyen iç ve dış etkenler vardır. Algıda Seçiciliği Etkileyen Dış Etkenler : Dış uyarıcıların algıda seçiciliği etkilemesinde bireyin bir rolü yoktur. Çünkü birey, kendi dışında olup biten olaylardan etkilenir.
Algıda Seçiciliği Etkileyen Dış Etkenler : a) Uyarıcının şiddeti b) Aşırı zıtlık (Karşıtlık) c) Hareketlilik d) Süreklilik e) Tekrar (Yinelenme) f) Alışılmışın dışındaki uyarıcılar g) Tanışıklık
Algıda Seçiciliği Etkileyen İç Etkenler : a) Beklenti b) İlgi c) Gereksinim d) İnanç
Algıda Örgütlenme: Şekil Zemin İlişkisi
Şekillerde Gruplandırma:
Algı Yanılmaları : Algısal değişmezlikler dünyaya ilişkin duyularımızın oluşmasına yardım ederler. Ancak, bazen aldanırız ve dünyayı yanlış algılarız. Algı Yanılmaları İkiye Ayrılır : İllüzyon (Yanılsama) : Ortamda var olan uyarıcı kaynağın (nesne ya da olayların) olduğundan farklı algılanmasıdır. a) Fiziksel İllüzyon : Ortamdaki uyarıcının fiziksel ya da fizyolojik nedenlerden dolayı her insan tarafından aynı şekilde yanlış algılanmasıdır. b) Psikolojik İllüzyon : Ortamdaki uyarıcının bireyin kaygı ve korkularına bağlı olarak yanlış algılanmasıdır.
Soldaki iç yuvarlak daha mı büyük?
Merkeze doğru ilerleyen Spiral mi?
Ortadaki noktaya odaklanın…çevresindeki gri gölgenin giderek küçüldüğünü görürüsünüz…
Siyah ışığa en az 30 sn. bakın sonra aniden beyaz zemine bakın ne gördünüz? ?
How many colors do you see? Kaç renk var? ? ? 3 -4 ?
Ne görüyorsunuz kuru kafa mı yoksa bir çift mi?
Kaç tane siyah nokta var?
Çizgiler birbirine paralel mi?
Kaç tane bacağı var bu filin biri söylesin? ? ?
Üç yüz şeklini de görebiliyor musunuz?
Eskimo mu yoksa yüz mü?
Mavi iç yüz mü dış yüzmü?
Müzisyen mi yoksa güzel bir kız mı?
Fizyolojik illüzyon duyu organlarından kaynaklanır. Duyu organları algılama sürecinde yetersiz kalabilir. Psikolojik illüzyon ise daha çok korku, öfke gibi heyecanlardan ya da ihtiyaç, beklenti gibi bireye özgü durumlardan kaynaklanır. Halüsinasyon (Sanrı) : Ortamda olmayan uyarıcıların varmış gibi algılanmasıdır. İllüzyon ile halüsinasyon arasındaki farklar şunlardır : İllüzyonda uyarıcı kaynak, nesnel gerçeklik vardır. Halüsinasyonda dış kaynak yoktur.
Algıyı Etkileyen Diğer Etkenler : Zaman Algısı : Yaşadığımız zaman diliminin içinde bulunduğumuz duruma göre, olduğundan daha uzun ya da kısa algılanmasıdır. Mekan Algısı : Gözleyenin, belirli bir nesnenin yön, büyüklük, biçim, uzaklık gibi özellikleri üzerine duyu organları yoluyla edindiği algıya denir. Hazırlayıcı Kurulum (Beklenti) : Olmasını ya da gerçekleşmesini beklediğimiz bir olay algılamayı etkiler. Birey neye hazırlanıyorsa, neyi bekliyorsa, onu algılama eğilimindedir. Bu duruma da hazırlayıcı kurulum denir. Geçmiş Yaşam Deneyimleri : Geçmişte yaşadığımız olay ya da olaylar, ilgili nesnelerin bellekte bıraktığı izler, yeni algılamalarımızı etkiler. (koşullanma-telkin) Zihinsel Tutum ve Kültürel Ortam : Kültürel ortamın yarattığı zihinsel tutum, nesne ya da olayların algılanmasını etkiler.
- Slides: 37