ALGEMENE INLEIDING TOERISME EN RECREATIE 1 Definities DEFINITIES

ALGEMENE INLEIDING TOERISME EN RECREATIE

1. Definities

DEFINITIES TOERISMERECREATIE Vrije tijd: de tijd waarbinnen het individu vrijwillig bepaalde bezigheden onderneemt, hetzij om zich te vermaken, hetzij om zich te ontspannen of om zich verder te ontwikkelen, nadat hij voldaan heeft aan zijn beroepsverplichtingen en aan zijn gezins- en sociale verplichtingen

DEFINITIES TOERISMERECREATIE • Tijd: Tijd bestaat uit – Arbeidstijd – Bruto vrije tijd • Bruto vrije tijd: tijd bestaat uit – Niet vrije tijd – Netto vrije tijd • Netto vrije tijd: tijd bestaat uit – Rust – Ontspanning (recreatie) – Ontwikkeling

DEFINITIES TOERISMERECREATIE Recreatie: het geheel van gedragingen die men in zijn vrije tijd vrijwillig onderneemt of ondergaat, waarvan verondersteld wordt dat ze primair gericht zijn op het bevredigen van de eigen verlangens naar ontspanning als belevingsactiviteit

DEFINITIES TOERISMERECREATIE Toerisme: het geheel van interrelaties en verschijnselen die verband houden met de verplaatsing naar en het tijdelijk verblijf van mensen in een andere dan de alledaagse leefomgeving, hetzij bij wijze van vrijetijdsbesteding, hetzij in de context van de persoonlijke ontwikkeling, hetzij in het kader van de beroepsontwikkeling

DEFINITIES TOERISMERECREATIE (schema) • • Wonen-recreatie Recreatie-toerisme Toerisme-werken Werken

DEFINITIES TOERISMERECREATIE • Niet toeristische recreatie – Binnenhuisrecreatie – Omgevingsrecreatie • Recreatief toerisme (leisure) – Dagtoerisme – Verblijfstoerisme • Niet Recreatief toerisme – Zakentoerisme, MICE – Studietoerisme, gezondheidstoerisme

TOERISME ALS COMPLEX MODEL • Toerist – Omgevingselementen – Motivering • Links tussen toeristisch product – Transport – Marketing – Reisbemiddeling • Toeristisch product – Toeristisch-recreatieve aantrekkingselementen – Toeristische infrastructuur

DEFINITIES TOERISMERECREATIE Types van toeristen : – Georganiseerde massatoerist – Individuele massatoerist – De verkenner – De zwerver

VORMEN VAN TOERISME • Indeling op basis van reismotief – – – – – Actief toerisme, sporttoerisme Avonturentoerisme Kuurtoerisme Ecotoerisme Cultuurtoerisme, evenemententoerisme Religieus toerisme Culinair of gastronomisch toerisme Shopping toerisme Zakentoerisme, MICE

Vormen van toerisme • Indeling op basis van de aard van de bestemming – Stedelijk toerisme – “berg”toerisme, wintersport – Kusttoerisme – Plattelandstoerisme

VORMEN VAN TOERISME • Indeling op basis van tijdsduur – Dagtoerisme – Kort verblijfstoerisme : 1 -3 nachten – Lang verblijfstoerisme : 4 nachten en meer

Vormen van toerisme • Indeling op basis van het reisgezelschap – Individueel toerisme – Groepstoerisme • • • Familie Vrienden Vereniging : socio-cultureel School Bedrijf

2. TRENDS IN TOERISME EN RECREATIE

Kwalitatieve trends • Grotere behoefte aan korte vakanties – 1 hoofdvakantie (korter dan vroeger) – 1 of meerdere nevenvakanties – Verblijfsduur neemt af • Thematische vakanties – Fietsvakanties – Cultuurvakanties – Kunstvakanties – Culinaire trips

KWALITATIEVE TRENDS • Cultuurtoerisme – Citytrips – evenementen – Ook cultuurbeleving op het platteland • Het Beleven staat centraal – Edutainment: IFFM, Folkexperience

Kwalitatieve trends • Omgevingsrecreatie – Fietsen – Wandelen – ATF, wandelruiterij • Sport en niet-alledaagse belevenissen – Rafting – Kano en kayak – touwenparcours

Kwalitatieve trends • Gezonde levensstijl – Milieu-aspecten zijn belangrijker dan ooit – Ontstressen, gezonde voeding • Wellness en fitness – Kuuroorden hebben een face-lift gekregen – Zwembadcomplexen – Saunafaciliteiten – Kruiden, aromatherapie

KWALITATIEVE TRENDS • Kritisch en goed geïnformeerde consumenten – Internet – Klanten staan op hun rechten • Groeiend individualisme – Service op maat – Belang van single rooms

Kwalitatieve trends • Grotere belangstelling voor hoeve- en plattelandstoerisme – Rust, onthaasting – Terugkeer naar de natuur – Platteland als consumptieruimte voor de stad • Zoeken naar authenticiteit, kwaliteit • Couleur locale • Streekproducten

DEMOGRAFISCHE ASPECTEN • Vergrijzing : – WOOFS – YEEPIES – Specifieke producten • Eenpersoonsgezinnen • DINKS en DINS • Familie-reünies

RESERVERINGSGEDRAG EN INFORMATIEWERVING • Nood aan duidelijke boodschappen • Belang van merknamen en kwaliteitslabels • Nood aan betrouwbare informatiebronnen – Over-communicatie – Rol van de media • ICT-gebeuren : – Internet – E-mail

3. HISTORIEK VAN HET TOERISME

Mens als reizend wezen • Migraties uit overlevingsdrang – Voedsel – Klimatologische of demografische aspecten • Reizen omwille van beroepsdoeleinden, religieuze of militaire motieven – Handel ; militaire veroveringen – Studie en religie ; kuren (gezondheid) • Toerisme stricto sensu : eind 18 e eeuw

Toerisme in de Oudheid • Afspanningen langs handelswegen : Oost. Europa, Azië • Egypte in de tijd van de farao’s : papyrusvlotten op de Nijl • Feniciërs als handelsreizigers

Toerisme in de Oudheid • Grieken : – Reisverhalen van Herodotos – Xenofoon : Anabasis : tocht der 10. 000 – Religieuze motieven : orakel van Delfi – Ontstaan van de eerste herbergen – 776 voor Chr. : eerste Olympische Spelen – Handelsreizen naar de kolonies in de Hellenistische wereld

Toerisme in de Oudheid • Romeinen – Eerste wegenkaarten – Heirbanen : Cassel als knooppunt in onze regio – Herbergen – Kuuroorden : Aix-les-Bains, Sorrento, Capri – Reizen als studie-object : Griekenland

Toerisme in de Middeleeuwen (476 -1453) • Vroege middeleeuwen : dark age – Kerstening ; – rol van abdijen (Naam van de Roos ; Umberto Eco) • 11 e-15 e eeuw : heropleving – – Kruistochten Marco Polo (1254 -1324) Pelgrimstochten : Rome, Santiago de Compostella Opkomst universiteiten : Bologna, Oxford, Sorbonne, Heidelberg, Leuven (1425) • Herbergen (hospitia) ; kloosters en abdijen • Transport : te voet of te paard

Toerisme in de Nieuwe tijden (1492 -1789) • Mens staat opnieuw centraal : tijd van renaissance en humanisme • Opkomst van de eerste musea : Rome • Tijd van de ontdekkingsreizen : – Columbus : Amerika (Nieuwe Wereld) 1492 – Vasco da Gama : Kaap de Goede Hoop 1497 – Magelhaes : omvaart om de wereld (1520)

Toerisme in de Nieuwe Tijden • • Kuuroorden : Spa, Baden-Baden, Vichy Rondreizende kunstenaars : Rubens Reisverhalen Eerste wegengids in Frankrijk (1552) Alpinisme : Mont Blanc : 1786 Kusttoerisme in Brighton : 1720 Grand Tour : 18 e eeuw Transport : koets ; vaartuigen

Toerisme van de burgerij : 19 e eeuw • Industriële revolutie : stoommachine ; sociale gevolgen • Nieuwe transportmiddelen – Spoorlijnen : 1830 – Orient Expres : Parijs-Istanboel : 1883 – Stoomschepen – Oostende-Dover : 1846 – Transatlantische routes : Holland America Line

Toerisme van de burgerij : 19 e eeuw • Ontstaan van aspecten van het moderne toerisme met de figuur van Thomas Cook : – 1841 : eerste treinexcursie – 1850 : eerste reis naar het continent – 1851 : eerste reisbureau – 1867 : eerste hotelvoucher – 1872 : eerste wereldreis

Toerisme van de burgerij : 19 e eeuw Ontdekking toeristische bestemmingen : • Bergen : Zwitserland : eerst in de zomer, daarna als wintersport (1864) • Zwitserse en Italiaanse meren • Kustgebieden : – Cannes en Nice : Promenade des Anglais – Deauville, Biarritz – Brighton (Pier), Scheveningen (1818) – Oostende, daarna Blankenberge en Knokke

Toerisme van de burgerij : 19 e eeuw • Kunststeden : Parijs en Londen • Opkomst van de hotels en hotelketens (Meurice-Parijs-1817 ; Savoy-Londen 1869 ; César Ritz) • Eerste overdekt zwembad : Liverpool 1847 • Casino’s : Baden-Baden 1821 ; Spa 1763 Oostende 1863 • Wereldtentoonstelling : Crystal Palace 1851 in Londen

Toerisme van de burgerij : 19 e eeuw • Syndicat d’Initiative – Gérardmer : 1875 – Valkenburg : 1885 • Reisgidsen : – Michelin 1900 • Touring en Camping Clubs – ANWB : 1883 • Opkomst Nationale Parken : – Yellowstone (USA) : 1872

20 e Eeuw : democratising en mundialisering van het toerisme Democratisering • 8 juli 1936 : wet op de jaarlijkse vakantie • Provinciale federaties voor toerisme • Ontstaan recreatiedomeinen (overheid) • Sociaal toerisme : vakbonden, mutualiteiten : Vakantiegenoegens, Vakantievreugde ; Zon en Zee ; Ardennen • Tweede Wereldoorlog : breuklijn • Volledige doorbraak : Golden Sixties

20 e Eeuw : democratising en mundialisering van het toerisme • Logiesdiffentiatie – Hotels : evolutie van de grote internationale hotelsketens : Hilton, Holiday Inn, Accor groep (Novotel, Ibis, Sofitel, Formule 1, …) – Kamperen : caravan in Nederland 1927 – Trekking ; fietsvakanties in trekkershutten – 1960 : appartementstoerisme – Gîtes de France : 1951

20 e Eeuw : democratising en mundialisering van het toerisme • Evolutie van het transport – Opkomst van de auto : autowegen sinds jaren ’ 30 – Oostende-Brussel : 1956 – Vliegtuig : commercieel sinds de jaren ’ 50 (SABENA) – Charters : jaren ’ 60 – Trein : TGV en Eurostar : jaren ‘ 90

20 e Eeuw : democratising en mundialisering van het toerisme • Opkomst van de moderne touroperators : – TUI (VTB-VAB ; Jetair) – Neckerman-Thomas Cook • Pretparken – Disneyland : LA 1955 ; Parijs : 1992 • Ontwikkeling massatoerisme – Vlaamse Kust ; nadien Middellandse Zee – Andere bestemmingen : steden, wintersport

20 e Eeuw : democratising en mundialisering van het toerisme Toerisme zonder grenzen • Evolutie Blankenberge-Marbella-Varadero • Steeds avontuurlijker vormen : trekking, rafting, Peking Express, Expeditie Robinson • Nieuwe reisdoelen : Zuid-Afrika, China, Australië, Antartica, zeebodem en de ruimte • Naturisme, sextoerisme (Thailand) • Actieve vakanties in clubs : Club Med

7 Groeifactoren van het modern toerisme • Technologische vooruitgang : infrastructuur en IT (informatiesnelweg) • Transportmodi en toegenomen mobiliteit • Verruiming van het wereldbeeld • Democratisering van het onderwijs • Toename van de vrije tijd • Hogere levensstandaard en koopkracht • Openstelling EU-grenzen en de EURO

Plattelands- en kleinschalig toerisme als tegenreactie – Gastvrijheid en onthaal – Onthaasting : ontvluchten van de drukte van kust en stedelijke bestemmingen – Persoonlijke inrichting, sfeer en ambiance – Drang naar beleving en kwaliteit – Herontdekken van het platteland als dichtbij alternatief – Evolutie naar korte vakanties – Groter milieubewustzijn bij de consument

4. TOERISME IN INTERNATIONAAL PERSPECTIEF

INTERNATIONALE INSTANTIES • World Tourism Organization (WTO)/ Organisation Mondiale pour le Tourisme (OMT) – – Opgericht in 1975 op initiatief van de VN Effectieve leden: nationale staten Aangesloten leden : NGO’s, instanties Organen : • Algemene vergadering • Uitvoerende raad • 6 regionale commissies: Europa, Afrika, Amerika, Midden Oosten, Zuid-Azië, Oost-Azië + Pacific

INTERNATIONALE ORGANISATIES WTO : actievelden : • Technische operaties en bijstand • Studies en onderzoek • Tourism Documentation Center • Beroepsinformatie • Milieu, omgeving en planning • Dag van het mondiaal toerisme : 27/9

INTERNATIONALE ORGANISATIES • Europese Unie – 1990 : Europees jaar van het toerisme – Accenten : • • • Toerisme binnen het Europa zonder grenzen Toerisme als kennisoverdracht tussen culturen Economisch belang Spreiding van toerisme in tijd en ruimte Milieu Vergroten van het reizigersverkeer

INTERNATIONALE ORGANISATIES • Europese Unie – Beperkte budgetten voor toerisme – Grote budgetten voor toerisme binnen programma’s voor streekontwikkeling via het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), plattelandsontwikkeling via het Europees Oriëntatieen Garantiefonds voor de landbouw (EOGFL) en binnen de communautaire initiatieven zoals LEADER en INTERREG

INTERNATIONALE ORGANISATIES • Benelux : – Enkel belangrijk voor de sterrenkwalificatie • OESO – Organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling in Europa – 29 landen – Tourism Committee (Ministers van de betrokken landen

NATIONALE ORGANISATIES • Sterke organisaties in vele landen : – BTA : British Tourist Autority – NBT : Nederlands Bureau voor Toerisme – USTTA : United States Travel and Tourism Administration – Deutsche Zentrale für Tourismus – Frankrijk : • Maison de la France • Regio’s : Comité Régional de Tourisme (CRT) • Departementen : Comité Départemental de Tourisme (CDT)

Aantal internationale toeristen • Toerisme op wereldvlak = booming business sinds de jaren 1950 • Aantal toeristen op wereldvlak : – 1950 : 25 miljoen – 1980 : 250 miljoen – 2000 : ca. 700 miljoen – 2010 : ca. 1 miljard (inschatting) – 2020 : ca. 1, 6 miljard (inschatting)

Top 5 • Top 5 (cijfers uit 1998) : – 1. Frankrijk : 70 MIO – 2. Spanje : 47 MIO – 3. VSA : 47 MIO – 4. Italië : 34 MIO – 5. UK : 25 MIO • Groeilanden : China, Portugal, Turkije, Dominicaanse Republiek, Cuba en Zuid. Afrika

Top 5 • Top 5 in 2020 : – 1. China – 2. VSA – 3. Frankrijk – 4. Spanje – 5. Hongkong

Omzet • Evolutie en vooruitzichten qua ontvangsten van het internationaal toerisme – 1950 : 2 miljard dollar – 1980 : 100 miljard dollar – 1998 : 445 miljard dollar – 2000 : 621 miljard dollar – 2010 : 1. 550 miljard dollar

Tendenzen • Mundialisering : na de VSA nu ook sterkere betrokkenheid van derde wereld landen zoals China • Zware gevolgen op het vlak van duurzame ontwikkeling • Groei is sterk conjunctuurgevoelig • 1982 : negatieve groei : 0, 38 % • 1991 : groei van 1, 23 % : 1 e Golfoorlog • 2001 -2003 : stagnering

Tendenzen • Vooruitzichten : – Vertraging van de groei : globaal en voor elke regio – Marktaandeel van Europa (saturatieverschijnselen) vermindert ; Azië stijgt – Tiger countries in Oost-Azië : sterke groei met een interregionaal karakter – Vroegere Oostblok zal nieuwe markten genereren en aantrekken

Tendenzen • Verwachtingen van de toeristen – Betere prijs-kwaliteitverhouding – Hogere uniciteit – Meer individuele dienstverlening – Meer comfort – Groter bewustzijn rond milieu en ecologie – Beter ingelicht en kritisch

Tendenzen • 4 E’s : – Educational tourism (cultuur en geschiedenis) – Event-related tourism – Entertainment and fun – Environment and clean nature

5. Toerisme in België

TOERISTISCHE ENTITEITEN IN BELGIE • Vlaanderen : – Kust – Kunststeden : Antwerpen, Gent, Brugge, Brussel, Leuven en Mechelen – Vlaamse regio’s : Groen Vlaanderen • Wallonië – Ardennen – Kunststeden : Luik, Doornik, Bergen en Namen • Brussel • Duitstalig België

CIJFERGEGEVENS BELGIE • 36, 1 miljoen overnachtingen in België in 2003 • 19 MIO (Belgen) – 17, 1 MIO (buitenlanders) • Verdeling per regio : – Vlaanderen : 24 MIO – Wallonië + Oostkantons : 7, 3 MIO – Brussel : 4, 8 MIO • Vlaanderen : 24 MIO – 14, 4 MIO : Belgen – 9, 6 MIO : buitenlanders

CIJFERGEGEVENS BELGIE • Evoluties in overnachtingen 1999 -2003 België : + 2, 5 % Vlaanderen : + 0, 6 % Wallonië : + 3, 1 % Brussel : + 12, 3 %

CIJFERGEGEVENS BELGIE • Aankomsten in 2003 België : 11, 6 miljoen Vlaanderen : 6, 6 miljoen Wallonië : 2, 5 miljoen Brussel : 2, 5 miljoen • Evolutie in de aankomsten 1999 -2003 België : + 6, 9 % Vlaanderen : + 4, 8 % Wallonië : + 6, 9 % Brussel : + 12, 6 %

BINNENLANDSE MARKT • In totaal : 19 miljoen overnachtingen • Vlaanderen : 14, 3 miljoen Wallonië : 4, 2 miljoen Brussel : 0, 5 miljoen – Evoluties : Vlaanderen : - 0, 4 % Wallonië : + 1, 9 % Brussel : + 34, 2 %

BINNENLANDSE MARKT • In totaal : 4, 8 miljoen aankomsten • Vlaanderen : 3, 1 miljoen Wallonië : 1, 4 miljoen Brussel : 0, 3 miljoen – Evoluties : Vlaanderen : + 8, 1 % Wallonië : + 6, 9 % Brussel : + 40 %

BUITENLANDSE MARKT • 17, 1 miljoen overnachtingen Vlaanderen : 9, 6 miljoen Wallonië : 3, 1 miljoen Brussel : 4, 3 miljoen • Evolutie 1999 -2003 België : + 4, 6 % Vlaanderen : + 2, 1 % Wallonië : + 4, 8 % Brussel : +10, 4 %

BUITENLANDSE MARKT • 6, 8 miljoen aankomsten Vlaanderen : 3, 4 miljoen Wallonië : 1, 1 miljoen Brussel : 2, 3 miljoen • Evolutie 1999 -2003 België : + 5, 4 % Vlaanderen : + 2, 1 % Wallonië : + 7 % Brussel : +10, 1 %

VLAANDEREN : buitenlandse overnachtingen/herkomstlanden 1. 2. 3. 4. 5. Nederland : + 17, 2 % UK : + 8, 1 % Duitsland : - 18, 8 % Frankrijk : + 14, 9 % USA : - 14, 7 %

Reismotieven op de binnenlandse markt • België : 94 % leisure, 3 % business, 3 % mice • Vlaanderen : 94 % leisure, 3 % business, 3 % mice • Wallonië : 94 % leisure, 3 % business, 3 % mice • Brussel : 35 % leisure, 36 % business en 29 % mice

Reismotieven op de buitenlandse markt • België : 72 % leisure, 14% business, 14% mice • Vlaanderen : 81 % leisure, 12 % business, 7% mice • Wallonië : 84 % leisure, 10% business, 6% mice • Brussel : 45 % leisure, 20 % business en 35 % mice

OMZET IN BELGIE • Omzet : 3, 7 miljard € – 35 % : logiessector – 60 % : reca-sector, tabak, shopping, toegangsgelden – 5 % : transport

WERKGELEGENHEID • Werkgelegenheid in Vlaanderen: – 110. 513 werknemers – 24. 965 zelfstandigen • Werkgelegenheid in Brussel: – 34. 335 werknemers – 2. 841 zelfstandigen

BELEIDSINSTANTIES • 1971 : toerisme wordt gemeenschapsbevoegdheid – Vlaanderen en Brussel : Vlaamse Regering : Geert Bourgeois – Waalse Gewestregering : in 1994 nam het Waalse gewest de bevoegdheid toerisme over van de Franstalige gemeenschap – Brussel : Franse Gemeenschapscommissie Ostkantone : Duitstalige Gemeenschapsregering

TOERISTISCHE INSTANTIES • Vlaanderen en Brussel : Toerisme Vlaanderen • Wallonië : Office de Promotion du Tourisme (OPT) + Commissariat Général au Tourisme • Brussel : Franse Gemeenschapscommissie of La Commission Communautaire Française (maakt deel uit van de Franse Gemeenschap) • Brussel Internationaal : Toerisme en Congres (maakt deel uit van het Brussels Gewest) • Ostkantone : Ministerie van de Duitstalige Gemeenschap + Dienst Toerisme van de Oostkantons

TOERISME VLAANDEREN • • 1984 : CGT gesplitst in VCGT en CGT 1995 : VCGT wordt Toerisme Vlaanderen Statuut : IVA Ca. 160 personeelsleden : – Ca 100 in Brussel – Ca. 60 in de elf buitenlandkantoren

TOERISME VLAANDEREN • MISSIE : Toerisme Vlaanderen staat in voor het bevorderen van een duurzaam vrijetijds- en zakentoerisme naar en in Vlaanderen. Het oefent deze taak uit binnen het beleid van de Vlaamse Regering in samenwerking met de toeristische sector. Via zijn opdracht levert Toerisme Vlaanderen een bijdrage tot het welzijn en de welvaart van de bevolking, en tot het imago van Vlaanderen

Toerisme Vlaanderen • Leiding : Wim Vanseveren, Hoofd van het Agentschap • Vroeger : Urbain Claeys • 3 afdelingen : – Productondersteuning en investeringen – Marketing – Centrale Dienstverlening

Toerisme Vlaanderen • Afdeling Productondersteuning – – – – – Classificatie en vergunningen : logies Classificatie en vergunningen : reisbureaus Productontwikkeling : eigen investeringen Productontwikkeling : subsidiëring van hefboom- en proefprojecten via het KB ’ 67 op de toeristisch uitrusting Europese projecten Regionale strategische planning Sociaal en jeugdtoerisme : Toerisme voor Allen Vorming : gidsen en toer. sector algemeen Diensten voor Toerisme en VVV’s

Toerisme Vlaanderen • Afdeling Marketing – Persdienst – Dienst reisindustrie • • Workshops Vakbeurzen (WTM en ITB) Seminaries Studiereizen voor buitenlandse touroperators en reisagenten

Toerisme Vlaanderen • Afdeling Marketing – Binnenland : • • • Vlaanderen Vakantielandbrochure Vlaanderen campagne binnenland DM-campagnes Televisie-programma Vlaanderen Vakantieland Joint promotions Promotie van topevenementen : Beaufort 2003

Toerisme Vlaanderen • Afdeling Marketing – Buurlanden • Samenwerking met buitenlandse bureau’s • Nederland, Duitsland, Frankrijk en UK – Overige Buitenlandse markten • Samenwerking met buitenlandse bureau’s • Italië, Spanje, Scandinavië, Oostenrijk, USA & Canada, Tsjechië, Japan

TOERISME VLAANDEREN • Afdeling Centrale Dienstverlening – Personeel – Financiën – Logistiek – Planning en Onderzoek – IT – Juridische Dienst – Communicatie en PR

Professionele organisaties in Vlaanderen • FTI : Federatie van de Toeristische industrie • ABTO : Association of Belgion Touroperators • BBR : Belgische Beroepsvereniging van Reisbureaus • VVR : Vereniging van Vlaamse Reisbureaus

Professionele organisaties in Vlaanderen • ABTO : Association of Belgian Touroperators • ATTA : beroepsorganisatie van de toeristische attracties • HORECA Vlaanderen • FBAA : Federatie Belgische Autocar en Autobusondernemers

Professionele organisaties in Vlaanderen • UNIZO • SERV : Sociaal Economische Raad voor Vlaanderen • Kamers voor Handel en Nijverheid • VFHP : Vlaamse Federatie voor Hoeve- en Plattelandstoerisme • VZW Plattelandstoerisme in Vlaanderen

Provinciale niveau • Provinciale Federaties voor Toerisme – Westtoer a. p. b. – Toerisme Oost-Vlaanderen – Toerisme Vlaams-Brabant – Toerisme Limburg – TPA : Toerisme Provincie Antwerpen

Provinciale niveau • Bevoegdheden van de Provinciale federaties : – Marketing – Commerciële productontwikkeling – Pers en PR – Recreatieve productontwikkeling – Toeristische productontwikkeling – Studiedienst – Aansturing van de toeristische regio’s

Provinciale niveau : Westtoer • Westtoer a. p. b. : autonoom provinciebedrijf • Fusie-operatie – Dienst toerisme en recreatie van de Provincie West-Vlaanderen – Westtoerisme – WVT : West-Vlaamse Vereniging voor de vrije tijd

Provinciale niveau : Westtoer • Missie : – Beleidsvoorbereidend – Beleidsuitvoerend (i. s. m. anderen) : stimuleren en coördineren – Contractuele opdrachten met maatschappelijk doel • Voordelen van de schaalgrootte – Sterk lobbyplatform – Één enkel aanspreekpunt – Krachtdadig optreden

Provinciale niveau : Westtoer • Intermediaire organisatie tussen Vlaamse niveau en lokale niveau (gemeenten en privé-sector) • Rol van Westtoer : het coördineren van de diverse toeristische actoren aan de basis • Indeling in regio’s : Kust, Westhoek, Leiestreek en Brugse Ommeland • Samenwerking met publieke en privé sector staat centraal

Provinciale niveau : Westtoer • Ca. 65 medewerkers, ongeveer de helft zijn kaderleden • Deze schaalgrootte leidt tot specialisatie • Combinatie tussen een theoretische onderbouw en praktijkgerichte kennis • Geïntegreerde aanpak • Netwerkvorming

Provinciale niveau : Westtoer • Bestuursorganen : – Voorzitter : Patrick Van Gheluwe – Raad van Bestuur : 16 leden waarvan 9 provincieraadsleden – Directiecomité – 4 regionale adviescomités : Kust, Westhoek, Leiestreek en Brugse Ommeland – Adviescomité Openluchtrecreatie

Provinciale niveau : Westtoer • Diensten : – Algemeen Beleid en regio-werking: Paul Boerjan – Personeel, administratie en financiën : Joost Tyvaert – Marketing : Philippe Lefebvre – Strategische Planning, Onderzoek en databeheer : Magda Monballyu – Productonwikkeling : Stefaan Gheysen

Provinciale niveau : Westtoer • Strategische Planning, onderzoek en databeheer : – Strategische planning : Kust, Westhoek, Leiestreek en Brugse Ommeland – Methodiek van de strategische planning : • Analyse : interne en externe analyse, SWOT en probleemformulering • Bepalen van de algemene en specifieke doelstellingen • Uitwerken van actiegerichte strategieën

Provinciale niveau : Westtoer • Strategische Planning, onderzoek en databeheer : – Onderzoek : • Dagtoerisme aan de Kust • Bestedingen van fietstoeristen – Databeheer : • Aantal aankomsten/overnachtingen en evoluties • Aantal bezoekers aan attracties, evenementen en musea • Omzet en werkgelegenheid

Provinciale niveau : Westtoer • Marketing – Pers en PR, free publicity – Publieksbeurzen – Website : Westtoer-website, kustwebsite en regio-websites – Publicaties : Fietsen en wandelen in West. Vlaanderen – Uitwerken campagnes voor de regio’s

Provinciale niveau : Westtoer • Recreatieve productontwikkeling : – Wandel- en fietsroutes – Ruiterroutes, autoroutes – Kanoroutes, infrastructuur voor pleziervaart – Fietsnetwerken (knooppunten) : realisatie 2005 – Wandelnetwerken : Heuvelland – Inrichting van recreatieve infrastructuur : provinciedomeinen, oude spoorwegbeddingen

Provinciale niveau : Westtoer • Toeristische productontwikkeling – Ontwikkelen van het primair aanbod : • Attractiepunten, musea, thema-attracties • Toeristische info-kantoren en bezoekerscentra • Inrichting van de openbare ruimte : pleinen, natuurgebieden, sites • Opwaardering van het erfgoed – Ontwikkelen van het secundair aanbod • Ondersteuning van het logiesaanbod • Ontwikkeling van het plattelandstoerisme

Provinciale niveau : Westtoer • Productontwikkeling : opvolging van Europese programma’s : – Doelstelling 2 : Kust – Doelstelling 5 B Phasing Out – Interreg IIIa : • Wallonië en Noord-Frankrijk • Oost-Vlaanderen en Zeeland : Euregio Scheldemond

Provinciale niveau : Westtoer • Toeristische regio’s versus productlijnen • Definitie toeristische regio : – Geografische, historische, economische en culturele entiteit – Regio-bewustzijn en bereidheid tot samenwerking bij de toeristische actoren – Voldoende schaalgrootte – Door de toeristen gepercipieerd worden als een toeristische entiteit

Provinciale niveau : regiowerking in Vlaanderen – W-Vl. : Kust, Westhoek, Leiestreek en BOL – O-Vl. : Meetjesland, Vlaamse Ardennen, Waasland, Schelde- en Denderstreek – Vlaams-Brabant : Groene Gordel en Hageland – Antwerpen : Antwerpse Kempen en Rivierenland – Limburg : Kempen, Maasland, Midden. Limburg en Haspengouw

Provinciale niveau : regio-werking • Casestudy Westhoek : – Doelstellingen : • Duurzame bijdrage tot economische ontwikkeling via omzet en werkgelegenheid • Toerisme als volwaardige economische sector ontwikkeling • Toerisme en recreatie als een bijdrage tot het imago van de Westhoek • Westhoek als recreatiegebied voor de West. Vlamingen

Provinciale niveau : regio-werking • Casestudy Westhoek : – Themata : • Oorlog en vrede in de Westhoek : IFFM, Talbot House, Passchendaele 1917, Bayernwald, Ijzertoren en Dodengang, sites, monumenten, … • Cultuurhistorische stadjes : Ieper, Lo, Veurne, Wervik, Poperinge, Mesen, Nieuwpoort, Diksmuide • Couleur locale : Folkcentrum Dranouter, typische kroegen, kleinschalige attracties : douane, heksen, …

Provinciale niveau : regio-werking • Casestudy Westhoek : – Themata : • Streekmusea in Veurne (Bakkerijmuseum), Wervik (Tabaksmuseum), Poperinge (Hopmuseum), Passendale (Oude Kaasmakerij) en Alveringem (Mout- en Brouwhuis De Snoek – Bachten de Kupe) • Kunst : Stichting George Grard in Gijverinkhove en de Poëziezomers in Watou

Provinciale niveau : regiowerking • Casestudy Westhoek : – Themata • Fietsnetwerk over de gehele Westhoek • West-Vlaamse Heuvels : – Wandelnetwerk – Fiets- en wandelroutes – Natuurgerichte recreatie • Ijzervallei : – Natuurgerichte recreatie : Blankaart, Ijzerbroeken – Fiets- en wandelroutes – Kano en kayak, waterrecreatie (‘t Buitenbeentje, De Boot)

Provinciale niveau : regio-werking • Casestudy Westhoek : – Positionering : unieke atmosfeer en gezelligheid, authenticiteit, ligging bij Noord. Frankrijk, kleinschalige attractiepunten – Diversiteit : WO 1, landschap, stadjes, kunst, couleur locale – Positionering UK : battlefieldtoerisme

Provinciale niveau : regio-werking • Casestudy Westhoek : Doelmarkten – Dagtoerisme : • eigen regio + W-Vl. • toeristen aanwezig aan de Kust • rest Vlaanderen – Verblijfstoerisme • Vlaanderen (met inbegrip as Brugge-Kortrijk) • Nederland • UK : in functie van battlefieldtoerisme

Provinciale niveau : regio-werking • Casestudy Westhoek : – Corporate identity : Westhoek, pure verwondering – Marketingcampagne Vlaanderen : • • Publicaties : Westhoekjes, logiesbrochure Publieksbeurzen : Utrecht, Antwerpen en Brussel Website Campagnes in dagbladen en tijdschriften Pers, PR, free publicity Toerisme Vlaanderen : campagne binnenland TV : Vlaanderen Vakantieland

Provinciale niveau : regio-werking • Casestudy Westhoek : – Toerisme Westhoek : 1 regio-coördinator + 2 regio-medewerkers – Corporate identity : 1997 : logo + slogan : Westhoek, pure verwondering – 1999 : Strategisch Beleidsplan Toerisme en Recreatie voor de Westhoek

Provinciale niveau : regio-werking • Casestudy Westhoek : – Marketingcampagne Vlaanderen : • • Publicaties : Westhoekjes, logiesbrochure Publieksbeurzen : Antwerpen en Brussel Website Campagnes in dagbladen en tijdschriften Pers, PR, free publicity Toerisme Vlaanderen : campagne binnenland TV : Vlaanderen Vakantieland

Provinciale niveau : regio-werking • Casestudy Westhoek : – Marketingcampagne UK : • Bewerking van pers en touroperators • Specifieke acties met kranten en carriers • Samenwerking met bureau in Londen – Marketingcampagne Nederland : • Publicaties : Westhoekjes, logiesbrochure • Publieksbeurzen : Utrecht • Acties i. s. m. bureau T-Vl in den Haag

Provinciale niveau : regio-werking • Casestudy Westhoek : – Marketingcampagne UK : • Bewerking van pers en touroperators • Specifieke acties met kranten en carriers • Samenwerking met bureau in Londen – Marketingcampagne Nederland : • Publicaties : Westhoekjes, logiesbrochure • Publieksbeurzen : Utrecht • Acties i. s. m. bureau T-Vl in den Haag

HOOFDSTUK 6 Toerisme en duurzame ontwikkeling

TOERISME EN DUURZAME ONTWIKKELING • Definitie : Bruntland rapport 1987 : • Een proces van verandering waarbij het benutten van hulpbronnen, de investeringen, de technologische ontwikkeling en de institutionele veranderingen georiënteerd worden vanuit een lange termijnperspectief, vanuit de mogelijkheden en behoeften voor de huidige en toekomstige generaties

• Ontwikkeling T&R met respect voor – Natuur en milieu ; landschappelijke waarden – Stedelijk weefsel en stedebouwkundige inrichting – Architecturale vormgeving en erfgoed – Ecologische en ruimtelijke draagkracht – Beheersing van de mobiliteit – Maatschappelijk draagvlak

• Concreet betekent duurzame ontwikkeling dat de toekomst van het milieu, de natuur, de open ruimte en het erfgoed niet in het gedrang mag worden gebracht voor de volgende generaties • Daarnaast moet een project ook economisch duurzaam zijn • Tenslotte heeft duurzame ontwikkeling ook een sociaal aspect

Ecologische duurzaamheid • Water – Spaarkranen, doucheknoppen, toiletten – Zeepdispensers, handdoeken • Energie – Dubbele beglazing, thermostatische kranen – Zonne-energie ; duurzaam bouwen • Afval – Vermijden wegwerkverpakkingen – Gescheiden inzamelvoorzieningen

Ruimtelijke duurzaamheid en mobiliteit • Werken binnen de bestaande bebouwing • Respect voor architecturale kwaliteiten • Kleinschaligheid ; beperking tot logiesfunctie in de open ruimte • Voorzien van parking • Landschappelijke integratie • Aanmoedigen openbaar vervoer : info • Fietsen ter beschikking

Economische duurzaamheid • Vertrekken van een bestaand kapitaal • Opmaak van een sluitend en realistisch business plan

Maatschappelijke duurzaamheid • Creëen van een draagvlak voor toerisme en recreatie bij de bewoners • Betrekken van buren, landbouwers, dorpsbewoners bij de toeristische initiatieven • Creëren van netwerken : – Activiteiten – toeleveringsbedrijven